Κλιματική κρίση και πετρέλαιο βάζουν “φωτιά” στον πληθωρισμό – Πού ποντάρει η κυβέρνηση για “αναχώματα”

Στις 10 Οκτωβρίου αναμένεται να δώσει το στίγμα της για την πορεία του πληθωρισμού για το Σεπτέμβριο η ΕΛΣΤΑΤ, με τις ενδείξεις, ειδικά στο μέτωπο των φρέσκων προϊόντων, οπωρολαχανικών και φρούτων, να είναι δυσοίωνες. Η ελλειμματική κάλυψη της αυξημένης ζήτησης, λόγω και του τουρισμού, ήδη, πριν τις φυσικές καταστροφές σε Έβρο και Θεσσαλια, είχε ήδη δώσει “καύσιμο” ανόδου των τιμών. Οι καιρικές συνθήκες, άλλωστε, δεν ήταν φέτος και οι καλύτερες και ήδη οι καταγραφές στα δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ για τον Αύγουστο, μαρτυρούσαν, το πόσο δύσκολη πλέον είναι η καθημερινότητα των τιμών, ειδικά σε φρέσκα προϊόντα, όπως ντομάτες, κρεμμύδια και άλλα οπωρολαχανικά.

Ειδικότερα, τον Αύγουστο σε ετήσια βάση καταγράφηκαν ανατιμήσεις σε: Ψωμί και δημητριακά 6,6%, Κρέατα- γενικά (9,7%), Ψάρια- γενικά (6,7%), Γαλακτοκομικά και αυγά (11,9%), Έλαια και λίπη (12%), Φρούτα- γενικά (10,7%), Λαχανικά- γενικά (17,6%), Ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά (8,5%), Λοιπά τρόφιμα (12,4%), Καφέ- κακάο- τσάι (8,7%), Μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων (14,4%) και Αλκοολούχα ποτά- μη σερβιριζόμενα (7,4%).

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, τον Αύγουστο υπήρξε άνοδος, συνολικά, κατά 10,7% στην ομάδα «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ψωμί και δημητριακά, κρέατα (γενικά), ψάρια (γενικά), γαλακτοκομικά και αυγά, έλαια και λίπη, φρούτα (γενικά), λαχανικά (γενικά), ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά, λοιπά τρόφιμα, καφέ- κακάο- τσάι, μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων. Επίσης, υπήρξε αύξηση 3,2% στην ομάδα «Αλκοολούχα ποτά και καπνός», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών στα αλκοολούχα ποτά (μη σερβιριζόμενα). Να σημειωθεί ότι με βάση τα επίσημα στοιχεία της Eurostat στο 3,5% παρέμεινε τελικά ο πληθωρισμός στην Ελλάδα τον Αύγουστο (αρχική εκτίμηση 3,4%) και στο 5,2% (κι όχι 5,3%) στο σύνολο της Ευρωζώνης.

Το καιρικό και οι τιμές

Στη συνέχεια, με αφορμή τις “πληγές” του Daniel ηλθε να καταγραφεί ένα νέο κύμα αυξήσεων, που ωστόσο, συχνά, δεν δικαιολογούνταν από τα δεδομένα. Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση τα στατιστικά δελτία τιμών χονδρικής του Οργανισμού Κεντρικών Αγορών και Αλιείας Α.Ε. (ΟΚΑΑ), με ημερομηνία 19/9, οι τιμές σε είδη, όπως τα φασολάκια, οι ντομάτες, τα αγγουράκια είναι από 50 λεπτά έως 1 ευρώ ακριβότερες σε σχέση με πέρυσι. Π.χ. τα αγγουράκια το κιλό από 0,60 πέρυσι πήγαν 1,30 φέτος, τα φασολάκια μπαρμπούνια από 1,20 πήγαν 2,20, οι ντομάτες, λόγω και της μειωμένης παραγωγής από τον καύσωνα στην Κρήτη, από 0,90 πήγαν στο 1,60, με τις εισαγωγές από Τουρκία κι άλλες χώρες να καλύπτουν τη ζήτηση αλλά και τις ελπίδε για αποκλιμάκωση να παραπέμπουν σε μείωση τιμών, σε ένα 20ήμερο, όταν θα μπουν οι πρώιμες θερμοκηπιακές παραγωγές από την Κρήτη.

