Γιατί η Moody’s δεν έδωσε την επενδυτική βαθμίδα στην Ελλάδα

Τα καμπανάκια της Moody’s για την οικονομία δεν ήταν “κεραυνός” εν αιθρία, ωστόσο “τάραξαν” κάπως την εικόνα που με επιμέλεια “χτίζει” η κυβέρνηση, με κάθε τρόπο, στοχεύοντας σε ένα αφήγημα απόλυτου success story. Βέβαια, και οι άλλοι οίκοι αξιολόγησης δεν φείδονται παρατηρήσεων αλλά σίγουρα οι αναφορές της Moody’s δεν μπορεί να περάσουν απαρατήρητες.

Πάντως, ήδη, την Τρίτη το Χρηματιστήριο “αποτίμησε” τις αναφορές και “έγραψε” μια πτωτική συνεδρίαση, που βέβαια έρχεται σε μια συγκυρία που πολλοί κεφαλαιοποιούν τα μεγάλα κέρδη των τελευταίων ετών και μηνών.

Σημειώνεται ότι στο Χρηματιστήριο οι δείκτες κινήθηκαν μόνιμα πτωτικά, με τον τζίρο να διαμορφώνεται ξανά σε υψηλότατα επίπεδα, ενώ οι μετοχές που υποχώρησαν ήταν διπλάσιες όσων ενισχύθηκαν, με το συσχετισμό στις 85 και 42 αντίστοιχα.

Ο Γενικός Δείκτης κινούμενος όλη την ημέρα σε αρνητική τροχιά έκλεισε στις 1.403,47 μονάδες με πτώση 1,31% που ήταν και το χαμηλό ημέρας, ενώ ο FTSE 25 ολοκλήρωσε τη συνεδρίαση στις 3.379,21 μονάδες με απώλειες 1,46%. O Mid Cap έκλεισε στις 2.398,66 μονάδες με πτώση 0,57%, ενώ ο τραπεζικός δείκτης μολονότι παλινδρόμησε αρκετά κάτω από τις 1.200 μονάδες, εντούτοις κατάφερε και κράτησε αυτά τα επίπεδα.

Οι αναφορές της Moody’s

Πάντως, o οίκος, στην απόφασή του, με την οποία διατηρεί την Ελλάδα στη βαθμίδα  Βa1 με σταθερό outlook, εστιάζει στην “επιβράδυνση” της ανάπτυξης, το ύψος του χρέους αλλά και την ευαλωτότητα της οικονομίας σε κρίσεις, λόγω της σημαντικής εξάρτησής της από τομείς όπως ο τουρισμός, ενώ “κρούει” και καμπανάκι για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων, σε ουσιαστική βάση.

Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι δεδομένου του μεγέθους και της σημασίας τομέων όπως ο τουρισμός και η ναυτιλία, η οικονομία είναι επιρρεπής σε εξωτερικούς κραδασμούς και περαιτέρω βελτιώσεις όσον αφορά την οικονομική ανθεκτικότητα με τη διεύρυνση της εξαγωγικής βάσης θα απαιτήσουν χρόνο.

Όπως σημειώνει ο οίκος, η ανάπτυξη στην Ελλάδα επιβραδύνθηκε στο 2% το 2023 από 5,6% το 2022, καθώς ο υψηλός πληθωρισμός και η νομισματική σύσφιξη επιβάρυναν την κατανάλωση και τις επενδύσεις.

Βέβαια, αναφέρει, ότι τα έσοδα από τον τουρισμό, το 2023, ανήλθαν σε νέα επίπεδα ρεκόρ. Η Moody’s προβλέπει, επίσης, ανάπτυξη 2,4% το 2024 και 2,3% το 2025, με στήριξη από την εγχώρια ζήτηση και τις εξαγωγές, ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να υποχωρήσει γύρω στο 2%.

Σε σχέση με το το ελληνικό χρέος ο οίκος σημειώνει ότι έχει υποχωρήσει στο 161% του ΑΕΠ στα τέλη του 2023 από 172,6% το 2022 και ο οίκος προβλέπει περαιτέρω υποχώρηση στο 148% στα τέλη του 2025.

Ουσιαστικά, αναφέρει ότι ο λόγος χρέους, παρά τη μείωση, προς ΑΕΠ θα παραμείνει υπερβολικά υψηλός. Ωστόσο, η ευνοϊκή δομή του χρέους και το μεγάλο κεφαλαιακό μαξιλάρι μετριάζουν την κατάσταση.

Δημογραφία και μεταρρυθμίσεις

Εκτιμά, δε, ότι τα κεφάλαια της ΕΕ και οι ιδιωτικές επενδύσεις, μαζί με τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, θα συμβάλουν στην άνοδο της δυνητικής ανάπτυξης και θα αντισταθμίσουν σε κάποιο βαθμό τις αρνητικές επιπτώσεις από τα δυσμενή δημογραφικά στοιχεία.

Επίσης, όπως αναφέρει σχετικά, η χώρα είναι ενώπιον διαρθρωτικών προκλήσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να επιβαρύνουν το πιστωτικό προφίλ της Ελλάδας περισσότερο από ό,τι αναμενόταν επί του παρόντος.

Ωστόσο, σημειώνει ότι η συναίνεση γύρω από τις συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις που βελτιώνουν τη λειτουργία των αγορών εργασίας και προϊόντων στην Ελλάδα και αποφέρουν πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα μπορεί να προσφέρει θετικά αποτελέσματα μεγαλύτερα από τα αναμενόμενα.

Όπως τονίζει βέβαια ο οίκος, η ελληνική οικονομία έχει αντέξει στην ενεργειακή κρίση και τα κεφάλαια της Ε.Ε. καθώς και ιδιωτικές επενδύσεις αναμένεται να στηρίξουν την ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια. Σε συνδυασμό με τις συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις, θα μπορέσουν να ενισχυθούν οι αναπτυξιακές προοπτικές, αντισταθμίζοντας σε κάποιο βαθμό την αρνητική επίπτωση από το δημογραφικό.

Ανταγωνιστικότητα και αναφορές στη δικαιοσύνη

Σε σχέση με τις συνολικές προκλήσεις αναφέρει ότι περιλαμβάνουν το μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Πάντως, αναφέρει ότι, οι χαμηλότερες τιμές ενέργειας και οι ισχυρότερες εξαγωγές υπηρεσιών έχουν βοηθήσει στη μείωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών στο 6,4% του ΑΕΠ το 2023, από 10,3% το 2022.

Επίσης, σημειώνει ότι ανοδική πίεση θα μπορούσε να προκύψει σε ένα σενάριο συνέχισης των οικονομικών πολιτικών και δέσμευσης για δημοσιονομική εξυγίανση, σε συνδυασμό με επιτυχή εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που απομένουν, ιδίως στο δικαστικό σύστημα, που θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε εξωτερικούς κραδασμούς, ταχύτερη από την αναμενόμενη βελτίωση της δημοσιονομικής ισχύος και η αντιμετώπιση των NPLs θα υποστήριζε υψηλότερη βαθμολογία.

Επιπλέον, μια πιο γρήγορη αλλαγή στην οικονομική δομή της Ελλάδας που συμβάλλει στη βελτίωση της οικονομικής ανθεκτικότητας θα ήταν πιστωτικά θετική. Περαιτέρω βελτιώσεις στον τραπεζικό τομέα, μειώνοντας τη μεταβλητότητα της κερδοφορίας και φέρνοντας τους δείκτες ποιότητας και κεφαλαιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων πιο κοντά στον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ, θα ήταν επίσης πιστωτικά θετικές.

Πτωτικές πιέσεις θα μπορούσαν να προκύψουν εάν καταγραφεί μια αντιστροφή της πορείας πολιτικής που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια ή ενδείξεις ότι οι προηγούμενες μεταρρυθμίσεις δεν δίνουν την ώθηση στην ανάπτυξη και τους δημοσιονομικούς λογαριασμούς που αναμένεται επί του παρόντος, επιβαρύνοντας το επιχειρηματικό κλίμα και τις επενδύσεις.

Ειδικότερα, οι ενδείξεις ότι είναι πιθανή μια διαρκής, ουσιώδης επιδείνωση της δημοσιονομικής θέσης της κυβέρνησης, πιθανώς σε συνδυασμό με απότομη επιδείνωση της υγείας του τραπεζικού τομέα, θα προκαλούσαν αρνητική ενέργεια αξιολόγησης. Μια κλιμάκωση της γεωπολιτικής κατάστασης στην Ευρώπη με τη συμμετοχή του ΝΑΤΟ πιθανότατα θα οδηγήσει σε καθοδική πίεση στην αξιολόγηση.

Πάντως, η Moody’s σημειώνει ότι το ελληνικό έλλειμμα γενικής κυβέρνησης βελτιώθηκε σημαντικά σε λιγότερο του 1% του ΑΕΠ το 2023, από 2,4% το 2022, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οίκου. Τα στοιχεία δείχνουν ισχυρή αύξηση των εσόδων κατά 4,9%, ξεπερνώντας κατά πολύ την αύξηση κατά μόλις 0,9% των δαπανών. Η Moody’s αναμένει σταθεροποίηση του ελλείμματος στο 0,9% του ΑΕΠ το 2024 και το 2025 και πρωτογενή πλεονάσματα περίπου 2% του ΑΕΠ.

Τι αναφέρουν πηγές του ΥΠΕΘΟ;

Με αφορμή, πάντως, την ανακοίνωση της Moody’s για την ελληνική οικονομία τονίζεται από πηγές του ΥΠΕΘΟ, ότι ο οίκος είχε προχωρήσει στην αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας και μάλιστα κατά δύο βαθμίδες μόλις πριν έξι μήνες, στις 15 Σεπτεμβρίου του 2023. “Δεν αναμενόταν περαιτέρω αναβάθμιση σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα” σημειώνουν πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, με αφορμή την πρόσφατη έκθεση του αμερικανικού οίκου που διατήρησε αμετάβλητη την αξιολόγηση μία βαθμίδα κάτω από την επενδυτική και τις προοπτικές σταθερές.

