Μέση Ανατολή: Η “ολική” ανάφλεξη βάζει σε περιδίνηση την οικονομία

Με “κομμένη την ανάσα” παρακολουθεί η παγκόσμια οικονομική κοινότητα τις εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπου πέρα από το ανθρωπιστικό δράμα, κυριαρχεί και η ανάλυση ρίσκου, σε σχέση με ενδεχόμενες επιπτώσεις “ντόμινο” στην παγκόσμια οικονομία, από μια συνολική ανάφλεξη.

Ουσιαστικά, μια εμπλοκή δυνάμεων από την ευρύτερη περιοχή και δη του Ιράν, είτε μέσω των παραστρατιωτικών ομάδων στη Συρία, είτε μέσω της Σιιτικής Χεζμπολάχ, που ουσιαστικά ελέγχει το Λίβανο, θα είναι εκείνη η κίνηση, που θα βάλει “φωτιά” στο πολύπαθο αυτό κομμάτι γης, αλλά και θα ανάψει το “φιτίλι” συνολικά για μια μεγάλη γεωπολιτική αναταραχή με προβολές στην παγκόσμια οικονομία.

‘Ηδη, όπως ανέφεραν οι έγκυροι New York Times, ακόμη και πριν από τα γεγονότα του Σαββατοκύριακου, στη Μέση Ανατολή η αστάθεια στην παγκόσμια οικονομία, λόγω και της ενεργειακής κρίσης, είχε επιβαρύνει, ειδικά, τις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Πληθωρισμός, περιβάλλον υψηλών επιτοκίων αλλά και αναιμική ανάπτυξη είναι το βασικό χαρακτηριστικό για τη ζώνη του ευρώ, για την οποία, μάλιστα, το ΔΝΤ το ταμείο προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα κινηθεί με ρυθμό αύξησης μόλις 0,7% φέτος, από 3,3% το 2022. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 0,5%. Όπως επίσης αναφέρουν οι NYT, τα υψηλά επιτόκια, ο επίμονος πληθωρισμός και οι μετασεισμοί των σπειροειδών τιμών της ενέργειας αναμένεται επίσης να επιβραδύνουν την ανάπτυξη στη Βρετανία στο 0,5% φέτος από 4,1% το 2022.

Η Κίνα

Ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα που αντιμετωπίζουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι, όπως αναφέρει η αμερικανική εφημερίδα, ο αντίκτυπος που θα έχει η, τελευταία, υποτονική οικονομία της Κίνας στον υπόλοιπο κόσμο. Να σημειωθεί ότι το Ταμείο. μείωσε τις προοπτικές ανάπτυξής της για την Κίνα δύο φορές φέτος, καθώς μάλιστα η βιομηχανική παραγωγή αποδυναμώνεται. Προειδοποίησε, δε, ότι οι χώρες που αποτελούν μέρος της ασιατικής βιομηχανικής αλυσίδας εφοδιασμού θα μπορούσαν να εκτεθούν σε αυτήν την απώλεια δυναμικής.

Οι εξελίξεις, όμως, έρχονται συνολικά να επιβαρύνουν, την κατάσταση και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, που βλέπουν τις οικονομίες τους να είναι σε αναστάτωση, ήδη, από πριν. Είναι χαρακτηριστικό ότι και η υποσαχάρια Αφρική έχει επίσης παγιδευτεί στην επιβράδυνση, αν και οι προοπτικές για το επόμενο έτος είναι πιο θετικές.

Σε αυτή, βέβαια, την περιοχή του πλανήτη, αφετηρία και μεγάλων μεταναστευτικών ροών, υπάρχει και ένα ιλιγγιώδες χρέος. Συγκεκριμένα, το  μέσο χρέος ανέρχεται πλέον στο 60% της συνολικής παραγωγής της περιοχής – διπλάσιο από αυτό που ήταν πριν από μια δεκαετία. Κι αυτό την ώρα, που τα υψηλότερα επιτόκια έχουν συμβάλλει στην αύξηση του κόστους αποπληρωμής.

Και βέβαια, κανείς δεν μπορεί να προδικάσει τι θα γίνει, εάν οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και μια συνολική γεωπολιτική αναταραχή οδηγήσει, πέρα από τα υφιστάμενα, που σχετίζονται με το Ουκρανικό, σε νέα προσκόμματα στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, σε μεγάλες αυξήσεις τιμών στα ενεργειακά προϊόντα και σε νέο πληθωριστικό κύμα, που  μπορεί να οδηγήσει στη συνέχεια, σε αποφάσεις “σφιχτής” νομισματικής πολιτικής, δηλαδή, σε νέες αυξήσεις επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες.

Πάντως, η όλη κατάσταση, φαίνεται να δίνει μια “ευκαιρία” στη Ρωσία, που βλέπει τις τιμές ενέργειας να κρατιούνται ψηλά ωθώντας προς τα πάνω τα έσοδά της, αλλά και να μπαίνει, έστω και για λίγο, σε “δεύτερο” πλάνο σε σχέση με το Ουκρανικό, στο “μονιτορ” της Δύσης, σε ό,τι έχει να κάνει, ειδικά με εφοδιασμό της Ουκρανίας σε πολεμικό υλικό και βέβαια την πίεση για τη ροή εμπορευμάτων και δρόμων εφοδιασμού.

