Ο προϋπολογισμός 2024 στη Βουλή: Η εξίσωση της ανάπτυξης και ο “πονοκέφαλος” ακρίβειας και επιτοκίων

Σε ένα διεθνές περιβάλλον αβεβαιότητας, λόγω της γεωπολιτικής αναταραχής, αλλά και των προβλημάτων που θέτει στην πορεία της οικονομίας η άνοδος των επιτοκίων κατατίθεται την Τρίτη ο Προϋπολογισμός στη Βουλή και αναμένεται να μπει σε διαδικασία συζήτησης στην Ολομέλεια στις 13 Δεκεμβρίου.

Βασικό χαρακτηριστικό του είναι, ότι προβλέπει ένα σημαντικό ρυθμό ανάπτυξης, συγκριτικά με ό,τι συμβαίνει στην ΕΕ, αποκλιμάκωση του πληθωρισμού αλλά και σημαντική άνοδο στις επενδύσεις, κάτι που αποτελεί και τη βάση για να ”βγει” το “σενάριο” της ανόδου του ΑΕΠ. Κομβικό ρόλο παίζει, επίσης, και ο ρυθμός υλοποίησης των προγραμμάτων του Ταμείου Ανάκαμψης, όπου ωστόσο καταγράφεται η καθυστέρηση μιας δόσης.

Έτσι, η πρόβλεψη για την πορεία ανάπτυξης βάζει τον “πήχη”  στο 2,4% για φέτος έναντι αρχικής πρόβλεψης στο προσχέδιο για 2,3% ενώ για το 2024 προβλέπεται επιτάχυνση στο 2,9%, με κεντρικό “επιταχυντή” τις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν κατά 15,1% τον επόμενο χρόνο από 7,1% φέτος. Σημαντική ώθηση, με βάση την κυβέρνηση δίνει και η  ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας και ο τουρισμός που με βάση τις προβλέψεις αναμένεται, εκτός απροόπτου και το 2024 να καταγράψει μια δυναμική πορεία, έχοντας μέχρι τώρα για το 2023, 40 μέρες πριν κλείσει η σεζόν, έσοδα άνω των 19 δισεκ. ευρώ. “Μπόνους” ανάπτυξης αναμένεται και από τις εξαγωγές με ποσοστό ανόδου 5,6% το 2024.

Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε στο καθιερωμένο μήνυμά του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, “σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Κομισιόν, η Ελλάδα παρουσιάζει την τρίτη καλύτερη επίδοση μεταξύ των 27 ως προς τον ρυθμό ανάπτυξης που θα παραμείνει πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης έως και το 2025. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «βλέπει» σταδιακή μείωση του ελλείμματος, βελτίωση του πλεονάσματος και περαιτέρω αποκλιμάκωση του χρέους”.

Το ρίσκο των επιτοκίων στην ΕΕ

Πάντως ένα στοιχείο που θα πρέπει να προσμετρηθεί στο όλο “σενάριο” για το 2024 είναι και το ρίσκο που θέτει η “σφιχτή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ.  Αυτό έχει “φρενάρει” την πορεία των ευρωπαϊκών οικονομιών, όπου κύρια αναφέρεται η Ελλάδα τόσο για τις εξαγωγές της όσο και για τον τουρισμό της.  Όπως, χαρακτηριστικά αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις φθινοπωρινές της οικονομικές προβλέψεις, η  ευρωπαϊκή οικονομία έχει χάσει τη δυναμική της φέτος εν μέσω του υψηλού κόστους ζωής, της αδύναμης εξωτερικής ζήτησης και της νομισματικής σύσφιξης. Η Κομισιόν σημειώνει ότι η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να ανακάμψει σταδιακά στο μέλλον, ωστόσο αναθεωρεί καθοδικά τις εκτιμήσεις της για το ΑΕΠ σε σύγκριση με τις καλοκαιρινές της προβλέψεις. Για τον πληθωρισμό επισημαίνει ότι υποχώρησε σε χαμηλό δύο ετών στη ζώνη του ευρώ τον Οκτώβριο και αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται. Μετά από μια ισχυρή επέκταση κατά το μεγαλύτερο μέρος του 2022, το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε προς το τέλος του έτους και μετά βίας αυξήθηκε τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2023, αναφέρει η Κομισιόν.

