Η κλιματική κρίση απειλεί τον… προϋπολογισμό

Πάντως, στο Προσχέδιο, με βάση τα όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι τώρα αναμένεται να καταγραφεί σενάριο για χαμηλότερο πληθωρισμό για φέτος και το 2024, αλλά και πρόβλεψη για μεγαλύτερη ανάπτυξη. 

Συγκεκριμένα, η πρόβλεψη για τον εναρμονισμένου πληθωρισμό κινείται στο 4% για το σύνολο του έτους από 5% που έχει εγγραφεί στον προϋπολογισμό για να υποχωρήσει στο 2,4% το 2024. Βέβαια, στα τρόφιμα και βασικά είδη ήδη η “ταχύτητα” αύξησης των τιμών είναι στο 10,7% και η προσδοκία είναι να υπάρξουν, στο φόντο των πρόσφατων μέτρων του Υπ. Ανάπτυξης, κάποιες αποκλιμακώσεις, που θα δώσουν τον τόνο,

Σε ό,τι αγορά στην πορεία αύξησης του ΑΕΠ, ο στόχος αναθεωρείται προς τα πάνω στο 2,3% για φέτος έναντι αρχικής πρόβλεψης για 1,8%, ενώ για το 2024 ο “πήχης” μπαίνει στο 3%, λόγω κυρίως των ανόδου των δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν κατά 12,1% τον επόμενο χρόνο από 8,3% το 2023.

Πάντως, η πορεία του ΑΕΠ “φουσκώνει” λόγω και του πληθωρισμού, ενώ για να εκτιμήσει κάποιος ή κάποια την πραγματική πορεία της οικονομίας θα πρέπει να αποπληθωρίσει τις τιμές. Αλλη μια παράμετρος, βέβαια, που μπαίνει ως “μεταβλητή” στην όλη υπόθεση εργασίας για την πορεία της ανάπτυξης έχει να κάνει και με τα επιτόκια και το κόστος χρηματοδότησης. Ήδη, οι στόχοι πιστωτικής επέκτασης που έχουν θέσει οι τράπεζες δεν φαίνεται να “βγαίνουν”, καθώς η αγορά είναι διστακτική στο να αναλάβει τόσο μεγάλα βάρη σε σχέση με το κόστος χρήματος. Ως “αντίβαρο” στην αρνητική μετενέργεια των επιτοκίων λειτουργεί, βέβαια, το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης, μένει, όμως, να φανεί το πόσο γρήγορα θα τρέξουν έργα και δράσεις ώστε να καλύψουν τα “κενά” από την ενδεχόμενη ελλειμματική πιστωτική επέκταση.

Έτσι, η συμβολή του Ταμείου Ανάκαμψης στον ρυθμό μεγέθυνσης του 2024 υπολολογίζεται στις 1,7 ποσοστιαίες μονάδες. Σε συνδυασμό, δε, με την αύξηση των εξαγωγών στο 6,3% το 2024 από 2,7% αναμένεται να δώσει “καύσιμο ανάπτυξης”.

Άλλη μια σημαντική πρόκληση, πάντως, που μπαίνει στο τραπέζι σε σχέση με τον Προϋπολογισμό του 2024, που αναμένεται να πάρει την τελική του μορφή με την κατάθεση του τελικού σχεδίου το Νοέμβριο στη Βουλή, έχει να κάνει με την πορεία των οικονομιών της Ευρώπης. Όπως φαίνεται κι από το Προσχέδιο, η Ελλάδα κινείται σε άλλη ταχύτητα σε σχέση με την ΕΕ, όπου τα σημάδια “κόπωσης” αν όχι ύφεσης των οικονομιών είναι εμφανή. Ερώτημα, λοιπόν, είναι το κατά πόσο η Ελληνική οικονομία, πράγματι. θα κινηθεί τόσο δυναμικά, όταν η βασική της αναφορά η ΕΕ, για εξαγωγές, τουρισμό κτλ, θα κινηθεί σε ταχύτητα επιβράδυνσης.

Η κλιματική αλλαγή

Στο σκηνικό αυτό, και με δηλωμένη την πρόθεση της κυβέρνησης με την επιβολή “πράσινου τέλους” για ενίσχυση του αποθεματικού για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, από 300 εκατ. στα 600 εκατ.,  η παράμετρος “κλιματική αλλαγή” μπαίνει δυναμικά στο “σενάριο εργασίας”. Είναι χαρακτηριστικός, άλλωστε ο προβληματισμός, που κατέθεσε το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, που σημείωσε, πριν λίγες μέρες, στην Έκθεση Β τριμήνου 2023 ότι “οι φυσικές καταστροφές απειλούν τους στόχους”.  Όπως, μάλιστα, ανέφερε, “οι οικονομικές εξελίξεις χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα, λαμβάνοντας υπόψη τις καταστροφικές επιπτώσεις των καλοκαιρινών πυρκαγιών και των ακραίων βροχοπτώσεων στην Θεσσαλία που ανέδειξαν αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού να ανταπεξέλθει σε σοβαρές προκλήσεις.

