Ο ‘κόφτης’ έχει γερμανικό άρωμα και είναι μαζί μας από το 2014

Η θεσμοθέτηση ενός μόνιμου μηχανισμού αυτόματης διόρθωσης των δημοσιονομικών μεγεθών ο οποίος θα ενεργοποιείται σε περίπτωση απόκλισης από τους στόχους, είναι η αντιπρόταση της Ελλάδας προς τους θεσμούς που έγινε εν τέλει δεκτή από το Eurogroup. Μία πρόταση που τελικά, δεν είναι και τόσο “νέα”.

Ο Μηχανισμός Δημοσιονομικής Σταθερότητας θα εφαρμόζεται όποτε ο προϋπολογισμός θα “πέφτει έξω” και χωρίς να χρειαστεί να περάσει τα μέτρα από τη Βουλή, μιας και θα χρειάζεται μόνο η υπογραφή Παυλόπουλου.

Ο σχετικός μηχανισμός έχει δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ήδη από το 2014, επί ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Η ενεργοποίησή του μπορεί να γίνει:

Από τον υπουργό Οικονομικών μετά από σχετική γνώμη του Δημοσιονομικού Συμβουλίου (άρθρο 38 παρ. 3 ν. 4270/2014) ή αυτόματα σε περίπτωση που υπάρχει σχετική σύσταση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 6 του Κανονισμού (ΕΚ) 1466/1997.

Οι διατάξεις για τον “Διορθωτικό Μηχανισμό” υπερισχύουν κάθε αντίθετης διάταξης νόμου, αφού ορίζονται ως διατάξεις αυξημένης τυπικής ισχύος (ενσωμάτωση Οδηγίας 2011/85 ΕΕ).

H ενεργοποίηση του διορθωτικού μηχανισμού όπως προβλέπεται στον Ν. 4270/2014. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ – ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ. Τα άρθρα 33 με 41 αναφέρονται στον μηχανισμό αυτό, ενώ τα 38 και 39 προβλέπουν την ενεργοποίηση του:

Άρθρο 38.

Ενεργοποίηση του διορθωτικού μηχανισμού [άρθρα 6(1)(γ) και 6(2) Οδηγίας 2011/85/ΕΕ]

1. Ο διορθωτικός μηχανισμός συνίσταται στην προετοιμασία και υιοθέτηση του σχεδίου διορθωτικών ενεργειών του άρθρου 39.

2. O διορθωτικός μηχανισμός ενεργοποιείται όταν παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις από το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο ή από την πορεία προσαρμογής προς αυτόν με βάση τα κριτήρια που προβλέπονται στην παράγραφο 3 του άρθρου 6 του Κανονισμού (ΕΚ) 1466/1997. Ο διορθωτικός μηχανισμός δύναται να μην ενεργοποιηθεί: α) σε περίπτωση που επικρατούν εξαιρετικές περιστάσεις, με την προϋπόθεση ότι αυτή η απόκλιση δεν θέτει σε κίνδυνο τη δημοσιονομική βιωσιμότητα σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα και β) σε περιόδους σημαντικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, όπως ορίζονται στο άρθρο 14.

3. Ο Υπουργός Οικονομικών ενεργοποιεί το διορθωτικό μηχανισμό, με βάση τα κριτήρια για σημαντικές αποκλίσεις από το δημοσιονομικό στόχο ή από την πορεία προσαρμογής προς αυτόν, που ορίζονται στην παράγραφο 3 του άρθρου 6 του Κανονισμού (ΕΚ) 1466/1997, λαμβάνοντας υπόψη τη σχετική γνώμη του Δημοσιονομικού Συμβουλίου. Ο διορθωτικός μηχανισμός δύναται να μην ενεργοποιηθεί, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 2. Σε περίπτωση που ο Υπουργός Οικονομικών δεν ακολουθήσει τη γνώμη του Δημοσιονομικού Συμβουλίου για ενεργοποίηση του διορθωτικού μηχανισμού, ο Υπουργός γνωστοποιεί τους λόγους σε μια σχετική ανοιχτή επιστολή προς τη Βουλή.”

4. Ο διορθωτικός μηχανισμός ενεργοποιείται αυτομάτως σε περίπτωση που υπάρχει σχετική σύσταση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 6 του Κανονισμού (ΕΚ) 1466/1997.

Άρθρο 39.