Καύσιμα “φωτιά”

Την ίδια ώρα, με μια άνοδο της τάξης του 25%, σε σχέση με τον περασμένο Μάιο, οι διεθνείς τιμές του μπρεντ τροφοδοτούν περαιτέρω τον πληθωρισμό. Στην αντλία, η μέση τιμή της βενζίνης έχει ξεπεράσει το “ψυχολογικό” φράγμα των 2 ευρώ, έχοντας, ήδη, μέσα στο καλοκαίρι σταδιακά γράψει μια αργή αλλά σταθερή πορεία ανόδου. Βέβαια, πέρα, από την per se επιβάρυνση των οδηγών, στο φόντο των τιμών αυτών, η άνοδος των καυσίμων κίνησης και δη του ντίζελ αναμένεται να τροφοδοτήσει το φαύλο κύκλο των ανατιμήσεων στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Τα ενεργειακά κόστη, βέβαια, ανέβηκαν στη βιομηχανία και τον Ιούλιο με βάση το Δελτίο εξελίξεων στη Βιομηχανία του ΙΟΒΕ, κάτι που αναμένεται να αποτελέσει δυσμενή παράγοντα για τη διαμόρφωση των τιμών το επόμενο διάστημα, έστω κι αν οι τιμές παραγωγού έχουν τάση αποκλιμάκωσης. Συγκεκριμένα, η χονδρική τιμή φορτίου βάσης ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε κατά 26,6% τον Ιούλιο σε σχέση με τον Ιούνιο και μάλιστα η ελληνική είναι η μόνη αγορά της Ευρώπης που σημειώνεται αύξηση.  Είναι ενδεικτικό ότι τον Ιούλιο, η τιμή χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στα 114,53 ευρώ/MWh και ήταν σε υψηλότερα επίπεδα κατά 35% έως και 60% από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές και κατά 226% υψηλότερη από την τιμή στο χρηματιστήριο Nord Pool όπου διαμορφώθηκε στα 35,10 ευρώ/MWh.

Διεθνές “υπόστρωμα” για αυξήσεις

Η εικόνα αυτή της εσωτερικής αγοράς έρχεται, βέβαια, να προστεθεί σε μια δύσκολη διεθνώς συγκυρία για τα τρόφιμα. Με βάση ανάλυση, μάλιστα, της Τράπεζας Πειραιώς για την πορεία της αγοράς με αναφορά τον Αύγουστο 2023, “η πλειοψηφία των αγροτικών προϊόντων κατέγραψε θετικές αποδόσεις, με τις μεγαλύτερες να εμφανίζονται στην τιμή της ζάχαρης, του ρυζιού, του βαμβακιού, του χυμού πορτοκαλιού και των βοοειδών, ενώ απώλειες σημείωσαν οι τιμές των σιτηρών (σιτάρι, καλαμπόκι, σόγια). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΝΟΑΑ, οι συνθήκες του El-Ninio διατηρούνται και αναμένεται να ενισχυθούν με πιθανότητα πλέον 95% κατά τη διάρκεια του χειμώνα (Δεκέμβριο 2023-Φεβρουάριο 2024), με τις πρώτες εκτιμήσεις να κάνουν αναφορά για πιθανή ενίσχυση της έντασης του φαινομένου στο εν λόγω διάστημα. Για το σιτάρι, οι χερσαίοι δίοδοι μεταφοράς σιτηρών και οι ρωσικές προμήθειες αναμένεται να συμβάλλουν αρνητικά στην πορεία της τιμής του. Η πιθανότητα περιορισμού των ινδικών εξαγωγών ζάχαρης σε συνδυασμό με την αλλαγή των καιρικών συνθηκών στις υφιστάμενες καλλιέργειες αναμένεται να ενισχύσουν την τιμή της ζάχαρης. Για το καλαμπόκι, η τιμή του πιθανά να συνεχίσει να δέχεται πτωτική πίεση, καθώς εντείνονται οι ανησυχίες σχετικά με τη μειωμένη ζήτηση από τον υπόλοιπο κόσμο, ενώ, αντίθετα, η τιμή της σόγιας πιθανά να ευνοηθεί, λόγω του περιορισμού των καλλιεργειών εξαιτίας των καιρικών συνθηκών. Η κύρια ανησυχία για την επιβράδυνση της κινεζικής ζήτησης αναμένεται να επηρεάσει πτωτικά την πορεία της τιμής του βαμβακιού. Για τον χυμό πορτοκαλιού, η μείωση των αποθεμάτων και της παραγωγής ως αποτέλεσμα της ύπαρξης τυφώνων, εκτιμάται ότι θα συνεχίσει να ενισχύει την τιμή του. Οι εξαγωγικοί περιορισμοί που θέτουν ασιατικές χώρες για το ρύζι με ταυτόχρονη εφαρμογή φορολόγησης αναμένεται να ενισχύσουν περαιτέρω την τιμή του” αναφέρει χαρακτηριστικά ανάλυση της Τράπεζας Πειραιώς.