Συγκεκριμένα, τονίζεται ότι ο οίκος Moody’s ανακοίνωσε την Παρασκευή την διατήρηση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας στο Ba1 με σταθερές προοπτικές. Στο ερώτημα για ποιο λόγο δεν απένειμε– όπως έχουν ήδη κάνει οι υπόλοιποι οίκοι αξιολόγησης – την επενδυτική βαθμίδα, η απάντηση είναι απλή: η Moody’s είχε προχωρήσει στην αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας και μάλιστα κατά δύο βαθμίδες μόλις πριν έξι μήνες, στις 15 Σεπτεμβρίου του 2023. Δεν αναμενόταν περαιτέρω αναβάθμιση σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα –  η πάγια πρακτική των οίκων αξιολόγησης είναι να μεσολαβεί ένα εύλογο χρονικό διάστημα μεταξύ αναβαθμίσεων, και σε ότι αφορά την αξιολόγηση και σε ότι αφορά τις προοπτικές (outlook).

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η Moody’s είναι ο τελευταίος οίκος από τον οποίο αναμένουμε την επενδυτική βαθμίδα την οποία έχουν ήδη απονείμει στην ελληνική οικονομία οι Standard and Poor’s, Fitch, DBRS, R&I και Scope. Τα οφέλη της αναβάθμισης είναι ήδη ορατά στο κόστος δανεισμού του Δημοσίου και στην αποκλιμάκωση των spreads που κινούνται ήδη σε επίπεδα χαμηλότερα από άλλες χώρες της ευρωζώνης.

Tο βασικό μήνυμα που προκύπτει από την έκθεση της Moody’s είναι ότι: Προϋπόθεση για την αναβάθμιση στην επενδυτική βαθμίδα είναι η συνέχιση της πολιτικής της κυβέρνησης για δημοσιονομική σταθερότητα από τη μια και επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων από την άλλη. Ο οίκος υπογραμμίζει εξάλλου την σημαντική πρόοδο που επιτεύχθηκε τα προηγούμενα χρόνια σε επτά  διαφορετικούς τομείς, σημειώνοντας συγκεκριμένα μεταξύ άλλων τα εξής:

1.Ανάπτυξη: Αυτή διαμορφώθηκε στο 5,6 % το 2022 και παρά την επιβράδυνση του ρυθμού σε 2 % το 2023, κυρίως λόγω επίμονου πληθωρισμού και επιτοκίων, η Moody’s προβλέπει αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2,4% το 2024 και 2,3% το 2025, με στήριξη από την εγχώρια ζήτηση, τις εξαγωγές, τα κεφάλαια της ΕΕ και τις ιδιωτικές επενδύσεις.

2. Δημοσιονομικό έλλειμμα: Μειώθηκε γρήγορα σε λιγότερο από 1% του ΑΕΠ το 2023 από 2,4% το 2022(σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οίκου, καθώς δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμη τα επίσημα στοιχεία από την ΕΛΣΤΑΤ). Η Moody’s προβλέπει ότι το δημοσιονομικό έλλειμα θα σταθεροποιηθεί στο 0,9% του ΑΕΠ το 2024-25, ενώ τα πρωτογενή πλεονάσματα θα διαμορφωθούν γύρω στο 2% του ΑΕΠ.

3. Δημόσιο χρέος: εκτιμάται στο 161% του ΑΕΠ στο τέλος του 2023 από 172,6% το 2022 και προβλέπεται περαιτέρω μείωση στο 148% στο τέλος του 2025.

4.Εξωτερικό ισοζύγιο: Η Moody’s σημειώνει την μείωση του ελλείματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών από στο 6,4% του ΑΕΠ το 2023, από 10,3% το 2022.

5.Πληθωρισμός: Αναμένεται περαιτέρω μείωση στο 2 % το 2024-2025.

6.Κόκκινα δάνεια: επισημαίνεται η «σημαντική μείωση» των NPLs τα προηγούμενα χρόνια.

7.Μεταρρυθμίσεις: Η Moody’s σημειώνει ότι η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων που βελτιώνουν τη λειτουργία των αγορών εργασίας και προϊόντων της Ελλάδας και επιτυγχάνουν δημοσιονομικά πρωτογενή πλεονάσματα μπορεί να αποφέρει μεγαλύτερα από τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα.

Συμπερασματικά, η ανάλυση της Moody’s καταγράφει την σημαντική πρόοδο που έχει επιτελέσει η ελληνική οικονομία και προδιαγράφει συνέχεια των θετικών οικονομικών εξελίξεων.