Στην τελική αποτίμηση των επιπτώσεων για την οικονομία, πέρα από τις αποζημιώσεις και τα μέτρα στήριξης για τις πληγείσες περιοχές που περιλαμβάνονται στον συμπληρωματικό προϋπολογισμό, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το ευρύτερο κόστος σε όρους καταστροφής παραγωγικών συντελεστών, το οποίο σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο εγκατάλειψης ορισμένων περιοχών θα προκαλέσει μακροχρόνιες απώλειες παραγωγικής δυναμικότητας” ανέφερε το το ΓΠΤΒ, που τόνισε ότι  “δύο είναι οι  κρίσιμες προϋποθέσεις ώστε να μην υπονομευτεί η δημοσιονομική σταθερότητα είναι αφενός η μέγιστη δυνατή κάλυψη της ανοικοδόμησης από ευρωπαϊκούς πόρους και αφετέρου η χρονική κατανομή των αποζημιώσεων ώστε να μην συγκεντρωθούν εξολοκλήρου σε ένα μόνο έτος. Διαφορετικά, θα πρέπει να αναζητηθούν πρόσθετες πηγές εσόδων, τακτικές ή έκτακτες, ώστε να καλυφθεί το σχετικό κόστος χωρίς απόκλιση από τον δημοσιονομικό στόχο και επιβάρυνση του δημόσιου χρέους.”

Η Έκθεση σημειώνει ακόμα πως οι δημοσιονομικές και ευρύτερες οικονομικές προκλήσεις των φυσικών καταστροφών αποτελούν επιμέρους πλευρές της ευρύτερης υπαρξιακής πρόκλησης που θέτει η κλιματική κρίση” τονίζοντας το ρόλο του κράτους στην όλη διαδικασία “θωράκισης” και σχεδιασμού των αναγκαίων προσαρμογών.

Πάντως, ο υπουργός Εθνικής Οικονομμίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας στον Αντ1 το πρωί της Κυριακής, επεσήμανε ότι παρά τις καταστροφές και τις θεομηνίες, “ο Προϋπολογισμός υπεραποδίδει, όπως υπεραποδίδει και η οικονομία. Χάρη στην συνολική προσπάθεια της κυβέρνησης, η Ελλάδα είναι δεύτερη σε ρυθμό ανάπτυξης στην Ευρώπη, έχει αυξήσει τις επενδύσεις και έχει δημιουργήσει 300.000 θέσεις εργασίας από το 2019. Η Ελλάδα αποτελεί “παράθυρο ευκαιρίας”, λόγω και της πολιτικής σταθερότητας”.

“Οι πρωτόγνωρες φυσικές καταστροφές έφεραν στο προσκήνιο, με τον πλέον οδυνηρό τρόπο, τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και την ανάγκη δημιουργίας μιας νέας γενιάς ανθεκτικών έργων υποδομής” ανέφερε, παράλληλα, από την πλευρά, του, σε ανάρτηση του ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρηστος Σταϊκούρας και προσθέσε: “Από την πρώτη στιγμή σπεύσαμε δίπλα στους πολίτες, κάναμε μια πρώτη καταγραφή των προβλημάτων και των ζημιών και ξεκινήσαμε άμεσα τις προσπάθειες για την αποκατάσταση των οδικών και σιδηροδρομικών συνδέσεων, καθώς και των υποδομών συνολικά.

Οι αξιολογήσεις

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η κυβέρνηση καταθέτει το Προσχέδιο, με “θρησκευτική προσήλωση” στους δημοσιονομικούς στόχους, με το βλέμμα στραμμένο στις  δύο επόμενες αξιολογήσεις της ελληνικής οικονομίας. Η μία είναι προγραμματισμένη για τις 20 Οκτωβρίου από S&P Ratings και η δεύτερη στις 2 Δεκεμβρίου από την Fitch Ratings, όπου η προσδοκία είναι να δοθεί το “πράσινο φως” για την επενδυτική βαθμίδα.

Έτσι, σε σχέση με τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα ο στόχος είναι για 0,7% του ΑΕΠ το 2023, με το ενδεχόμενο για ένα ποσοστό στο 1% να μην έχει αποκλειστεί, παρά τις μεγάλες ανάγκες για αποζημιώσεις και δράσεις για τις φυσικές καταστροφές, που εκτιμάται ότι θα ξεπεράσουν για φέτος το 1 δισεκ. Πάντως, για το 2024 ο στόχος για το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος ανεβαίνει στο 2,1% του ΑΕΠ.

