Η οικονομία το 2021: Μια “ηλεκτρισμένη” χρονιά

Μεστό εξελίξεων σε όλα τα μέτωπα της οικονομίας ήταν το 2021. Άλλωστε η πανδημία λειτούργησε ως καταλύτης σε μια σειρά από μέτωπα κι έτσι νέα δεδομένα ήλθαν να διαμορφώσουν την εικόνα της οικονομίας.

Έτσι, μετά τη 10ετή πορεία εν μέσω μνημονίων και προγραμμάτων σταθεροποίησης, η πανδημία έφερε προτάγματα και στοιχήματα, ωθώντας την «καπιταλιστική ωρίμανση» της περιφερειακής μας οικονομίας, με περαιτέρω άνοιγμα των συνόρων σε ξένα κεφάλαια, διεθνοποίηση τομέων της οικονομίας, συγκεντρώσεις κλάδων, αναδιαρθρώσεις και ανακατατάξεις με αιχμή τη διαχείριση κόκκινων δανείων, αλλά και κυριαρχία νέων παραγόντων σε σειρά από τομείς. Φαινόμενα και τάσεις βέβαια που αναμένεται να ενταθούν το επόμενο διάστημα.

Οικονομική πολιτική

Του Γιώργου Αλεξάκη

Το 2021 η κυβέρνηση, έστω και με τη Βουλή σε «υβριδική» λειτουργία θέλησε να εφαρμόσει την ατζέντα της με έντονα στοιχεία οικονομικού νεοφιλελευθερισμού, προωθώντας μια σειρά από παρεμβάσεις που κυρίως αφορούν την εκχώρηση «πεδίου» στην ιδιωτική οικονομία, την μείωση των φόρων, τη διαμόρφωση περιβάλλοντος για την προσέλκυση μεγάλων παικτών της διεθνούς οικονομίας σε σειρά κλάδων, αλλά και την προσέλκυση μεγάλων ξένων επενδυτών με πώληση κρατικών περιουσιακών στοιχείων.

Οι προκλήσεις

Βέβαια η πανδημία εκτόξευσε και τις κρατικές δαπάνες, και συνακόλουθα τα ελλείμματα, που πλέον θα πρέπει σταδιακά να «μαζευτούν», κάτι που αποτελεί και μια από τις μεγάλες προκλήσεις της επόμενης μέρας, συνδεόμενη άρρηκτα με την αναμόρφωση του Συμφώνου Σταθερότητας, για το οποίο η συζήτηση έχει ήδη ξεκινήσει.

Στο μέτωπο των προκλήσεων, βέβαια, κυρίαρχο είναι και το ζήτημα της μετεξέλιξης της μορφής της ελληνικής οικονομίας, αλλά και της εικόνας της εγχώριας επιχειρηματικότητας καθώς η πανδημία και η εκτίναξη του ενεργειακού κόστους έχει διαμορφώσει νέους όρους «κοινωνικής και οικονομικής μηχανικής», όπου βέβαια οι μικροί και οι μεσαίοι βιώνουν την πίεση της συγκυρίας και των τάσεων συγκέντρωσης.

Παράλληλα και η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής , αλλά και του λαθρεμπορίου σε καύσιμα, ποτά και τσιγάρα , ή σε παραποιημένα προϊόντα συνιστούν ένα άλλο μεγάλο στοίχημα , καθώς είναι προφανές ότι θα πρέπει να αναζητηθεί το μίγμα εκείνο πολιτικής, (μειώσεις έμμεσων φόρων κτλ) που θα προβλέπει, θα αποτρέπει και κυρίως θα αφαιρεί κίνητρα από παραβατικές συμπεριφορές, που «τροφοδοτούν» εγκληματικά δίκτυα αλλά και «ανοίγουν μαύρες τρύπες» στα δημόσια οικονομικά.

Ανάπτυξη κι πληθωρισμός

Σε μακροοικονομικό επίπεδο, η αύξηση του ΑΕΠ της Ελλάδας κατά 9,3% το 9μηνο 2021, σε ετήσια βάση, αλλά και η κατακόρυφη άνοδος των τιμών είναι ίσως τα κυρίαρχα σημεία που μπορεί να σταθεί κανείς στη «δύση» του 2021. Έτσι, μπορεί η Ελλάδα να παρουσίασε την καλύτερη επίδοση στην Ευρωζώνη σε επίπεδο 3μήνου, και τη δεύτερη καλύτερη σε επίπεδο 9μήνου, σε ετήσια βάση, σε σχέση με την άνοδο του ΑΕΠ, όμως παράλληλα είδε εκτόξευση των τιμών με πρωτοφανή ταχύτητα, αν και βέβαια το τελικό ύψος του πληθωρισμού παραμένει πιο κάτω από αυτό άλλων χωρών της ΕΕ.

Στα σημαντικά επίσης του 2021 είναι η μείωση της ανεργίας, η βελτίωση του οικονομικού κλίματος, των εισοδημάτων κατά 7%, της εικόνας των καταιλεσεων, της βιομηχανικής παραγωγής αλλά και το γεγονός ότι οι τζίροι των επιχειρήσεων το ’21, με βάση την ΕΛΣΤΑΤ, έχουν φτάσει στο επίπεδο του τζίρου του ’19.

Βέβαια πολλά νοικοκυριά αντιμετωπίζουν, παράλληλα, μεγάλες δυσκολίες ς, βιώνοντας το «σύνδρομο της τρίτης εβδομάδας» παρά τα θετικά που καταγράφονται σε επίπεδο μέσων όρων, για τα εισοδήματα το 2021 (αύξηση άνω του 7%). Άλλωστε προϊόντος του χειμώνα οι ανάγκες θέρμανσης αυξάνονται, φέρνει τα νοικοκυριά απέναντι στην ανάγκη κάλυψης αυξημένων δαπανών, «κουρεύοντας» τις όποιες αυξήσεις στο διαθέσιμο εισόδημα. Επίσης εντείνεται ο κίνδυνος της ενεργειακής φτώχειας, που στην Ελλάδα αφορά, με βάση τα στοιχεία της ΕΕ, το 305 περίπου των νοικοκυριών.

Ανισότητες

Ο πληθωρισμός αλλά και η γενικότερες επιλογές πολιτικής σε σχέση με αναδιανεμητικές πολιτικές (φόροι κτλ) ωστόσο δημιουργούν εύλογες ανησυχίες για την διαμόρφωση του χάρτη των ανισοτήτων. Ήδη τα «καμπανάκια» κτυπούν, τόσο από διεθνείς φορείς, όπως το ΔΝΤ, όσο και από εγχώριους οργανισμούς. Έτσι, σε επίπεδο των κρατών μελών της Ανατολικής Ευρώπης κινούνται οι δείκτες ανισότητας στην Ελλάδα, σύμφωνα με όσα αναφέρει το ΚΕΠΕ στην πέμπτη Ανάλυση Επικαιρότητας για το 2021 με τίτλο «Πρόσφατες εμπειρίες και εξελίξεις για την εισοδηματική ανισότητα στην Ελλάδα». Για την ανάσχεση μάλιστα της έντονα αρνητικής αυτής κατάστασης τα ΚΕΠΕ προτείνει αλλαγές στους έμμεσους φόρους αλλά και στο καθεστώς των τεκμηρίων.