“Ανάσχεση” τιμών

Πάντως, μετά το “ράλι” τιμών των πρώτων ημερών, μετά το χτύπημα της Χαμάς, το τελευταίο 24ωρο καταγράφηκε μια σημαντική πτώση τιμών σε πετρέλαιο και αέριο.

Ο “μαύρος χρυσός” και δη το μπρεντ, κινήθηκε πτωτικά, σε ποσοστό 0,5% περίπου, στην περιοχή των 85 δολαρίων το βαρέλι, ενώ το φυσικό αέριο στον δείκτη TTF έφτασε στα 46 ευρώ/ MWh, με πτώση περίπου 6,5% σε ημερήσια βάση.

Πλατφόρμες και ΑΟΖ

Πάντως, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, αλλά και οι εικόνες με το σαμποτάζ σε αγωγό στη Βαλτική, σταθερά απειλούν να “δώσουν” νέο καύσιμο στο σπιράλ ακρίβειας, ειδικά, εάν γίνουν πράξη οι απειλές της Χεζμπολάχ για χτυπήματα σε ενεργειακές υποδομές, σε περιπτώσεις εμπλοκής των ΗΠΑ στη σύρραξη στη Γάζα. Έτσι, είναι άδηλο είναι και πάλι το μέλλον της πορείας του πληθωρισμού, παρά τα καλά “μαντάτα” από τις ανακοινώσεις της Eurostat και της ΕΛΣΤΑΤ για το Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, για τον Σεπτέμβριο.

Πάντως, οι πλατφόρμες για φυσικό αέριο που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή από το Ισραήλ, φυλάσσονται στον υπέρτατο βαθμό, όπως έδειξε πρόσφατη απόκρουση επίθεσης σε πλατφόρμα από τη Χεζμπολάχ, ενώ ήδη αμερικανικό αεροπλανοφόρο. Σημειώνεται, ότι τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών του Ισραήλ αντιπροσωπεύουν τώρα περίπου το 70% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, ενώ η Chevron έχει αποκτησει μερίδια σε δύο μεγάλα ισραηλινά κοιτάσματα φυσικού αερίου, με την εξαγορά της Noble Energy το 2020 έναντι περίπου 4 δισ. δολαρίων. Μάλιστα, η Ταμάρ, μία από τις πλατφόρμες παραγωγής που λειτουργεί από τη Chevron βρίσκεται μόλις 15 μίλια μακριά από την Ashkelon, μια πόλη στο νότιο Ισραήλ, και θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι ευάλωτη σε επιθέσεις από τη Γάζα.

Ζητούμενο για αυτήν την κρίση είναι και η διαμόρφωση ισορροπιών στα ενεργειακά σχέδια για εξορύξεις και ηλεκτρικές διασυνδέσεις (σχέδια για σύνδεση με Κύπρο και ΕΕ- Ινδία), όπου υπάρχει και έντονο ελληνικό ενδιαφέρον. Μια κλιμάκωση στη Γάζα είναι άγνωστο πώς θα επηρεάσει τα δεδομένα με τη χάραξη ζωνών με την Παλαιστινιακή Αρχή, που είχε μπει σε “ρότα” και διαδικασία εξέτασης πιθανών ερευνών.

Υπενθυμίζεται ότι  νωρίτερα φέτος ολοκληρώθηκε η συμφωνία οριοθέτησης της ΑΟΖ μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου με διαμοιρασμό παραγωγής στο κοίτασμα Κανά, με την ισραηλινή πλευρά να λαμβάνει το 17% της δυνητικής παραγωγής. Μάλιστα,  η Βηρυτός εκκίνησε διαδικασίες έρευνες υδρογονανθράκων με την Total, την Eni και την QatarEnergy. Πλέον, το περιβάλλον για τις γεωτρήσεις γίνεται πολύ πιο ασαφές και επικίνδυνο από ότι προηγουμένως.

Να σημειωθεί ότι τα υπεράκτια κοιτάσματα φυσικού αερίου στο Ισραήλ, που προετοίμαζε ένα νέο αδειοδοτικό γύρο για έρευνες στην ΑΟΖ του, είναι το Ταμάρ, το Λεβιάθαν, το Καρίς και το Τανίν με τα δύο τελευταία να τα εκμεταλλεύεται η Energean από το 2017 όταν προχώρησε σε αντίστοιχες εξαγορές.

Ήδη, εδώ και μερικές μέρες, η Chevron έχει γνωστοποιήσει ότι έχει διακοπεί, για λόγους ασφαλείας, η παραγωγή από το κοίτασμα Ταμάρ. Αντίθετα, η Chevron συνεχίζει να παράγει από το κοίτασμα Λεβιάθαν, όπως και η Energean από τη κοίτασμα Καρίς.