Καταπατημένα Δημοσίου: Νέο πλαίσιο για εξαγορες – Εκπτώσεις και “κόφτες”

Νέο πλαίσιο επιχειρεί να διαμορφώσει η κυβέρνηση σε σχέση με τη διαδικασία εξαγοράς διακατεχόμενων ακινήτων του Δημοσίου, όπως προβλεπόταν με το Ν 5024/2023, με ειδική ρύθμιση που έχει ενταχθεί σε νομοσχέδιο νομοσχέδιο που αφορά την ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/2118 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου καθώς και την εφαρμογή του Κανονισμού 2022/858, που αναρτήθηκε την περασμένη Παρασκευή σε δημόσια διαβούλευση.

Ουσιαστικά το  νομοσχέδιο που παρουσίασε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών διευκολύνει τις διαδικασίες καθιστά ελαστικότερα τα κριτήρια εξαγοράς και παρέχει εκπτώσεις στο τίμημα για όσους αποδεχθούν τη ρύθμιση αντί να προσφύγουν στα δικαστήρια.

Ωστόσο θέτει και κάποιες προϋποθέσεις σε σχέση με την “κατοχύρωση” δικαιώματος για διεκδίκηση εκτάσεων από ιδιώτες, ενώ παράλληλα θέτει και “κόκκινες” γραμμές για ειδικές περιπτώσεις.

Αλλάζουν οι προϋποθέσεις υποβολής αίτησης εξαγοράς

Πιο συγκεκριμένα, στην κατεύθυνση των διευκολύνσεων καταργείται η προϋπόθεση ύπαρξης κτίσματος για την υποβολή της αίτησης (το υφιστάμενο πλαίσιο προβλέπει ότι πρέπει να υπάρχει κτίσμα που έχει ανεγερθεί το αργότερο έως την 31η.12.1991 σε περίπτωση 30ετούς κατοχής και το αργότερο έως την 31η.12.1981 σε περίπτωση 40ετούς κατοχής).

Επίσης, δεν θα απαιτείται, συνακόλουθα, πλέον η προσκόμιση αεροφωτογραφιών ως αποδεικτικού μέσου, αφού δεν θα εξετάζεται η ύπαρξη ή μη κτίσματος στο ακίνητο.

Προστίθεται, επίσης, ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την άσκηση του δικαιώματος είναι η δήλωση του ακινήτου στο έντυπο Ε9 για τα πέντε τουλάχιστον χρόνια που προηγούνται, προκειμένου να είναι σαφές ότι οι αιτούντες θεωρούσαν πως το ακίνητο είναι δικό τους. Ουσιαστικά ως “τεκμήριο” για την ύπαρξη ιδιοκτησιακού δικαιώματος επί του ακινήτου θεωρείται το Ε9. Άρα δεν αρκεί μια εκ των υστέρων τροποποιητική δήλωση για τα προηγούμενα χρόνια.

Παράλληλα, τίθεται δεκαήμερη προθεσμία για την ενημέρωση του αιτούντος σε περίπτωση που λείπουν δικαιολογητικά.

Επισπεύδεται, επίσης, η προθεσμία υποβολής της συναίνεσης της Εταιρείας Ακινήτων του Δημοσίου σε 2 μήνες από 3 μήνες, που προβλεπόταν αρχικά.

“Κόφτες”

Επεκτείνεται, την ίδια ώρα, η δυνατότητα του Δημοσίου να αποφασίσει εξαίρεση από το δικαίωμα εξαγοράς για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Εντός εξαμήνου τα αρμόδια Υπουργεία θα προσδιορίσουν αιτιολογημένα τις περιοχές ή τα ακίνητα ενδιαφέροντος τους, προκειμένου αυτά να εξαιρεθούν της διαδικασίας εξαγοράς. Εντός εξαμήνου τα συναρμόδια Υπουργεία (πχ Ναυτιλίας, Άμυνας κλπ) θα ορίσουν αιτιολογημένα τις περιοχές ή τα ακίνητα ενδιαφέροντος τους, προκειμένου αυτά να εξαιρεθούν της διαδικασίας εξαγοράς.

