ΦΠΑ: Σε “ασφυκτικό” κλοιό η πορτοκαλάδα – Τα “απόνερα” με τις προσαρμογές στους συντελεστές

“Αλμυρή” θα πληρώνουν την πορτοκαλάδα, που κυκλοφορεί ως αναψυκτικό, από τη νέα χρονιά οι καταναλωτές  καθώς η επαναφορά του υψηλού συντελεστή στα μη αλκοολούχα σερβιριζόμενα ποτά στην εστίαση, αλλά και οι ελλείψεις χυμού, παγκοσμίως, δημιουργούν ένα έντονο ανοδικό σπιραλ στην τιμή.

Συγκεκριμένα, με την επαναφορά των μη αλκοολούχων ποτών στον κανονικό συντελεστή ΦΠΑ 24%, από 13%, ένα αναψυκτικό που τιμολογείται σήμερα σε ένα καφέ ή εστιατόριο, ή σε ταχυφαγείο στο 1 ευρώ με ΦΠΑ 13% και φτάνει στα 1,13 ευρώ, από την αυγή του 2024 θα έχει 1,24 ευρώ από την 1η Ιανουαρίου 2024. Βέβαια, η αύξηση αφορά μόνο τα σερβιριζόμενα μη αλκοολούχα ποτά και όχι αυτά που πωλούνται σε σούπερ μάρκετ, μίνι μάρκετ κλπ για τα οποία ο ΦΠΑ είναι 13%, που όπως αναφέρεται από την κυβέρνηση αποτελούν και το μεγαλύτερο μέρος των πωλήσεων.

Εξηγώντας το σκεπτικό, πηγές από το υπουργείο Οικονομικών, αναφέρουν ότι η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα αναψυκτικά δεν έγινε για δημοσιονομικούς λόγους, καθώς το μέτρο κοστίζει 37 εκατ. ευρώ ετησίως, αλλά για σειρά άλλων, μεταξύ αυτών και οι λόγοι δημόσιας υγείας. Αν και βέβαια η χρήση ζάχαρης είναι σε πολλά άλλα προϊόντα, όπως και ο καφές ή η σοκολάτα. Σύμφωνα με πληροφορίες, βέβαια, ρόλο έπαιξε και η ανάγκη να “φανεί’ προς τους εταίρους ότι το “προσωρινό δεν έγινε μόνιμο” και ότι τηρήθηκε μια  πρακτική που και σε άλλα κράτη – μέλη ακολουθήθηκε, με επιστροφή συντελεστών στην κατάσταση ante, προ των εκτάκτων μέτρων, με επιλογή μιας κατηγορίας, που δεν είναι και τόσο σημαντική για την καθημερινότητα του καταναλωτή, όπως π.χ. ο καφές ή οι μεταφορές.

Πάντως, με βάση στοιχεία της εταιρείας αναλύσεων Circana, που καταγράφει στοιχεία μόνο για τα σούπερ μάρκετ, που αποτελούν ένα μόνο τμήμα, η αξία της “ζεστής” αγοράς, δηλαδή, των πωλήσεων από το “ράφι” ξεπέρασε πέρυσι τα 189 εκατ. ευρώ (πάνω από τα 121 εκατ. είναι τα αναψυκτικά τύπου κόλα), με την συνολική “πίτα” να φτάνει τα 370 εκατ. ευρώ, με βάση εκτιμήσεις της αγοράς.

Οι ελλείψεις

Αξίζει να σημειωθεί ότι, με βάση, πάντα, παράγοντες της αγοράς, ειδικά, σε προϊόντα, όπως η πορτοκαλάδα το “χτύπημα’ θα είναι ισχυρό. Μάλιστα, επιχειρήσεις, όπως οι εγχώριες με παραγωγή αναψυκτικών, που βασιζουν τις εμπορικές τους πολιτικές στα αναψυκτικά με γεύσεις (πορτοκαλάδα, λεμονάδα κτλ) και λιγότερο στην κόλα αναμένεται να πιεστούν σημαντικά, καθώς η τιμή στη λεγόμενη ‘ψυχρή” αγορά θα πιεστεί. Σύμφωνα, δε, με όσα ανέφερε ο Σπύρος  Θεοδωρόπουλο, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Βespoke σε πάνελ συζήτησης με θέμα “Αγορά και ασύμμετρες απειλές”, στο πλαίσιο του συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών “Η Ελλάδα Μετά”.

