Κρίση στη Μέση Ανατολή: Τι θα συμβεί με ακρίβεια, καύσιμα, τουρισμό

Σε εγρήγορση βρίσκεται το οικονομικό επιτελείο ώστε να σταθμίσει σε περίπτωση κλιμάκωσης της έντασης στη Μέση Ανατολή, κινήσεις που θα αποτρέψουν “απόνερα” στην οικονομία. Προς ώρας, εκτιμάται ότι η νευρικότητα θα κυριαρχήσει στις διεθνείς αγορές καθώς όλοι και όλες θα σταθμίζουν το πώς και εάν θα αντιδράσει το Ισραήλ ρίχνοντας ‘λάδι’ στη φωτιά της Μέση Ανατολής.

Στο μεταξύ, οι αγορές στην Ασία άνοιξαν νευρικά, με τον Δείκτη ΝΙΚΚΕΙ στην Ιαπωνία να καταγράφει πτώση, σε αντίθεση με τους δείκτες της Σαγκάης, ωστόσο οι τιμές του πετρελαίου δείχνουν, προς ώρας μια τάση μικρής αποκλιμάκωσης. Το μπρεντ συγκεκριμένα κινείται πτωτικά, όντας βέβαια ακόμη πάνω από τα 90 δολάρια το βαρέλι, έχοντας “τσιμπήσει” τον τελευταίο μήνα ποσοστό 4,68%.

Στο φόντο αυτό τρεις είναι οι βασικές ανησυχίες του οικονομικού επιτελείου αλλά και αναλυτών σε σχέση με το πώς μπορεί να επηρεαστεί η ελληνική οικονομία.

Ο πληθωρισμός και οι τιμές

Η μία έχει να κάνει με την πορεία του πληθωρισμού. Μια πιθανή κλιμάκωση δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε έτι μεγαλύτερα προσκόμματα στις μεταφορές, μέσω των στενών του Ορμούζ ή της Ερυθράς Θάλασσας, κάτι που βέβαια θα αποτυπωθεί στα ούτως ή άλλως ανεβασμένα κόστη μεταφοράς πρώτων υλών και αγαθών από την Ασία. “Δυστυχώς για μια ακόμη φορά η υφήλιος έχει το βλέμμα της στραμμένο στη Μέση Ανατολή μετά την επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ. Το μεγάλο ερώτημα είναι η έκταση της πολεμικής ανάφλεξης στη περιοχή, αφού μια περαιτέρω κλιμάκωση με την συμμετοχή και άλλων γειτονικών χωρών θα είναι μεγάλο πλήγμα για την παγκόσμια οικονομία” αναφέρει σε άρθρο του στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά Βασίλης Κορκίδης.

“Βραχυπρόθεσμα, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι αγορές θα αντιδράσουν σπασμωδικά. Τώρα τις πρώτες ημέρες θα δούμε αυξήσεις, όσο τουλάχιστον υπάρχει ανησυχία και αμφιβολία για την εξέλιξη της κατάστασης. Ωστόσο, οι αναλύσεις είναι καθησυχαστικές και είναι πάρα πολύ σημαντικό για τον τρόπο εξέλιξης των πραγμάτων, αυτό να επιβεβαιωθεί και να εξελιχθεί προς την κατεύθυνση της μη κλιμάκωσης ή ακόμα καλύτερα και της αποκλιμάκωσης. Εμείς από την πλευρά μας, είναι σημαντικό να μη δεχθούμε αναιτιολόγητες αυξήσεις, σε αποθέματα καυσίμων που έχουν ήδη τιμολογηθεί και φορολογηθεί”, υπογράμμισε μιλώντας στο MEGA την Κυριακή ο υφυπουργός Οικονομικών κ. Χ Θεοχάρης. Συνέχισε λέγοντας ότι “η Πολιτεία, έχει τους μηχανισμούς για να κάνει τους ελέγχους. Είναι προφανές ότι αυτή η περίοδος, που υπάρχει αναταραχή, είναι η περίοδος που όλοι οι μηχανισμοί πρέπει να είναι σε εγρήγορση. Είτε έχουν σχέση με την αισχροκέρδεια είτε έχουν σχέση με τη φοροδιαφυγή. Τις επόμενες ημέρες θα είναι στους δρόμους τα κλιμάκια της ΑΑΔΕ και της ΔΙΜΕΑ, ώστε να πραγματοποιούν ελέγχους”.