Το έλλειμμα του ονομαστικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να βελτιωθεί περαιτέρω κατά περίπου 300 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση υποχωρώντας ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 4,2% το 2024 από 4,5% το 2023. Επίσης η ανεργία εκτιμάται στο 11,2% για το 2023 και στο 10,6% για το 2024 με βάση την μεθοδολογία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού και σε 9% με τους εθνικούς λογαριασμούς. Η συνολική απασχόληση από 1,4% φέτος θα επιβραδυνθεί στο 0,9% το 2024 λόγω της αυξανόμενης στενότητας στην αγορά εργασίας, κάτι που αποτελεί άλλον ένα “πονοκέφαλο”.

Οι ενισχύσεις

Στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, επίσης, θα περιλαμβάνονται σημαντικές ενισχύσις σε περίπου 3 εκατ. νοικοκυριά συνολικού ύψους 2,5 δισ. ευρώ. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι αυξήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους, οι αυξήσεις για δεύτερη συνεχή χρονιά στους συνταξιούχους και βέβαια η καταβολή έκτακτων και μόνιμων επιδομάτων.

Συγκεκριμένα, με βάση όσα ανέφερε στον Αντ1 το πρωί της Κυριακής, ο Κωστής Χατζηδάκης, υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, αύξηση 3,1% στις συντάξεις το 2024 θα προβλέπει το προσχέδιο του Προϋπολογισμού που θα κατατεθεί την Δευτέρα στην Βουλή, όπως άλλωστε προβλέπει ο “νόμος Κατρούγκαλου”.

“3,1% θα είναι οι αυξήσεις γιατί είναι χαμηλότερος και ο πληθωρισμός από πέρσι”, σημείωσε ο κ. Χατζηδάκης, θυμίζοντας ότι το ύψος της αύξησης στις συντάξεις προκύπτει σε συνάρτηση με το ποσοστό του ρυθμού ανάπτυξης και του πληθωρισμού.

Σε ότι αφορά την ακρίβεια και τα μέτρα στήριξης πολιτών, ο Κωστής Χατζηδάκης είπε, μεταξύ άλλων, ότι στην Ελλάδα “έχουμε τον τρίτο χαμηλότερο πληθωρισμό στην ΕΕ. Ο κατώτατος μισθός ήταν στην 18η θέση, από τις 22 της ΕΕ που έχουν ανάλογο μέτρο και έχει πάει στην 13η θέση”.

“Έχουμε το «Καλάθι του Νοικοκυριού», έχουμε το Market Pass, έχουμε την αύξηση του κατώτατου μισθού, υπάρχει στήριξη των εισοδημάτων κατά της ακρίβειας και σειρά άλλων παρεμβάσεων που θα έχουν αποτέλεσμα την ενίσχυση των νοικοκυριών”, είπε ο κ. Χατζηδάκης, ο οποίος σημείωσε ότι “έχουμε την αύξηση μετά από 14 χρόνια στους δημοσίους υπαλλήλους, μεσοσταθμικά κατά 1476 ευρώ ανά υπάλληλο. Έχουμε τις τριετίες στον ιδιωτικό τομέα, τις αυξήσεις στον κατώτατο μισθό, είναι οι καινούριες αυξήσεις στους συνταξιούχους, είναι το αφορολόγητο για τις οικογένειες. Πάμε σε άλλο μείγμα πολιτικής”.

Σε ότι αφορά τον πληθωρισμό επεσήμανε ότι μειώνεται και πως ειδικότερα στον πληθωρισμό των τροφίμων «υπάρχει αποκλιμάκωση σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες, ο ρυθμός της αύξησης αρχίζει να περιορίζεται».

Για το πετρέλαιο θέρμανσης, ο Κωστής Χαταηδάκης είπε στην εκπομπή «Στούντιο με Θέα» ότι “συγκριτικά με πέρσι, τα στοιχεία δείχνουν ότι η τιμή είναι στα ίδια επίπεδα και λίγο χαμηλότερα. Αυτές είναι οι δικές μας εκτιμήσεις. Υπάρχει και πάλι το επίδομα θέρμανσης που θα είναι αυξημένο για τις οικογένειες με παιδιά”.

Απέκλεισε το ενδεχόμενο να δοθεί επιδότηση στην αντλία για το πετρέλαιο θέρμανσης, τονίζοντας ότι “στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει περιορισμός των οριζόντιων επιδομάτων που δόθηκαν λόγω της ενεργειακής κρίσης”

Σχετικά με τον θόρυβο που υπήρξε αναφορικά με αλλαγές στην φορολόγηση των ελευθέρων επαγγελματιών, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών σημείωσε ότι: “Δεν υπήρξε ποτέ θέμα με τους ελεύθερους επαγγελματίες. Υπάρχει θέμα με την φοροδιαφυγή, υπάρχει ζήτημα διασταυρώσεων και εντοπισμού φοροδιαφυγής και ότι δεν μπορεί να υπάρχουν πολίτες δύο κατηγοριών”.