 Με άλλα λόγια δεν μπορεί οι όποιοι/ες ενδιαφερόμενοι/ες να καταθέσουν αιτήσεις για εκτάσεις που χαρακτηρίζονται ως ειδικού δημόσιου ενδιαφέροντος.

Οι εκπτώσεις

Κίνητρα, παράλληλα, παρέχονται για να σταματήσουν τυχόν δικαστικές διεκδικήσεις:

Έτσι, το τίμημα εξαγοράς σε ειδικές περιπτώσεις αμφισβήτησης της κυριότητας του δημοσίου ακινήτου διαμορφώνεται με έκπτωση:

• 50% για αιτούντα που έχει αναγνωρισθεί από πρωτοβάθμιο δικαστήριο ως κύριος του ακινήτου ή που έχει αναγραφεί ως κύριος στις πρώτες κτηματολογικές εγγραφές και έχει ασκηθεί αγωγή από το Δημόσιο ή δεν έχει παρέλθει η προθεσμία άσκησης αγωγής.

• 70% αν ο αιτών έχει ασκήσει ένδικο μέσο κατά δικαστικής απόφασης για την αναγνώριση της κυριότητας του ακινήτου έως την 31η.12.2022.

Ειδική πρόβλεψη υπάρχει για ακίνητο που καλύπτει τις στεγαστικές ανάγκες του αιτούντα ή του αρχικού δικαιοπαρόχου ως αποτέλεσμα μαζικής εγκατάστασης πληθυσμιακών ομάδων πριν το 1964. Σε αυτή την περίπτωση το τίμημα αντιστοιχεί στο 20% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.

Υπενθυμίζεται ότι με τον 5024/2023 προβλέπεται και σειρά άλλων εκπτώσεων ανά κατηγορία ιδιώτη που ζητά την εξαγορά του δικαιώματος στο ακίνητό του. Συγκεκριμένα, το τίμημα εξαγοράς μειώνεται ως εξής:

 έκπτωση 1%-2% ανά έτος κατοχής, μετά την πάροδο 30 ή 4ο ετών, με ανώτατο όριο έκπτωσης 50%

·έκπτωση 30% εάν ο αιτών είναι άτομο με αναπηρία με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, ή εάν είναι πρόσωπο που φιλοξενεί περισσότερο από ένα (1) έτος ή επιβαρύνεται φορολογικά από πρόσωπα με την ανωτέρω ιδιότητα, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000 ή ετήσιο οικογενειακό έως 60.000 ευρώ.

·έκπτωση 20%, εάν είναι άτομο με αναπηρία και, συγκεκριμένα, με ποσοστό αναπηρίας εξήντα επτά τοις εκατό (67%) και άνω, ή πρόσωπο που φιλοξενεί περισσότερο από ένα (1) έτος ή επιβαρύνεται φορολογικά από πρόσωπα με την ανωτέρω ιδιότητα, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως δεκαοκτώ χιλιάδες (18.000) ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως είκοσι τέσσερις χιλιάδες (24.000) ευρώ.

·έκπτωση 20% εάν είναι παλιννοστών ομογενής, ή μόνιμος κάτοικος παραμεθορίων περιοχών, ή πολύτεκνος

·έκπτωση 15% άν είναι τρίτεκνος (και μονογονεϊκές οικογένειες)

·έκπτωση 15% εάν είναι μακροχρόνια άνεργος

·έκπτωση 20% εάν είναι δικαιούχος του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος

·έκπτωση 30% εάν αποτελεί την κύρια κατοικία του αιτούντος.

Αν ο αιτών εμπίπτει σε περισσότερες  περιπτώσεις, εφαρμόζεται μόνο η περίπτωση που προβλέπει τη μεγαλύτερη έκπτωση.

Επιπλέον, αναμορφώνεται η Επιτροπή που έχει συσταθεί στη Γενική Γραμματεία Φορολογικής Πολιτικής και Δημόσιας Περιουσίας Επιτροπή για την υλοποίηση της εξαγοράς των δημοσίων ακινήτων.