Τα καύσιμα

Βασικό μέλημα για την ελληνική οικονομία είναι επίσης το τι θα γίνει με τις τιμές ενέργειας και δη του πετρελαίου. Αν και η Ελλάδα δεν έχει αναφορά σε παραδόσεις από το Ιράν, λόγω του εμπάργκο, μια κλιμάκωση της έντασης που θα σηματοδοτήσει περαιτέρω άνοδο των τιμών, θα επηρεάσει καταλυτικά τα κόστη παραγωγής αλλά και μεταφοράς. “Η εμπλοκή μιας πετρελαιοπαραγωγού χώρας, όπως το Ιράν και ενός σημαντικού ενεργειακού κόμβου, όπως το Ισραήλ, σε συνδυασμό με τον αποκλεισμό της Διώρυγας του Σουέζ, ελλοχεύει σοβαρό κίνδυνο να δούμε τις τιμές των καυσίμων να εκτοξεύονται και πάλι. Στη παρούσα φάση σαφώς δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε το μέγεθος των οικονομικών επιπτώσεων, αφού δεν γνωρίζουμε πως και τι θα επακολουθήσει. Αυτό που όμως γνωρίζουμε από την εμπόλεμη κατάσταση στην Ουκρανία, τη Γάζα και την Ερυθρά Θάλασσα είναι πως κάθε πολεμική ενέργεια δημιουργεί σίγουρα οικονομικές αναταράξεις” αναφέρει στο άρθρο του ο κ. Κορκίδης,

Να σημειωθεί ότι με το πετρέλαιο στα 90 δολάρια το βαρέλι και τις διεθνείς τιμές βενζίνης και ντίζελ να κινούνται ανοδικά, ήδη η τιμή της αμόλυβδης“φλερτάρει” με τα 2 ευρώ στην Αττική. Βέβαια, σε πολλές περιοχές της χώρας έχει υπερβεί το ‘ψυχολογικό όριο” αυτό. Μάλιστα με βάση τις προβλέψεις της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πρατηριούχων Εμπόρων Καυσίμων (ΠΟΠΕΚ) αναμένονται και νέες σημαντικές αυξήσεις τις επόμενες μέρες.

Ο τουρισμός

Άλλη μια παράμετρος, που πρέπει να σταθμιστεί σε μια πιθανότητα κλιμάκωσης με ολική εμπλοκή πολλών παικτών στην κρίση, έχει να κάνει με τον τουρισμό. Μπορεί η εστία της έντασης να είναι μακριά και τα “απόνερά” της να μη φτάνουν στο Αιγαίο, ωστόσο με τόσο έντονη αβεβαιότητα σε διεθνές επίπεδο , κανείς και καμία δεν μπορεί να “κοιμάται ήσυχος/η”. Άλλωστε το τουριστικό προϊόν είναι εύθραυστο. Προς ώρας αυτό που φαίνεται είναι, μόνο, μια μείωση της ροής τουριστών από το Ισραήλ, που αποτελεί μια βασική “πηγη’ για τον ελληνικό τουρισμό.

“Οι αφίξεις ταξιδιωτών από το Ισραήλ στην Ελλάδα και οι αντίστοιχες εισπράξεις ακολούθησαν ανοδική τάση τα τελευταία χρόνια. Ειδικότερα, το μερίδιό τους στο σύνολο των εισερχόμενων ταξιδιωτών προσέγγισε το 2% το 2022 τόσο για τις αφίξεις όσο και για τις εισπράξεις, ξεπερνώντας τα αντίστοιχα επίπεδα του 2019 (1% στις αφίξεις και στις εισπράξεις)” αναφέρει στην ανάλυση που έχει ενσωματώσει στην Έκθεσή της για το 2023 η Τράπεζα της Ελλάδος. “Κατά τη θερινή περίοδο Απριλίου-Οκτωβρίου 2024 οι προγραμματισμένες αεροπορικές θέσεις από το Ισραήλ στα αεροδρόμια προορισμού στην Ελλάδα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Μύκονος, Σαντορίνη κ.ά.) εμφανίζουν πτώση κατά 7,6% στις 856,8 χιλ. θέσεις (από 927,1 χιλ. θέσεις την αντίστοιχη περίοδο του 2023)” αναφέρει επίσης η ΤτΕ.

