“Καμπανάκι” για ανισότητες λόγω πράσινης μετάβασης

Οι κινητοποιήσεις των αγροτών έρχονται σε συνέχεια άλλων “σημάτων”, που έχουν εκπέμψει πολλοί κλάδοι της παραγωγής, που βλέπουν ότι ο συνδυασμός της προωθούμενης “πράσινης μετάβασης” και της εκτίναξης του κόστους ενέργειας, λόγω του ευρωπαϊκού “ενεργειακού απογαλακτισμού” από τη Ρωσία και πρόσδεση στις ΗΠΑ, με την αντικατάσταση του φυσικού αερίου των ρωσικών αγωγών με το αμερικανικό, κυρίως, Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο, έχει οδηγήσει σε μεγάλες επιβαρύνσεις και έλλειμμα ανταγωνιστικότητας.

Άλλωστε το πλάνο τη ΕΕ να καταστεί “πράσινη νησίδα” και να δώσει τον “τόνο” στη διεθνή σκηνή, βασιζόταν, σε ένα σημαντικό βαθμό, στην αξιοποίηση των φτηνών ρωσικών ενεργειακών πηγών, για ένα μεταβατικό διάστημα, μέχρι την επέκταση των ΑΠΕ. Όμως πλέον το “μεταβατικό καύσιμο” των Ρώσων, το φυσικό αέριο αγωγών, δεν είναι διαθέσιμο αλλάζοντας τα δεδομένα και βάζοντας σε περιδίνηση οικονομικά μοντέλα και κοινωνίες, που θα πρέπει παράλληλα να συνεχίζουν να “βαδίζουν” σε ρότα βιωσιμότητας, μια και η κλιματική απειλή είναι παρούσα.

“Η περίοδος της ενεργειακής μετάβασης, θα είναι μια δύσκολη και επώδυνη εποχή”, είπε με νόημα, στην τελευταία συνέντευξη τύπου του ΣΕΒ ο Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων. Όπως εξήγησε η ενεργειακή μετάβαση είναι ακριβή υπόθεση και απαιτεί μεγάλες επενδύσεις σε πράσινα έργα και υποδομές, σημειώνοντας παράλληλα, ότι θα αυξήσει τις ανισότητες σε μια κοινωνία που έχει περισσότερες ανισότητες από όσες αντέχει. Έφερε, δε, ως παράδειγμα τα προγράμματα βιώσιμης κινητικότητας, με την επέκταση της ηλεκτροκίνησης, αναγκαία “συνθήκη” για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου, βασικών “ενόχων” για τη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη. Όπως ανέφερε ο κ. Παπαλεξόπουλος, στα προγράμματα αντικατάστασης οχημάτων, δεν μπορούν όλοι οι πολίτες να μετέχουν, ακόμη και με τις επιδοτήσεις, λόγω των μεγάλων πόρων, που απαιτούνται για αγορές ηλεκτρικών ή νέας γενιάς αυτοκινήτων.

Τα “καμπανάκια” των επιχειρήσεων

Επίσης, στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε τη Δευτέρα,29/1/2024), ο Πρόεδρος του ΣΕΒ και όπου παρουσιάσθηκε η ετήσια έρευνα γνώμης των επιχειρήσεων του ΣΕΒ, «Ο Σφυγμός του Επιχειρείν» #Business Pulse, που υλοποιήθηκε από τον ΣΕΒ, για έβδομη συνεχή χρονιά, με τη συνεργασία της εταιρείας ερευνών MRB, τονίστηκε ότι αν και η βιώσιμη ανάπτυξη θα έχει σημαντικό ρόλο, παραμένει σύνθετο εγχείρημα.

Σύμφωνα με την έρευνα, υπάρχει σημαντικό έλλειμμα ενημέρωσης και στρατηγικής. Το 52% των επιχειρήσεων δεν είναι ενημερωμένο, και το 40% δηλώνει ότι δεν σκοπεύει να το εντάξει στη στρατηγική του δράσεις βιωσιμότητας. Επίσης, το ζήτημα του κόστους ενέργειας αναδεικνύεται ως η μεγάλη πρόκληση της βιώσιμης ανάπτυξης και ζητείται, όπως τονίζεται, παρέμβαση από πλευρά της Πολιτείας.