Ήδη όπως είπε έχουμε τα πρώτα σημάδια μέσα από τις υπερβολικές αυξήσεις των τιμών στα αγαθά της γεωργίας, αλλά αυτό είναι μόνο η αρχή».  Εξήγησε πως αυτό σημαίνει ότι “σταδιακά περνάμε στο δεύτερο στάδιο, όπου από τις υψηλές τιμές θα περάσουμε στην έλλειψη αγαθών.  Το πρώτο προϊόν το οποίο θα μας λείψει το επόμενο δωδεκάμηνο είναι τα πορτοκάλια. Όπως εξήγησε, ο μεγαλύτερος πορτοκαλεώνας στη Νότιο Αμερική έχει καεί και αυτή τη στιγμή αν κάποιος θέλει να αγοράσει χυμό δεν μπορεί να βρει.  Οι τιμές των πορτοκαλιών για παράδειγμα στη Βραζιλία έχουν αυξηθεί στα 6,5 ευρώ από 2,5 ευρώ το κιλό αλλά όσο υψηλές τιμές και να προσφέρουμε στους προμηθευτές δεν έχουν προϊόν να παραδώσουν, συμπλήρωσε.

Πάντως, ήδη, με βάση, τα τελευταία στοιχεία για τον πληθωρισμό της ΕΛΣΤΑΤ, μεταξύ Οκτωβρίου 2023 και Οκτωβρίου 2022, τρέχουν ανατιμήσεις σε μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων  της τάξης του 14,3%.

Τα προϊόντα

Σε σχέση με την επαναφορά στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ το “αποτύπωμα” θα είναι σε μια μεγάλη γκάμα προϊόντων. Εκτός απροόπτου, σύμφωνα με την εγκύκλιο της ΑΑΔΕ για τη  μείωση του ΦΠΑ στα αναψυκτικά, η επαναφορά του ΦΠΑ από 13% σήμερα σε 24% στα αναψυκτικά από την Πρωτοχρονιά αφορά:

1. Νερά, στα οποία περιλαμβάνονται και τα μεταλλικά και τα αεριούχα νερά, με προσθήκη ζάχαρης ή άλλων γλυκαντικών ή αρωματισμένα

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων:

α) Τα φυσικά ή τεχνητά μεταλλικά νερά, με προσθήκη ζάχαρης ή άλλων γλυκαντικών ή αρωματισμένα (τα προϊόντα αυτά, όταν παρουσιάζονται χωρίς προσθήκη ζάχαρης ή άλλων γλυκαντικών ούτε είναι αρωματισμένα κατατάσσονται στην κλάση 2201, οπότε έχουν ΦΠΑ 13% ούτως ή άλλως).

β) Ποτά όπως λεμονάδα, πορτοκαλάδα, λεμονίτα, βυσσινάδα, ποτά τύπου κόλα, γκαζόζα, ice-tea κ.λπ. Τα προϊόντα αυτά αποτελούνται από συνηθισμένο πόσιμο νερό, με ή χωρίς προσθήκη ζάχαρης ή άλλων γλυκαντικών, αρωματισμένα με χυμούς φρούτων ή αποστάγματα ή σύνθετα εκχυλίσματα, στα οποία προστίθενται μερικές φορές κιτρικό οξύ ή τρυγικό οξύ. Συχνά έχουν προσθήκη αέριου διοξειδίου του άνθρακα και γενικά παρουσιάζονται σε φιάλες ή άλλα αεροστεγή δοχεία. Τα συγκεκριμένα ποτά μπορεί να περιέχουν αντιοξειδωτικά, βιταμίνες, σταθεροποιητές ή κινίνη.

2. Μπύρα χωρίς αλκοόλη. Διευκρινίζεται ότι στο μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ υπάγονται μόνο τα προϊόντα χωρίς προσθήκη αλκοόλης σε οποιοδήποτε αναλογία. Συνεπώς, εάν ποτό με την ονομασία μπύρα έχει προέλθει από διαδικασία στην οποία απόκτησε αλκοολικό τίτλο με βαθμό μεγαλύτερο του μηδενός και, σύμφωνα με τα ανωτέρω κατατάσσεται στην ΔΚ ΕΧ 2202, τότε ο συντελεστής ΦΠΑ που εφαρμόζεται είναι 24%.

3.  Άλλα μη αλκοολούχα ποτά, με εξαίρεση τους φυσικούς και τους συμπυκνωμένους χυμούς φρούτων ή λαχανικών .

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων:

α) Ο καφές έτοιμος προς πόση (π.χ. ελληνικός, φραπέ κ.λπ.), το τσάι έτοιμο προς πόση, άλλα αφεψήματα έτοιμα προς πόση (π.χ. χαμομήλι, μέντα, φασκόμηλο κ.λπ.), τα ποτά με βάση τη σόγια που χρησιμοποιούνται κυρίως ως υποκατάστατα του γάλακτος, άλλα υποκατάστατα του γάλακτος (π.χ. «γάλα» αμυγδάλου, ρυζιού, καρύδας, βρώμης, κάσιους κ.λπ.), οι φρουτοχυμοί και το νέκταρ χυμών (που διαφοροποιούνται από τους φυσικούς και τους συμπυκνωμένους χυμούς της κλάσης 2009 λόγω, κυρίως, της προσθήκης νερού) κ.λπ.

β) Ορισμένα άλλα ποτά έτοιμα για κατανάλωση, όπως αυτά με βάση το γάλα και το κακάο (π.χ. σοκολατούχο γάλα).