Οι ελπίδες για “αναχώματα”

Στο φόντο αυτό η κυβέρνηση ανακοίνωσε μια σειρά από μέτρα για να “συγκρατήσει” το πληθωριστικό κύμα.  Μάλιστα αναμένει, με βάση πληροφορίες, μετά την ψήφιση των μέτρων, να υπάρξει μια ανάσχεση της ανόδου των τιμών και σε κάποιες περιπτώσεις μειώσεις. Συγκεκριμένα, με βάση πληροφορίες, μόλις περάσει από τη Βουλή η σχετική διάταξη, προβλέπεται κάποιες μεγάλες βιομηχανίες, δυο των τροφίμων, μια των απορρυπαντικών και μία των καλλυντικών να μειώσουν τιμές κατά 5%. Βέβαια, αυτό αναμένεται να έλθει μετά από μια 12 μηνη και πλέον ανοδική πορεία, ωστόσο, εφόσον γίνει, δεν μπορεί παρά να αποτελέσει μια θετική εξέλιξη. Πάντως, τα μέτρα που ανακοινώθηκαν, συναντούν τον σκεπτικισμό της αγοράς, ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με την “μόνιμη μείωση τιμής” για 6 μήνες. Εκτιμάται, ότι είναι δύσκολο, μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ειδικά για εταιρείες, που είναι εγχώριες και όχι πολυεθνικοί όμιλοι, με δυνατότητες transfer pricing, (τιμολόγησης, ανάλογα με τις συνθήκες, από τις μητρικές στο εξωτερικό, με μεταφορά, κατά το δοκούν, του επιθυμητού ποσοστού κέρδους), να προβλεφθούν τιμές και εξελίξεις.

Υπενθυμίζεται ότι με βάση τις ανακοινώσεις, που έκανε την Τετάρτη ο υπουργός Κώστας Σκρέκας, πέρα από τη διατήρηση του “καλαθιού του νοικοκυριού” :

• Εξασφαλίζεται η υποχρεωτική ταμπέλα στο ράφι για προϊόντα με «μόνιμη» μείωση τιμής, τουλάχιστον 5%, για βασικά προϊόντα για το νοικοκυριό – πέρα από άλλες προωθητικές ενέργειες – και για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών. Η τιμή ραφιού που θα λαμβάνεται ως τιμή «βάσης» για την σύγκριση στους ελέγχους θα είναι η μέση τιμή που ίσχυε μέχρι χθες (19 Σεπτεμβρίου) και σε περίπτωση παράβασης, το πρόστιμο θα είναι 20.000 ανα κωδικό προϊόντος. Στόχος είναι, όπως είπε ο υπουργός, να τεθεί σε εφαρμογή το μέτρο, πριν τις εορτές των Χριστουγέννων. Επίσης ο ίδιος δήλωσε ότι από επαφές που είχε με προμηθευτές και λιανέμπορους «έχει εκφραστεί ήδη η πρόθεση, από ορισμένους, να μειώσουν τις τιμές».

• Οι υπόχρεοι λιανέμποροι, με τζίρο  άνω των 90 εκατ ευρώ, θα κοινοποιούν, στο υπουργείο Ανάπτυξης όλους τους τιμοκαταλόγους των προμηθευτών τους με τις αλλαγές των καθαρών τιμών αγοράς και να δηλώνουν τις τιμές λιανικής για να γνωρίζει ο καταναλωτής τις επικρατούσες τιμές για να διενεργούνται άμεσοι και εστιασμένοι έλεγχοι από τη ΔΙΜΕΑ

• Για την διαφάνεια στις τιμές για τα οπωροκηπευτικά θα κοινοποιούνται από τα σούπερ μάρκετ οι τιμές σε βασικά φρούτα και λαχανικά θα αναρτώνται οι τιμές στο ekatanalotis και θα δημοσιοποιούνται. Επίσης θα συλλέγονται και στοιχεία για αγορές χονδρικής από ευρωπαϊκές αγορές για την καλύτερη σύγκριση τιμών.

• Αποφασιστική ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών με αναβάθμιση υποβολής καταγγελιών στην τηλεφωνική γραμμή του υπουργείου Ανάπτυξης 1520 και θα δημιουργηθεί ειδική εφαρμογή για καταγγελίες μέσω κινητών τηλεφώνων.

Παράλληλα, ο υπουργός, έστειλε μηνύματα στην αγορά τονίζοντας ότι “όσοι παρανομήσουν θα το πληρώσουν ακριβά”. Ο κ. Σκρέκας ανέφερε ότι  καταγράφονται ακριβές τιμές στα σούπερ μάρκετ, καθώς δεν έχουν εξαλειφθεί οι παράγοντες αύξησης, “Εν μέρει δικαιολογούνται” είπε,  ωστόσο “βλέπουμε ότι οι παράγοντες κόστους αποκλιμακώνονται (κόστος ενέργειας, μεταφορικά κλπ)  οπότε τώρα δημιουργούνται οι συνθήκες κάποιος να εκμεταλλευτεί τις καταστάσεις και να οδηγηθούμε σε πληθωρισμό απληστίας όποτε με τα τέσσερα μέτρα που προωθούμε δεν επιτρέπουμε αυτές τις ενέργειες.”