Την ίδια στιγμή, με βάση την ενδιάμεση έκθεση για την Οικονομία και την απασχόληση του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ, καταγράφεται έντονη ευαλωτότητα της ελληνικής οικονομίας στην πράσινη μετάβαση. Όπως αναφέρεται, “η πράσινη μετάβαση σε μια οικονομία μηδενικών ρύπων απαιτεί μια ταχεία διαρθρωτική αλλαγή στο παραγωγικό, στο τεχνολογικό και στο καταναλωτικό πρότυπο της χώρας, με στόχο τον περιορισμό των ρυπογόνων δραστηριοτήτων υψηλής έντασης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και την ενίσχυση των δραστηριοτήτων παραγωγής προϊόντων φιλικότερων στο περιβάλλον. Η πράσινη μετάβαση δημιουργεί μακροοικονομικές προκλήσεις όσον αφορά την πορεία του εξωτερικού ισοζυγίου, τα φορολογικά έσοδα, τη δημιουργία εισοδήματος και απασχόλησης. Η Ελλάδα παρουσιάζει υψηλή έκθεση και στις τρεις διαστάσεις της πράσινης μετάβασης (εξωτερική, φορολογική και κοινωνικοοικονομική).”

Συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι, “με βάση την υπάρχουσα παραγωγική και τεχνολογική διάρθρωση της οικονομίας, οι ρυπογόνες δραστηριότητες παραγωγής συμβάλλουν στο 21,6% των καθαρών της εξαγωγών, στο 10,7% των φορολογικών της εσόδων, στο 7% του εισοδήματος από εργασία και στο 6% της συνολικής απασχόλησης.

Παράλληλα, η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από χαμηλό Δυναμικό Πράσινης Πολυπλοκότητας (GCP), γεγονός που υποδηλώνει περιορισμένες δυνατότητες παραγωγής τεχνολογικά πολύπλοκων πράσινων εμπορευμάτων υψηλής ανταγωνιστικότητας. Ταυτόχρονα, χαρακτηρίζεται από χαμηλή κάλυψη κοινωνικής προστασίας. Ο συνδυασμός υψηλού μακροοικονομικού κινδύνου, χαμηλού Δυναμικού Πράσινης Πολυπλοκότητας και χαμηλής κάλυψης κοινωνικής προστασίας καθιστά την Ελλάδα ευάλωτη στις πιθανές επιπτώσεις της πράσινης μετάβασης, καθώς αδυνατεί να υποκαταστήσει άμεσα τις υπάρχουσες ρυπογόνες δραστηριότητες, ενώ παρέχει μόνο περιορισμένη κοινωνική προστασία στον κόσμο της εργασίας που θα πληγεί κατά τη διάρκεια αυτής της μετάβασης. Ο άμεσος σχεδιασμός μιας βιώσιμης ‒οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά‒ βιομηχανικής και αναπτυξιακής στρατηγικής καθίσταται επιτακτικός.”

Στο επίκεντρο οι περιοχές της απολιγνιτοποόησης

Στο μεταξύ η κυβέρνηση με αιχμή τις πιο ευάλωτες περιοχές σε σχέση με το εγχείρημα της πράσινης μετάβασης, αυτές της απολιγνιτοποίησης, “τρέχει” για να ανοίξει κάνουλες χρηματοδότησης για να προλάβει φαινόμενα ερήμωσης, έχοντας ήδη, δεχθεί κριτική για καθυστερήσεις. Με βάση, δε, την ΕΡΤ, κρατική επιδότηση 70% σε επιχειρήσεις της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης, που πλήττονται από την απολιγνιτοποίηση προβλέπουν δύο προγράμματα μέσω ΕΣΠΑ που αναμένεται να ανακοινωθούν εντός της εβδομάδας.

Η δημοσίευση των προγραμμάτων αναμένεται εκτός απροόπτου να γίνει την Πέμπτη 8 Φεβρουαρίου.

Πρόκειται για επιχειρήσεις οι οποίες είτε λειτουργούν ήδη στις πληττόμενες περιοχές από την απολιγνιτοποίηση δηλαδή κυρίως γύρω από την Πτολεμαΐδα και γύρω από τη Μεγαλόπολη είτε για επιχειρήσεις οι οποίες θα ιδρυθούν στο αμέσως προσεχές διάστημα.

Ο επιχορηγούμενος προϋπολογισμός των επενδυτικών σχεδίων, δηλαδή ο φάκελος που θα πρέπει να υποβάλουν αυτές οι επιχειρήσεις στο σύστημα δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 100.000 ευρώ, αλλά ούτε να είναι και μικρότερο των 20.000 ευρώ. Άρα μιλάμε για ένα ποσό μεταξύ 20 και 100.000 ευρώ, το οποίο θα επιδοτηθεί με ποσοστό 70%.

