Μέτρα στήριξης: Ποιοι κερδίζουν, ποιοι χάνουν

Στην επιδοματική πολιτική καταφεύγει η κυβέρνηση υπό την πίεση των δημοσκοπήσεων αλλά και της εικόνας οριακής ρευστότητας που υπάρχει στην αγορά, παρά τα προσωρινά χαμόγελα των πασχαλινών ημερών.

Έτσι ανακοινώθηκαν μέτρα, συνολικού ύψους 1,1 δις ευρώ, τα οποία εστιάζουν όπως ανέφερε ο Πρωθυπουργός, στην μόνιμη ενίσχυση 2,7 εκατ. πολιτών με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.

Βέβαια το πώς καθορίζεται η έννοια μέσο εισόδημα έχει πολλές πτυχές, ειδικά όταν στο παρελθόν υπήρξε εφαλτήριο πολιτικής αντιπαράθεσης.

Στο επίκεντρο, παντως όπως αναφέρεται  είναι οι οικογένειες που ζουν στο ενοίκιο, οι συνταξιούχοι, οι ανασφάλιστοι υπερήλικες και τα άτομα με αναπηρία.

Επίσης, με βάση τις ανακοινώσεις, δίνεται σημαντική ώθηση στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, το οποίο ενισχύεται με 500 εκ. ευρώ ετησίως, αρχής γενομένης από το 2025.  Κι αυτό τη. Ώρα που οι ανάγκες αποπληρωμών είναι μεγάλες καισε εκκρεμότητα παρά και τη  περυσινή αύξηση των διαθέσιμων κονδυλίων που έγινε με συμπληρωματικό προϋπολογισμό

Ο βατήρας

Με βάση την κυβέρνηση πάντως, η υπεραπόδοση της οικονομίας το 2024 και το πλεόνασμα της τάξης του 4,8% έδωσαν τη δυνατότητα στην κυβέρνηση να ξεδιπλώσει το μετρημένο και κοστολογημένο σχέδιό της, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική σταθερότητα. Τις στέρεες βάσεις για την αύξηση των κρατικών εσόδων έβαλαν η μείωση της φοροδιαφυγής, η αύξηση των μισθών και της απασχόλησης και ο εξορθολογισμός των κρατικών δαπανών.

Οι χαμένοι

Προφανώς, παρά το πλεόνασμα – μαμούθ, η περίμετρος των μέτρων είναι περιορισμένη μια και η κυβέρνηση, αφενός ανησυχεί για τον πληθωρισμό αλλά αφετέρου δεν επιδιώκει να εξαμτκγει τα περιθώρια, μια και η χρονιά έχει δρόμο ακόμη.

Αναπόφευκτα υπάρχουν πολλοί και πολλές που μένουν εκτός. Έτσι γάτους  χαμένους εντάσσονται όσοι έχουν εισοδήματα πάνω από τα  εισοδηματικά όρια που τίθενται. Ουσιαστικά αποτελούν ένα μεγάλο κομμάτι της μεσαίας τάξης που τίθεται εκτός προφανώς και πάλι όπως συνέβη και στο παρελθόν.

Επίσης δομικά στοιχεία όπως η υπερφορολόγηση της εργασίας, οι αυξημένοι συντελεστές Φ.Π.Α., η μη η  τιμαριθμοποίηση της φορολόγησης κλίμακα, στοιχεία που συνιστούν βασικά χαρακτηριστικά της τρέχουσα συγκυρίας  δε θεραπεύονται αλλά παραπέμπονται στην καλύτερη περίπτωση συη ΔΕΥ.

Παράλληλα, ειδικά στο θέμα των ενοικίων αυτοί που δηλώνουν χαμηλότερο ενοίκιο από αυτό που πληρώνουν θα βρεθούν προ δύσκολων αποφάσεων.