Μέτρα στήριξης για την πανδημία

Ανάχωμα πάντως ως ένα βαθμό για την φτωχοποίηση μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας, εν μέσω πανδημίας στήθηκε με μια σειρά μέτρων. Ωστόσο η «αποσωλήνωση» της οικονομίας δημιουργεί εύλογες ανησυχίες για το τι μέλλει γενέσθαι. Πάντως προς ώρας η αναστολή υποχρεώσεων που ξεπέρασαν τα 20 δισεκ. λειτούργησε θετικά, αλλά βέβαια προσωρινά για τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. Πιο συγκεκριμένα, προγράμματα «ΓΕΦΥΡΑ» για την επιδότηση δόσεων δανείων φυσικών και νομικών προσώπων, η επιδότηση μέρους των παγίων δαπανών επιχειρήσεων, η εκταμίευση ποσών από τα στοχευμένα προγράμματα στήριξης κλάδων της οικονομίας, μέσω του ΕΣΠΑ, η υλοποίηση τραπεζικών εργαλείων ενίσχυσης της ρευστότητας των επιχειρήσεων, το πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ, το πρόγραμμα επιδότησης 100.000 νέων θέσεων εργασίας, για άλλες 50.000 θέσεις, το ποσοστό επιστροφής όλων των Επιστρεπτέων Προκαταβολών, ανάλογα με την πτώση των ακαθάριστων εσόδων της επιχείρησης λειτουργούν θετικά. Η συνολική αξία των παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας ανήλθε, με βάση το Υπ. Οικονομικών στα 43,3 δισ. ευρώτην περίοδο 2020-2022. Πρόκειται για το 3ο μεγαλύτερο πακέτο μέτρων στήριξης – ως ποσοστό του ΑΕΠ – στην ευρωζώνη, και το 4οπαγκοσμίως, σύμφωνα με πρόσφατη Έκθεση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας.

Μειώσεις φόρων

Άλλα σημαντικά σημεία της χρονιάς που φεύγει είναι οι μειώσεις φόρων, που βέβαια παγίως ευνοούν τα ανώτερα εισοδήματα. Έτσι και το 2021, σύμφωνα με την κυβέρνηση ο ΕΝΦΙΑ προσδιορίστηκε όπως και το 2020 με μειωμένο – μεσοσταθμικά – ποσοστό κατά 22%. Επίσης υπήρξε μείωση του εισαγωγικού φορολογικού συντελεστή στα φυσικά πρόσωπα, από 22% στο 9%, του συντελεστή παρακράτησης φόρου για τα μερίσματα, από 10% στο 5%, της προκαταβολής φόρου για τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, από 100% στο 55%, και για τα νομικά πρόσωπα, από 100% στο 80%, του φόρου εισοδήματος των επιχειρήσεων, από 28% στο 22%. Παράλληλα προωθήθηκε η κατάργηση του φόρου γονικών παροχών – δωρεών για συγγενείς πρώτου βαθμού, για ακίνητες και κινητές αξίες, που αφορά αξίες έως 800.000 ευρώ, η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 1 + 3ποσοστιαίες μονάδες, αλλά και ο χαμηλός φορολογικός συντελεστής για όλα τα αγροτικά σχήματα, ύψους 10%.

Σε αυτές τις μειώσεις φόρων, έρχονται να προστεθούν το 2022, με βάση τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, περαιτέρω, συνολική μείωση του ΕΝΦΙΑ, απαλλαγή από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης των εισοδημάτων για τους εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα, μείωση του τέλους συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας, και η κατάργηση για νέους έως 29 ετών, αναστολή πληρωμής τέλους συνδρομητικής τηλεόρασης,έως τον Ιούνιο του 2022, καθώς και μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ στις μεταφορές, τον καφέ και τα μη αλκοολούχα ποτά, στους κινηματογράφους και το τουριστικό πακέτο, στα γυμναστήρια και τις σχολές χορού, έως τον Ιούνιο του 2022.

Βέβαια το 2021, επετεύχθη, με ομοφωνία, Πολιτική Συμφωνία των κρατών-μελών στο Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών Ecofin, ως προς την Πρόταση Οδηγίας για τους συντελεστές ΦΠΑ στην Ε.Ε. που επιτρέπει από το 2025 σε συγκεκριμένους τομείς και περιοχές όπως τα νησιά του Αιγαίου να εφαρμόζονται ειδικοί μειωμένοι συντελεστές.

Εκτόξευση ηλεκτρονικών συναλλαγών

Ένα άλλο από τα ενδιαφέροντα σημεία της χρονιάς είναι και η εκτόξευση στις ηλεκτρονικές πληρωμές, που δημιουργούν ευνοϊκές προϋποθέσεις για την διασφάλιση φορολογικών εσόδων, κύρια από το ΦΠΑ, όπου οι απώλειες ετησίων προσμετρούνται στα 6 δισεκ. περίπου. Έτσι, το ποσοστό, μόνο για το Νοέμβριο είναι στο +30% σε σχέση με το 2019, δείχνοντας μια τάση ανάκαμψης της ζήτησης. Η κίνηση αυτή δίνει και μεγάλη ώθηση στα φορολογικά έσοδα που το Νοέμβριο αναμένονται αυξημένα κατά σχεδόν 450-500 εκατομμύρια ευρώ .

Εξαγωγές αλλά κι εμπορικό έλλειμμα

Παράλληλα το 2021 φεύγει με σημαντικές επιδόσεις στις εξαγωγές αλλά και εκτίναξη του εμπορικού ελλείμματος. Έτσι, το 10μηνο, η συνολική αξία των εισαγωγών-αφίξεων ανήλθε στο ποσό των 51.242,6 εκατ. ευρώ έναντι 40.342,7 εκατ. ευρώ το ίδιο διάστημα του 2020, παρουσιάζοντας αύξηση 27% (χωρίς τα πετρελαιοειδή παρουσίασε αύξηση κατά 5.935,8 εκατ. ευρώ ή 18,1%, ενώ χωρίς τα πετρελαιοειδή και τα πλοία παρουσίασε αύξηση κατά 5.965,8 εκατ. ευρώ ή 18,3%). Ωστόσο το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου ανήλθε σε 18.840,9 εκατ. ευρώ έναντι 15.223,9 εκατ. ευρώ το 10μηνο του 2020, παρουσιάζοντας αύξηση 23,8% (χωρίς τα πετρελαιοειδή παρουσίασε αύξηση κατά 2.192,3 εκατ. ευρώ ή 16,8%, ενώ χωρίς τα πετρελαιοειδή και τα πλοία παρουσίασε αύξηση κατά 2.232,3 εκατ. ευρώ ή 17,2%).

Εργασιακά και Ασφαλιστικό

Στο μέτωπο της εργασίας και της κοινωνικής ασφάλισης αναμφισβήτητα το 2021 καταγράφεται ως μια πολύ σημαντική χρονιά, όπως κι αν τη δει κανείς.. Άλλωστε η δημιουργία του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης, , που η Αντιπολίτευση κατακεραύνωσε, σημειώνοντας ότι πρόκειται για ένα βήμα ιδιωτικοποίησης και «λατινοποίησης» του επικουρικού πυλώνα, αλλά και αλλά η αλλαγή της εργασιακής νομοθεσίας, που θεωρήθηκε από την Αντιπολίτευση και πάλι, ως «Κερκόπορτα» για το 8ωρο,έφεραν μεγάλες αλλαγές στα όσα ίσχυαν μετά τη Μεταπολίτευσης. Παράλληλα, βέβαια, στο μέτωπο των ασφαλιστικών θεμάτων μπήκε σε λειτουργία η διαδικασία επιτάχυνσης της έκδοσης νέων συντάξεων με την ενεργοποίηση λογιστών και νομικών, που έφερε σειρά αντιδράσεων, ενώ καταγράφηκε αύξηση των ψηφιακών υπηρεσιών από τον e- ΕΦΚΑ, αλλά και η ίδρυση μιας ακόμη νέας Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Συντάξεων,

Ταμείο Ανάκαμψης

Στα πολύ σημαντικά νέα της χρονιάς έρχεται να προστεθεί και η απόφαση γα δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης, όπου μέχρι σήμερα, με βάση το Υπ. Οικονομικών, έχουν πραγματοποιηθεί εντάξεις έργων, ύψους 3,6 δισ. ευρώ. Βέβαια, ήδη, καθυστερήσεις καταγράφονται και λόγω της χρονοβόρας τεχνικής διαδικασίας που απαιτείται, ωστόσο η ελπίδα είναι ότι το 2022 θα γίνουν οι πρώτες εκταμιεύσεις, (αντί του 2021, που προβλεπόταν) κι έτσι θα τρέξει με γρήγορο ρυθμό η όλη προσπάθεια, ενισχύοντας την ανάκαμψη και μετασχηματισμό της οικονομίας.

Οι κυριότερες ενεργειακές εξελίξεις το 2021

Του Θοδωρή Παναγούλη

Η εκτόξευση των τιμών στα ενεργειακά αγαθά, ξεκινώντας από το φυσικό αέριο και φτάνοντας στο ηλεκτρικό ρεύμα και στο πετρέλαιο, φαινόμενο που άρχισε το καλοκαίρι και παροξύνθηκε το τελευταίο τρίμηνο του έτους, υπήρξε το πλέον επιδραστικό γεγονός στον ενεργειακό τομέα κατά το 2021.

Μια σειρά από συγκυριακούς αλλά και δομικούς λόγους, δημιούργησε ανισορροπία στην αγορά του φυσικού αερίου σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ωθώντας προς τα πάνω τις τιμές του καυσίμου γεγονός που επηρέασε καθοριστικά τις τιμές της ενέργειας, συνολικά.

Η επιβάρυνση των νοικοκυριών δεν έχει προηγούμενο και αποτελεί στην πραγματικότητα την πρώτη μεγάλη τέτοιου τύπου κρίση από τη στιγμή που υιοθετήθηκε η απόλυτη απελευθέρωση των ενεργειακών αγορών και έπαψαν οι τιμές ρεύματος και αερίου να καθορίζονται διοικητικά.

Οι προσπάθειες της κυβέρνησης να ελαφρύνει τα νοικοκυριά μέσω επιδότησης του ρεύματος και οριζόντων εκπτώσεων της ΔΕΠΑ προς τους καταναλωτές, είχαν περιορισμένο αποτέλεσμα, καθώς οι διεθνείς τιμές παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο το σημαντικότερο γεγονός ήταν η αναθεώρηση του στόχου στο 40% από 32% μέχρι το 2030, ως προς συμμετοχή των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως προβλέπει το γίγα-ενεργειακό πακέτο «Fit for 55», που παρουσίασε η Κομισιόν. Το εν λόγω πακέτο περιλαμβάνει μια δέσμη μέτρων μέσω των οποίων οι ενωσιακές πολιτικές για το κλίμα, την ενέργεια, τη χρήση γης, τις μεταφορές και τη φορολογία επιδιώκεται να προσαρμοστούν με τρόπο ώστε να επιτευχθεί η μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

Προς την ίδια κατεύθυνση αλλά με περισσότερους συμβιβασμούς και λιγότερες φιλοδοξίες ήταν οι αποφάσεις της ιστορικής σημασίας, απολύτως κρίσιμης διάσκεψης του ΟΗΕ για το Κλίμα COP26 που πραγματοποιήθηκε στη Γλασκώβη.

Στη χώρα μας, στο θέμα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, η σημαντικότερη καταγραφή κατά το 2021 αφορά τον τεράστιο επενδυτικό «πυρετό» για αιολικούς και φωτοβολταϊκούς σταθμούς, καθώς και για μονάδες στον σχετικά καινούργιο τομέα της αποθήκευσης ενέργειας.

Μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΡΑΕ, έχουν λάβει άδειες παραγωγής 181 σχέδια για μονάδες αποθήκευσης συνολικής ισχύος 14,3 Γιγαβάτ, και στις ΑΠΕ έχουν λάβει άδεια παραγωγού 5.542 αιτήματα συνολικής ισχύος 95 Γιγαβάτ.

Σημαντικό γεγονός το 2021 ήταν, ακόμα, η επανάκαμψη των λιγνιτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, οι οποίες με βάση τον προγραμματισμό της κυβέρνησης και της ΔΕΗ βαίνουν προς οριστική απόσυρση.

Τόσο η ισχυρή δοκιμασία του ηλεκτρικού συστήματος από τη βαρυχειμωνιά της «Μήδειας» στην αρχή του χρόνου, όσο και οι μεγάλες ανάγκες σε ρεύμα κατά τους καύσωνες και τις φωτιές του καλοκαιριού, αλλά και η νέα ισορροπία που επιβάλει η ενεργειακή κρίση, έκαναν απαραίτητη τη λειτουργία των λιγνιτικών σταθμών, γεγονός που πιθανόν θα ληφθεί υπόψη στο νέο Στρατηγικό Σχεδιασμό της χώρας.

Αντίθετα, η χρονιά αυτή ήταν πολύ αρνητική για το πρόγραμμα έρευνας υδρογονανθράκων στη χώρα μας. Η προσπάθεια για την εξερεύνηση του υπεδάφους της χώρας ώστε να διαπιστωθεί αν υπάρχει ο κρυμμένος θησαυρός… των κοιτασμάτων φυσικού αερίου έμεινε στα χαρτιά, και ο φάκελος που άνοιξε πριν από περίπου 11 με 12 χρόνια ίσως να μπαίνει ξανά στο αρχείο. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η Ισπανική εταιρεία Repsol αποχώρησε από τις παραχωρήσεις που συμμετείχε στην ελληνική αγορά υδρογονανθράκων, ενώ τα Ελληνικά Πετρέλαια, από κοινού με την Energean αποχώρησαν από το μπλοκ του Δυτικού Πατραϊκού.