Αυτό σημαίνει απλά ότι αν ένας επιχειρηματίας ζητήσει να μπει σε αυτό το πρόγραμμα και παρουσιάσει ένα επενδυτικό σχέδιο 50.000 ευρώ, θα πάρει επιδότηση 35.000 ευρώ.

Οι επιλέξιμες δαπάνες

Πρέπει να ξέρουν οι επιχειρήσεις ότι δεν επιδοτούνται όλες οι δαπάνες, αλλά συγκεκριμένες που αφορούν: αναβάθμιση κτηρίων και κατασκευή νέων, εκσυγχρονισμό εγκαταστάσεων, εξοπλισμό, μεταφορικά μέσα, παροχή υπηρεσιών αλλά και δαπάνες λογισμικού για τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό τους.

Συνολικά η δράση έχει προϋπολογισμό μέχρι 50 εκατομμύρια ευρώ. Αυτό είναι το ποσό που θα βάλει το Δημόσιο ενώ η περίοδος υποβολής αιτήσεων είναι από 8 Φεβρουαρίου μέχρι 8 Απριλίου.

Ποιες επιχειρήσεις αφορά

Αφορά μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Υφιστάμενες που θα πρέπει να έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον δύο πλήρεις χρήσεις και υπό σύσταση οπότε θα πρέπει να υποβάλουν έναρξη εργασιών μετά την υποβολή της αίτησης χρηματοδότησης. Και υπάρχει και μια τρίτη δυνατότητα για επιχειρήσεις οι οποίες διαθέτουν λιγότερες από δύο πλήρεις χρήσεις. Ουσιαστικά δηλαδή καλύπτεται σχεδόν το σύνολο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε αυτές τις περιοχές.

Πυρά του ΣΥΡΙΖΑ

Στην κυβερνητική πολιτική που “αφήνει πίσω ολόκληρες περιοχές”, στις δημόσιες δαπάνες που “υπολείπονται των απαιτούμενων” και στην ελλιπή αξιοποίηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης, αναφέρθηκε ο Νίκος Παππάς, μιλώντας στο Περιφερειακό Συνέδριο Δυτικής Μακεδονίας, που διοργάνωσε ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία.

Όπως ανέφερε, παρότι η εν λόγω περιφέρεια βιώνει μία απελπιστική κατάσταση, με τη ραγδαία μείωση του ΑΕΠ της (το 2020 χάθηκε το 12% σε σχέση με το 2019), με την εκτόξευση της ανεργίας (ένας στους δύο νέους είναι άνεργος) και με το “λουκέτο” στο 30% των επιχειρήσεων, η κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν αξιοποιεί ούτε το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, “από όπου αξιοποιούνται μόνο 62 εκατ. από τα διαθέσιμα 127 εκατ.”, ούτε τα ΕΣΠΑ “που πλέον αποτελούν καταλόγους χαμένων αναπτυξιακών ευκαιριών”, ούτε το Ταμείο Ανάκαμψης, στο οποίο το 2022 “εντάχθηκαν δράσεις 200 εκατ. ευρώ για την αναζωογόνηση των περιοχών της Δίκαιης Μετάβασης αλλά μέχρι τώρα δεν έχουμε καμία απολύτως πρόοδο”.

Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος και τομεάρχης Οικονομικών της Κ.Ο. του κόμματος σημείωσε ότι “ζούμε το σχέδιο της βίαιης απολιγνιτοποίησης με εξαγγελίες που πάνε και έρχονται, με την αυτοδιοίκηση και τους φορείς να είναι εκτός της συζήτησης, με έναν φορέα υλοποίησης που δεν βάζει τις προτεραιότητες που θα έπρεπε και το 16% των χρημάτων να πηγαίνουν σε μελέτες. Το αναπτυξιακό σχέδιο της Ν.Δ. είναι ένας κατάλογος έργων που δεν έχουν προχωρήσει, παρότι τα περισσότερα ήταν δρομολογημένα από την κυβέρνησή μας. Το ειδικό καθεστώς του Αναπτυξιακού Νόμου καρκινοβατεί, οι εμβληματικές επενδύσεις μειώνονται, η Ελλάδα είναι πολύ χαμηλά στην κατανομή ευρωπαϊκών κονδυλίων για τη Δίκαιη Μετάβαση”. Για να προσθέσει ότι “η μετάβαση του κ. Μητσοτάκη είναι κοινωνική άδικη, χωρίς ενεργειακή ασφάλεια, χωρίς σχεδιασμό και διαφάνεια”.

