Tεκμήρια διαβίωσης: Τα “κλειδιά” για “κούρεμα” του έξτρα φόρου

Για πολλούς φορολογούμενους τα τεκμήρια διαβίωσης αποτελούν το βασικό ζύγι φορολογίας, καθώς το εισόδημα που δηλώνουν σε σχέση με τον τρόπο ζωής που περιγράφουν στη δήλωσή τους αλλά και την απόκτηση τυχόν περιουσιακών στοιχείων, δε «συνάδουν».

Ενδεικτικά, το 2023 για τα εισοδήματα του 2022 λόγω των τεκμηρίων, 1.540.255 φορολογούμενοι φορολογήθηκαν για εισοδήματα υψηλότερα από αυτά που δήλωσαν με αποτέλεσμα να πληρώσουν έξτρα ποσά φόρων.

Συγκεκριμένα, κλήθηκαν να  πληρώσουν έξτρα φόρο 5,2 δισ. ευρώ, με τους μεγαλύτερους χαμένους να είναι οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και οι εισοδηματίες.

Αναλυτικά, από τους υποκείμενους/ες σε φορολόγηση με τεκμήρια, οι 319.734 είναι εισοδηματίες, οι 195.843 επιτηδευματίες-επαγγελματίες, οι 537.068 μισθωτοί, οι 410.608 συνταξιούχοι και οι 77.002 αγρότες.

Ωστόσο και φέτος οι φορολογούμενοι/ες μπορούν να βάλουν φρένο στον έξτρα φόρο από τα τεκμήρια διαβίωσης.

Τα τεκμήρια

Σημειώνεται ότι τεκμήρια αποτελούν:

• κύριες κατοικίες με τα ποσά ανάλογα με το εμβαδόν να κυμαίνονται από 40 ευρώ έως 400 ευρώ το τ.μ. και με προσαυξήσεις 40% και 70% για περιοχές με αντικειμενική αξία από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ. και πάνω από 5.000 ευρώ το τ.μ. αντίστοιχα
• επιβατικά ΙΧ αυτοκίνητα με το τεκμήριο να διαμορφώνεται σε  4.000 ευρώ μέχρι και 1.200 κ.ε. ενώ για μεγαλύτερα των 1.200 κ.ε. και μέχρι 2.000 κ.ε., προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά. Πάντως τα ποσά μειώνονται κατά 30% για χρονικό διάστημα κυκλοφορίας πάνω από 5 και μέχρι 10 έτη και κατά 50% για χρονικό διάστημα πάνω από 10 έτη
• για μηχανοκίνητα σκάφη ανοικτού τύπου ταχύπλοα και μη μήκους μέχρι 5 μέτρα 4.000 ευρώ και για πάνω από 5 μέτρα το ποσό αυξάνεται κατά 2.000 ευρώ το μέτρο. Το τεκμήριο μειώνεται ανάλογα με την παλαιότητα του σκάφους κατά 15% για πάνω από 5 και μέχρι δέκα 10 έτη από τη χρονιά που νηολογήθηκε κατά 30% για πάνω από 10 έτη και κατά 50% για τα ιστιοφόρα σκάφη.
• Για εξωτερικές δεξαμενές κολύμβησης το ποσό είναι 60 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο μέχρι και τα 60 τετραγωνικά μέτρα και 320 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο για άνω των 60 τετραγωνικών μέτρων. Για εσωτερική δεξαμενή κολύμβησης τα παραπάνω ποσά διπλασιάζονται
• Για ανεμόπτερα το ποσό ανέρχεται σε 8.000 ευρώ, για αεροσκάφη με κινητήρα κοινό εσωτερικής καύσης και ελικόπτερα 65.000 ευρώ για τους 150 πρώτους ίππους ισχύος του κινητήρα τους με προσαύξηση 500 ευρώ για κάθε ίππο πάνω από τους 150 και για αεροσκάφη αεριοπροωθούμενα (JET) 200 ευρώ για κάθε λίμπρα ώθησης.
• Τα ποσά που καταβλήθηκαν για δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία και εκπαιδευτήρια
• Οι δαπάνες για οικιακές βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό
• Τα ποσά για την αποπληρωμή δανείων, πιστωτικών καρτών, για δωρεές άνω των 300 ευρώ σε ιδιωτικούς φορείς και για αγορές ακινήτων και κινητών περιουσιακών στοιχείων αξίας άνω των 10.000 ευρώ
• Ελάχιστη δαπάνη 3.000 ευρώ για τον άγαμο και 5.000 ευρώ για τους συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση.

Οι κινήσεις

Για να αποφευχθεί, λοιπόν, ο έξτρα φόρος για πολλούς απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή κατά τη συμπλήρωση της φορολογικής δήλωσης και κυρίως να σταθμίσει κάθε φορολογούμενος/η τις τεκμαρτές και τις πραγματικές δαπάνες που έκανε όλο το έτος και να συγκρίνει στη συνέχεια το συνολικό ποσό με το εισόδημα που θα δηλώσει στην Εφορία.

Σε περίπτωση που το τεκμαρτό εισόδημα είναι υψηλότερο από το πραγματικό υπάρχει η δυνατότητα να κουρευτεί ο φόρο-λογαριασμός είτε συμπληρώνοντας τους ανάλογους κωδικούς στο έντυπο Ε1 είτε να επικαλεστούν πραγματικά περιστατικά και στοιχεία.

Ειδικότερα, το ισχύον νομοθετικό καθεστώς προβλέπει ότι η απενεργοποίηση των τεκμηρίων γίνεται με τους ακόλουθους τρόπους:

1. Πραγματικά εισοδήματα που αποκτήθηκαν το 2023 στα οποία συμπεριλαμβάνονται η αποζημίωση λόγω απόλυσης από την εργασία, οι ειδικές ενισχύσεις, τα επιδόματα και οι τόκοι από καταθέσεις στις τράπεζες.
2. Χρηματικά ποσά που αποκτήθηκαν εντός του 2023 και δεν θεωρούνται εισόδημα όπως για παράδειγμα το εφάπαξ για όσους βγαίνουν στη σύνταξη, οι αποζημιώσεις από ασφαλιστική εταιρεία και άλλα
3. Εισοδήματα παρελθόντων οικονομικών ετών που δηλώνονται στον ειδικό κωδικό του εντύπου Ε1 για «ανάλωση κεφαλαίου παρελθόντων ετών» και αφορούν αποταμιεύσεις που μπορεί να φθάνουν σε βάθος 10, 20 ή και περισσότερων ετών.
4. Έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων όπως ακινήτων, αυτοκινήτων, κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας κ.α. Επισημαίνεται ότι εφορία δεν αναγνωρίζει ολόκληρο το ποσό των εσόδων καθώς από το τίμημα πώλησης ενός ακινήτου αφαιρεί το κόστος απόκτησης του. Για παράδειγμα για φορολογούμενο που πούλησε ακίνητο έναντι 300.000 ευρώ το 2023 το οποίο είχε αγοράσει 200.000 ευρώ το ποσό που λαμβάνεται υπόψη για τη κάλυψη του τεκμηρίου είναι 100.000 ευρώ.
5. Χρηματικά ποσά που εισήχθησαν στην Ελλάδα η σε ευρώ η σε συνάλλαγμα εφόσον δικαιολογείται η απόκτησή τους στο εξωτερικό
6. Δάνεια εντός του 2023 από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους. Για την απόδειξη σύναψης δανείου απαιτείται συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο. Από την ημερομηνία πρέπει να προκύπτει ότι το δάνειο ελήφθη εντός του 2023 και πριν από την πραγματοποίηση της δαπάνης αγοράς περιουσιακού στοιχείου που πρόκειται να δικαιολογηθεί.
7. Ποσά από δωρεές η γονικές παροχές εντός του 2023 που αποδεικνύονται από πιστοποιητικό ότι η δωρεά ή η γονική παροχή έγινε πριν την 31η Δεκεμβρίου 2023.
8. Κέρδη από λαχεία, ΠPOΠO, ΛOTTO, TZΟKEP κ.λπ. τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ. Τα ποσά από τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ λαμβάνονται υπόψη μόνο εφόσον αφαιρεθεί η δαπάνη του φορολογουμένου για την αγορά του κουπονιού ή του δελτίου ή του λαχείου που κέρδισε. Για να αποδειχθεί το κέρδος από τυχερό παιχνίδι του ΟΠΑΠ ή λαχείο απαιτείται σχετική βεβαίωση από τον OΠAΠ ή από την εταιρεία που διενεργεί τις κληρώσεις των Λαχείων. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στο ότι εξαιρούνται τα κέρδη από τα καζίνα.