Αλλά και το μόνο εν λειτουργία ιστορικό παραγωγικό κοίτασμα του Πρίνου, αντιμετώπισε τεράστια προβλήματα βιωσιμότητας που ξεπεράστηκαν (εν μέρει και μόνον), μέσω προγράμματος ενίσχυσης.

Σε ότι αφορά τις αποκρατικοποιήσεις, είχαμε την πώληση του 49% του μετοχικού κεφαλαίου του ΔΕΔΔΗΕ, με πολύ υψηλό τίμημα, σε εταιρεία του Macquarie Group, αλλά και την πώληση του 100% της ΔΕΠΑ Υποδομών στην Ιταλική Italgas, επίσης με πολύ υψηλό τίμημα.

Πολύ σημαντική ήταν επίσης η κίνηση της ΔΕΗ να κάνει αύξηση μετοχικού κεφαλαίου κατά 1,2 δισ ευρώ, ενισχύοντας καταλυτικά τη δυνατότητα της εταιρείας να υλοποιήσει το φιλόδοξο πράσινο επενδυτικό της πρόγραμμα, κίνηση ωστόσο η οποία οδήγησε στο να περιοριστεί το Δημόσιο σε ποσοστό περί το 34% έναντι του 51% που κατείχε.

Ρεκόρ εξαγορών στην ελληνική αγορά το 2021

Τα επιχειρηματικά deals και οι αποκρατικοποιήσεις που σημάδεψαν τη χρονιά

Της Πέννυς Κούτρα

Restart της επενδυτικής δραστηριότητας και μάλιστα με νέα ορμή καταγράφηκε το 2021, όπου παρά την αβεβαιότητα λόγω πανδημίας, αλλά και της δεδομένης ύφεσης και των ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων στην εγχώρια και τις ξένες οικονομίες, οι επενδυτές «τίμησαν» τόσο τις ελληνικές επιχειρήσεις όσο και τα ελληνικά assets.

Η υπερβάλλουσα ρευστότητα εγχώριων και ξένων funds, το «φθηνό» χρήμα από ευρωπαϊκούς και δημόσιους πόρους αλλά και η ωρίμανση ελληνικών αξιών – είτε πρόκειται για δημόσιες αξίες και «φιλέτα», είτε για μεγάλες ελληνικές εταιρείες -οδήγησαν σε μια σειρά κινήσεων, που συνοδεύτηκαν και από υψηλά τιμήματα.

Στις αρχές της χρονιάς, CVC Capital Partners, με προηγούμενη τοποθέτηση στη χώρα στους κλάδους της υγείας, αλλά και σε δυναμικά αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις όπως η Skroutz, προχώρησε στην εξαγορά της Εθνικής Ασφαλιστικής αλλά και του ομίλου Vivartia Συμμετοχών, ενώ πρόσφατα απέκτησε και την πλειοψηφία στη γαλακτοβιομηχανία Δωδώνη.

Μεγάλη κινητικότητα εμφάνισε και το ευρωπαϊκό fund της BC Partners, το οποίο μέσω της United Group, μητρική της Nova εξαγόρασε την Wind Hellas έναντι στα 950-970 εκατ.ευρώ περίπου, δημιουργώντας ανατροπή των συσχετισμών στην ελληνική τηλεπικοινωνιακή αγορά, κινητοποιώντας μάλιστα Cosmote και Vodafone σε νέες επενδύσεις. H BC Partners – η οποία στην Ελλάδα διέθετε στρατηγική επένδυση και στην φαρμακοβιομηχανία Pharmathen – έκανε ωστόσο και μια ακόμη κίνηση-έκπληξη, εξαγοράζοντας μια μικρομεσαία ελληνική επιχείρηση, σε κλάδο που έως πρότινος έμοιαζε μη ελκυστικός. Πρόκειται για την εξαγορά της εταιρείας λιανικής πώλησης τροφίμων κατοικίδιων ζώων και αξεσουάρ, Pet City.

Το επιχειρηματικό deal της χρονιάς ωστόσο – τόσο ως προς το τίμημα, όσο και ως προς τη σημασία του- αφορά την εξαγορά της Chipita από τον πολυεθνικό κολοσσό της Mondelez. Η Chipita, με 13 μονάδες παραγωγής και παρουσία σε περισσότερες από 50 χώρες διέθετε επιπλέον ισχυρά και αναγνωρίσιμα brands. Tο 2020 έκλεισε με πωλήσεις της τάξης των 590 εκατ.ευρώ, ενώ το τίμημα που φέρονται να εισπράττουν οι μέτοχοι της αγγίζει 25 φορές τα κέρδη EBITDA για την ίδια χρονιά. Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, το τίμημα έφθασε τα 2 δις.δολάρια (1,65 δις.ευρώ), χωρίς να περιλαμβάνεται σε αυτό η μικτή εταιρεία της Chipita με την ινδική Britania (μεγάλος παίκτης στην τεράστια τοπική αγορά και ευθέως ανταγωνιστική της Mondelez). Σε αδρές γραμμές και χωρίς όλα τα ντεσού της συμφωνίας να έχουν γνωστοποιηθεί και αναλυθεί, ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος πέτυχε όντως ένα πολύ καλύτερο τίμημα για το δημιούργημα του και τους μετόχους του.

Σε αποτίμηση που προσομοιάζει με εκείνες του τεχνολογικού κλάδου μεταβιβάσθηκε μέσα στη χρονιά και η ελληνική φαρμακοβιομηχανία Pharmathen στο private equity fund της Partners Group από την BC Partners και την οικογένεια Κάτσου. Με βάση τα οικονομικά αποτελέσματα της χρήσης του 2020, η Pharmathen, που διατηρεί την κύρια παραγωγική της βάση στις Σάπες Ροδόπης, εμφάνισε κέρδη EBITDA της τάξης των 59,4 εκατ. ευρώ με την Partners Group να καταβάλλει 1,6 δισ. ευρώ για την απόκτηση του συνόλου των μετοχών της.

Πέρα από τις κινήσεις που έγιναν στο πρώτο οκτάμηνο του έτους μέσα στο φθινόπωρο έχουν γίνει επίσης πολλά deal. H Intrasoft πουλήθηκε έναντι 235 εκατ. ευρώ στους Δανούς της NetCompany, η γερμανική πολυεθνική Delivery Hero εξαγόρασε την αλυσίδα kiosky’s (INKAT), ο βρετανικός κολοσσός JD Sports Fashion Plc εξαγόρασε το 80% της Cosmos Sport, ενώ το ελληνικό επενδυτικό fund SMERemediumCap απέκτησε τον μετοχικό έλεγχο της ENGIE Hellas με στόχο την αναβάθμιση της εταιρείας, η οποία μετονομάζεται σε Cordia.