Συνολικά πάντως η ΤτΕ αναφέρει ότι “η άμεση επίδραση των πολεμικών συγκρούσεων Ισραήλ-Χαμάς στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδος εκτιμάται ότι θα είναι μικρή, στο βαθμό που οι πολεμικές επιχειρήσεις θα παραμείνουν περιορισμένες γεωγραφικά και χρονικά. Σε περίπτωση που η σύρραξη θα συνεχιστεί στη διάρκεια του 2024, αλλά θα παραμείνει περιορισμένη γεωγραφικά, δεν αναμένεται σημαντική επίπτωση από τη μείωση των ταξιδιωτών από το Ισραήλ, λόγω αφενός του μικρού μεγέθους της αγοράς αυτής και αφετέρου της διασποράς των αγορών του εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα και της υποκατάστασής της από άλλες δυναμικές αγορές, όπως για παράδειγμα αυτή των ΗΠΑ.”

“Μεγαλύτερη ανησυχία προκύπτει για τις πιθανές εξελίξεις σε περίπτωση κλιμάκωσης του πολέμου στη Μέση Ανατολή με μια ευρύτερη εμπλοκή χωρών καθώς και παρατεταμένης διάρκειάς της. Αυτό μπορεί να ασκήσει εμμέσως αρνητική επίδραση στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μέσω των διαύλων που συνδέονται κυρίως με τις τιμές των καυσίμων και με την αύξηση της αβεβαιότητας, οι οποίες θα επηρεάσουν τις επιλογές όλων των ταξιδιωτών, τις μεταφορές, καθώς και τις εφοδιαστικές αλυσίδες” προσθέτει ηΤτΕ που τονίζει ότι: “Ήδη, η δράση των ανταρτών Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα έχει οδηγήσει στην αναδρομολόγηση των εμπορικών πλοίων μακριά από την περιοχή αυτή, με συνέπεια τα πλοία να ακολουθούν τη μακρύτερη διαδρομή (τον περίπλου της Αφρικής) αντί μέσω της διώρυγας του Σουέζ.”

Πιο συγκεκριμένα, με βάση την ΤτΕ το ισοζύγιο πληρωμών και ευρύτερα η ελληνική οικονομία εκτιμάται ότι θα επηρεαστούν μέσα από τους εξής διαύλους:

α) μείωση της εξωτερικής ζήτησης ελληνικών προϊόντων, καθώς και αναβολή ταξιδιών λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων και του φόβου τρομοκρατικών ενεργειών, με μείωση των εισροών στο ισοζύγιο πληρωμών,

β) τιμές των καυσίμων, με αυξητικές πιέσεις στις τιμές του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και κατ’ επέκταση της ηλεκτρικής ενέργειας,

γ) προβλήματα στις μεταφορές και στις εφοδιαστικές αλυσίδες και συνεπαγόμενη αύξηση των τιμών των εισαγόμενων πρώτων υλών και

δ) αναβολή επενδυτικών σχεδίων και μείωση των ροών ΞΑΕ και ενδεχόμενη επιδείνωση των συνθηκών χρηματοδότησης στην παγκόσμια και στην εγχώρια οικονομία λόγω ανόδου της αβεβαιότητας και επαναξιολόγησης των κινδύνων.

Το ΑΕΠ

Πάντως το όλο κλίμα αβεβαιότητας θέτει σε έντονη δοκιμασία την προσπάθεια για ανάπτυξη αλλά και για τήρηση των δημοσιονομικών στόχων. Επίσης μια πιθανή άνοδος των ενεργειακών τιμών και βέβαια πιθανά “απόνερα” στον τουρισμό επηρεάζουν το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών. Να σημειωθεί ου σύμφωνα με την Eurostat το εμπορικό έλλειμμα της Ελλάδας ανήλθε στα 6,8 δις. ευρώ το 2023 που είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ε.Ε. μετά τη Ρουμανία. Υπενθυμίζεται επίσης ότι η παράμετρος του τουρισμού είναι άκρως σημαντική τόσο για τη διασφάλιση ρυθμών ανάπτυξης στο 2% όσο και για την επίτευξη του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα στο 2.1% μέσω των φορολογικών εσόδων κτλ.