Ο ματωμένος γάμος με το ΔΝΤ

Ο «εφιάλτης» του τέταρτου μνημονίου έχει έρθει, για να μείνει εν όψει της συζήτησης για το χρέος και της διάθεσης όλων των πλευρών, το ΔΝΤ να συμμετέχει ενεργά στο ελληνικό πρόγραμμα, παρέχοντας και χρηματοδότηση.

Ο υπαινιγμός του υπουργού Περιβάλλοντος κ. Πάνου Σκουρλέτη από το Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, άνοιξε και πάλι ένα γύρο συζητήσεων, που είχε περιοριστεί σε ένα στενό κύκλο όσων χειρίζονταν το ελληνικό πρόγραμμα πίσω από κλειστές πόρτες .

Η απαραίτητη διευκρίνιση που πρέπει να γίνει, είναι ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ -έστω και με ελάχιστη χρηματοδότηση- σε ένα πρόγραμμα με κάποιο κράτος μέλος του, απαιτεί την υπογραφή μιας συμφωνίας για ένα πακέτο μέτρων, που θα πρέπει να εφαρμόσει.

Η βιωσιμότητα του χρέους ή έστω, η μεσοπρόθεσμη πιθανότητα βιωσιμότητας, είναι απαραίτητη για την συμμετοχή του Ταμείου. Διαφορετικά, σύμφωνα και με τις τελευταίες αλλαγές στους κανονισμούς δανεισμού, υποχρεώνει την χώρα που θα δανείσει, να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του χρέους της, ανεξάρτητα από το πακέτο μέτρων που θα κληθεί να εφαρμόσει.

Το θέμα με την Ελλάδα, αλλά και τις άλλες ανεπτυγμένες χώρες της Ευρωζώνης οι οποίες υποχρεώθηκαν στην συμμετοχή του ΔΝΤ στα δικά τους μνημόνια, είναι ότι παράλληλα με το πρόγραμμα του Ταμείου έτρεχαν και ένα πρόγραμμα χρηματοδότησης από την ΕΕ. Τα δύο προγράμματα είχαν κοινή αφετηρία και ημερομηνία λήξης .

Το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2015 με ένα δάνειο 86 δις ευρώ από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και συνεχίζεται με το ΔΝΤ να είναι ένας τεχνικός σύμβουλος του ΕΜΣ.

Τούτο παρά το γεγονός ότι το πρόγραμμα προέβλεπε από την αρχή την ενεργό συμμετοχή του. Μάλιστα, το καλοκαίρι του 2015, η Ελληνική Κυβέρνηση, είχε κάνει και επίσημο αίτημα συμμετοχής του Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα. Το αίτημα βρίσκεται σε εκκρεμότητα λόγω της θέσης του ΔΝΤ ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο.

Το θέμα αυτό, μπορεί να λυθεί με την αποτύπωση των μεσοπρόθεσμών και μακροπρόθεσμών μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους που σχεδιάστηκαν από τον ΕΜΣ και συμφωνήθηκαν κατ αρχήν τα ξημερώματα της 25ης Μαΐου από το Eurogroup. Τότε το ΔΝΤ μπορεί να πιστοποιήσει την πιθανότητα μεσοπρόθεσμης βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και να ενταχθεί στο ελληνικό πρόγραμμα.

Στην ιδανική περίπτωση στην οποία θα μέτρα αποτυπωθούν πριν το τέλος του χρόνου, θα πρέπει να συμφωνηθεί ένα ποσό δανείου και ένα πακέτο μέτρων. Η αποτύπωση των μέτρων θα δώσει και ένα αβαντάζ στην ελληνική πλευρά έναντι του ΔΝΤ, αφού στα μεσοπρόθεσμα μέτρα περιλαμβάνεται και η δυνατότητα εξαγοράς από τον ΕΜΣ των 13 δις ευρώ που χρωστά η Ελλάδα στο ΔΝΤ, οπότε οι πιέσεις για σκληρά μέτρα αναμένεται να αμβλυνθούν

Τα σενάρια

Από το σημείο αυτό, ξεκινούν τα επιμέρους σενάρια για τέταρτο μνημόνιο.

Το πρόγραμμα του ΔΝΤ θα είναι τουλάχιστον διετές, ενώ το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ολοκληρώνεται τον Ιούλιο του 2018 . Αν υπογραφεί ένα μνημόνιο μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2017 ( αφού θα πρέπει να προηγηθούν και ξεχωριστές διαπραγματεύσεις για το πακέτο μέτρων που θα αναλάβει η Ελλάδα ) το πρόγραμμα με το ταμείο, θα ολοκληρωθεί στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 2019 , περίπου ένα χρόνο μετά την λήξη του Ευρωπαϊκού προγράμματος .

Το ΔΝΤ δεν θα θελήσει σε καμμία περίπτωση να μείνει εντελώς μόνο σε ένα πρόγραμμα σε μια ανεπτυγμένη Ευρωπαϊκή χώρα .

Ακόμη και αν το πρόγραμμα υλοποιείται στο 100% τόσο σε επίπεδο δημοσιονομικών στόχων όσων και σε επίπεδο διαρθρωτικών μέτρων, θα εξεταστούν δύο ενδεχόμενα.

*Είτε η επιμήκυνση του υπάρχοντος προγράμματος κατά ένα έτος ώστε τα δύο προγράμματα να λήξουν ταυτόχρονα

*Είτε ένα νέο πρόγραμμα ενός ή δύο ετών με πιο χαλαρή επιτήρηση και ίσως με την μορφή της προληπτικής πιστωτικής γραμμής από τον ΕΜΣ, που εξετάζονταν το 2014 αλλά ουδέποτε εφαρμόστηκε.

Η δεύτερη εκδοχή είναι η Ελλάδα να έχει την λύση για το χρέος αλλά το πρόγραμμα παρουσιάζει αποκλίσεις από τους στόχους του. Τότε μπορεί να έχουμε δύο νέο μεγαλύτερα σε διάρκεια προγράμματα από ΕΕ και ΔΝΤ και μοιραία την τέταρτη διαδοχική μνημονιακή περίοδο με μέτρα και πρόσθετη χρηματοδότηση. Αυτονόητο είναι ότι μια τέτοια εξέλιξη θα απομάκρυνε για πολλά χρόνια την προοπτική εξόδους στις αγορές και απεγκλωβισμού από την μνημονιακή λιτότητα ενώ και η λύση για το χρέος θα πρέπει να επικαιροποιηθεί

Το τρίτο και χειρότερο δυνατό σενάριο είναι να αναβληθεί η απόφαση για το χρέος και το ταμείο μοιραία να μείνει στο ρόλο του τεχνικού συμβούλου. Τότε οι υπουργοί οικονομικών της Γερμανίας της Ολλανδίας της Αυστρία, της Φιλανδίας και της Σλοβακίας θα πρέπει να διαχειριστούν την αντιπολίτευση τους, η οποία θα ζητήσει το λόγο γιατί τα προγράμματα που εγκρίθηκαν από τα πέντε κρατικά κοινοβούλια , έλεγαν ότι το ΔΝΤ θα έχει ενεργό ρόλο στο ελληνικό πρόγραμμα .

Από την άλλη η Ελλάδα θα βρεθεί και πάλι στο κενό, υποχρεωμένη να συνεχίσει το πρόγραμμα χωρίς την λύση για το χρέος και κατά συνέπεια χωρίς την προοπτική μιας βιώσιμης ανάκαμψης αφού θα παρέμεινε αποκλεισμένη από αγορές και επενδύσεις .