Ιδιωτικοποιήσεις

Στο πρώτο εξάμηνο της χρονιάς έκλεισε ουσιαστικά και η μεταβίβαση του ακινήτου του Ελληνικού στη Lamda Development, ολοκληρώνοντας μια επταετία ωρίμανσης της συμφωνίας, που είχε συναφθεί το Νοέμβριο του 2014, και η οποία αφορά στη μεγαλύτερη επένδυση αστικής ανάπλασης στη χώρα και την Ευρώπη. Ταυτόχρονα με τις υπογραφές, η Lamda Develοpment κατέβαλλε την πρώτη δόση του συνολικού τιμήματος των 915 εκατ. ευρώ, ποσού 300 εκατ ευρώ., και παράλληλα παρέδωσε την εγγυητική επιστολή, ποσού 347 εκατ.ευρώ, προς το ελληνικό Δημόσιο. Έτσι, ο κύβος ερρίφθη για την έναρξη της επένδυσης η οποία σε αθροιστική βάση αναμένεται να αγγίξει τα 8 δις.ευρώ την προσεχή 12ετία.

Η μεγαλύτερη ιδιωτικοποίηση που έχει πραγματοποιηθεί στη χώρα μας ολοκληρώθηκε μέσα στη χρονιά και αφορά την πώληση του 49% της θυγατρικής διαχείρισης των δικτύων διανομής ΔΕΔΔΗΕ με αγοραστή το μεγάλο αυστραλιανό fund Macquarie. Η συνολική αξία της συναλλαγής (enterprise value) υπερβαίνει κατά 611,6 εκατ. ευρώ τον πήχη που είχε θέσει η διοίκηση της ΔΕΗ για την πώληση του 49% της θυγατρικής της (1,5 δισ. ευρώ) και φτάνει τα 2,116 δισ. ευρώ.

Επίσης, την περασμένη εβδομάδα υπογράφηκε η σύμβαση αγοραπωλησίας της ΔΕΠΑ Υποδομών με το ΤΑΙΠΕΔ και τα ΕΛΠΕ και την ιταλική Italgas, η οποία προσέφερε 733 εκατ.ευρώ για την απόκτηση της εταιρείας.

Μέσα στη χρονιά επίσης, μέσω της εταιρείας «MILINA ENTERPRISES COMPANY LTD» ο εφοπλιστής Γιώργος Προκοπίου ανακηρύχθηκε οριστικός πλειοδότης στους διαγωνισμούς για το Σκαραμαγκά, προσφέροντας συνολικά 60 εκατ.ευρώ για το τμήμα των ναυπηγείων που πουλούσε η ΕΤΑΔ και η ΕΝΑΕ, υπερθεματίζοντας την Pyletech, συμφερόντων τον Θεόφιλου Πριόβολου που επίσης διεκδικούσε το project.

Μέσα στο 2021 ολοκληρώθηκε και η μεγαλύτερη παραχώρηση των τελευταίων χρόνων, που αφορά στην Εγνατία Οδό, με πλειοδότη τον όμιλο της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, η οποία προσέφερε κάτι λιγότερο από 1,5 δις.ευρώ.

Λίγο πριν την εκπνοή του 2021, ολοκληρώθηκε επίσης ο διαγωνισμός για την παραχώρηση του παραθαλάσσιου ακινήτου στις Γούρνες Ηρακλείου από το ΤΑΙΠΕΔ, με πλειοδότη την εταιρεία Reds, η οποία θα αναπτύξει ένα «μίνι» Ελληνικό στην Κρήτη.

Εστίαση-Λιανεμπόριο

Της Πέννυς Κούτρα

Το πλήγμα της πανδημίας και η επέλαση των ψηφιακών πλατφορμών

Ανατροπές και προκλήσεις για λιανεμπόριο και εστίαση έφερε η τελευταία διετία μετασχηματίζοντας τόσο τον τρόπο που καταναλώνουμε, όσο και τους παίκτες που ορίζουν την προσφορά. Ακρίβεια και αναταραχή στην εφοδιαστική αλυσίδα επιτείνουν τα προβλήματα.

Ανάμεσα στους κλάδους με το βαρύτερο πλήγμα από την πανδημία και τις επιπλοκές της παραμένουν η εστίαση και το λιανεμπόριο, οι επιχειρήσεις των οποίων καλούνται επίσης να τοποθετηθούν ταχύτατα και στους ψηφιακούς μετασχηματισμούς, που επέσπευσαν τα lockdowns.

Τα μέτρα στήριξης απέτρεψαν τα μαζικά λουκέτα κατά τη διάρκεια της πανδημίας αλλά καθώς η οικονομία επιστρέφει σε μια σχετική κανονικότητα και τα μέτρα προστασίας αποσύρονται, ο κίνδυνος εκδήλωσης εκτεταμένων λουκέτων παραμένει. Ο τουρισμός και το άνοιγμα της αγοράς έως και τις αρχές του φθινοπώρου, προσέφεραν ανάσα τόσο στον κλάδο εστίασης όσο και στο λιανεμπόριο, αλλά οι συνθήκες παραμένουν αρνητικές τόσο λόγω υγειονομικών μέτρων, όσο και λόγω οικονομικών παραμέτρων.

Η χαμηλή ρευστότητα, η αδυναμία πρόσβασης σε δανεισμό αλλά και το κύμα ακρίβειας στην προμήθεια πρώτων υλών, λειτουργούν ως μέγγενη για το σύνολο της αγοράς εστίασης ανεξαρτήτως μεγέθους. Η αδρή πρόβλεψη ερευνών και στοιχείων της ΓΣΕΒΕΕ κάνει λόγο για την πιθανότητα «λουκέτων» στο 1/3 της εγχώριας αγοράς εστίασης, μέγεθος που θα φέρει νέο πλήγμα στην μόνιμη και μερική απασχόληση στη χώρα.

Η μεγαλύτερη πάντως εξέλιξη στην εν λόγω αγορά είναι η ανάδειξη των ψηφιακών πλατφορμών παραγγελιών, οι οποίες εν μέρει «έσωσαν» τις πωλήσεις των επιχειρήσεων εστίασης, αλλά μείωσαν και τα περιθώρια κέρδους της αγοράς.

Στην Ελλάδα, από τους μεγάλους παγκόσμιους παίκτες delivery, θέση έχουν η γερμανική Delivery Hero, αδιαφιλονίκητος ηγέτης στο online delivery μέσω της e-food.gr και η φινλανδική Wolt, η οποία προσφάτως εξαγοράστηκε από την αμερικανική DoorDash. Εκτός αυτών των παγκόσμιων παικτών, θέση στην εγχώρια αγορά έχουν η Box της Cosmote, η ρωσική Rocket, η Pop Market ενώ έπεται και συνέχεια.