Ο πληθωρισμός και ΑΕΠ στην ΕΕ

Την ίδια στιγμή, στην ΕΕ, με βάση την Κομισιόν, ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός παρά την επιβράδυνση των τελευταίων μηνών και η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής είχε βαρύτερο αντίκτυπο απ’ ό,τι αναμενόταν προηγουμένως σε συνδυασμό και με την αδύναμη εξωτερική ζήτηση. Οι πιο πρόσφατοι επιχειρηματικοί δείκτες και τα στοιχεία των ερευνών για τον Οκτώβριο δείχνουν υποτονική οικονομική δραστηριότητα και το τέταρτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, εν μέσω αυξημένης αβεβαιότητας.

Συνολικά, η φθινοπωρινή πρόβλεψη τοποθετεί την αύξηση του ΑΕΠ το 2023 σε 0,6% τόσο στην Ε.Ε. όσο και στη ζώνη του ευρώ, 0,2 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τις καλοκαιρινές προβλέψεις της Επιτροπής. Η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να ανακάμψει σταδιακά καθώς η κατανάλωση ανακάμπτει λόγω μιας σταθερά εύρωστης αγοράς εργασίας, της σταθερής αύξησης των μισθών και της συνεχιζόμενης χαλάρωσης του πληθωρισμού.

Παρά την αυστηρότερη νομισματική πολιτική, οι επενδύσεις αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται, υποστηριζόμενες από τους συνολικούς σταθερούς εταιρικούς ισολογισμούς και από τη διευκόλυνση ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Το 2024, η αύξηση του ΑΕΠ της ΕΕ προβλέπεται να βελτιωθεί στο 1,3%. Αυτή είναι ακόμα μια αναθεώρηση προς τα κάτω κατά 0,1 π.μ. από το καλοκαίρι. Στη ζώνη του ευρώ, η αύξηση του ΑΕΠ προβλέπεται να είναι ελαφρώς χαμηλότερη, στο 1,2%. Το 2025, με τον πληθωρισμό και την οπισθοδρόμηση από τη νομισματική σύσφιξη να υποχωρεί, η ανάπτυξη αναμένεται να ενισχυθεί σε 1,7% για την Ε.Ε. και 1,6% για τη ζώνη του ευρώ.

Το μέτωπο της ακρίβειας

Σε σχέση με τον πληθωρισμό η πρόβλεψη που κατατίθεται στον σχέδιο Προϋπολογισμού που βαίνει στη Βουλή είναι οριακά υψηλότερα συγκριτικά με τις εκτιμήσεις του Οκτωβρίου, τόσο για φέτος όσο και για το επόμενο έτος. Με βάση τη νέα πρόβλεψη η αύξηση του δείκτη από  3,8% στο προσχέδιο του προϋπολογισμού θα κινηθεί στο 3,9% για το 2023 για να υποχωρήσει στο 2,6% το 2024 από 2,4%, λόγω της εκτίμησης για συνέχιση του κύματος των ανατιμήσεων σε ευρύ φάσμα αγαθών και υπηρεσιών. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου η αποκλιμάκωσή του πληθωρισμού αναμένεται να ξεκινήσει από το δεύτερο τρίμηνο του 2024 αλλά για την ώρα το σκηνικό παραμένει ομιχλώδες.

Πάντως, η ιδιωτική κατανάλωση θα ανεβάσει ταχύτητα, λόγω και της αποτύπωσης στις αξίες του πληθωρισμού, φθάνοντας για φέτος στο 2,9% από 2,5% που ήταν η πρόβλεψη στο προσχέδιο, για να κατέβει στο 1,3% το 2024 έναντι πρώτης εκτίμησης για  1,6%. Την ίδια στιγμή αναμένεται βουτιά της δημόσιας κατανάλωσης στο -1,6% το 2024, λόγω περικοπών και “μαζέματος”.

Μήνυμα για την ακρίβεια

Σαφές, πάντως, ήταν το μήνυμα του Κυριάκου Μητσοτάκη στον καθιερωμένο εβδομαδιαίο απολογισμό του κυβερνητικού έργου μέσω των social media. Στην ανάρτησή του αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στο πρόγραμμα Μόνιμη Μείωση Τιμών, στα τσουχτερά πρόστιμα σε επιχειρήσεις για αθέμιτη κερδοφορία, αλλά και στις οικονομικές ενισχύσεις που έρχονται τον Δεκέμβριο στηρίζοντας 2,3 εκατ. πολίτες.

“Ξέρω ότι η απάντηση στην ακρίβεια δεν είναι τα μέτρα προσωρινού και επιδοματικού χαρακτήρα. Είναι όμως εξαιρετικά χρήσιμα και απαραίτητα, σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες παρεμβάσεις μας για συγκράτηση των τιμών στα ράφια…Κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου. Θα προστατεύσουμε τους πολίτες από όσους νομίζουν ότι θα κερδοσκοπήσουν σε βάρος τους, εκμεταλλευόμενοι τις συνέπειες του εισαγόμενου πληθωρισμού”, αναφέρει στην ανάρτηση ο Κ. Μητσοτάκης, που παρέπεμψε και σε άλλες θετικές προβλέψεις από την έκθεση της Κομισιόν.

Όπως είπε, “θα συνεχιστεί η αύξηση της απασχόλησης, η ανεργία θα πέσει κάτω από το 10% και -στο θέμα που καίει πιο πολύ τα ελληνικά νοικοκυριά- ο πληθωρισμός θα αρχίσει αν υποχωρεί έστω και αργά, θα κινηθεί πάντως σε χαμηλότερα επίπεδα από τον μέσο όρο στην ΕΕ. Η δημοσιονομικά ισορροπημένη πολιτική μας αποδίδει, φαίνεται και από τη σταθερά καλή πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού και όπως έχω δεσμευτεί, το πλεόνασμα της ανάπτυξης θα επιστρέφει στην κοινωνία για την ενίσχυση πρωτίστως των πιο ευάλωτων που πλήττονται περισσότερο από το υψηλό επίπεδο τιμών, κυρίως των τροφίμων.

Τον Δεκέμβριο λοιπόν θα δοθούν 352 εκ. ευρώ ως έκτακτο επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης, χωρίς να παρεκκλίνουμε από τους στόχους του προϋπολογισμού. Συνολικά 2,3 εκ. πολίτες (οικογένειες με παιδιά και τα άτομα με ειδικές ανάγκες -δικαιούχοι των επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ και χαμηλοσυνταξιούχοι) θα λάβουν την έκτακτη στήριξη, συμπληρωματικά των παρεμβάσεων που έχουν ήδη εξαγγελθεί για τον Δεκέμβριο, όπως είναι το αυξημένο κατά 8% ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, τα 150 ευρώ στους συνταξιούχους χωρίς προσωπική διαφορά, το επίδομα θέρμανσης , το Youth Pass και το Market Pass στη Θεσσαλία και τον Έβρο. Ξέρω ότι η απάντηση στην ακρίβεια δεν είναι τα μέτρα προσωρινού και επιδοματικού χαρακτήρα. Είναι όμως εξαιρετικά χρήσιμα και απαραίτητα, σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες παρεμβάσεις μας για συγκράτηση των τιμών στα ράφια.

Όπως το πρόγραμμα Μόνιμη Μείωση Τιμών που συμπεριλαμβάνει πλέον 848 κωδικούς -σχεδόν 200 περισσότερους από την περασμένη Κυριακή- σε 37 βασικές κατηγορίες προϊόντων. Παράλληλα, συνεχίζονται οι έλεγχοι από τη ΔΙΜΕΑ -μόνο τις τελευταίες ημέρες μπήκαν πρόστιμα 1,6 εκ. ευρώ σε δύο πολυεθνικές εταιρείες για αθέμιτη κερδοφορία. Κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου. Θα προστατεύσουμε τους πολίτες από όσους νομίζουν ότι θα κερδοσκοπήσουν σε βάρος τους, εκμεταλλευόμενοι τις συνέπειες του εισαγόμενου πληθωρισμού. Προστατεύουμε όμως και τα χρήματα των φορολογουμένων από τους επιτήδειους που νομίζουν ότι μπορούν να κλέβουν τους Δημόσιους Οργανισμούς. Συγχαίρω την Ελληνική Αστυνομία που εξιχνίασε κακουργηματική απάτη, με πάνω από 71.000 παράνομες εκτελέσεις συνταγογραφήσεων, από τις οποίες επήλθε ζημία άνω των 8 εκ. ευρώ στον ΕΟΠΥΥ.

Ο ΦΠΑ σε τουρισμό μεταφορές

Πληροφορήθηκα ότι φέρονται να έχουν συμμετάσχει στο «κόλπο» 227 εταιρίες με την υπόθεση να βρίσκεται πλέον στα χέρια του εισαγγελέα” τόνισε ο Πρωθυπουργός, που μάλιστα εκτιμάται ότι αναμένεται στη συζήτηση για τον Προϋπολογισμό να  ανακοινώσει και την επέκταση του μειωμένου ΦΠΑ, έως τον Ιούνιο του 2024,στις μεταφορές και τον τουρισμό.

Σε σχέση με τα δημοσιονομικά δεδομένα, στο σχέδιο Προϋπολογισμού 2024, προβλέπεται ότι το πρωτογενές πλεόνασμα για φέτος λόγω της ισχυρότερης ανάπτυξης και των υπερεισπράξεων από φόρους προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 1,1% του ΑΕΠ ενώ για το 2024 αναρριχάται στο 2,1% με το κλειδί για το στόχο να είναι τα πρόσθετα έσοδα από το νέο καθεστώς   φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών που υπολογίζονται σε πάνω από 600 εκατ. ευρώ. Ουσιαστικά η μάχη στο μέτωπο της φοροδιαφυγής χαρακτηρίζεται ως “κομβική”.

Όπως τόνισε σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης “η φοροδιαφυγή είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα. Δεν αληθεύει, ωστόσο, ότι δεν έχει υπάρξει καμία πρόοδος. Δείτε τα ηλεκτρονικά τιμολόγια και τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, τα οποία προχώρησαν την περασμένη τετραετία. Δείτε το λεγόμενο «κενό ΦΠΑ»- τα έσοδα δηλαδή που χάνουμε ετησίως από τον ΦΠΑ- το οποίο έχει μειωθεί από το 23% το 2018 στο 15% σήμερα. Και το οποίο θέλουμε με τις πρωτοβουλίες μας να το μειώσουμε στον μέσο όρο της ΕΕ που είναι το 9%. Υπάρχει λοιπόν πρόοδος” τόνισε ο υπουργός και σημείωσε ότι:

“Το πρόβλημα, ωστόσο, της φοροδιαφυγής είναι σοβαρό. Και γι’ αυτόν τον λόγο επιχειρούμε να παρέμβουμε σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα, προκειμένου να υπάρξουν χειροπιαστά αποτελέσματα: Διευρύνουμε  τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, περιορίζουμε τη χρήση των μετρητών, υιοθετούμε αυστηρά μέτρα για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, εκσυγχρονίζουμε το πλαίσιο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, προωθούμε ένα δικαιότερο σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών. Με αυτήν την πολύπλευρη προσπάθεια, είμαστε αισιόδοξοι ότι θα καταφέρουμε πράγματι να περιορίσουμε την κοινωνική μάστιγα της φοροδιαφυγής!”

Πάντως στον Προϋπολογισμό καταγράφεται ότι το δημόσιος χρέος θα κατηφορίσει στο 152,2% του ΑΕΠ στο τέλος του 2024 ενώ ετοιμάζονται κινήσεις με νέες προεξοφλήσεις δανείων από το πρώτο μνημόνιο που θα μειώσουν το κόστος εξυπηρέτησης.

Επίσης προβλέπεται η διάθεση 400 εκατ. ευρώ στα νοσοκομεία για την κάλυψη των αναγκών τους αλλά και  για την εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών προς ιδιώτες ενώ 100 εκατ. ευρώ θα είναι τα επιπλέον κονδύλια  στην παιδεία. Με βάση και όσα είπε ο Πρωθυπουργός στο μήνυμά του στα μέσδα κοινωνικής δικτύωσης, οι συνθήκες στην αγορά εργασίας θα συνεχίσουν να βελτιώνονται με την απασχόληση (σε εθνικολογιστική βάση) να εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 1,4% και το ποσοστό ανεργίας να αποκλιμακώνεται στο 11,2% το 2023 και περαιτέρω στο 10,6% το 2024 με ταυτόχρονη αύξηση των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας κατά 6,5% το 2023 και 3,7% το 2024.

Προβλέπονται, επίσης, παροχές ύψους 1,6 δισ. ευρώ με αυξήσεις μισθών, συντάξεων, επιδομάτων και φορολογικές ελαφρύνσεις ύψους 2,137 δισ. ευρώ με το μεγαλύτερο μερίδιο να απορροφούν οι αυξήσεις στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων από 1-1-2024 που κυμαίνονται κατά μέσον 6,5% και κοστίζουν στα κρατικά ταμεία 906 εκατ. ευρώ. Πέραν των δημοσίων υπαλλήλων αυξήσεις 3,1% στις αποδοχές τους θα έχουν οι συνταξιούχοι, οι οικογένειες με παιδιά λόγω της αύξησης του αφορολόγητου ορίου κατά 1.000 ευρώ και τα ευάλωτα νοικοκυριά.

Εισοδήματα

Αναλυτικά, σε σχέση με την ενίσχυση των εισοδημάτων:

1. Μπαίνει σε ισχύ το νέο μισθολόγιο, με βάση το οποίο οι εργαζόμενοι το 2024 θα λάβουν αύξηση 70 ευρώ στον βασικό μισθό, μεγαλύτερο επίδομα τέκνων από 20 έως 50 ευρώ, έμμεση αύξηση από 6,4 έως 18,3 ευρώ λόγω της μειωμένης παρακράτησης στο ποσό του φόρου από την αύξηση του αφορολογήτου κατά 1.000 ευρώ για τις οικογένειες με παιδιά.
2. Στις συντάξεις προβλέπονται αυξήσεις 3% δηλαδή από 10-25 ευρώ το μήνα.
3. Από Φεβρουάριο ξεκινούν να καταβάλλονται οι τριετίες (αύξηση 78 ευρώ ) ενώ Απρίλιο θα δουν αύξηση και όσοι αμείβονται με τα ελάχιστα όρια των συλλογικών συμβάσεων (τουλάχιστον 20 ευρώ ως 40 ευρώ στον κατώτατο μισθό).
4. Σε σχέση με τα επιδόματα αναμένεται μέσα στη χρονιά να αυξηθούν, επίσης, τα επιδόματα ΟΠΕΚΑ και ΔΥΠΑ/ΟΑΕΔ κατά 10-15 ευρώ και το επίδομα μητρότητας για επαγγελματίες και αγρότισσες (έως 630 ευρώ  το μήνα)
5. Τέλος, ρποβλέπεται αποκλιμάκωση κατά  10% του ΕΝΦΙΑ για πάνω από 1 εκατ. φυσικά πρόσωπα που έχουν ασφαλίσει την κατοικία τους έναντι  φυσικών καταστροφών (πυρκαγιά, σεισμός, πλημμύρες) καθώς και όσοι έχουν αποκτήσει κατοικία με στεγαστικό δάνειο. η μείωση αναμένεται να είναι από 25 έως 100 ευρώ.