γ) Τα τονωτικά παρασκευάσματα που μπορούν να καταναλωθούν απευθείας ως ποτά, έστω και αν λαμβάνονται σε μικρές ποσότητες (κυρίως με κουταλιές). Τα εν λόγω μη αλκοολούχα ποτά, που συχνά αναφέρονται ως συμπληρώματα διατροφής, είναι δυνατόν να παρασκευάζονται με βάση εκχυλίσματα φυτών (περιλαμβανομένων των βοτάνων) και να περιέχουν πρόσθετες βιταμίνες ή/και μέταλλα. Κατά κανόνα, τα εν λόγω παρασκευάσματα συμβάλλουν στη διατήρηση της καλής κατάστασης του οργανισμού και της υγείας. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα ισοτονικά πόσιμα παρασκευάσματα και τα ενεργειακά ποτά (π.χ. για τους αθλητές).

Τα μη αλκοολούχα τονωτικά παρασκευάσματα που πρέπει να διαλυθούν προτού να καταναλωθούν ως ποτά δεν περιλαμβάνονται στο παρόν κεφάλαιο και υπάγονται γενικά στην κλάση 2106 του Δασμολογίου.

δ) Το υγρό προϊόν που ονομάζεται στο εμπόριο «filled milk», εφόσον πρόκειται για ποτό έτοιμο για κατανάλωση. Βάση για την παρασκευή του εν λόγω προϊόντος (filled milk) είναι το αποκορυφωμένο γάλα ή η σκόνη αποκορυφωμένου γάλακτος στα οποία προστίθενται εξευγενισμένα φυτικά λίπη ή έλαια σε ποσότητα σχεδόν ίση προς την ποσότητα του φυσικού λίπους που έχει αφαιρεθεί από το αρχικό πλήρες γάλα.

ε) Πόσιμοι ηλεκτρολύτες, π.χ. υδατικό διάλυμα ηλεκτρολύτη, που διατίθεται για τη λιανική πώληση και περιέχει δεξτρόζη, φρουκτόζη, γεύσεις φρούτων, κιτρικό κάλιο, χλωριούχο νάτριο, χρωστική ουσία και νερό. Προορίζεται να χρησιμοποιηθεί σε δόσεις, χωρίς περαιτέρω προετοιμασία ή αραίωση, για τα μωρά και τα παιδιά, με σκοπό την αποκατάσταση υγρών και μετάλλων που χάθηκαν κατά τη διάρροια ή τον εμετό.

στ) Ασπράδι αυγών που διατίθεται σε συσκευασίες λιανικής πώλησης, άμεσο προς πόση ως έχει.

Μείωση σε μόνιμη βάση των συντελεστών ΦΠΑ

Πάντως, παραμένουν, στο χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 13% τα εισιτήρια στις μεταφορές, στον αθλητισμό και τον πολιτισμό αλλά και υπηρεσίες από το  τουριστικό πακέτο ενώ παρατείνεται για άλλους έξι μήνες οι μειωμένοι συντελεστές στο σερβιριζόμενο και take away καφέ και τα ροφήματα (σοκολάτα, τσάι κλπ) καθώς και στα κόμιστρα των ταξί με το όφελος να φθάνει στα 382 εκατ. ευρώ.

Συγκεκριμένα, ο προϋπολογισμός του 2024 προβλέπει ότι μονιμοποιείται ο μειωμένος συντελεστής 13%  που εφαρμόστηκε από την περίοδο της πανδημίας στις μεταφορές, σε γυμναστήρια και σχολές χορού, στους κινηματογράφους και σε μία σειρά αγαθών σχετιζόμενων με τη δημόσια υγεία, με εκτιμώμενο κόστος 305 εκατ. ευρώ κατ’ έτος.

Οι εν λόγω κατηγορίες αφορούν στις αστικές, προαστιακές, χερσαίες και σιδηροδρομικές μεταφορές, στις θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές, σε γυμναστήρια και σχολές χορού, στους κινηματογράφους και ζωολογικούς κήπους και σε μία σειρά αγαθών σχετιζόμενων με τη δημόσια υγεία, που περιλαμβάνουν μέσα ατομικής υγιεινής και προστασίας, φίλτρα και γραμμές αιμοκάθαρσης, αιμοδιήθησης, αιμοδιαδιήθησης και πλασμαφαίρεσης καθώς και απινιδωτές.

Σε σερβιριζόμενο και take away καφέ, ροφήματα (σοκολάτα, κακάο) και αφεψήματα (τσάι, χαμομήλι, φασκόμηλο κλπ) καθώς και στα κόμιστρα των ταξί ο συντελεστής ΦΠΑ παραμένει στο 13% έως το τέλος Ιουνίου 2024 οδηγώντας σε απώλεια εσόδων 77 εκατ. ευρώ τα έσοδα του προϋπολογισμού και ισόποση ελάφρυνση των καταναλωτών.