Μετά την δυστοπία της πανδημίας, η εστίαση έχει παραχωρήσει σημαντικό μέρος του πελατολογίου της στις πλατφόρμες, που δημιουργούν αξία από τα άυλα περιουσιακά στοιχεία, τα δεδομένα. Χάρη στην ανάλυση δεδομένων, οι διαδικτυακές πλατφόρμες είναι σε θέση να προβλέψουν τη ζήτηση κατευθύνοντας αναλόγως στρατηγικές marketing και οργανικής ανάπτυξης, βελτιστοποιώντας τις αποδόσεις για τις ίδιες και τους καλούς συνεργάτες τους. Οι συνθήκες της πανδημίας όμως έδειξαν ότι δραστηριότητα εστίασης μπορεί να υπάρχει όχι μόνο χωρίς διανομείς αλλά και χωρίς φυσικά καταστήματα. Πέρα από τις υπηρεσίες παράδοσης που ανέπτυξαν γνωστά εστιατόρια την περίοδο του lockdown, μια άλλη τάση που άρχισε να κυοφορείται στην τοπική αγορά, ενώ προϋπήρχε στο εξωτερικό τα τελευταία 3-4 χρόνια με τη ραγδαία ανάπτυξη των εταιρειών παράδοσης φαγητού είναι οι κουζίνες-φαντάσματα (ghost kitchens). Πρόκειται για χώρους με εγκαταστάσεις εστίασης, χωρίς βιτρίνα ή εσωτερικούς χώρους για πελάτες, όπου μπορούν να προετοιμάζονται γεύματα για διάφορα εστιατόρια που εξυπηρετούνται από τις πλατφόρμες delivery.

Λιανεμπόριο

Παρά του ότι κλάδοι του λιανεμπορίου- όπως τα προϊόντα τεχνολογίας- εμφανίστηκαν εξόχως ανθεκτικοί μέσα στην πανδημία, εν τούτοις ολόκληρος ο κλάδος συνεχίζει να αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις τόσο στην παρούσα φάση, όσο και στο μέλλον, καθώς ο ανταγωνισμός από τις online επιχειρήσεις εμπορίου, αναδιατάσσει πλήρως την αγορά. «Κερασάκι στην τούρτα» των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το λιανεμπόριο είναι αφενός οι πληθωριστικές πιέσεις, που μοιραία οδηγούν σε ανατιμήσεις, και αυτές με τη σειρά τους σε όξυνση του ανταγωνισμού, αλλά και περιορισμό του διαθέσιμου εισοδήματος για κατανάλωση.

Επιπλέον, η εκτόξευση τιμών στο κόστος μεταφορικών και οι τεράστιες καθυστερήσεις στην παράδοση προϊόντων λειτουργούν ως ένας επιπλέον πονοκέφαλος για σειρά ελληνικών επιχειρήσεων. Τους πρώτους καλοκαιρινούς μήνες και καθώς η αγορά διεθνώς έβγαινε σταδιακά από τις τοπικές καραντίνες, τα αποθέματα που έμειναν απούλητα εξαιτίας της αδυναμίας πρόσβασης στα καταστήματα αποτέλεσαν μια κάποια λύση. Όσο ωστόσο η ζήτηση προϊόντων άρχισε να αυξάνει, διαπιστώθηκαν και τα πρώτα προβλήματα εφοδιασμού της αγοράς. Προκειμένου να ξεπεράσουν τον σκόπελο των ελλείψεων, μια σειρά από επιχειρήσεις, απομακρύνονται από την αγορά της Ασίας και αναζητούν άλλες περιοχές ωστόσο ο όγκος των παραγγελιών δεν μπορεί να καλυφθεί από τα ευρωπαϊκά ή τα τουρκικά εργοστάσια σε τόσο σύντομο χρόνο.

Στελέχη της αγοράς λιανεμπορίου κάνουν λόγο για «δύσκολη εξίσωση» σε ότι αφορά αφενός την έγκαιρη προμήθεια της αγοράς αλλά και τη διαχείριση του διαρκώς αυξανόμενου κόστους προϊόντων. Σ’αυτό το πλαίσιο εκτιμούν πως νικητές θα βγούν όσοι έχουν μέγεθος, υψηλή ρευστότητα και προνομιακές σχέσεις με τους προμηθευτές τους, έναντι των μικρότερων επιχειρήσεων.

Το ψηφιακό κανάλι

Η πανδημία οδήγησε μοιραία σε εκτίναξη της ζήτησης για προϊόντα μέσω e-shop (από είδη διατροφής και παραφαρμακευτικά, έως βαριά προϊόντα όπως ηλεκτρικές συσκευές είδη τεχνολογίας), με την Ελλάδα να καταγράφει πανευρωπαϊκό ρεκόρ το 2020, καθώς καταγράφηκε η υψηλότερη αύξηση των διαδικτυακών πωλήσεων σε σύγκριση με το 2019 σε όλη την Ευρώπη.

Η αλματώδης αύξηση των ηλεκτρονικών πωλήσεων στην Ελλάδα δεν οφείλεται ωστόσο στο ότι οι χρήστες του Ιντερνετ έκαναν περισσότερες αγορές, αλλά στο ότι αυξήθηκε ταυτόχρονα και ο αριθμός όσων πλέον ψωνίζουν από ηλεκτρονικά καταστήματα. Μετά και την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να επιδοτήσει ΜμΕ για την ανάπτυξη ηλεκτρονικών καταστημάτων, εκτιμάται ότι συνολικά ο αριθμός των e-shops στην Ελλάδα θα αυξηθεί κατά περίπου 30%, γεγονός που μετασχηματίζει το εμπόριο.

Την ίδια ωστόσο στιγμή, η κατανάλωση συγκεντρώνεται σε όλο και λιγότερες επιχειρήσεις που έχουν τους πόρους και τα εργαλεία να ξεχωρίσουν στην παγκόσμια αγορά. Δεν είναι τυχαίο πως στην Ελλάδα το μεγαλύτερο e-shop ένδυσης είναι η ισπανική Zara, η οποία ούτως ή άλλως διατηρεί το imperium στην ελληνική αγορά.

Ισχυρό μερίδιο αγοράς – κλέβοντας από τα φυσικά καταστήματα- διατηρεί επίσης η πολωνική e-papoutsia που ελέγχει μερίδιο 6,7%, ενώ ξεκίνησε πρόσφατα να δραστηριοποιείται στην Ελλάδα μέσω και δεύτερου σήματος, του eshop, ccc.eu. Στην τρίτη θέση με 3,1% βρίσκεται η κινεζική Shein. Η Deloitte, από έρευνα της οποίας προκύπτουν αυτά τα στοιχεία, εκτιμά ότι οι online πωλήσεις στην Ελλάδα θα αναπτυχθούν ραγδαία τα επόμενα χρόνια.

Σε αυτή την κατακερματισμένη αγορά εισήλθε το φθινόπωρο και η Γερμανικών συμφερόντων About You που ιδρύθηκε στα μέσα της περασμένης δεκαετίας και στην οποία ποσοστό κοντά στο 30% ελέγχει η εταιρεία ενδυμάτων Bestseller. Την έλευση του στην Ελλάδα πραγματοποίησε και ο Ισραηλινός όμιλος Fox -γνωστός από τη συμφωνία που έχει κάνει με τον όμιλο Jumbo για την κάθοδο της ελληνικής αλυσίδας στο Ισραήλ- με το ηλεκτρονικό του κατάστημα ένδυσης και υπόδησης Terminal X. Σε αυτό το διαδικτυακό κατάστημα θέση έχει η Heartland, το επενδυτικό όχημα του δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία Anders Holch Povlsen, του μεγαλύτερου μετόχου της ASOS.

