Μιράντα Ξαφά στο NEWS 247: Το κλείσιμο των τραπεζών και τα capital controls έδωσαν τη χαριστική βολή

Πόσο επηρέασαν οι κυβερνητικές επιλογές του ΣΥΡΙΖΑ την χρηματιστηριακή αξία του χαρτοφυλακίου του ΤΧΣ στις συστημικές τράπεζες, από την ανακεφαλαιοποίηση του 2013 – και δη μετά τις ευρωεκλογές του 2014 – έως σήμερα; Τι ρόλο έπαιξε ο φόβος εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη και το κλείσιμο των Τραπεζών τον Ιούλιο;

Η Senior scholar του Center for International Governance Innovation (CIGI) Μιράντα Ξαφά μιλά στο NEWS 247 για την σταθερά πτωτική τροχιά της αξίας των ελληνικών τραπεζών και τη χαριστική βολή που κατέστησε αναγκαία την ανακεφαλαιοποίησή τους.

“Όσο η κυβέρνηση παίζει άμυνα, αναζητώντας ισοδύναμα μέτρα για να αποφύγει επώδυνες μεταρρυθμίσεις, καταδικάζει την οικονομία σε στασιμότητα”, λέει μεταξύ άλλων, σημειώνοντας, πως “κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι δεν θα χρειαστεί νέα ανακεφαλαιοποίηση. Με βάση όμως τους νέους κανόνες που θα ισχύσουν από 1/1/2016 στα πλαίσια της τραπεζικής ένωσης της ΕΕ, οι μελλοντικές ανακεφαλαιοποιήσεις θα γίνονται με κούρεμα τραπεζικών ομολόγων ή και καταθέσεων αν χρειαστεί, ώστε να μην επιβαρύνονται οι φορολογούμενοι. Ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο είναι η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται στο μνημόνιο για να  ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα και να βελτιωθεί η αναπτυξιακή δυναμική της χώρας”.

Διαβάστε αναλυτικά τη συνέντευξη της κυρίας Ξαφά στο NEWS 247:

Κυρία Ξαφά, μετά την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, πολλοί κάνουν λόγο για “ξεπούλημα”. Πώς σχολιάζετε την κριτική που δέχεται η κυβέρνηση;

“Μετά το PSI το Δημόσιο ανακεφαλαιοποίησε τις τράπεζες με 25,5δις ευρώ τον Μάιο του 2013, αποκτώντας πλειοψηφικά πακέτα στις τέσσερις συστημικές τράπεζες μέσω του ΤΧΣ. Σήμερα η επένδυση αυτή έχει απαξιωθεί κυρίως με ευθύνη του ΣΥΡΙΖΑ. Με βάση τους δημοσιευμένους ισολογισμούς του ΤΧΣ, η χρηματιστηριακή αξία του χαρτοφυλακίου του στις συστημικές τράπεζες ανερχόταν στα €19,7δις τον Ιούνιο 2014, αμέσως μετά τις Ευρωεκλογές του Μαΐου στις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε πρώτο κόμμα”.

“Έκτοτε η αξία του χαρτοφυλακίου ακολούθησε σταθερά πτωτική τροχιά, μειούμενη στα €11.6δις το Δεκέμβριο 2014, αφού προκηρύχθηκαν οι πρόωρες εκλογές που προκάλεσε ο ΣΥΡΙΖΑ με αφορμή την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Στη συνέχεια η παρατεταμένη «σκληρή διαπραγμάτευση» με τους εταίρους βύθισε την αξία του χαρτοφυλακίου στα €7.5δις τον Ιούνιο 2015, ενώ σήμερα, στις τιμές που καθορίστηκαν από τη διαδικασία book building, οι μετοχές των τεσσάρων τραπεζών αξίζουν €750εκ”.

Θεωρείτε, ότι είχε η κυβέρνηση άλλες επιλογές, πέραν της ανακεφαλαιοποίησης ή ίσως ότι θα μπορούσε η ανακεφαλαιοποίηση να γίνει με καλύτερους όρους;

“Θεωρώ ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να διεκδικήσει το δικαίωμα το Δημόσιο να διατηρήσει τα ποσοστά του στις τράπεζες. Αν το Δημόσιο επένδυε €3δις περισσότερα από αυτά που επένδυσε θα μπορούσε να διατηρήσει τα ποσοστά του και να εισπράξει πολλαπλάσια αξία στο μέλλον”.

Πώς σχολιάζετε τις δηλώσεις του κ. Τσίπρα ότι το PSI διέλυσε το ασφαλιστικό;

“Αυτό είναι ένα γιγαντιαίο ψέμα. Πέρα από το γεγονός ότι το Δημόσιο διέθεσε στα ασφαλιστικά ταμεία την περίοδο της κρίσης 2010-15 πολλαπλάσιο ποσό από αυτό που έχασαν τα ταμεία λόγω PSI, από τη στιγμή που χρεοκόπησε το ελληνικό Δημόσιο η ζημιά ήταν δεδομένη. Η εμπορική αξία των ομολόγων που κατείχαν τα ταμεία είχε μειωθεί δραματικά και έπρεπε να αποτιμηθούν στην τρέχουσα εμπορική τους αξία είτε είχε γίνει το PSI είτε όχι. Θυμίζω επίσης ότι ο κ. Τσίπρας και το κόμμα του μονίμως πολεμούσαν κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού, συμπεριλαμβανομένης αυτής της κυβέρνησης Σημίτη το 2000, που ήταν αναγκαία πολύ πριν το PSI”.

Διαφαινόταν η ανάγκη για την ανακεφαλαιοποίηση, πριν τις διαπραγματεύσεις της σημερινής κυβέρνησης με τους Θεσμούς;

“Απολύτως. Θυμίζω ότι η ΕΚΤ, αφού μελέτησε σε βάθος την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών της Ευρωζώνης πριν αναλάβει την εποπτεία τους το Νοέμβριο του 2014, θεώρησε ότι οι Ελληνικές τράπεζες δεν χρειάζονται πρόσθετα κεφάλαια. Μέσα σε 12 μήνες η προπαγάνδα ΣΥΡΙΖΑ περί «σεισάχθειας» και η επιστροφή της οικονομίας στην ύφεση αύξησαν τα κόκκινα δάνεια, ενώ ο φόβος του Grexit προκάλεσε φυγή καταθέσεων ύψους €40δις, τα οποία υποκαταστάθηκαν από ακριβό δανεισμό από την ΕΚΤ”.

“Το κλείσιμο των τραπεζών τον Ιούλιο και τα capital controls ήταν η χαριστική βολή που οδήγησε στη νέα ανακεφαλαιοποίηση ύψους €14.4δις. Το Δημόσιο συμμετείχε με περίπου €6δις στην ανακεφαλαιοποίηση, αλλά έλαβε μετοχές μόνο για €1.3δις, με το υπόλοιπο ποσό να λαμβάνει τη μορφή Cocos, δηλ. ομόλογα μετατρέψιμα σε μετοχές. Το μόνο θετικό της υπόθεσης είναι ότι το Δημόσιο έπαυσε να έχει την πλειοψηφία των μετοχών των συστημικών τραπεζών, θέτοντας τέρμα στις βλέψεις της κυβέρνησης για συμμετοχή στη διοίκηση”.

Γιατί επελέγη η χρήση των CoCos στην ανακεφαλαιοποίηση;

“Για να μην αυξηθεί ακόμη περισσότερο ο αριθμός των μετοχών, πράγμα που θα απαξίωνε πλήρως τους προηγούμενους μετόχους, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίστηκε η ύπαρξη ενός μαξιλαριού ομολόγων που μπορούν μετατραπούν άμεσα σε μετοχές σε περίπτωση που χρειαστεί νέα ανακεφαλαιοποίηση. Σημειώνω ότι η συμμετοχή του Δημοσίου με μετατρέψιμα ομόλογα σημαίνει ότι αναλαμβάνει το ρίσκο, να στηρίξει τις τράπεζες με νέα κεφάλαια αν χρειαστεί, χωρίς όμως να εισπράξει την υπεραξία αν η αξία των μετοχών ανέβει”.

Μετά την ανακεφαλαιοποίηση, θα οδηγηθούμε στη ρευστότητα; Ποια είναι τα επόμενα βήματα για την ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας;

“Η ανακεφαλαιοποίηση δεν συνεπάγεται αυτόματα κατάργηση των capital controls και επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης. Αυτά προϋποθέτουν επιστροφή τουλάχιστον ενός μέρους των καταθέσεων ύψους €40δις, πράγμα που θα συμβεί μόνο αν αποσοβηθεί ο κίνδυνος Grexit. Αυτό εξαρτάται από την βούληση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ να εφαρμόσει το τρίτο μνημόνιο, ώστε η χώρα να επιστρέψει σταδιακά στην ανάπτυξη και στις αγορές χωρίς νέους κλυδωνισμούς. Η άρνηση των συμφωνημένων για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης δεν βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση, αντίθετα υποσκάπτει την αξιοπιστία της χώρας. Δεν είναι τυχαία τα πρόσφατα μηνύματα από τους πιστωτές ότι ο κίνδυνος Grexit δεν έχει παρέλθει”.

Πόσο ασφαλείς είναι οι Τράπεζες σήμερα; Μπορεί να εγγυηθεί κανείς, ότι δεν θα χρειαστεί άμεσα ή σε βάθος χρόνου νέα ανακεφαλαιοποίηση;

“Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι δεν θα χρειαστεί νέα ανακεφαλαιοποίηση. Με βάση όμως τους νέους κανόνες που θα ισχύσουν από 1/1/2016 στα πλαίσια της τραπεζικής ένωσης της ΕΕ, οι μελλοντικές ανακεφαλαιοποιήσεις θα γίνονται με κούρεμα τραπεζικών ομολόγων ή και καταθέσεων αν χρειαστεί, ώστε να μην επιβαρύνονται οι φορολογούμενοι. Ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο είναι η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται στο μνημόνιο για να  ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα και να βελτιωθεί η αναπτυξιακή δυναμική της χώρας”.

“Όσο η κυβέρνηση παίζει άμυνα, αναζητώντας ισοδύναμα μέτρα για να αποφύγει επώδυνες μεταρρυθμίσεις, καταδικάζει την οικονομία σε στασιμότητα. Το βασικό πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση δεν έχει την κυριότητα των μεταρρυθμίσεων, τις οποίες αντιμετωπίζει σαν αναγκαίο κακό μέχρι να πετύχει την ελάφρυνση του χρέους που θα την εξιλεώσει για την υπογραφή ενός επαχθούς μνημονίου. Αυτή η προσέγγιση δημιουργεί ερωτηματικά για την βούλησή της να παραμερίσει δογματισμούς και ιδεοληψίες για να φέρει σε πέρας ένα φιλελεύθερο πρόγραμμα που ενισχύει τις δυνάμεις της αγοράς και μειώνει τις κρατικές παρεμβάσεις στην οικονομία”.

* H Δρ. Μιράντα Ξαφά ξεκίνησε την καριέρα της στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην Ουάσινγκτον τo 1980, όπου επικεντρώθηκε στα σταθεροποιητικά προγράμματα στη Λατινική Αμερική. Το 1991-93 εργάστηκε ως Διευθύντρια του Οικονομικού γραφείου του Πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη στην Αθήνα, και εν συνεχεία εργάστηκε ως αναλύτρια των διεθνών αγορών στο Λονδίνο και στην Αθήνα. Μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου του ΔΝΤ την περίοδο 2004-09, και εν συνεχεία στέλεχος της I.J. Partners με έδρα την Γενεύη, είναι τώρα διευθύνoυσα σύμβουλος της E.F. Consulting στην Αθήνα και ερευνήτρια του Center for International Governance Innovation (CIGI).