Moody’s: Διπλή αναβάθμιση για την ελληνική οικονομία

Επιβεβαιώθηκαν οι πληροφορίες που ήθελαν την Moody’s να προχωρά σε διπλή αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της οικονομίας από την βαθμίδα Β3 στην βαθμίδα Β1.

Στο σχόλιο του ο οίκος αξιολόγησης εξηγεί ότι μετατρέπει την αξιολόγηση ( Outlook) για μια νέα αναβάθμιση της οικονομίας σε σταθερή. Η βραχυπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα επιβεβαιώθηκε σε «Not Prime».

Όπως αναφέρει ο οίκος αξιολόγησης τρεις είναι οι βασικές αιτίες που τον οδήγησαν σε αυτήν την αναβάθμιση.

Συγκεκριμένα:

1. Το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων αρχίζει να δίνει καρπούς και η ενδυνάμωση της οικονομίας σε συνδυασμό με την επιτήρηση των πιστωτών αποτελεί επιπλέον εγγύηση ότι δεν θα υπάρξει αναστροφή των μεταρρυθμίσεων.

2. Η επίτευξη υψηλής δημοσιονομικής απόδοσης αποτελεί, πλέον, σταθερό γεγονός και εκτιμάται ότι θα υπάρξει περαιτέρω δημοσιονομική βελτίωση και

3. Είναι εγγυημένη η βιωσιμότητα του χρέους σε μεσοπρόθεσμο διάστημα, μετά τη συμφωνία του Eurogroup τον Ιούνιο 2018. Η βιωσιμότητα στηρίζεται τόσο στη δυνατότητα πρόσβασης στις αγορές, στο υψηλό μαξιλάρι ρευστότητας αλλά και στη στήριξη των πιστωτών.

Ο οίκος σημειώνει ότι αν και υπήρξαν διαστήματα στα οποία ο ρυθμός υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων επιβραδύνονταν πλέον η πορεία τους είναι ομαλή.

Σαφώς, συνεχίζει ο Moody’s, οι μεταρρυθμίσεις έχουν αρχίσει να αποδίδουν καρπούς, τόσο σε ό,τι αφορά το σύνολο της οικονομίας όσο και την αγορά εργασίας με την ενίσχυση της απασχόλησης να «τρέχει» με ρυθμό άνω του 2%, κατά τη διάρκεια της τελευταίας 3ετίας.

Στα θετικά και το γεγονός ότι υπάρχει έστω και αργή επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων, ενώ σημαντικές είναι και οι δύο προτάσεις που έχουν κατατεθεί – από ΤΧΣ και ΤτΕ- για τη μείωση των NPEs, αν και ο οίκος δεν εκφράζει άποψη για το ποια θεωρεί ως καλύτερη ή πιο ολοκληρωμένη.

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για νέα αναβάθμιση

Ο οίκος τονίζει ότι θα μπορούσε να αναβαθμίσει περαιτέρω την ελληνική οικονομία αν η κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές θέσει σε εφαρμογή μια σαφή και αξιόπιστη ατζέντα για περαιτέρω οικονομικές πολιτικές φιλικές προς την ανάπτυξη. Μια θετική αξιολόγηση θα απαιτούσε επίσης ταχύτερη από την αναμενόμενη μείωση του δείκτη δημόσιου χρέους – πιθανώς συνδεόμενη με τη βιώσιμη έντονη οικονομική ανάπτυξη με την ενίσχυση των επενδύσεων – και με σημαντική βελτίωση της υγείας του τραπεζικού τομέα. Αντίστροφα, η αξιολόγηση θα μπορούσε τελικά να υποβαθμιστεί αν γινόταν σαφές ότι η δυναμική των μεταρρυθμίσεων είχε διαλυθεί, ενώ οι προηγούμενες μεταρρυθμίσεις αντιστράφηκαν ή λήφθηκαν άλλα πολιτικά βήματα που οδηγούν σε ουσιαστικά ασθενέστερα δημοσιονομικά αποτελέσματα ή θέτουν σε κίνδυνο τα κερδισμένα κέρδη ανταγωνιστικότητας και θεσμικές βελτιώσεις. Η Moody’s θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην πολιτική της επόμενης κυβέρνησης για τη δημόσια απασχόληση, δεδομένης της σημασίας που έχει η δημιουργία μιας λιγότερο πολιτικοποιημένης δημόσιας διοίκησης. Οι ανανεωμένες εντάσεις με τους εταίρους της ζώνης του ευρώ στην Ελλάδα θα ήταν επίσης αρνητικές, καθώς αυτό θα μπορούσε, μεταξύ άλλων, να θέσει υπό αμφισβήτηση την προοπτική για περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους μετά το 2032 – αν χρειαστεί.

Ωστόσο ο μεγαλύτερος οίκος αξιολόγησης δίνει καλό βαθμό στις μέχρι τώρα επιδόσεις της Ελλάδας σε τρείς τομείς που αποτέλεσαν οδηγούς για την σημερινή αναβάθμιση. Συγκεκριμένα:

Δημοσιονομική σταθερότητα

Οι μεταρρυθμίσεις που θεσπίστηκαν, παράλληλα με την ανάκαμψη της ανάπτυξης, επέτρεψαν στην Ελλάδα να επιτύχει ουσιαστική δημοσιονομική εξυγίανση τα τελευταία χρόνια, με το πρωτογενές ισοζύγιο να βρίσκεται πλέον σταθερά σε μεγάλη πλεονασματική θέση και η συνολική ισορροπία να είναι επίσης πλεονασματική τα τελευταία τρία χρόνια. Οι στόχοι που συμφωνήθηκαν με τους πιστωτές της χώρας της ζώνης του ευρώ έχουν ξεπεραστεί και με μεγάλο περιθώριο από το 2015. Σημαντικό μέρος της δημοσιονομικής βελτίωσης οφείλεται στα διαρθρωτικά μέτρα που λήφθηκαν κατά το τρίτο πρόγραμμα προσαρμογής που έληξε τον Αύγουστο του 2018, καθώς και τις προσπάθειες περιορισμού του μισθολογικού κόστους και της απασχόλησης του δημόσιου τομέα.

Η Moody’s θεωρεί επίσης θετική τη δημιουργία της ανεξάρτητης διοίκησης φορολογικών εσόδων της IAPR στις αρχές του 2017, η οποία έχει ήδη επιτύχει σημαντική πρόοδο στη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης και στην αύξηση των φορολογικών εσόδων. Σημαντική συμβολή στη συνολική δημοσιονομική επίδοση προέκυψε από το λογαριασμό επιτοκίων, το οποίο μειώθηκε κατά περισσότερο από 16% από το 2015, χάρη στα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους που χορήγησε η ζώνη του ευρώ. Ακόμη και αν υποτεθεί ότι κάποια χρηματοδότηση από την αγορά θα έχει υψηλότερα επιτόκια, το νομοσχέδιο θα παραμείνει γενικά σταθερό τα προσεχή έτη σε περίπου 3% του ΑΕΠ. Όλα αυτά τα μέτρα παρέχουν εμπιστοσύνη ότι τα πρόσφατα αξιόπιστα δημοσιονομικά στοιχεία της Ελλάδας μπορούν να διατηρηθούν τα επόμενα χρόνια.

Βιωσιμότητα του χρέος

Όπως τονίζει ο οίκος αξιολόγησης η πρόσφατη δημοσιονομική εξυγίανση υποστηρίζεται από το πακέτο ελάφρυνσης του χρέους που συμφωνήθηκε με τους πιστωτές της ζώνης του ευρώ τον περασμένο Ιούνιο, γεγονός που μειώνει σημαντικά την αποπληρωμή του χρέους της Ελλάδας για την επόμενη δεκαετία και πέρα. Το πακέτο επέκτεινε τόσο τη μέση ληκτότητα των δανείων του ΕΤΧΣ (το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης της ζώνης του ευρώ στην Ελλάδα, που ανέρχεται σε περίπου 131 δισ. Ευρώ ή το 70% του ΑΕΠ) όσο και η περίοδος χάριτος επί των τόκων που οφείλονται κατά δέκα έτη. Η Ελλάδα θα χρειαστεί να αρχίσει να κάνει πληρωμές για δάνεια από το EFSF το 2033. Το πακέτο αυτό, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη σταθερή δημοσιονομική επίδοση, θα εξασφαλίσει ότι οι ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης της Ελλάδας θα είναι χαμηλές τα επόμενα χρόνια, γύρω στο 10% του ΑΕΠ μέχρι το 2032. Επιπλέον, οι πιστωτές της ζώνης του ευρώ δεσμεύτηκαν να επανεξετάσουν το χρέος της Ελλάδας το 2032 και να παράσχουν περαιτέρω ανακούφιση εάν χρειαστεί (υπό τον όρο ότι η Ελλάδα παραμένει σε καλό δρόμο με τις δεσμεύσεις της). Δεν υπάρχουν άλλα οφέλη κυριαρχίας από παρόμοια επίπεδα στήριξης.

Στη συνέχεια, η ελληνική κυβέρνηση επέστρεψε με επιτυχία στις διεθνείς αγορές ομολόγων. Τα έσοδα αυτής της έκδοσης, μαζί με ένα αποθεματικό ταμειακών συναλλαγών ύψους 26,8 δισ. Ευρώ ή 14,5% του ΑΕΠ από τα τέλη του 2018, παρέχουν ένα σημαντικό περιθώριο έναντι της απόσβεσης μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου χρέους συνολικού ύψους 22 δισ. Ευρώ για τα επόμενα τρία χρόνια. Η βιωσιμότητα του χρέους ενισχύεται ουσιαστικά μεσοπρόθεσμα, ενώ ο δείκτης δημόσιου χρέους μειώνεται ακόμη και κάτω από τις τυποποιημένες παραδοχές του Moody’s. Στο βασικό σενάριο του οργανισμού αξιολόγησης, ο δείκτης χρέους θα παραμείνει κάτω από το 167% του ΑΕΠ το 2020, έναντι 181% πέρυσι. Η Moody’s προβλέπει περαιτέρω μείωση του χρέους κάτω από το 154% το 2022, αν υποτεθεί ότι πληρούνται οι στόχοι του πρωτογενούς πλεονάσματος.

Πολιτική Σταθερότητα

Συγκεκριμένα η Moody’s τονίζει τον σχετικά χαμηλό κίνδυνο πολιτικής ή δημοσιονομικής αναστροφής έναντι της περιορισμένης ανοδικής πορείας προς το πιστωτικό προφίλ της Ελλάδας. Παρά τις σημαντικές βελτιώσεις που έχουν σημειωθεί μέχρι σήμερα, οι πιστωτικές μετρήσεις της Ελλάδας είναι πιθανό να παραμείνουν ανάλογες με την κατηγορία Β στην επόμενη χρονιά, ενώ δεν υπάρχουν σημαντικές και απροσδόκητες περαιτέρω βελτιώσεις στη θεσμική ισχύ της χώρας και στις οικονομικές της επιδόσεις.

Οι προκλήσεις

Στις προκλήσεις της επόμενης πρώτης είναι η επιτάχυνση της ανάπτυξης Τονίζει συγκεκριμένα ότι οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης θα παραμείνουν χαμηλές εάν δεν επιταχυνθούν σημαντικά οι επενδύσεις. Οι υψηλότερες επενδύσεις απαιτούν περαιτέρω μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος και την εξασφάλιση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας καθώς και για την επίτευξη φορολογικού καθεστώτος φιλικότερο προς την ανάπτυξη, διατηρώντας παράλληλα συνετές δημοσιονομικές πολιτικές. Ενώ οι νέες προτάσεις για την εξυγίανση των μη εκτελεστικών ανοιγμάτων του τραπεζικού τομέα είναι πολλά υποσχόμενες, χρειάζονται περαιτέρω λεπτομερείς εργασίες για να μπορέσουν να υλοποιηθούν. απαιτούνται περισσότερα μέτρα για τον καθαρισμό του ισολογισμού του τομέα, προκειμένου να προωθηθεί ο δανεισμός στην πραγματική οικονομία. Επίσης, ενώ η Ελλάδα κατόρθωσε να νομοθετήσει πολλά σημαντικά μεταρρυθμιστικά μέτρα τα τελευταία τρία χρόνια, εκείνα που επικεντρώνονται σε θεσμικές αλλαγές και αλλαγές συμπεριφοράς, θα χρειαστούν χρόνο για να ενσωματωθούν πλήρως και να αντικατοπτριστούν π.χ. μια πιο αποτελεσματική και επαγγελματική δημόσια διοίκηση, σταθερή φορολογική συμμόρφωση και γενικότερα μια αλλαγή στην κουλτούρα πληρωμών από τον πληθυσμό γενικότερα.