Τράπεζες – 2021

Οι έξι βασικοί άξονες στρατηγικής για επιστροφή στην κανονικότητα

Του Κώστα Παπαγρηγόρη

Το 2021 ήταν αναμφίβολα ο τελευταίος γύρος ενός διετούς δρόμου ταχύτητας για τις ελληνικές τράπεζες, με στόχο την επιστροφή τους έπειτα από αρκετά χρόνια στην κανονικότητα.

Η βασική στρατηγική περιελάμβανε την μεγάλη μείωση των κόκκινων δανείων, την αποχώρηση από τις μη τραπεζικές δραστηριότητες μέσω πώλησης θυγατρικών, την ουσιαστική βελτίωση της κερδοφορίας και της κεφαλαιακής επάρκειας που θα ανοίξει τον δρόμο για την εκ νέου διανομή μερίσματος, την μείωση του κόστους λειτουργίας μέσω προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου του προσωπικού και μείωσης του δικτύου, τον ψηφιακό μετασχηματισμό που επιβάλλουν οι νέες συνθήκες και φυσικά των αύξηση της χρηματοδότησης προς την πραγματική οικονομία.

Αναλυτικότερα:

Alpha Bank

H Alpha Bank αφού ολοκλήρωσε πρόσφατα την πώληση της θυγατρικής της στην Αλβανία στην OTP έναντι 55 εκατ. ευρώ, ολοκληρώνει ταχύτατα τις τελευταίες λεπτομέρειες του deal με τη Nexi στον τομέα αποδοχής καρτών και εκκαθάρισης συναλλαγών από το οποίο πρόκειται να εγγράψει άμεσο όφελος 570 εκατ. ευρώ. Την ίδια στιγμή στην τελική ευθεία βρίσκεται ου σχεδίου Skyline που αφορά στην αγορά real estate και προβλέπει κοινοπραξία με τρίτο επενδυτή και δημιουργία πλατφόρμας ακινήτων θα επιφέρει όφελος 400 εκατ. ευρώ. Το deal προγραμματίζεται να ολοκληρωθεί μέχρι τέλος του έτους.

Παράλληλα η Alpha Bank τρέχει δύο ακόμη πωλήσεις με άμεσο κεφαλαιακό όφελος 1,6 δισ. ευρώ. Συγκεκριμένα προχωράει στην πώληση της θυγατρικής στο Λονδίνο, καθώς και σε συνθετική τιτλοποίηση κόκκινων επιχειρηματικών δανείων ύψους 2 δισ. ευρώ. Τέλος, στην τελική ευθεία βρίσκονται και δύο ακόμη τιτλοποιήσεις κόκκινων δανείων, το project Orbit που αφορά σε κόκκινα δάνεια 1,3 δισ.) και το project Sky που περιλαμβάνει κόκκινα δάνεια από την Κύπρο ύψους 2,2 δισ.).

Η Alpha Bank θα διαθέσει το 2021 νέα δάνεια ύψους 4,5 δισ. ευρώ, με στόχο νέα δάνεια 8 δισ. ευρώ στην τριετία 2021-2024.

Τράπεζα Πειραιώς

Μέχρι σήμερα, ο Όμιλος Πειραιώς έχει ολοκληρώσει πάνω από το 90% των δράσεων και των στόχων του τραπεζικού μετασχηματισμού που είχε ανακοινώσει κατά την περίοδο της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου κατά 1,4 δισ. ευρώ.

Η Τράπεζα Πειραιώς προχωρά μέχρι το τέλος του έτους σε στην πώληση του πακέτου ναυτιλιακών κόκκινων δανέιων (project Dory), την πώληση συμμετοχών σε μη τραπεζικές δραστηριότητες (σχέδιο Mayfair) και σε μία επιπλέον συνθετική τιτλοποίηση (Ermis 3).

Παράλληλα η διοίκηση της τράπεζας προχώρησε και σε άλλες κινήσεις που είχαν θετική επίπτωση στα κεφάλαια όπως οι εκδόσεις Tier 1 ομολόγων, η πώληση των πιστωτικών καρτών, κέρδη από ομόλογα κ.α ενισχύοντας τα κεφάλαιά της κατά 2,1 δισ. ευρώ (πέραν της ΑΜΚ των 1,4 δισ.), απορροφώντας έτσι το κόστος μείωσης των κόκκινων δανείων.

Παράλληλα, η Τράπεζα ολοκλήρωσε πρόσφατα μια ακόμη εθελουσία έξοδο προσωπικού, ενώ ανέφερε στους αναλυτές ότι ο στόχος των 5,7 δισ. ευρώ νέων δανείων για το 2021 φαίνεται ότι έχει ήδη επιτευχθεί.

Εθνική Τράπεζα

Ειδικότερα, η Εθνική Τράπεζα, μετά την ολοκλήρωση της πώλησης του πακέτου κόκκινων δανείων ύψους 6 δις. ευρώ (project Frontier) τρέχει και την ολοκλήρωση της πώλησης της Εθνικής Ασφαλιστικής στο αμερικανικό κεφάλαιο CVC Partners που έχει καθυστερήσει λόγω των διευκρινήσεων που έχει ζητήσει η DGcom για θέματα ανταγωνισμού. Πρόκειται για δύο μεγάλα deals, τα οποία προσθέτουν 170 μονάδες βάσης στα κεφάλαια της Εθνικής Τράπεζας.

Παράλληλα η διοίκηση της τράπεζας εργάζεται πυρετοδώς για το σχέδιο Εθνική 2.0 που αφορά μία δέσμη δράσεων για τη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και άλλων εθνικών και ευρωπαϊκών διαρθρωτικών πόρων. Βασικός στόχος είναι η συνολική πιστωτική επέκταση το 2021 να ανέλθει σε περίπου 5 δισ. ευρώ, επίδοση που έχει στόχο να διατηρηθεί και τα επόμενα έτη.

Eurobank

H Eurobank, είναι η πρώτη τράπεζα στην Ελλάδα που εμφανίζει ήδη μονοψήφιο ποσοστό κόκκινων δανείων στο 7,5% και εντός του 2022 θα κινείται κάτω του 5%. Όπως ανέφερε η διοίκηση της Τράπεζας κατά την παρουσίαση του σχεδίου Eurobank 2030, η στρατηγική πλέον επικεντρώνεται σε τρεις πυλώνες:

Πρώτον στη χρηματοδότηση εμβληματικών έργων και επενδύσεων μεγάλων και μεσαίων επιχειρήσεων, με στόχους την αλλαγή του παραγωγικού προτύπου της οικονομίας και τη μείωση του επενδυτικού κενού που δημιουργήθηκε στη χώρα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, κυρίως μέσω επενδύσεων βάσει των κριτηρίων ESG (Environmental, Social, Governance), το οποίο υπολογίζεται γύρω στα 100 δισ. ευρώ.