Βέβαια η επιλογή των λεγομένων μαύρων ενοικίων είναι μονόδρομος για πολλούς ενοικιαστές, καθώς με αυτό τον τρόπο μπορούν να βρουν ένα καλύτερο σπίτι, αλλά ταυτόχρονα ν  απόμειώσουν και το μίσθωμα τους. Άρα τελικά μένει να φανεί αν τα 800 € είναι περισσότερα από τυχόν έκπτωση που τυγχάνουν από την καταβολή μαύρο ενοικίων.
Βέβαια  το θέμα της στέγης λύνονται μόνο με την αύξηση της προσφοράς, με την πολεοδόμηση εκτάσεων, με ολοκληρωμένο αστικό σχεδιασμό που θα τονώσει την σκοτεινές γειτονιές και θα ανοίξει σπίτια που παραμένουν κλειστά.

Η επιδότηση στο ενοίκιο

Υπενθυμίζεται ότι με τη στεγαστική κρίση να καλπάζει, η κυβέρνηση ενεργοποίησε για πρώτη φορά ένα νέο μόνιμο μέτρο επιστροφής ενοικίου, προσφέροντας μια “ανάσα” σε περίπου 1.280.000 φορολογούμενους που καταβάλλουν υψηλά μισθώματα.

Από φέτος, οκτώ στους δέκα ενοικιαστές κύριας ή φοιτητικής κατοικίας αναμένεται να λάβουν επιστροφή ενοικίου, με την καταβολή να προγραμματίζεται για τα τέλη Νοεμβρίου. Η επιστροφή στους τραπεζικούς λογαριασμούς των δικαιούχων θα γίνεται αυτόματα, με βάση τα εισοδήματα που δήλωσαν στις φορολογικές δηλώσεις της προηγούμενης χρονιάς. Δηλαδή, για φέτος θα ισχύσουν τα εισοδήματα του 2024. Το ποσό που επιστρέφεται αντιστοιχεί στο 1/12 του δηλωθέντος ετήσιου ενοικίου, με ανώτατο όριο τα 800 ευρώ ανά κατοικία.

Για τις κύριες κατοικίες προβλέπεται προσαύξηση 50 ευρώ για κάθε εξαρτώμενο τέκνο, ενώ για τις φοιτητικές κατοικίες ισχύει το ίδιο πλαφόν χωρίς προσαύξηση.

Εάν το μηνιαίο ενοίκιο υπερβαίνει το ανώτατο όριο, ο δικαιούχος δεν εισπράττει αναλογικά παραπάνω, αλλά μόνο μέχρι το πλαφόν των 800 ευρώ. Η επιστροφή είναι αφορολόγητη και δεν προσμετράται ως εισόδημα την επόμενη χρονιά, ενώ δεν επηρεάζει την επιλεξιμότητα για άλλα στεγαστικά επιδόματα.

Σημειώνεται ότι κάθε φοιτητής που μισθώνει κατοικία δικαιούται επιστροφή ενοικίου, ανεξαρτήτως του πόσα μέλη της οικογένειάς του φοιτούν.

Ως γενικός κανόνας, το ποσό της επιστροφής υπολογίζεται ως το 1/12 του συνολικού ποσού ενοικίου που δηλώνεται στη φορολογική δήλωση. Σε περιπτώσεις που η κατοικία έχει ενοικιαστεί για μικρότερο διάστημα, όπως σε εποχικές μισθώσεις ή λόγω αλλαγής κατοικίας, το ποσό της επιστροφής θα προσαρμόζεται αναλογικά, βάσει των πραγματικών μηνών που έχουν δηλωθεί.

Το μέτρο αυτό εφαρμόζεται παράλληλα με το επίδομα στέγασης και τις παροχές φοιτητικής στέγασης, χωρίς να αφαιρείται ή συμψηφίζεται. Απαραίτητη προϋπόθεση για την καταβολή της επιστροφής είναι η δήλωση της μίσθωσης στην ΑΑΔΕ και η καταβολή των ενοικίων μέσω τραπεζικών συναλλαγών.

