Ντρίλον Ισένι: Οι ελληνικές επιχειρήσεις στη Βόρεια Μακεδονία έχουν σκληρό ανταγωνισμό από τις τουρκικές

Στο οδοιπορικό μας στη Βόρεια Μακεδονία θα ήταν αδύνατον να μην καταπιαστούμε με τις οικονομικές παραμέτρους που έχει η εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών. Στο πλαίσιο αυτής της ανίχνευσης περάσαμε το κατώφλι του γραφείου του Ντρίλον Ισένι που είναι ο επικεφαλής του οικονομικού επιμελητηρίου του βορειοδυτικού τμήματος της χώρας. Ο Αλβανός συνομιλητής μας ανέδειξε τα κακώς κείμενα της οικονομίας της Βόρειας Μακεδονίας, τόνισε ότι η Συμφωνία ανοίγει οικονομικές ευκαιρίες και επεσήμανε ότι το ελληνικό επιχειρείν έχει πλέον έναν ισχυρό αντίπαλο στην περιοχή, το αντίστοιχο τούρκικο.

Ποια είναι η οικονομική κατάσταση αυτή τη στιγμή στη χώρα;

Σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές παρατηρείται μία αύξηση του ΑΕΠ. Το 2017 επιτεύχθηκε η μικρότερη δυνατή ανάπτυξη αλλά το 2018 η ανάπτυξη έφτασε το 2,8%. Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ συνεχίζει να είναι αυξητικός, προφανώς αυτό είναι πολύ θετικό αλλά για το 2019 έχουμε επίσημα στοιχεία μόνο για το πρώτο μήνα του έτους. Οπότε περιμένουμε. Τα στοιχεία για την ανεργία; Πάντα σύμφωνα με τις στατιστικές η ανεργία μειώνεται. Πρέπει όμως εδώ να σημειώσουμε ότι στη χώρα μας δεν ξέρουμε το ακριβές μέγεθος του πληθυσμού διότι έχει να διεξαχθεί απογραφή εδώ και περίπου δύο δεκαετίες. Εννοείται ότι αν δεν γνωρίζεις πόσοι πολίτες ζουν στην επικράτειά σου, δεν μπορείς να κάνεις αξιόπιστες μετρήσεις για την ανεργία.

Ποιες οικονομικές ευκαιρίες προκύπτουν για τη χώρα, αν προκύπτουν, από τη Συμφωνία των Πρεσπών;

Ως επιμελητήριο πιστεύουμε ότι οι προοπτικές που ανοίγονται για τη χώρα μετά την υπογραφή της Συμφωνίας, όπως για παράδειγμα η είσοδος στο ΝΑΤΟ, θα βελτιώσουν το οικονομικό κλίμα. Νομίζω ότι έχει πλέον σαφές σε ποιο γκρουπ κρατών θέλει να ανήκει αυτή η χώρα και αυτό το έθνος γενικότερα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Επίσης, το κράτος δικαίου θα σταθεροποιηθεί και θα βελτιώσει τις υπηρεσίες του κάτι που είναι πολύ κρίσιμο για τον επιχειρηματικό κόσμο, νομίζω ότι όλοι καταλαβαίνουμε γιατί. Τι κοιτούν πρώτα οι ξένοι επενδυτές; Την ασφάλεια και τη σταθερότητα μίας χώρας. Οπότε αν είσαι κάτω από την ομπρέλα του ΝΑΤΟ αυτά εξασφαλίζονται. Οι προσδοκίες, άρα, είναι θετικές και όλοι ξέρουμε ότι στο χώρο των επιχειρήσεων οι προσδοκίες παίζουν ρόλο.

Πέρα από κάθε αμφιβολία η χώρα σας χρειάζεται επενδύσεις. Αλλά τι είδους επενδύσεις;

Είμαστε μία μικρή αγορά. Αυτό που μας ενδιαφέρει πρωτίστως είναι να αυξηθούν οι θέσεις εργασίας έτσι ώστε οι άνθρωποι να βρίσκουν δουλειά. Από την άλλη πλευρά πιστεύουμε ότι οι όποιες εξωτερικές επενδύσεις θα πρέπει να έχουν σχέση και με το εγχώριο οικονομικό περιβάλλον έτσι ώστε να παραχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Επενδύσεις για παράδειγμα στο χώρο της υψηλής τεχνολογίας θα υποχρεώσουν και τις δικές μας επιχειρήσεις να γίνουν πιο ανταγωνιστικές για να επιβιώσουν. Είναι μία εικόνα από το μέλλον γιατί ξέρουμε ότι ο ανταγωνισμός εντός του πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα είναι σκληρός.

Οι ξένες επενδύσεις θα φέρουν επίσης το αποκαλούμενο know how που είναι επίσης ένα σημαντικό στοιχείο. Η εμπειρία από τις γειτονικές μας χώρες τα τελευταία χρόνια, μιλάω κυρίως για τη Βουλγαρία και την Αλβανία, που ακολούθησαν τα συγκεκριμένα βήματα είναι πολύ θετική. Ουσιαστικά κατάφεραν να διπλασιάσουν το ΑΕΠ τους. Κυρίως λόγω των επενδύσεων από το εξωτερικό. Αυτό είναι πολύ φανερό ιδιαίτερα στην περίπτωση της Βουλγαρίας.

Ποιοι είναι οι τομείς στους οποίους μπορούν να έχουν μία αποδοτική οικονομική συνεργασία η Βόρεια Μακεδονία και η Ελλάδα;

Το πιο σημαντικό στοιχείο είναι να χτίσουμε νέες σχέσεις με τους Ελληνες επιχειρηματίες. Σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης και σεβασμού μεταξύ των επιχειρήσεων. Αρχίσαμε να δουλεύουμε πάνω σε ένα πλάνο πέρυσι στη Θεσσαλονίκη με τη βοήθεια και της αμερικανικής εταιρίας και με διοργανώτρια χώρα την Ελλάδα. Εκεί έδωσαν το παρών οι πιο εξωστρεφείς εταιρίες της Μακεδονίας (σσ. διορθώνει γρήγορα σε Βόρεια Μακεδονία μετά από ένα χαμόγελο αμηχανίας), εταιρίες που φέρνουν μαζί τους έναν αέρα καινοτομίας. Δεν δώσαμε εμείς το παρών λόγω των διαμαρτυριών για τη Συμφωνία και όλης της ατμόσφαιρας που είχε δημιουργηθεί.

Σύμφωνα με τις στατιστικές η Ελλάδα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Βόρειας Μακεδονίας μετά τη Γερμανία αλλά πιστεύουμε ότι υπάρχει ακόμα τεράστιο περιθώριο βελτίωσης στις μεταξύ μας οικονομικές σχέσεις λόγω του γεωγραφικού παράγοντα. Είμαστε πάρα πολύ κοντά. Θέλουμε, επίσης, να δούμε περισσότερους Ελληνες τουρίστες στη Βόρεια Μακεδονία, είναι ένας σημαντικός παράγοντας ο τουρισμός. Ξέρετε, οι τουρίστες στις διακοπές τους είναι χαλαροί, ξοδεύουν, δημιουργούν τζίρο στις επιχειρήσεις. Στο άμεσο παρελθόν, λόγω και της διένεξης των δύο χωρών, δεν είχαμε αυτή την ατμόσφαιρα που χρειαζόμασταν.

Η Θεσσαλονίκη τέλος παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά λιμάνια της περιοχής και θέλουμε να ανιχνεύσουμε πως μπορούμε να αξιοποιήσουμε καλύτερα τις δυνατότητες που δίνει. Στην χώρα μας υπάρχουν εδώ και χρόνια ελληνικές επιχειρήσεις και Ελληνες επενδυτές αλλά τώρα ο ανταγωνισμός θα είναι σκληρός με τους αντίστοιχους Τούρκους που μπήκαν πάρα πολύ δυναμικά στην αγορά. Η Ελλάδα πάντως είναι η πρώτη χώρα που πρέπει να βρίσκεται εδώ. Οι άλλες έπονται.

Πως μπορεί να λυθεί το μεγάλο πρόβλημα του brain drain στη χώρα; Πώς μπορείτε να πείσετε τους νέους ανθρώπους να παραμείνουν;

Η μαζική μετανάστευση είναι πέρα από κάθε αμφιβολία το πιο σημαντικό μακροοικονομικό πρόβλημα αυτής της χώρας. Ως επιμελητήριο έχουμε μέλη μας τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρίες της Βόρειας Μακεδονίας οι οποίες πολλές φορές δυσκολεύονται να βρουν προσωπικό με προσόντα, όλοι φεύγουν για το εξωτερικό. Πρώτα από όλα πρέπει να γίνει απογραφή του πληθυσμού, να μάθουμε πόσοι άνθρωποι ζουν μόνιμα σ’ αυτή τη χώρα. Ούτε καν πόσους ψηφοφόρους έχουμε δεν γνωρίζουμε. Δημιουργεί δυσκολίες αυτή η έλλειψη γνώσης. Από εκεί και πέρα πρέπει να καθίσουμε κάτω και να προβληματιστούμε για το ακριβώς θα κάνουμε με την οικονομία μας.

Πρέπει να υποστηρίξουμε δράσεις και πράγματα που θα παράξουν αξία. Αυτά είναι λίγα. Πρέπει να δημιουργήσουμε αυτό το οικονομικό περιβάλλον το οποίο θα περιορίσει εκ των πραγμάτων το brain drain, πρόβλημα που βέβαια δεν αντιμετωπίζουμε μόνο εμείς. Το μεγάλο ερώτημα είναι: γιατί φεύγουν οι νέοι άνθρωποι; Φεύγουν επειδή δεν βλέπουν προοπτική σ’ αυτή τη χώρα. Δεν υπάρχει ασφάλεια, το κράτος δικαίου δεν λειτουργεί ακόμα ικανοποιητικά. Και να ξέρετε: Πολλοί φεύγουν όχι γιατί δεν έχουν αρκετά χρήματα αλλά γιατί αναζητούν καλύτερη ποιότητα ζωής.