Οι μεγάλες προκλήσεις για την πορεία του ΑΕΠ – Τι λένε ΔΝΤ, ΤτΕ και ΙΟΒΕ

Θετικά σχόλια αλλά και κρίσιμες επισημάνσεις για τη “ρότα” της οικονομίας, μία μέρα μετά την παρουσίαση του πλάνου για το νέο παραγωγικό μοντέλο από τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη και τον υπουργό Ανάπτυξης Τάκη Θεοδωρικάκο επιφύλαξαν εκθέσεις που δημοσίευσαν το ΔΝΤ, η Τράπεζα της Ελλάδος, το ΙΟΒΕ για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Υπογραμμίζουν μεταξύ άλλων, τις θετικές προοπτικές, αλλά και τους κινδύνους που απειλούν την όλη πορεία της.

Ειδικότερα, ΤτΕ και ΙΟΒΕ, σε σχέση με την ανάπτυξη, βάζουν τον “πήχη” στο 2,2% – 2,3% για φέτος και στο 2,4% – 2,5% για το 2025, ενώ διατυπώνουν παρόμοιες προβλέψεις για τη μείωση της ανεργίας και του πληθωρισμού.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το 2024 η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό υπερδιπλάσιο από το μέσο όρο της ευρωζώνης, στο 2,3%. Αναλυτικά, σύµφωνα µε το World Economic Outlook, φέτος η ανάπτυξη εκτιµάται στο 2,3% (0,8% στην Ευρωζώνη), αλλά θα υποχωρήσει στο 2% το 2025 (έναντι 1,2% στην Ευρωζώνη) και στο 1,2% το 2029.Από την πλευρά του το ΔΝΤ εκτιμά ότι η  ανεργία θα κινηθεί πτωτικά παραμένοντας ωστόσο λίγο πάνω από το 10% και το 2025. Ο στόχος για πληθωρισμό μπαίνει στα επίπεδα του 2% και το Ταμείο εκτιμά ότι θα επιτευχθεί το 2025, τόσο για την Ελλάδα όσο και για την ευρωζώνη.

Ουσιαστικά, αν και η ελληνική οικονοµία εµφανίζει υψηλό ρυθµό ανάπτυξης σε σύγκριση µε την Ευρωζώνη, µεσοπρόθεσµα και µετά την εξάντληση των πόρων του Ταµείου Ανάκαµψης φαίνεται ότι θα υπάρξει σημαντική επιβράδυνση, που σίγουρα δε βοηθά στο στόχο της σύγκλισης με την ΕΕ.

Ανάλογο προβληματισμό καταγράφει και το ΙΟΒΕ, µε τον επιστημονικό του διευθυντή του  κ. Ν. Βέττα να υπογραµµίζει τους κινδύνους που συνιστούν η περιορισµένη δυναµική των παραγωγικών επενδύσεων, το υψηλό έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου, και τον ρόλο που διαδραµάτισε ο υψηλός πληθωρισµός στη βελτίωση των δηµοσιονοµικών µεγεθών της χώρας».

Αναλυτικά, ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, Καθηγητής Νίκος Βέττας, επεσήμανε την ενίσχυση των ρυθμών μεγέθυνσης βραχυχρόνια σε Ελλάδα και Ευρώπη, αλλά και των ανησυχιών μεσοπρόθεσμα. Μεταξύ άλλων, σημείωσε:

• Η παγκόσμια οικονομία μεγεθύνεται με σταθερό ρυθμό, ο οποίος ωστόσο είναι ήπιος και παρουσιάζει υψηλή ετερογένεια μεταξύ χωρών. Στο πλαίσιο αυτό αναμένεται επιτάχυνση στην Ευρώπη, από σημαντικά χαμηλότερο όμως τρέχοντα ρυθμό μεγέθυνσης.
• Ο πληθωρισμός και τα επιτόκια υποχωρούν σταδιακά, με ταχύτερο ρυθμό από ότι αναμενόταν. Οι εμπορικές ροές εμφανίζονται ανθεκτικές στους διεθνείς κλυδωνισμούς.
• Παρά την αποφυγή της «απότομης προσγείωσης» της διεθνούς οικονομίας, οι διεθνείς εστίες αβεβαιότητας εντείνονται. Κλιμακώνονται οι γεωπολιτικές εντάσεις και παραμένουν εμπόλεμες ζώνες στην ευρύτερη περιοχή ανατολικά της Ευρώπης, ελλοχεύει ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης σε αγορές ενέργειας και κεφαλαίων, ενώ καταγράφεται αύξηση δημοσίου χρέους και ελλειμμάτων σε ανεπτυγμένες οικονομίες και χώρες του πυρήνα της Ευρωζώνης.
• Η ελληνική οικονομία καταγράφει σημαντικά θετικές επιδόσεις. Βραχυχρόνια, οι ρυθμοί μεγέθυνσης συνεχίζουν να είναι υψηλότεροι των μέσου όρου στην Ευρώπη, και παράλληλα επιτυγχάνονται συστηματικά οι δημοσιονομικοί στόχοι.
• Μεσοπρόθεσμα, η ελληνική οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με κρίσιμες προκλήσεις. Υπάρχει ανάγκη για ισχυρότερη δυναμική των παραγωγικών επενδύσεων, επαναφορά της ισορροπίας στο εξωτερικό ισοζύγιο, όπως μέσα από ενίσχυση των εξαγωγών και της εγχώριας αποταμίευσης, καθώς θα παραμένει διασφαλισμένη η δημοσιονομική σταθερότητα μεσοπρόθεσμα.
• Η ελληνική οικονομία καλείται να προσαρμοστεί σε κεντρικές διεθνείς τάσεις, στην κατανάλωση, στις επενδύσεις και στο διεθνές εμπόριο. Η ανθεκτικότητα κατανάλωσης υπήρξε διεθνής τάση που σταδιακά φθίνει. Υπάρχει πίεση σε Ελλάδα και Ευρώπη για τόνωση των επενδύσεων (π.χ. προτάσεις έκθεσης Draghi), με έμφαση σε τεχνολογίες αιχμής. Παράλληλα, το διεθνές εμπόριο έχει αυξήσει τον βαθμό συσχέτισης και εξάρτησης των οικονομιών μεταξύ τους. Ανάγεται σε άμεση προτεραιότητα για την ελληνική οικονομία η εξειδίκευση της παραγωγής σε περιοχές υψηλής αξίας και καινοτομίας, προκειμένου να καταστεί λιγότερο ευάλωτη σε επόμενες διεθνείς αναταράξεις.