Εισοδηματικά όρια:

• Άγαμοι: έως 20.000 ευρώ ετησίως
• Έγγαμοι ή σύμφωνο συμβίωσης: έως 28.000 ευρώ, προσαύξηση 4.000 ευρώ για κάθε εξαρτώμενο τέκνο
• Μονογονεϊκές οικογένειες: έως 31.000 ευρώ, προσαύξηση 5.000 ευρώ για κάθε επιπλέον τέκνο πέραν του πρώτου

Περιουσιακά όρια (ισχύουν μόνο για την κύρια κατοικία):

• Η συνολική οικογενειακή περιουσία, όπως προκύπτει από τον ΕΝΦΙΑ, δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 120.000 ευρώ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό.
• Προσαύξηση κατά 20.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Για τη φοιτητική κατοικία δεν υπάρχει περιουσιακό όριο — ισχύουν μόνο τα εισοδηματικά κριτήρια.  Υπολογίζεται ότι το νέο μέτρο καλύπτει περίπου το 80% των ενοικιαστών, δηλαδή 948.000 νοικοκυριά ή 1.280.000 φορολογουμένους. Το ετήσιο κόστος ανέρχεται στα 230 εκατ. ευρώ.
Η εικόνα

Σύμφωνα, δε, με τα στοιχεία των περσινών φορολογικών δηλώσεων του 2024 (για το φορολογικό έτος 2023):

• 1.188.345 νοικοκυριά δήλωσαν δαπάνη ενοικίου (κύρια ή φοιτητική κατοικία).

Το μέτρο αφορά συνολικά 1.647.971 φορολογουμένους.

Από τα 1,18 εκατ. νοικοκυριά:

• 1.092.901 δήλωσαν δαπάνη κύριας κατοικίας.
• 83.733 δήλωσαν φοιτητική κατοικία.
• 11.711 δήλωσαν και τις δύο περιπτώσεις.

Η συνολική δαπάνη για ενοίκια αγγίζει τα 3,6 δισ. ευρώ, ενώ το μέσο ετήσιο ενοίκιο ανά νοικοκυριό διαμορφώνεται στα 3.058 ευρώ ή 255 ευρώ.

Παραδείγματα επιστροφής ενοικίου:

• Άγαμος με ενοίκιο 500 ευρώ/μήνα (6.000 ευρώ ετησίως), χωρίς παιδιά: επιστροφή 500 ευρώ
• Οικογένεια με δύο παιδιά, ενοίκιο 1.200 ευρώ/μήνα (14.400 ευρώ ετησίως): επιστροφή 800 + 2×50 = 900 ευρώ
• Φοιτητής με ενοίκιο 350 ευρώ/μήνα (4.200 ευρώ ετησίως): επιστροφή 350 ευρώ
• Οικογένεια με κύρια κατοικία 750 ευρώ/μήνα και φοιτητική 400 ευρώ/μήνα: επιστροφή  750 + 400 = 1.150 ευρώ
• Τρίτεκνη οικογένεια με ενοίκιο 950 ευρώ/μήνα: επιστροφή 800 + 3×50 = 950 ευρώ
• Δύο φοιτητικές κατοικίες των 550 ευρώ/μήνα: επιστροφή έως 800 ευρώ για καθεμία, αν πληρούνται εισοδηματικά κριτήρια
• Οικογένεια με 1 τέκνο και εισόδημα 35.000 ευρώ: απορρίπτεται καθώς υπερβαίνει το όριο των  32.000 ευρώ   -Νοικοκυριό με περιουσία 190.000 και 2 μέλη:  απορρίπτεται (όριο: 140.000€)  – Μίσθωση Airbnb ή πληρωμή με μετρητά: απορρίπτεται

Συνταξιούχοι

Σε σχέση με τους συνταξιούχους κερδίζουν περίπου μισή μηνιαία σύνταξη – έρχεται για 1,44 εκατομμύρια συνταξιούχους, ανασφάλιστους υπερήλικες και άτομα με αναπηρία.