Επεσήμανε ότι η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία περιλαμβάνει «μια μεγάλη δημόσια παρέμβαση, την εξάντληση όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων και του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς και τη δίκαιη διαχείρισή τους, τη θεσμοθέτηση ρήτρας μηδενικού ελλείμματος ρυθμών ανάπτυξης και θέσεων εργασίας, τη θέσπιση νέων φορολογικών κινήτρων για την προσέλκυση επενδύσεων και για την αύξηση της αξίας της γης και, βεβαίως, τη διασφάλιση ότι η μετάβαση θα γίνει και με όρους ενεργειακής ασφάλειας, ομαλότητας και δικαιοσύνης». Συμπλήρωσε, δε, ότι χρειάζεται μία άλλη προσέγγιση λειτουργίας του φορέα υλοποίησης, της Μετάβασης Α.Ε., η οποία “ως σήμερα βγάζει προκηρύξεις μόνο για την πρόσληψη διευθυντών”.

Ο Νίκος Παππάς έθιξε ακόμα το ζήτημα της καθυστέρησης υλοποίησης μεγάλων έργων υποδομής στην περιοχή, όπως τα οδικά και τα σιδηροδρομικά. Ενώ μιλώντας για ευρωπαϊκά παραδείγματα, σημείωσε ότι σε περιοχές της Γερμανίας, της Σλοβενίας, της Ουγγαρίας, της Γαλλίας και της Ιρλανδίας, που βρίσκονται σε καθεστώς μετάβασης, “αναπτύχθηκαν ενεργητικές πολιτικές καινοτομίας, ανάπτυξης νέων μορφών παραγωγής ενέργειας, αναβάθμισης του πολιτιστικού προϊόντος, μετεκπαίδευσης των εργαζομένων, αξιοποίησης των εκτάσεων”.

Αντιπαραβάλλοντας πως “στην Ελλάδα, η Ν.Δ. κλείνει έξι πανεπιστημιακά τμήμα στη Δυτική Μακεδονία, η δράση για την ίδρυση μικρών και μεσαίων καινοτόμων επιχειρήσεων είναι στο 0% σε σχέση με την ολοκλήρωση στο προηγούμενο ΕΣΠΑ, οι ενεργειακές κοινότητες , που συστάθηκαν και από πρώην εργαζόμενους στις μονάδες, δεν μπορούν να ενταχθούν στο σύστημα”.

Η παρέμβαση Χαρίτση

Στο μεταξύ με δήλωσή του, μετά και τη συζήτηση στη Βουλή της περασμένης Παρασκευής, ο επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Νέας Αριστεράς Αλέξης Χαρίτσης, εστίασε στις εξελίξεις στα μέτωπα των ανισοτήτων που φέρνουν τα κενά της πολιτικής της ΕΕ. ‘Η Κοινή Αγροτική Πολιτική είναι γραφειοκρατική και άδικη ακριβώς επειδή δεν συνδέει την πράσινη μετάβαση με την κοινωνική δικαιοσύνη”.

Παράλληλα ανέφερε ότι απαιτείται Άμεση αναθεώρηση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου για την εφαρμογή της ΚΑΠ με μέτρα που θα υπηρετούν ένα σχέδιο στήριξης της παραγωγής, με έγκαιρες και έγκυρες πληρωμές, αλλά και
ενιαίο πρόγραμμα επενδύσεων για παραγωγή ενέργειας μέσω φωτοβολταϊκών (net metering) σε δημόσιες δομές (πχ κανάλια μεταφοράς νερού) και αγροτικές υποδομές (στέγες) και δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων. Αξιοποίηση όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων (ταμεία μικροπιστώσεων και εγγυοδοσίας) για φθηνή χρηματοδότηση των αγροτών με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου.

“Για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο με περιβαλλοντικά βιώσιμες καλλιέργειες και τη στροφή προς την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων. Για να είναι η ελληνική αγροτική παραγωγική ανταγωνιστική στο διεθνές περιβάλλον. Για να είναι διασφαλισμένη η επισιτιστική ασφάλεια της κοινωνίας” ανέφερε ο κ. Χαρίτσης.