Η ΤτΕ

Στο μεταξύ, όπως επισημαίνει η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) στην Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, η οποία δημοσιεύεται δύο φορές τον χρόνο από τη Διεύθυνση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, οι προοπτικές για τον ελληνικό τραπεζικό τομέα διαγράφονται θετικές, ωστόσο οι ενέργειες για την οριστική εκκαθάριση του εναπομείναντος αποθέματος μη εξυπηρετούμενων δανείων πρέπει να συνεχιστούν, ώστε να επιτευχθεί η σύγκλιση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Όπως σημειώνει η ΤτΕ, το πρώτο εξάμηνο του 2024 οι ελληνικές τράπεζες ενίσχυσαν σημαντικά την οργανική τους κερδοφορία και διατήρησαν σε ικανοποιητικό επίπεδο τη ρευστότητα και την κεφαλαιακή τους επάρκεια.

Η απρόσκοπτη λειτουργία των υποδομών της χρηματοπιστωτικής αγοράς, το πρώτο εξάμηνο του 2024, επέδρασε θετικά στη σταθερότητα του εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος, σύμφωνα με την ΤτΕ. Ως προς τους κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην Ελλάδα, όπως τονίζεται από την ΤτΕ, είναι κυρίως εξωγενείς, όπως οι αυξημένοι γεωπολιτικοί κίνδυνοι και ο κίνδυνος απότομης ανατιμολόγησης των περιουσιακών στοιχείων στις διεθνείς αγορές χρήματος και κεφαλαίων.

Η διεθνής συγκυρία

Να σημειωθεί ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αύξησε χθες τις προβλέψεις του για την οικονομική ανάπτυξη το 2024 για τις ΗΠΑ, τη Βραζιλία και τη Βρετανία, αλλά τις μείωσε για την Κίνα, την Ιαπωνία και την Ευρωζώνη, προσθέτοντας ότι υπάρχουν κίνδυνοι από τις ένοπλες συγκρούσεις, τους ενδεχόμενους νέους εμπορικούς πολέμους και τον απόηχο της αυστηρής νομισματικής πολιτικής, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΔΝΤ που δημοσιεύτηκε χθες, οι αλλαγές αυτές αφήνουν αμετάβλητη την ανάπτυξη του παγκόσμιου ΑΕΠ το 2024 σε σχέση με το 3,2% που προβλεπόταν τον Ιούλιο, θέτοντας έναν υποτονικό τόνο για την ανάπτυξη καθώς οι παγκόσμιοι οικονομικοί ηγέτες συγκεντρώνονται αυτή την εβδομάδα στην Ουάσινγκτον για τις ετήσιες συνεδριάσεις του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η παγκόσμια ανάπτυξη προβλέπεται να κυμμανθεί στο 3,2% το 2025, κατά ένα δέκατο της ποσοστιαίας μονάδας χαμηλότερα από την πρόβλεψη του Ιουλίου.

Παρ’ όλα αυτά, ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Pierre-Olivier Gourinchas, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ, η Ινδία και η Βραζιλία δείχνουν ανθεκτικότητα και ότι έχει επιτευχθεί μια “ήπια προσγείωση” κατά την οποία ο πληθωρισμός υποχωρεί χωρίς μαζικές απώλειες θέσεων εργασίας.