Σε αντίθεση με άλλες εποχές, το βοήθημα δεν θα δίδεται σαν έκτακτος «μποναμάς» πριν τις γιορτές των Χριστουγέννων αλλά σε μόνιμη βαση θα καταβάλλεται «δια νόμου» αυτομάτως χωρίς αίτηση κάθε Νοέμβριο, σχεδόν παράλληλα με τη σύνταξη μηνός Δεκεμβρίου την οποία προπληρώνονται στο τέλος του προηγούμενου μήνα. Και δεν αφορά μόνο χαμηλοσυνταξιούχους έως 700 ευρώ ή 800 ευρώ, αφού θα το λάβουν και συνταξιούχοι με μηνιαίες συντάξεις πάνω από 1.000 ή 1.150 ευρώ -ή και πολύ υψηλότερες ενδεχομένως.

Με βάση τα κριτήρια, οι δύο στους τρεις συνταξιούχους ηλικίας άνω των 65 ετών θα λαμβάνουν από φέτος το επίδομα 250 ευρώ, ενώ ζευγάρια συνταξιούχων θα λάβουν 500 ευρώ. Αρκεί το συνολικό οικογενειακό φορολογητέο εισόδημά τους, όπως αποτυπώνεται στη δήλωση Ε1 που θα υποβάλουν φέτος, να μην ξεπερνά τα 14.000 ευρώ αν ζουν μόνοι (άγαμοι, χήροι ή χήρες, διαζευγμένοι) ή τα 26.000 ευρώ αν είναι έγγαμοι ή μέλη συμβίωσης.

Για παράδειγμα, τα 250 ευρώ θα λάβει κάποιος τον Νοέμβριο, αν έχει συμπληρώσει τα 65 έτη και εφόσον πληρώθηκε σύνταξη τον Σεπτέμβριο, σε περιπτώσεις όπως οι εξής:

• άγαμος με μηνιαίο εισόδημα 1.166 ευρώ συνολικά από συντάξεις, χωρίς κανένα έσοδο από άλλη πηγή
• χήρος ή χήρα με σύνταξη 450 ευρώ το μήνα (5.400 ευρώ το χρόνο) και επιπλέον μισθό ή άλλα εισοδήματα εφόσον δεν ξεπερνούν τα 8.600 ευρώ το χρόνο
• ζευγάρι όπου ο ένας μόνον λάμβανε πέρυσι από συντάξεις έως και 2.166 ευρώ το μήνα, αλλά ο άλλος δεν είχε καθόλου εισόδημα
• ζευγάρι συνταξιούχων που και οι δύο μαζί λάμβαναν συντάξεις 2.166 ευρώ αθροιστικά κάθε μήνα, χωρίς να διαθέτουν κανένα άλλο εισόδημα. Αυτοί θα λάβουν μάλιστα από 250 ευρώ ο καθένας, δηλαδή 500 ευρώ συνολικά.

Καθώς κριτήριο δεν θα είναι αν παίρνει πχ. 700 ή 800 ευρώ, αλλά το συνολικό φορολογητέο εισόδημά του, προκύπτουν και άλλες περιπτώσεις. Για παράδειγμα:

• μόνος συνταξιούχος που βγήκε σε σύνταξη πχ τον Σεπτέμβριο του 2024 και επί 4 μήνες εισέπραττε σύνταξη από 3.500 ευρώ, δηλαδή συνολικά 14.000 ευρώ μέσα στο 2014: θα πάρει 250 ευρώ τον Νοέμβριο. Ωστόσο δεν θα τα λάβει το 2026. Ενώ αν εργαζόταν πέρυσι μέχρι να πάρει σύνταξη και είχε και εισοδήματα από μισθό μέσα στο 2024, υπερβαίνει το όριο των 14.000 και αποκλείεται.
• αντιθέτως, χαμηλοσυνταξιούχος που φορολογείται με τεκμήρια άνω των 14.000 ευρώ και δεν μπορεί να τα καλύψει, χάνει το επίδομα. Για συνταξιούχους άνω των 65 ετών πάντως εφαρμόζεται μείωση 30% στα τεκμήρια, ενώ αναμένεται και περαιτέρω μείωση το 2026.

