Γιατί δεν έχει ακυρωθεί ακόμη η περικοπή των συντάξεων

Ο αριθμός είναι ο περίφημος «δημοσιονομικός χώρος» , δηλαδή η υπεραπόδοση σε σχέση με το δημοσιονομικό στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ για την επόμενη χρονιά.

Μπορεί κάτι τέτοιο να φαίνεται μια απλή αριθμητική πράξη, αλλά δεν είναι, καθώς τόσο πλεόνασμα όσο και το υπερπλεόνασμα για τον επόμενο χρόνο υπολογίζονται σε επίπεδο παραδοχών και προβλέψεων.

Χθες ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας κ Κλάους Ρέγκλινγκ παραδέχθηκε ότι αυτός ο χώρος υπάρχει αλλά δεν είναι τόσο μεγάλος για να ακυρωθεί το μέτρο.

Η δήλωση αποτυπώνει την στιγμή και έχει επαναληφθεί δεκάδες φορές κατά το παρελθόν σε ανάλογες περιστάσεις. Πάντοτε οι θεσμοί ξεκινούν υποεκτιμώντας μεγέθη για να βρεθούν στο παρά πέντε να φτάσουν πολύ κοντά ή να ταυτιστούν με τις ελληνικές προβλέψεις.

Με βάση το προσχέδιο του προϋπολογισμού που έστειλε το υπουργείο οικονομικών στις Βρυξέλλες, το υπερπλεόνασμα για το επόμενο χρόνο είναι 1,2 δισ. ευρώ. Στο σενάριο που θέλει και την περικοπή των συντάξεων με δημοσιονομική απόδοση 2,06 δισ. ευρώ και την εφαρμογή των κοινωνικών αντίμετρων ύψους 1,7 δισ. ευρώ, ο προϋπολογισμός θα έχει πρωτογενές πλεόνασμα 4,14% δηλαδή 7,88 δισ. ευρώ έναντι στόχου για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ, ήτοι 6,65 δισ. ευρώ, δημιουργώντας υπερπλεόνασμα 1,22 δισ. ευρώ.

Αν δεν υπήρχε η υποχρέωση για περικοπή των συντάξεων και για εφαρμογή των περικοπών το υπερπλεόνασμα θα ήταν 900 εκατ. ευρώ.

Αυτό που προσπαθεί να πείσει το οικονομικό επιτελείο από τις αρχές Σεπτεμβρίου είναι ότι χωρίς την περικοπή των συντάξεων το υπερπλέονασμα θα είναι περίπου 1,2 δισ. ευρώ, αφού αν δεν περικοπούν οι συντάξεις θα διατηρηθούν και φορολογικά έσοδα ύψους 286 εκατ. ευρώ (από την φορολόγηση των μεγαλύτερων συντάξεων που θα χάνονταν).

Αν λοιπόν δοθούν για τις ελαφρύνσεις που εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός στην Θεσσαλονίκη, ο στόχος όχι μόνο επιτυγχάνεται αλλά υπάρχει και ένα περιθώριο περίπου 200 εκατ ευρώ.

Η ανησυχία των θεσμών είναι ότι με ένα τέτοιο περιθώριο μια μικρή απόκλιση ή μια αναθεώρηση στοιχείων – αν ακυρωθεί το μέτρο- είναι πιθανό να έχουμε εκτροχιασμό από τον στόχο.

Εκεί βρίσκεται η συζήτηση για το μεγέθη που θα πρέπει να κλείσει έτσι κι αλλιώς πριν τα μέσα Νοεμβρίου . Ένα δεύτερο θέμα που προέκυψε κατά την διάρκεια των συζητήσεων είναι η ανάγκη μιας νέας μελέτης βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος με το οποίο θα μπορεί να υποστηριχθεί στην έκθεση που θα δημοσιοποιηθεί ότι η μη περικοπή των συντάξεων δεν επηρεάζει σε καμία περίπτωση την μείωση των δαπανών για το ασφαλιστικό.

Εκεί η ελληνική πλευρά έχει καθυστερήσει και ζητούνται συνεχώς νέες διευκρινήσεις.

Αν τα δύο προηγούμενα βήματα ολοκληρωθούν με επιτυχία τότε θα περάσουμε και την βάσανο της έγκρισης της ακύρωσης του μέτρου από το συμβούλιο των υπουργών οικονομικών της Ευρωζώνης.

Παραδόξως από την Γερμανία το πρόβλημα δεν θα είναι ο ο υπουργός οικονομικών ο κ. Ολαφ Σόλτς, ο οποίος συμφωνεί πολιτικά με την κατάργηση του μέτρου. Το πρόβλημα, αν υπάρξει, θα προκύψει για την έγκριση της αναστροφής του μέτρου από το Γερμανικό κοινοβούλιο με τον κυβερνητικό συνασπισμό της κ. Μέρκελ να βρίσκεται σε μεγάλη πίεση.

Η «ειδική» έγκριση του αιτήματος για την αναστροφή των περικοπών των συντάξεων από τους υπουργούς οικονομικών του Ευρώ δεν θα ήταν απαραίτητη αν η Ελλάδα δεν ήταν σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας.

Θα αρκούσε μόνο η έγκριση της επιτροπής και ένα τυπικό πέρασμα από ένα Eurogroup μαζί με τους προϋπολογισμούς άλλων κρατών μελών Ωστόσο το πρόσθετο αυτό βήμα θα έχει και τα καλά του.

Ως γνωστό δύο από τα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους , η εκταμίευση σε δόσεις των κερδών των κεντρικών τραπεζών από τα ομόλογα ( ANFA SNPs) αλλά και το χαμηλότερο επιτόκιο σε ομόλογα ύψους 11,5 δισ. ευρώ που δανείστηκε η Ελλάδα το 2012 για επαναγορά χρέους τελούν υπό την αίρεση της επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων.

Έτσι η έγκριση των ελληνικών παρεμβάσεων για το 2019 από το Eurogroup θα συνοδευτεί και από την εκταμίευση 600 εκατ. ευρώ από τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων και μια έμμεση ελάφρυνση στις δαπάνες για τόκους ύψους 200 εκατ. ευρώ.

Προετοιμασίες

Στο μεταξύ σχεδόν όλα τα υπουργεία προετοιμάζουν τις νομοθετικές διατάξεις με την οποίες θα νομοθετηθούν τα μέτρα ύψους 1,1 δισ. ευρώ που εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός στην ΔΕΘ: Την μείωση του ΕΝΦΙΑ, την καταβολή του διευρυμένου στεγαστικού επιδόματος, την μείωση των ασφαλιστικών εισφορών σε ελευθέρους επαγγελματίες, τις προσλήψεις της ειδικής αγωγής, την μείωση της φορολογίας των κερδών (διανεμόμενων και μη διανεμόμενων) για τις επιχειρήσεις και την αύξηση του κατώτερου μισθού.

Περισσότερο οριακά είναι τα πράγματα με το μέρισμα του 2018 αφού δεν έχει οριστικοποιηθεί το υπερπλεόνασμα του 2018. Μέχρι στιγμής υπολογίζεται στα 550 -600 εκατ. ευρώ και θα πρέπει να αποφασιστεί αν θα δοθεί μέχρι στο τέλος του χρόνου σε νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα ή αν θα κατευθυνθεί σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες που έχουν επηρεαστεί περισσότερο από την κρίση.