“Φαίνεται ότι η παγκόσμια μάχη κατά του πληθωρισμού έχει κερδηθεί σε μεγάλο βαθμό, ακόμη και αν οι πιέσεις στις τιμές εξακολουθούν να υφίστανται σε ορισμένες χώρες”, ανέφερε ο Gourinchas. Ωστόσο, σε συνέντευξή του στο Reuters δήλωσε ότι υπάρχει ο κίνδυνος η νομισματική πολιτική να γίνει πολύ σφιχτή χωρίς μείωση των επιτοκίων σε ορισμένες χώρες, καθώς ο πληθωρισμός υποχωρεί, επιβαρύνοντας την ανάπτυξη και την απασχόληση.

“Αυτή τη στιγμή, η εκτίμησή μας για τη νομισματική πολιτική στα περισσότερα μέρη, είναι περίπου εκεί που θέλουμε να είναι, αλλά αν ο πληθωρισμός συνεχίσει να μειώνεται τώρα, οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να αρχίσουν να δίνουν προσοχή στο τι συμβαίνει στην πλευρά της δραστηριότητας”, σημείωσε.

Επίσης με βάση την τριμηνιαία έκθεσης του ΙΟΒΕ για την Ελληνική Οικονομία που παρουσιάστηκε στις 22/10/2024, η παγκόσμια οικονομία συνέχισε να μεγεθύνεται το δεύτερο τρίμηνο του 2024, με σταθερό αλλά χαμηλό ρυθμό, που παρουσιάζει ετερογένεια μεταξύ γεωγραφικών περιοχών, ως συνέπεια του σχετικά υψηλού πληθωρισμού και αυξανόμενων εστιών αβεβαιότητας.

Οι οικονομίες των χωρών του ΟΟΣΑ αναπτύχθηκαν με ετήσιο ρυθμό 1,7% το δεύτερο τρίμηνο του 2024, αμετάβλητο σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο και ελαφρώς χαμηλότερα από το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023 (1,8%). Ο πληθωρισμός διατηρείται σε υψηλότερα από τα επιθυμητά επίπεδα, παρά την σημαντική αποκλιμάκωση που έχει καταγραφεί, ενώ και ο δομικός πληθωρισμός αναδεικνύεται επίμονος σε πολλές οικονομίες.

Καθώς το ύψος του πληθωρισμού συνεχίζει να υπερβαίνει τους στόχους, οι κεντρικές τράπεζες προχωρούν σε συγκρατημένες μειώσεις των βασικών τους επιτοκίων, διατηρώντας ωστόσο περιοριστική νομισματική στάση.

Η οικονομία της Ευρωζώνης εμφάνισε θετικό ρυθμό ανάπτυξης το δεύτερο τρίμηνο του 2024, κατά 0,6% σε ετήσια βάση και κατά 0,2% σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο σε εποχικά διορθωμένους όρους. Βάσει των πλέον πρόσφατων εκτιμήσεων, στο σύνολο του 2023, η οικονομία της Ευρωζώνης αναπτύχθηκε με ρυθμό 0,5%, ενώ για το 2024, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προβλέπει μεγέθυνση περί το 0,8%.

Το σχέδιο της κυβέρνησης

Υπενθυμίζεται ότι τους βασικούς πυλώνες της κυβερνητικής στρατηγικής για τη βιομηχανία παρουσίασε, τη Δευτέρα ο υπουργός Ανάπτυξης, Τάκης  Θεοδωρικάκος, σε εκδήλωση με θέμα «Παραγωγικός μετασχηματισμός, ενίσχυση των επενδύσεων και της βιομηχανίας, για ανάπτυξη και νέες θέσεις εργασίας σε όλη την Ελλάδα».

Η εν λόγω στρατηγική επικεντρώνεται  σε κρίσιμους τομείς, όπως ο καθετοποιημένος μεταποιητικός αγροδιατροφικός τομέας -ο οποίος ενισχύεται με το πακέτο 600 εκατ. που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ- η φαρμακοβιομηχανία και βιοτεχνολογία αιχμής, η παραγωγή εξοπλισμού για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ενεργειακή εξοικονόμηση, η κυκλική οικονομία, η ναυπηγοεπισκευή, οι εφαρμογές λογισμικού, τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και η  αμυντική βιομηχανία και ρο-μποτική, και οι μονάδες έρευνας και ανάπτυξης προϊόντων.

«Με αυτά τα δεδομένα, αναπτύσσουμε τη στρατηγική μας σε τρεις πυλώνες:  

Πρώτον,  βελτιώνουμε  περαιτέρω  το  επιχειρηματικό περιβάλλον, στόχο που εξειδικεύεται σε παρεμβάσεις για την περαιτέρω μείωση της γραφειοκρατίας  και τη βελτίωση των υποδομών.

Δεύτερον, αναπτύσσουμε τα χρηματοδοτικά εργαλεία και κίνητρα για τις επενδύσεις με έμφαση στις μεγάλες επενδύσεις και τις περιφέρειες που μειονεκτούν.

Τρίτον, επενδύουμε σε κίνητρα για περισσότερη καινοτομία και έρευνα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Θεοδωρικάκος