Δεύτερον, στη χορήγηση επαγγελματικών επενδυτικών δανείων σταθερού επιτοκίου για όλη τη διάρκεια της επένδυσης.

Τρίτον, ανάπτυξη του ανθρωποκεντρικού μοντέλου Phygital που αξιοποιεί την άρτια τεχνολογική υποδομή με τον ανθρώπινο παράγοντα για απλή, γρήγορη, προσωποποιημένη και ασφαλή εξυπηρέτηση 24/7. Η Eurobank ήδη έχει ετοιμάσει τα πρώτα νέα καταστήματα στην Αθήνα και σύντομα θα επεκταθεί ο νέος σχεδιασμός του “physgital” σε όλη την Ελλάδα.

Αποχώρηση 19.000 τραπεζοϋπαλλήλων

Την ίδια στιγμή οι τράπεζες έχουν δαπανήσει άνω από 2,3 δισ. ευρώ για προγράμματα εθελουσίας εξόδου του προσωπικού τους που έχουν εφαρμόσει από το 2003 έως σήμερα, μέσω των οποίων επιτεύχθηκε η μείωση των τραπεζοϋπαλλήλων περίπου κατά 19.000 άτομα. Μόνο τους τελευταίους 3 μήνες ολοκλήρωσαν αντίστοιχα προγράμματα η Alpha Bank, η Τράπεζα Πειραιώς και η Εθνική Τράπεζα.

Η ανάγκη μείωσης των υπαλλήλων στις τράπεζες τα τελευταία χρόνια προέκυψε ως φυσική συνέπεια αποσυμφόρησης από το πλεονάζον προσωπικό που προέκυψε μέσα από την αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος στην κρίση της προηγούμενης δεκαετίας. Το όφελος δεν ήταν μόνον η μείωση του μισθολογικού κόστους, αλλά και η μείωση της επιβάρυνσης από τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις των υπαλλήλων λόγω των ειδικών καθεστώτων που ίσχυαν στις τράπεζες. Πλέον η ψηφιοποίηση των συναλλαγών και η μείωση των κόκκινων δανείων, η διαχείριση των οποίων μεταφέρεται εκτός τραπεζικού συστήματος, εντείνει τις πιέσεις για περαιτέρω εξορθολογισμό του κόστους προσωπικού σε μακροχρόνια βάση.

Τα στοιχεία από τους ισολογισμούς των τραπεζών από το 2013 έως σήμερα δείχνουν ότι η Εθνική Τράπεζα και η Τράπεζα Πειραιώς έχουν εφαρμόσει μέχρι σήμερα τα γενναιότερα προγράμματα εθελουσίας εξόδου σε όρους αποχώρησης προσωπικού με 6.175 και 6.689, αντίστοιχα, αποχωρήσεις και κόστος 650 εκατ. ευρώ η κάθε μία. Ακολουθούν η Alpha Bank και η Eurobank με 4.242 και 3.758 αποχωρήσεις, αντίστοιχα, κόστους περίπου 500 εκατ. ευρώ η κάθε μία. Συνολικά μέσα από τα προγράμματα εθελουσίας εξόδου υπολογίζεται ότι έχουν αποχωρήσει 18.970 υπάλληλοι και το κόστος που πήραν εφάπαξ οι τέσσερις συστημικές τράπεζες ανήλθε στα 2,3 δισ. ευρώ.

Οι προκλήσεις

Ωστόσο για να επιστρέψει το πιστωτικό σύστημα σε ρυθμούς κανονικότητας πρέπει εκτός από την βασική στρατηγική που υλοποιείται να διαχειριστεί παράλληλα και μια σειρά από προκλήσεις.

Το νέο κύμα αθετήσεων που είναι πιθανό να προκύψει μετά την οριστική απόσυρση των μέτρων στήριξης των δανειοληπτών από την πανδημία, παραμένει η μεγαλύτερη πρόκληση για τον τραπεζικό τομέα.

Οι μέχρι τώρα ενέργειες που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων έχουν αναμφισβήτητα συμβάλει σε σημαντική αποκλιμάκωση του αποθέματος. Εντούτοις, ο λόγος των ΜΕΔ προς το σύνολο των δανείων παραμένει υψηλός (Ιούνιος 2021: 20,3%). Επιπρόσθετα, η ποιότητα των εποπτικών κεφαλαίων και η διαρθρωτικά χαμηλή κερδοφορία, καθώς και οι επιπτώσεις που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή, αποτελούν μεσοπρόθεσμους κινδύνους.

Οι συνθήκες ρευστότητας του τραπεζικού τομέα συνέχισαν να βελτιώνονται το 2021, καθώς οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα έχουν αυξηθεί από τον Μάρτιο του 2020 (μέχρι και το Σεπτέμβριο του 2021) κατά 28,6 δισεκ. ευρώ, γεγονός που αντανακλάται στη σημαντική αύξηση της αποταμίευσης του ιδιωτικού τομέα σε περίπου 16% του ΑΕΠ, από 6% το 2019.

Ωστόσο, η χαμηλή οργανική κερδοφορία και η ανάγκη σχηματισμού αυξημένων προβλέψεων για τον πιστωτικό κίνδυνο επηρέασαν την κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζικών ομίλων, με αποτέλεσμα ο Δείκτης Κεφαλαίου Κοινών Μετοχών της Κατηγορίας 1 (Common Equity Tier 1 ratio) σε ενοποιημένη βάση να μειωθεί σε 12,5% τον Ιούνιο του 2021, από 15% τον Δεκέμβριο του 2020, και ο Συνολικός Δείκτης Κεφαλαίου (Total Capital Ratio) σε 15% από 16,6%.

Παράλληλα η συνέχιση της ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας προϋποθέτει την ενίσχυση της χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας και την ενεργό συμμετοχή του τραπεζικού τομέα. Ως εκ τούτου, η χορήγηση πιστώσεων με μέσω χαμηλότοκων δανείων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility – RRF) και παροχής εγγυήσεων από το Ταμείο Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας θα συμβάλλει σημαντικά στην επιτάχυνση της τραπεζικής χρηματοδότησης προς την πραγματική οικονομία και στην υλοποίηση των απαραίτητων επενδύσεων, έτσι ώστε η ελληνική οικονομία να μπει σε μια τροχιά υψηλής και βιώσιμης ανάπτυξης.

Οι τράπεζες, ωστόσο, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να αξιολογούν τη σχέση απόδοσης-κινδύνου και τη βιωσιμότητα των επιχειρηματικών σχεδίων που χρηματοδοτούν στο πλαίσιο της συνετής διαχείρισης των κινδύνων στους οποίους εκτίθενται και αναλαμβάνουν. Συνολικά, η χρηματοδότηση θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και από την ύπαρξη αξιόλογων επενδυτικών σχεδίων με βιώσιμα χαρακτηριστικά.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις