ΙΟΒΕ: Οικοδομή και Airbnb δεν αρκούν για την ανάπτυξη

Την τακτική έκθεσή του για την ελληνική οικονομία παρουσίασε την Πέμπτη το ΙΟΒΕ, εκτιμώντας πως η ανάπτυξη -με ώθηση από την ενίσχυση των επενδύσεων και την ανθεκτική στις πληθωριστικές πιέσεις κατανάλωση των νοικοκυριών – διατηρείται στο 2,4% για το 2024.

Παράλληλα προβλέπεται πληθωρισμός 2,8% και ανεργία στο 10,5%. Σύμφωνα με την έκθεση ο ρυθμός μεταβολής του γενικού δείκτη καταναλωτή (ΓΔΤΚ) διαμορφώθηκε στο 3,5% το 2023, από άνοδο 9,6% ένα έτος πριν.

Η ενίσχυση των τιμών οφείλεται κυρίως στη θετική επίδραση της εγχώριας ζήτησης. Το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι οι τιμές θα διατηρηθούν σε ηπιότερη ανοδική τροχιά στο σύνολο του τρέχοντος έτους, στην περιοχή του 2,8%, λόγω κυρίως της ανθεκτικότητας της καταναλωτικής ζήτησης.

Αναλυτικά το Ινστιτούτο καταγράφει επιβράδυνση της ετήσιας εγχώριας ανάκαμψης στο +2,1% το τρίτο τρίμηνο του 2023, έναντι ανάπτυξης +2,6% στο προηγούμενο τρίμηνο, λόγω του ηπιότερου ετήσιου ρυθμού μεγέθυνσης της κατανάλωσης των νοικοκυριών (+0,9% y-o-y) και της υψηλότερης ετήσιας ενίσχυσης των εισαγωγών (+2,9% y-o-y) έναντι των εξαγωγών (+1,0% y-o-y).

Βασικός μοχλός της μεγέθυνσης του ΑΕΠ κατά το τρίτο τρίμηνο του 2023 ήταν οι επενδύσεις (+8,9% y-o-y), λόγω της ετήσιας ενίσχυσης των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου (+4,9% y-o-y) και των αποθεμάτων (+29,9% y-o-y).

Για το 2023, το ΙΟΒΕ αναθεωρεί οριακά προς τα κάτω την εκτίμησή του για ετήσια ανάπτυξη της τάξης του +2,2% σε πραγματικούς όρους, λαμβάνοντας υπόψιν την ηπιότερους ρυθμούς μεγέθυνσης της εγχώριας ιδιωτικής (+1,3%) και δημόσιας (+0,9) κατανάλωσης, ενώ εκτιμάται ετήσια ενίσχυση των επενδύσεων κατά +3,2% (πάγιες επενδύσεις +7,3%).

Στον εξωτερικό τομέα, εκτιμάται μικρή βελτίωση του υψηλού ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, με τις εξαγωγές και τις εισαγωγές να αυξάνονται ετησίως το 2023 κατά +2,3% και +1,1% αντιστοίχως.

Για το 2024, το ΙΟΒΕ εκτιμά οριακά υψηλότερη σε μέγεθος ετήσια ανάπτυξη, της τάξης του +2,4% σε πραγματικούς όρους, με ώθηση από την ενίσχυση των επενδύσεων (+10,8%, πάγιες επενδύσεις +11,0%) και την ανθεκτική στις πληθωριστικές πιέσεις κατανάλωση των νοικοκυριών (+1,3%, συνολική κατανάλωση +0,7%).

Στον εξωτερικό τομέα, αναμένεται οριακή βελτίωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, με τις εξαγωγές και τις εισαγωγές να αυξάνονται ετησίως το 2024 κατά +2,6% και +2,2% αντιστοίχως. Σημαντικοί κίνδυνοι απορρέουν από την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, τη σφιχτότερη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική, και της διατήρηση του πληθωρισμού και της αβεβαιότητας.

Κατά την παρουσίαση της Έκθεσης, δε, ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, Καθηγητής Νίκος Βέττας, τόνισε ότι η εγχώρια οικονομία βαδίζει σε σταθερή βάση, εν μέσω μεικτών επιδράσεων από το εξωτερικό. Μεταξύ άλλων, σε σχέση με τις εξελίξεις στο εγχώριο και διεθνές περιβάλλον σημείωσε ότι στις θετικές εγχώριες τάσεις ξεχωρίζουν η σταδιακή σύγκλιση του πραγματικού ΑΕΠ με τον μέσο όρο στην Ευρώπη, η μείωση της ανεργίας, καθώς και η σταδιακή αλλά αργή κάλυψη του επενδυτικού κενού.

Σε τομεακό επίπεδο, ξεχωρίζει η δυναμική σε τουρισμό και ακίνητα, ενώ σημαντική ανάκαμψη κατέγραψαν οι ξένες άμεσες επενδύσεις.

Επιπλέον, όπως είπε, ενισχύεται η επενδυτική εμπιστοσύνη της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας προς τη χώρα, με αποτέλεσμα να μειώνεται το διαφορικό κόστος χρηματοδότησης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.

“Τα καμπανάκια”

Προϋπόθεση, ωστόσο όπως υπογράμμισε ο Νίκος Βέττας για την ενίσχυση της μεγέθυνσης βραχυχρόνια αναδεικνύεται η ισχυρή άνοδος των παραγωγικών επενδύσεων. Μακροχρόνια, διατηρήσιμοι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης θα εξαρτηθούν από την αλλαγή των δομικών χαρακτηριστικών της οικονομίας.

“Βραχυχρόνια είναι αναγκαίο να υπάρξει ισχυρή άνοδος των παραγωγικών επενδύσεων αν η μεγέθυνση του ΑΕΠ να τρέξει πιο γρήγορα από την Ευρώπη. Θα πρέπει οι επενδύσεις και όχι η κατανάλωση να έχουν το πρώτο λόγο από εδώ και πέρα. Υπάρχει η ευκαιρία για αυτό, ενώ δεξαμένες που στηρίζαν την απασχόληση μπορει να εξαντληθουν.

Η μια λέξη για το 2024 είναι επενδύσεις. Μακροχρόνια χρειάζεται μια αλλαγή των δομικών χαρακτηριστικών της ελληνικής οικονομίας» τόνισε ο Δι Διευθυντής ερευνών του ΙΟΒΕ Στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα για το τι συμβαίνει στην οικονομία σήμερα όπου η διαδικασία της οικοδομής των βραχυχρόνιων μισθώσεών και του τουρισμού αποτελούν σχεδόν μόνο καλλιέργεια για πολλές περιοχές.

Διεθνείς προκλήσεις

Στο διεθνές περιβάλλον παρουσιάζονται μεικτές τάσεις. Αφενός, το επενδυτικό κλίμα παραμένει ισχυρό και είναι θετικό ότι παρατηρείται «ομαλή προσγείωση» της παγκόσμιας οικονομίας.

Αφετέρου, σημαντικές προκλήσεις παραμένουν, όπως ο υψηλός πληθωρισμός και τα υψηλά επιτόκια, οι αμείωτες γεωπολιτικές εντάσεις, οι αυξανόμενες τάσεις διπολισμού και η γενικότερη σχετική υστέρηση σε δυναμική της Ευρωπαϊκής οικονομίας» ανέφερε ενώ σε σχέση με τις προοπτικές για την εγχώρια οικονομία, o κ. Βέτταςτόνισε ότι παραμένει κρίσιμο το στοίχημα αλλαγής του παραγωγικού υποδείγματος και σημείωσε, μεταξύ άλλων:

«Μια σειρά από εξωτερικές προκλήσεις επιδρούν άμεσα στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, όπως η επιβράδυνση της μεγέθυνσης των εμπορικών μας εταίρων, το υψηλό κόστος χρήματος για μεγαλύτερη διάρκεια, οι κίνδυνοι στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, η αναδιάταξη των ισορροπιών στο παγκόσμιο εμπόριο και οι στόχοι για την πράσινη μετάβαση.

Συμπληρωματικά, χρόνιες εσωτερικές προκλήσεις και ανισορροπίες καλούνται να αντιμετωπιστούν προκειμένου να επιτευχθεί η στροφή του παραγωγικού υποδείγματος.

Ενδεικτικά,

(α) στην αγορά εργασίας παρατηρείται υψηλή διαρθρωτική ανεργία και αναντιστοιχία δεξιοτήτων μεταξύ προσφοράς και ζήτησης,

(β) στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών είναι κρίσιμο να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός και να αρθούν εμπόδια εισόδου νέων επιχειρήσεων,

(γ) κρίνεται σκόπιμο να αρθούν αντικίνητρα για δραστηριότητες στην τυπική οικονομία έναντι της άτυπης,

(δ) είναι απαραίτητο να ενισχυθεί η τομεακή διαφοροποίηση της οικονομίας με την μεταποίηση ως συμπληρωματική κινητήρια δύναμη σε τουρισμό και κατασκευές,

(ε) χρειάζεται βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δημοσίου τομές, με έμφαση στα συστήματα υγεία και εκπαίδευσης» τόνισε ο Νίκος Βέττας.

Δε φτάνει μόνο η οικοδομή

“Εάν δεν έχουμε περισσότερες παραγωγικές επενδύσεις είναι αδύνατο για το σύνολο των επενδύσεων να φτάσουν στο επιθυμητό επίπεδο. Πριν το 2008 περίπου τα 2/3 των επενδύσεων ήταν κατοικία και αυτό στήριζε σε μεγάλο βαθμό την ελληνική οικονομία και τα εισοδήματα αλλά όχι και την εξωτερική ανταγωνιστικότητα της χώρας» τόνισε ο καθηγητής του ΟΠΑ και προσέθεσε:.

«Είναι καλό να έχουμε αύξηση και των επενδύσεων στην αγορά ακινήτων, όμως δεν χρειάζεται να χτίσουμε τόσα σπίτια, όσα χτίζαμε τότε. Οπότε αν δεν έχουμε άλλες επενδύσεις παραγωγικές δεν θα φτάσουμε να έχουμε τις επενδύσεις πανω από 20% του ΑΕΠ.

Είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη της χώρας. Τέτοιου είδους επενδύσεις με εξωστρέφεια είναι που βάζουν την ελληνική επιχειρηματικότητα σε θέσεις αξίας στις παγκόσμιες αλυσίδες. Δεν είναι επενδύσεις βραχυχρόνιου ορίζοντα, ειδικότερα αν αυτές πρέπει να εκφράσουν και εισαγωγή ξένης τεχνολογίας και επενδύσεων» συμπλήρωσε και τόνισε:

«Η οικονομική και πολιτική σταθερότητα από μόνη της συνεισφέρει στο να έχει τέτοιες επενδύσεις. Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι προσανατολισμένο προς τέτοιες επενδύσεις και δεν πρέπει να αλλάξει αυτό. Αυτή η αυτόματη δυναμική δεν φτάνει, χρειάζεσαι στην πλευρά του δημοσίου τομέα να υπάρχει σταθερότητα των κανονισμών και απλούστευση του ρυθμιστικού πλαισίου, αλλά και ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού που θα στηρίξει τις επενδύσεις.

Πριν από μερικά χρόνια μιλάγαμε για αναντιστοιχία δεξιοτήτων, αλλά τώρα πολλές επιχειρήσεις αναφέρουν ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι».