Ντόναλντ Τραμπ: Ποιες κινήσεις φέρνουν “απόνερα” στην ελληνική οικονομία

Με δηλώσεις, έκφραση προθέσεων και “τροχιοδεικτικές”, “ρηματικές” βολές ο εκλεγμένος πρόεδρος και σε λίγες ώρες πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ έχει “δώσει διαπιστευτήρια” για τη διαμόρφωση μια διαφορετικής προσέγγισης σε μεγάλα ζητήματα, όπως η γεωπολιτικές ισορροπίες με τη Ρωσία, η πράσινη μετάβαση, η δασμολογική πολιτική, που αναμένεται να λειτουργήσουν ως καταλύτες στις παγκόσμιες οικονομικές εξελίξεις και προφανώς και στην Ελλάδα.

Πιο συγκεκριμένα, με βάση παράγοντες της αγοράς αλλά και διεθνείς αναλυτές, ο “τυφώνας Τραμπ”, εφόσον κάνει πράξη τις διάφορες εξαγγελίες που έχει κάνει κι εφόσον δεν προχωρήσει σε συμβιβασμούς με το “βαθύ κράτος”, όπως ο ίδιος αποκαλεί, το “θεσμικό κατεστημένο” της Ουάσιγκτον,  αναμένεται να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στα οικονομικά δεδομένα, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα.

Φυσικό αέριο και εξορύξεις

Πρώτον, η πρόθεσή του, με βάση, βέβαια, αναφορές, να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία αναμένεται, εφόσον γίνει, να διαμορφώσει νέες ισορροπίες στην αγορά ενέργειας και ειδικά στις τιμές φυσικού αερίου. “Οι τιμές φυσικού αερίου είναι επηρεασμένες καταλυτικά από τα γεωπολιτικά δεδομένα” ανέφερε πριν λίγες μέρες επιχειρηματικός κορυφαίος παράγων της χώρας, σημειώνοντας ότι μια αλλαγή ισορροπιών, με αιχμή και το Ουκρανικό, μπορεί να οδηγήσει  σε κατακρήμνιση τις τιμές φυσικού αερίου, ακόμη και στα 10 ευρώ/MWh σε βάθος κάποιων ετών.

Και αυτό γιατί σε μία τριετία, όπως ανέφερε, οι επενδύσεις σε Κατάρ, Αυστραλία αλλά και οι νέες άδειες εξορύξεων στις ΗΠΑ, (κάτι που δίνει ώθηση, πιθανόν, και στο πρόγραμμα εξορύξεων στην Ελλάδα), ένεκα της νέας διοίκησης Τραμπ, θα δώσουν μεγάλες ποσότητες στην αγορά, που συνδυαστικά με μια “καταλλαγή” στα μέτωπα της Ουκρανίας, μπορεί να οδηγήσουν σε μειώσεις τιμών. Βέβαια, όλα αυτά, όπως ανέφερε ο ίδιος παράγων υπό την αίρεση της αλλαγής στα γεωπολιτικά δεδομένα.

Κάτι τέτοιο, βέβαια, διαμορφώνει νέα δεδομένα στην οικονομία και δημοσιονομικές “ανάσες” καθώς τα σενάρια του προϋπολογισμού βασίζονται σε εκτιμήσεις τιμών αερίου στα 40 ευρώ/MWh. Να σημειωθεί ότι με βάση το τελευταίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του Τμήματος Οικονομικών Ερευνών – Economic Research – της Alpha Bank, για την Ευρώπη, συνολικά, “η ενεργειακή κρίση και η επακόλουθη απότομη άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου ήταν ένα τεράστιο σοκ ανταγωνιστικότητας, καθώς το κόστος εισροών των Ευρωπαίων εξαγωγέων αυξήθηκε απότομα σε σχέση με το αντίστοιχο των ανταγωνιστών. Ως αποτέλεσμα, οι εξαγωγές αγαθών κλάδων έντασης ενέργειας (μεταποιητικά αγαθά)  μειώθηκαν σημαντικά, το 2023 (“How have higher energy prices affected industrial production and imports?”, ECB Economic Bulletin, Issue 1, 2023). Αν και το ενεργειακό κόστος έχει μειωθεί, παραμένει σχεδόν τέσσερις φορές υψηλότερο σε σύγκριση με τις ΗΠΑ. Συνεπώς, η ενέργεια θα παραμείνει, πιθανότατα, τροχοπέδη στην ανταγωνιστικότητα των τιμών των διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών της Ζώνης του Ευρώ (ΖτΕ), για αρκετό χρονικό διάστημα”. Άρα η όποια αλλαγή σε αυτή τη “ρότα” μόνο οφέλη μπορεί να συσσωρεύσει για την οικονομία.

Πράσινη μετάβαση

Δεύτερον η αλλαγή στη διοίκηση των ΗΠΑ, φέρνει απόνερα και στη διαδικασία της “πράσινης μετάβασης”, που αποτελεί κυρίαρχο αφήγημα τόσο για την ΕΕ όσο και για τη χώρα μας.

Σημειώνεται, ότι μιλώντας σε συνέδριο, τον περασμένο Νοέμβριο, για την  Ενέργεια και την Ανάπτυξη του ΙΕΝΕ ο αναλυτής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, (ΙΕΑ) Oskaras Alsauskas, εκτίμησε ότι οι πολιτικές που θα εφαρμοστούν για τα ορυκτά καύσιμα το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα είναι πιο φιλικές.

Επίσης με βάση όσα έχει αναφέρει σε πρόσφατο άρθρο του στην Καθημερινή, ο κ. Νίκος Αυλώνας είναι πρόεδρος Κέντρου Αειφορίας (CSE) και επισκέπτης καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Aθηνών (IMBA), “κατά την προηγούμενη θητεία του ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα και ανέστρεψε περισσότερους από 125 περιβαλλοντικούς κανονισμούς που στόχευαν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Είναι επίσης γεγονός ότι στην προεκλογική του εκστρατεία ο Tραμπ είχε εκφράσει σκεπτικισμό σχετικά με την κλιματική αλλαγή χαρακτηρίζοντάς την «απάτη» και έχει δεσμευθεί να αυξήσει την παραγωγή ορυκτών καυσίμων, ενώ έχει αναφέρει ότι θα καταργήσει επιδοτήσεις για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική ενέργεια.

Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ αναμένεται επίσης να επηρεάσει σημαντικά τόσο τον κανονισμό της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (SEC) σχετικά με τις κλιματικές γνωστοποιήσεις (SEC Climate Rule), όπως και τον επιτυχημένο ΙRA (Νόμο Μείωσης του Πληθωρισμού) που χρηματοδοτεί με μισό τρισ. δολάρια έργα όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Προφανώς, λοιπόν, αναμένεται να δοκιμαστεί το κυρίαρχο αφήγημα της ΕΕ, ένεκα της πίεσης από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, αλλά και να μπει σε σε περιδίνηση το πλάνο χρηματοδοτήσεων μεγάλων πιστωτικών ιδρυμάτων σε σχέση με πράσινες επενδύσεις.”

“Σχεδόν τρία έτη μετά το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης, η ενεργειακή μετάβαση και η διασφάλιση της αυτονομίας της Ευρώπης παραμένει ύψιστη προτεραιότητα και, συνάμα, μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, όχι μόνο για το 2025 αλλά και για τα επόμενα έτη” ανέφερε, επίσης, πρόσφατο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του Τμήματος Οικονομικών Ερευνών – Economic Research – της Alpha Bank, που συμπληρώνει: “Η επιστροφή του Προέδρου Trump πρόκειται να αναδιαμορφώσει την πολιτική των ΗΠΑ για το κλίμα και την ενέργεια, με εκτεταμένες επιπτώσεις διεθνώς. Το γεγονός αυτό, λοιπόν, θα πρέπει να θεωρηθεί ως ευκαιρία για ισχυρή ώθηση στην εφαρμογή της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια. Η ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσει τη θέση της ως αυτοδύναμος παγκόσμιος ηγέτης και τα μέλη της να υπερβούν τους πολιτικούς διαχωρισμούς που καθυστερούν την επίτευξη του στόχου της καθαρής ενέργειας, ενισχύοντας παράλληλα τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα, το εμπόριο καθαρής τεχνολογίας και την ασφάλεια της ηπείρου. Η Έκθεση Draghi κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση, αφού υπογραμμίζει ότι η Ευρώπη χρειάζεται να αυξήσει τις επενδύσεις της έως και 5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ (Ευρώ 800 δισ. ετησίως) και να υπάρξει στενότερος συντονισμός μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών” καταλήγει η ανάλυση της Alpha Bank.”

Δασμοί και εμπόριο

Τρίτον, οι προθέσεις του προέδρου Τραμπ, για μια νέα δασμολογική πολιτική, που θα “σηκώνει” τείχη προστασίας στην οικονομία των ΗΠΑ, κάτι που προφανώς θα επηρεάσει εξαγωγές αγαθών από την ΕΕ αλλά και τους ρυθμούς μεγέθυνσης των εδώ οικονομιών. Τις προκλήσεις, τα επιτεύγματα, τους κινδύνους για την οικονομία, αλλά και τις πολιτικές που πρέπει να ακολουθήσει η χώρα εν όψει του νέου έτους και της νέας συγκυρίας έχει, στο μεταξύ, περιγράψει πρόσφατο, στα τέλη του 2024, Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του Τμήματος Οικονομικών Ερευνών – Economic Research – της Alpha Bank. “Εξωγενείς παράγοντες όπως οι γεωπολιτικές εντάσεις, η πολιτική αστάθεια σε μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία, οι επιπτώσεις της εμπορικής πολιτικής Trump, αλλά και τυχόν διατήρηση των πληθωριστικών πιέσεων, ενδέχεται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία τα επόμενα χρόνια” αναφέρει η ανάλυση που προσθέτει, μεταξύ άλλων ότι “στην παρούσα συγκυρία η ενδεχόμενη αύξηση του εμπορικού προστατευτισμού αλλά και η πολιτική αστάθεια σε δύο από τις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης αποτελούν τους βασικούς κινδύνους που περιβάλουν τις προβλέψεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια”.

“Η πιο κομβική αλλαγή ήταν, αναμφισβήτητα, η εκλογή του κ. Trump, η οποία φαίνεται να αλλάζει τα δεδομένα όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και στις υπόλοιπες μεγάλες οικονομίες του πλανήτη (Trump effect), οξύνοντας τις γεωοικονομικές αβεβαιότητες. Επί του παρόντος, η Κίνα ανακοίνωσε περισσότερα οικονομικά κίνητρα για την τόνωση της εγχώριας οικονομίας εν όψει των αμερικανικών δασμών. Αντίθετα, η Ευρώπη παραμένει σε κατάσταση αναμονής για τις εξελίξεις στο διεθνές εμπόριο” σημειώνει η ανάλυση δίνοντας το στίγμα των νέων διεθνών ισορροπιών, λέγοντας ότι “η όξυνση της εμπορικής διαμάχης των ΗΠΑ με την Κίνα δεν θα αφήσει ανεπηρέαστη την ευρωπαϊκή οικονομία και, ως εκ τούτου, θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Η Ευρώπη θα βρεθεί μεταξύ των ΗΠΑ, που είναι πιθανό να επιβάλουν δασμούς, και της Κίνας, που επιχειρεί  να στρέψει τα εμπορικά της πλεονάσματα προς στην Ευρώπη. Οι οικονομολόγοι της Goldman Sachs σε πρόσφατη έκθεση (“Global economy is forecast to grow solidly in 2025 despite trade uncertainty”, Νοέμβριος 2024) υποστηρίζουν ότι οι αλλαγές στην εμπορική πολιτική των ΗΠΑ θα μπορούσαν να αφαιρέσουν 0,5 ποσοστιαίες μονάδες από το ΑΕΠ της ΖτΕ το 2025, ωστόσο όλα θα εξαρτηθούν από το ύψος των ενδεχόμενων αυξήσεων στους εμπορικούς δασμούς.

Στο γεωπολιτικό μέτωπο, η Ευρώπη θα πρέπει, επίσης, να οργανωθεί χωρίς τον κ. Trump, ο οποίος θα διακόψει τη βοήθεια προς την Ουκρανία, πιέζοντας την ίδια να κάνει μία συμφωνία με την Ρωσία. Προφανώς, η επικράτηση Trump θα έχει ευρύτερες επιπτώσεις -εκτός από την οικονομία- στην άμυνα και τη μετανάστευση. Η πολιτική του «Πρώτα η Αμερική»  θα αμφισβητήσει τη σταθερότητα των συμμαχιών των ΗΠΑ και αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε γεωπολιτικές ανακατατάξεις και αυξημένες εντάσεις”.