“Φρένα” στην εκτός σχεδίου δόμηση – Οι προκλήσεις και τα “απόνερα”

Στο θέμα της εκτός σχεδίου δόμησης, που αποτελεί ένα ζήτημα με κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές διαστάσεις εστιάζει το επόμενο διάστημα η κυβέρνηση, στο φόντο και της μεγάλης ζήτησης για εξοχικές κατοικίες σε πολλές νησιωτικές περιοχές.

Ουσιαστικά, σε μια συγκυρία μεγάλης πίεσης για οικόπεδα σε νησιά που επιφέρει σειρά άλλων ζητημάτων σε υποδομές, κοινωνίες κτλ, η κυβέρνηση προσπαθεί να βάλει μια σχετική τάξη, ανατρέποντας όμως τον οικονομικό σχεδιασμό πολλών νοικοκυριών.

Ουσιαστικά η πρωτοβουλία αυτή συνδέεται με τα νέα δεδομένα που έχει φέρει απόφαση του ΣτΕ, που μετά από προσφυγή για περίπτωση άδειας οικοδομής στην Πάτμο, αποφάνθηκε ότι  δεν αρκεί το ελάχιστο εμβαδόν των 4 στρεμμάτων για να χτίσει κάποιος ή κάποια σε εκτός σχεδίου τεμάχια.

Υπενθυμίζεται ότι με βάση την Υπ. Αριθμ. 176/2023 Απόφαση του ακυρωτικού δικαστηρίου απαραίτητο για την έγκριση άδειας οικοδομής, σε ένα τεμάχιο εκτός σχεδίου, είναι να υπάρχει πρόσωπο σε κοινόχρηστο και αναγνωρισμένο από διοικητική πράξη δρόμο. Συγκεκριμένα, με σχετική ρύθμιση θα κατατεθεί το επόμενο διάστημα στη Βουλή, όπως ανακοίνωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας στο συνέδριο «Reimagine Tourism in Greece» της Καθημερινής, θα καταργηθεί η δυνατότητα δόμησης μέσω δουλείας διόδου στα λεγόμενα “τυφλά” οικόπεδα, εκείνα δηλαδή που δεν έχουν  πρόσωπο σε δρόμο.

Πρόκειται για εκείνα τα οικόπεδα που προέρχονται από κατάτμηση μεγαλύτερων οικοπέδων προ του 1985 και δεν έχουν πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο και το αποκτούν έπειτα από παραχώρηση της απαιτούμενης γης, σε κοινή χρήση, με συμβολαιογραφική πράξη. Ουσιαστικά, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σχεδίαζε να δώσει τη δυνατότητα δόμησης σε “τυφλά” οικόπεδα για τα οποία υπάρχει νόμιμη σύσταση δουλείας προ του 1985 (διέλευση σε δρόμο μέσω εισόδου από γειτονικό οικόπεδο) και συντελείται σε γεωτεμάχιο που εξυπηρετεί τουλάχιστον ένα κτίσμα με νόμιμη οικοδομική άδεια μέσω ιδιωτικού συμφωνητικού. Βέβαια, όπως αναφέρθηκε, η εν λόγω διάταξη τελικά αποσύρθηκε λίγο πριν από τις Ευρωεκλογές.

Οριστική λύση με τα ΤΠΕ

Μάλιστα, στο φόντο και των εξελίξεων μετά την απόφαση του ΣτΕ κι εν αναμονή των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΕ) (πρωτοβουλία που είχε ξεκινήσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αρχικά η ΝΔ είχε αφήσει), που θα δώσουν μια οριστική λύση στο ζήτημα, ο κ. Μητσοτάκης, χαρακτήρισε τις νέες ρυθμίσεις για την εκτός σχεδίου δόμηση ως μεταβατικές, αλλά και ισορροπημένες.  “Η δουλεία όπως τη γνωρίζουμε θα ανήκει στο παρελθόν” τόνισε με έμφαση ο Πρωθυπουργός παραπέμποντας και στη νομολογία του ΣτΕ. Μάλιστα, όπως είπε, οι σχετικές ρυθμίσεις θα εισαχθούν προς συζήτηση και ψήφιση στη Βουλή άμεσα.

Πάντως, ο Πρωθυπουργός στο εν λόγω συνέδριο, επανέλαβε ότι ο νέος οδικός χάρτης για τη δόμηση σε όλη τη χώρα θα είναι έτοιμος αφού ολοκληρωθεί το υπό εκπόνηση Πρόγραμμα “Κωνσταντίνος Δοξιάδης”, των 600 εκατ. ευρώ. μέσω του οποίου θα αποκτήσει πολεοδομικό σχέδιο το 80% της επικράτειας που σήμερα δεν διαθέτει. “Τα τοπικά χωρικά σχέδια (ΤΠΣ), θα είναι έτοιμα σε 2-3 χρόνια από σήμερα. Με αυτά θα μπορούμε να γνωρίζουμε τις αντοχές κάθε περιοχής, τις ιδιαιτερότητές της, που και τι μπορούμε να χτίσουμε. Μέχρι τότε θα χρειαστούμε κάποιους οριζόντιους κανόνες . Είναι δεδομένο ότι με γνώμονα τις αποφάσεις του ΣτΕ θα τεθούν σταδιακοί περιορισμοί στην εκτός σχεδίου”, τόνισε ο κ. Μητσοτάκης.

Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο πρωθυπουργός, οι περιορισμοί στην εκτός σχεδίου δόμηση πρέπει να τεθούν, καθώς υπάρχουν πολλά νησιά που πρακτικά δεν έχουν οικοδομηθεί, όπως και γενικότερα οικισμοί που πρέπει προστατευθούν. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι “πρέπει να δώσουμε εναλλακτικές, ή οργανωμένους υποδοχείς, ή σε οικισμούς ή σε επέκτασή τους”.

Ο Πρωθυπουργός, δηλαδή, επισήμανε ότι η εκτός σχεδίου δόμηση δημιουργεί σε μεγάλο βαθμό προβλήματα υποδομών, ειδικά στα νησιά. Με δεδομένο ότι υπάρχουν πάρα πολλά νησιά ακόμα τα οποία πρακτικά δεν έχουν οικοδομηθεί και οικισμοί, οι οποίοι πρέπει να προστατευθούν,  ο κ. Μητσοτάκης χαρακτήρισε εύλογη την επιβολή περιορισμών. “Προτιμώ σε ένα νησί του Αιγαίου να “σπρώξω” τους ενδιαφερόμενους να αποκτήσουν ένα εξοχικό σε κάποιον οικισμό, παρά να χτίζει ο καθένας σε ένα οικόπεδο 4 στρεμμάτων, όπου θέλει, όπως θέλει, όπως συμβαίνει σήμερα” υποστήριξε.

“Απόνερα”

Βέβαια, στο φόντο των νέων αυτών δεδομένων, οδηγείται, σε μια περίοδο υψηλής ζήτησης, σε πλήρη απαξίωση ένα μεγάλο μέρος περιουσιών μικροιδιοκτητών, απότοκο, βέβαια, και της αδυναμίας της πολιτείας, εδώ και χρόνια, να διαμορφώσει όρους ορθού πολεοδομικού σχεδιασμού σε μακροχρόνια βάση.

Ουσιαστικά, έτσι, αγροτεμάχια  σε εκτός σχεδίου περιοχές που με κόπο και βάσανο αποκτήθηκαν από πολλούς πολίτες ως επένδυση, με το δεδομένο ότι ήταν άρτια και οικοδομήσιμα, και σε πολλές περιπτώσεις διαθέτουν νόμιμες άδειες, ενώ έχουν και συνακόλουθους φόρους, πλέον δε θα κρίνονται ως οικοδομήσιμα.

Υπόσκαφα

Αναφερόμενος, δε, και στην εκδίκαση από την Ολομέλεια του ΣτΕ των προσφυγών ενάντια στα κίνητρα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού ο κ. Μητσοτάκης έκανε λόγο για μια πολύ σημαντική δίκη, τονίζοντας ότι είναι αναγκαίο να έχουμε μια ολιστική προσέγγιση του τι σημαίνει περιβαλλοντική επιβάρυνση από τη δόμηση. “Δεν είναι μόνο το ύψος, πρέπει να εξετάσουμε και την ποιότητα των υλικών, την ενεργειακή απόδοση. Σε αυτή τη λογική κινήθηκε ο ΝΟΚ. Αλλά, από εκεί και πέρα, προφανώς, το ίδιο το δικαστήριο θα κρίνει την συνταγματικότητα του” σημείωσε ο πρωθυπουργός και συμπλήρωσε: “Προφανώς υπάρχουν και άλλες προβλέψεις του ΝΟΚ, όπως τα υπόσκαφα, για τα οποία οι απόψεις διίστανται. Πιστεύω ότι το μέτρο έχει λειτουργήσει θετικά, αλλά δεν είμαι ειδικός για να το κρίνω”.

Ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε και στο θέμα με τις πισίνες στα νησιά, με αφορμή το πρόβλημα λειψυδρίας, λέγοντας ότι αν το νερό αυτό αποτελεί το 20% της συνολικής κατανάλωσης μιας περιοχής, ενδεχομένως να εξεταστούν μέτρα περιορισμού. Αν όμως αποτελεί το 1%, δεν δημιουργεί πρόβλημα διαχείρισης νερού.