Κι άλλοι δικαιούχοι

Την ίδια παροχή θα λάβουν επίσης:

• δικαιούχοι προνοιακών παροχών αναπηρίας από τον ΟΠΕΚΑ (περίπου 193.000 άτομα).
• περίπου 300.000  δικαιούχοι επιδομάτων αναπηρίας. Συγκεκριμένα: Δικαιούχοι εξωιδρυματικού επιδόματος, επιδόματος νόσου και ανικανότητας συνταξιούχων Δημοσίου, επιδόματος απολύτου αναπηρίας συνταξιούχων π. ΟΓΑ, και άλλων σχετικών επιδομάτων που καταβάλλονται από τον e-ΕΦΚΑ ή το Δημόσιο.
• Για τους τελευταίους πάντως, δεν ισχύουν περιουσιακά κριτήρια όπως για τους περίπου 1,1 εκατομμύρια συνταξιούχους (200.000 ευρώ για άγαμη-ο/χήρα-ο/διαζευγμένη-ο  ή 300.000 ευρώ για ζευγάρια). Αν όμως κάποιοι εμπίπτουν σε δύο κατηγορίες δικαιούχων (πχ συνταξιούχοι με επίδομα αναπηρία ΕΦΚΑ) λαμβάνουν μόνο μία φορά την παροχή, και όχι εις διπλούν.

Τι δεν ακούσαμε;

Τι δεν ακούσαμε όμως; Όπως ανέφερε ανακοίνωση του Γιάννη Χατζηθεοδοσίου, προέδρου του ΕΕΑ, δεν ακούστηκαν μέτρα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η επιστροφή ενός ενοικίου αφορά ενοίκια κατοικίας. Όμως και τα επαγγελματικά ενοίκια κινούνται εδώ και καιρό σε πολύ υψηλά επίπεδα. Δεν ακούσαμε να υπάρχει κάποια πρόβλεψη ελάφρυνσης και για τους επαγγελματίες που αποδεδειγμένα στενάζουν από το βάρος τόσων εξόδων. Δεν αυξάνεται το συνολικό λειτουργικό τους κόστος εξαιτίας των υψηλών ενοικίων; Δεν έχουν επωμιστεί δυσανάλογα βάρη λόγω της παρατεταμένης ακρίβειας;

Η αγορά περιμένει με αγωνία βελτιώσεις στον φορολογικό νόμο και στοχευμένα μέτρα που θα ενισχύουν την προσπάθεια βιωσιμότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και θα τους δίνουν ρεαλιστικές προοπτικές ανάπτυξης. Από το μέλλον των ΜμΕ εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό η πορεία της ελληνικής οικονομίας αλλά και η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.

Το ΠΔΕ

Σε μια εποχή όπου τα δημόσια έργα αποτελούν κρίσιμο παράγοντα ανάπτυξης αλλά και την ώρα που υπάρχουν εκκρεμείς πληρωμές η κυβέρνηση παίρνει την απόφαση να στηρίξει τον κρατικό κουμπάρα με νέα χρηματοδότηση που θα καλύψει και έργα που προφανώς δεν είναι επιλέξιμα από ευρωπαϊκούς πόρους.

Έτσι:

• Αυξάνεται το Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων κατά 500 εκατ. ευρώ ετησίως.
• Αυξάνεται το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων κατά 500 εκατ. ευρώ από το 2025 και κάθε έτος. Στόχος να επιταχυνθούν όλα τα μεγάλα έργα υποδομών, αλλά και να αυξηθούν οι επενδύσεις απέναντι στην αναμενόμενη διεθνή οικονομική επιβράδυνση που προκαλούν οι περιορισμοί στο διεθνές εμπόριο.

Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (2024-2026, σε εκατ. ευρώ)