Σχέδιο διορθωτικών ενεργειών [άρθρο 6(1)(γ) Οδηγίας 2011/85/ΕΕ]

“1. Αν ενεργοποιηθεί ο διορθωτικός μηχανισμός του άρθρου 38, ο Υπουργός Οικονομικών, εντός δύο (2) μηνών από την ενεργοποίηση αυτού, καταρτίζει σχέδιο διορθωτικών ενεργειών, το οποίο υποβάλλει στη Βουλή προς ψήφιση, μετά από έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου. Μια εβδομάδα πριν την υποβολή στη Βουλή, το σχέδιο διορθωτικών ενεργειών υποβάλλεται στο Δημοσιονομικό Συμβούλιο και η γνώμη του επ’ αυτού συνοδεύει το σχέδιο που υποβάλλεται στη Βουλή. Το σχέδιο αυτό:

α. Καθορίζει τη διορθωτική περίοδο εντός της οποίας πρέπει να διορθωθούν οι αποκλίσεις.

β. Καθορίζει ετήσιους στόχους δημοσιονομικών δεικτών που πρέπει να επιτευχθούν προκειμένου να διορθωθούν οι αποκλίσεις, αφού ληφθεί υπόψη ότι μεγαλύτερες αποκλίσεις από το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο ή από την πορεία προσαρμογής προς αυτόν, οδηγούν σε μεγαλύτερες διορθώσεις.

γ. Καθορίζει την έκταση και το περιεχόμενο των παρεμβάσεων για τα έσοδα και τις δαπάνες που πρέπει να ληφθούν ώστε να διορθωθούν οι αποκλίσεις, καθώς και τους υποτομείς της Γενικής Κυβέρνησης που αυτές αφορούν. Η ανάλυση των παρεμβάσεων γίνεται μετά από γνωμοδότηση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου και κάθε παρέμβαση πρέπει να κοστολογείται. Στις παρεμβάσεις δίνεται προτεραιότητα στις περικοπές δαπανών (με εξαίρεση τις δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους). Στη γνώμη του, όπως περιγράφεται στην παράγραφο 1, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο αξιολογεί κατά πόσο η αναλογία των περικοπών των δαπανών είναι η ενδεδειγμένη και κατά πόσο αυτές είναι ρεαλιστικές και επαρκείς. Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο δύναται να προτείνει διαφορετικές παρεμβάσεις και στην περίπτωση αυτή το Συμβούλιο έχει την επιλογή να παρουσιάσει τις απόψεις του στη Βουλή.”

2. Το σχέδιο διορθωτικών ενεργειών της παραγράφου 1 τηρεί:

α. Τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

β. Οποιεσδήποτε συστάσεις γίνονται προς τη χώρα στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, σε σχέση με τη διορθωτική περίοδο και την έκταση των παρεμβάσεων που πρέπει να ληφθούν στο πλαίσιο του σχεδίου διορθωτικών ενεργειών.

3. Το σχέδιο διορθωτικών ενεργειών που υποβάλλεται στη Βουλή σύμφωνα με την παράγραφο 1 περιλαμβάνει και την επικαιροποίηση του Μ.Π.Δ.Σ., καθώς και συμπληρωματικό Κρατικό Προϋπολογισμό.

Ο σχετικός νόμος αναλυτικά εδώ

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το άρθρο 41:

“Όταν στη χώρα εκτελείται πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής, σύμφωνα με το άρθρο 7 του Κανονισμού (ΕΕ) 472/2013, η εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος Κεφαλαίου γίνεται βάσει όσων ορίζει το ως άνω άρθρο 7 και με το ρυθμιστικό πλαίσιο που καθορίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, σε συμφωνία με τους θεσμούς που εμπλέκονται στην παρακολούθηση του προγράμματος.”

Ειδικότερα:

α. Οι τιμές των μεγεθών των άρθρων 35 έως και 37 που αφορούν οι δημοσιονομικοί κανόνες, καθώς και η πορεία προσαρμογής τους καθορίζονται και η εφαρμογή των οικείων δημοσιονομικών κανόνων γίνεται σύμφωνα με το μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής.

β. Το σχέδιο διορθωτικών ενεργειών του άρθρου 39 ενσωματώνεται στο μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής”.

Η διαφορά:

Η εφαρμογή των μέτρων θα γίνεται με Προεδρικό Διάταγμα και όχι με υπουργική απόφαση, στοιχείο ενδιαφέρον. Διαβάστε αναλυτικότερα εδώ

Το άρθρο 43 του Συντάγματος προβλέπει ειδικότερα ότι:

1. O Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκδίδει τα διατάγματα που είναι αναγκαία για την εκτέλεση των νόμων και δεν μπορεί ποτέ να αναστείλει την εφαρμογή τους ούτε να εξαιρέσει κανέναν από την εκτέλεσή τους.

2. Ύστερα από πρόταση του αρμόδιου Yπουργού επιτρέπεται η έκδοση κανονιστικών διαταγμάτων, με ειδική εξουσιοδότηση νόμου και μέσα στα όριά της. Eξουσιοδότηση για έκδοση κανονιστικών πράξεων από άλλα όργανα της διοίκησης επιτρέπεται προκειμένου να ρυθμιστούν ειδικότερα θέματα ή θέματα με τοπικό ενδιαφέρον ή με χαρακτήρα τεχνικό ή λεπτομερειακό.

3. (H παράγραφος 3 καταργείται).

4. Mε νόμους που ψηφίζονται από την Ολομέλεια της Βουλής μπορεί να παρέχεται εξουσιοδότηση έκδοσης κανονιστικών διαταγμάτων για τη ρύθμιση των θεμάτων που καθορίζονται σ’ αυτούς σε γενικό πλαίσιο. Mε τους νόμους αυτούς χαράζονται οι γενικές αρχές και οι κατευθύνσεις της ρύθμισης που πρέπει να ακολουθηθεί και τίθενται χρονικά όρια για τη χρήση της εξουσιοδότησης.

5. Tα κατά το άρθρο 72 παράγραφος 1 θέματα της αρμοδιότητας της Ολομέλειας της Βουλής δεν μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο εξουσιοδότησης κατά την προηγούμενη παράγραφο.

Γερμανική η ιδέα

Ανάλογος μηχανισμός υπάρχει στην Γερμανία: αν υπάρξει απόκλιση από τους δημοσιονομικούς στόχους, ενεργοποιείται αυτόματα και κόβει κατά το αντίστοιχο ποσοστό όλους ανεξαιρέτως τους κωδικούς δαπανών του προϋπολογισμού. Το “φρένο χρέους” της Γερμανίας προβλέπει ότι το Δημόσιο δεν μπορεί να δανείζεται κατ’ έτος ποσά που υπερβαίνουν το 0,35% του ΑΕΠ, εκτός αν υπάρξουν περιπτώσεις έκτακτων συνθηκών ή φυσικών καταστροφών.

Πάνω σ’ αυτή τη λογική χτίστηκε και το Δημοσιονομικό Σύμφωνο που υιοθέτησε η ευρωζώνη μετά από γαλλο-γερμανική συμφωνία και πάνω σ’ αυτό το μοντέλο συζητείται να διαμορφωθεί και ο λεγόμενος Μηχανισμός Εξισορρόπησης της Ελλάδας.

Τι γίνεται από εδώ και πέρα

Βάσει νόμου λοιπόν, όταν η χώρα είναι εντός προγράμματος, ο “κόφτης” λειτουργεί υπό την αιγίδα της Ε.Ε. Στην περίπτωση που η χώρα βρίσκεται εκτός προγράμματος τότε ο κόφτης λειτουργεί με απόφαση του υπουργού Οικονομικών. Μέχρι σήμερα έλειπαν μόνο οι εξουσιοδοτικές πράξεις για να λάβει ουσία ο νόμος, κάτι που αναμένεται να γίνει μετά τις αποφάσεις του Eurogroup, σαν “δικλείδα” ασφαλείας σε περίπτωση που δεν βγαίνουν οι στόχοι.

Σημειώνεται πως σύμφωνα με τον υπ. Οικονομικών, Ευκλείδη Τσακαλώτο, ο “κόφτης” “δεν θα περιλαμβάνει μείωση δαπανών στους ευαίσθητους τομείς της άμυνας και του κοινωνικού κράτους”.

Η πλήρης αποσαφήνιση θα γίνει κατά το Eurogroup της 24ης Μαΐου.

Τι γίνεται από εδώ και πέρα; Όπως σημειώνει η Deutsche Welle, επί της ουσίας μέσα στις επόμενες δύο βδομάδες τόσο η Ελλάδα όσο και οι θεσμοί θα πρέπει να κάνουν συγκεκριμένα πράγματα, ώστε στην επόμενη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης να υπάρχει συγκεκριμένη πρόταση στο “τραπέζι”.

Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να ολοκληρώσει το νομοθετικό έργο του πακέτου των 5,4 δισ. ευρώ εγκρίνοντας τη συμφωνία για τα κόκκινα δάνεια και το ταμείο ιδιωτικοποιήσεων. Θα πρέπει επίσης να υιοθετήσει το μηχανισμό των προληπτικών μέτρων ύψους 3,6 δισ. ευρώ, ο οποίος θα ενεργοποιείται αυτόματα όταν καταγράφεται απόκλιση από το στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα.

Οι θεσμοί έχουν επίσης πολλή δουλειά για τις επόμενες μέρες σε σχέση με τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, μετά τη χθεσινή απόφαση των υπουργών να γίνουν παρεμβάσεις σε τρεις χρονικές φάσεις.
Ειδικότερα, η Ομάδα Εργασίας του Εurogroup καλείται σε συνεργασία με την Κομισιόν και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας να προχωρήσει σε μια ανάλυση της βιωσιμότητας και να φέρει συγκεκριμένη εισήγηση στους υπουργούς στις 24 Μαΐου με βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα διαχείρισης του δημόσιου χρέους.

Στόχος των μέτρων αυτών, που θα περιλαμβάνουν παρεμβάσεις στα επιτόκια, επιμηκύνσεις των περιόδων χάριτος και αποπληρωμής, καθώς και επιστροφές κερδών της ΕΚΤ και κεντρικών τραπεζών κρατών-μελών που κατέχουν ελληνικά ομόλογα, είναι να καταστεί το χρέος βιώσιμο, ώστε να μπορεί να εξυπηρετηθεί.

Κατρούγκαλος: Επεξηγήσεις για τον “κόφτη”

“Αυτός ο περίφημος δημοσιονομικός “κόφτης” υπάρχει από το 1949, όταν θεσπίστηκε το Ομοσπονδιακό Σύνταγμα της Γερμανίας και τότε έφερε το όνομα “χρυσός δημοσιονομικός κανόνας”. Αυτό είχε δηλώσει ο ίδιος ο υπουργός Εργασίας, Γιώργος Κατρούγκαλος, μιλώντας στην εκπομπή του Νίκου Χατζηνικολάου “στον ενικό”.

“Το 2009, στο Σύνταγμα της Γερμανίας, πήρε πιο αυστηρό χαρακτήρα και μετά ενσωματώθηκε στα Συντάγματα της Ιταλίας και της Ισπανίας”, πρόσθεσε πριν λίγες εβδομάδες. “Δεν πρόκειται για συγκεκριμένη λήψη μέτρων, αλλά για έναν μηχανισμό”, συμπλήρωσε ο υπουργός Εργασίας, εξηγώντας ότι “οι προϋπολογισμοί όλων των υπουργείων θα προσαρμόζονται κατά το ποσοστό που υπολείπεται, για να πιαστεί ο συγκεκριμένος δημοσιονομικός στόχος”. “Δεν υπάρχει περίπτωση να επιβληθούν μέτρα χωρίς να φτάσει η τελική απόφαση στη Βουλή”, σημείωσε ο κ. Κατρούγκαλος και συνέχισε: “Ο κόφτης δεν αφορά τη λήψη μέτρων, αλλά την αναπροσαρμογή του προϋπολογισμού ως προς το λογιστικό του σκέλος”.

Τη θέση ότι ο “κόφτης” δεν θα φέρει μέτρα αλλά αναπροσαρμογή των μεγεθών του προϋπολογισμού, διατύπωσε πάντως ο υπουργός Εργασίας και σήμερα, Τρίτη. Μιλώντας στον ΣΚΑΙ το πρωί της Τρίτης σημείωσε ότι δεν θα γίνεται αυτόματα η μείωση των μισθών και συντάξεων. “Ο “κόφτης” δεν φέρνει μέτρα, αναπροσαρμόζει μεγέθη… Θα έχουμε ισοδύναμα μέτρα για ισοσκελισμό του προϋπολογισμού”, ανέφερε.

“Αν χρειαστεί, αντί να μειώσουμε συντάξεις μπορούμε να αυξήσουμε τη φορολογία (…) και να προχωρήσουμε στην αύξηση των εισφορών. Όταν σου λείπουν χρήματα, είτε να μειώσεις τη δαπάνη μπορείς, ή να αυξήσεις τα έσοδα”, παρατήρησε.

“Ο “‘κόφτης” δεν επιφέρει αυτόματα μέτρα, αλλά είναι μηχανισμός αναπροσαρμογής των μεγεθών του προϋπολογισμού. Αν χρειαστεί το 2017 ο κόφτης θα αναπροσαρμόσει αυτόματα και οριζόντια όλους τους κώδικες του προϋπολογισμού, αλλά τα μέτρα θα πρέπει να περάσουν στη Βουλή, σαν να γυρίζαμε πίσω στο χρόνο και αλλάζαμε δαπάνες”, εξήγησε.

“Κακά τα ψέματα, όταν είμαστε σε καθεστώς μνημονίου υπάρχουν τομείς που δεν αποφασίζουμε μόνοι μας”, ανέφερε ο υπουργός Εργασίας. Η συνέχεια, τις επόμενες ημέρες.