Οικονομία: Επιστροφή στην εποχή των "τσάρων" - Τα στοιχήματα

Τα χρηματοδοτικά εργαλεία από την ΕΕ που καλείται να διαχειριστεί η νέα ηγεσία είναι ύψους 80 δισ. ευρώ.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΚΗΣ
27 Ιουνίου 2023 07:38

Τα “κλειδιά” της οικονομίας για τη νέα κυβερνητική περίοδο περνούν στα χέρια του Κωστή Χατζηδάκη και της νέας πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, που πλέον αποκτά και πάλι τη διάσταση και το πολιτικό βάρος, που είχε, κυρίως επί κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ αλλά και της Ν.Δ., με το “χρίσμα” των “τσάρων” να έχει περάσει σε πρόσωπα όπως ο Γεράσιμος Αρσένης, o Γιώργος Γεννηματάς, ο Κώστας Σημίτης, ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης ο Γιάννος Παπαντωνίου αλλά και ο Στέφανος Μάνος, ο Γιώργος Αλογουσκούφης και ο Γιώργος Σουφλιάς.

Αλλά και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έχει διατελέσει το 1980 στο “θώκο” του Υπ. Εθνικής Οικονομίας, που ίδρυσε το 1911 ο Ελ. Βενιζέλος και μέχρι τα τέλη της δεύτερης χιλιετίας “κράτησε” ως κυβερνητική δομή.

Πλέον, η “ταμπέλα” που εδώ και χρόνια έδινε το στίγμα στο πολυόροφο κτίριο της Πλατείας Συντάγματος, που κατασκευάστηκε τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1970 σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Γιάννη Κανετάκη, Δημήτρη Κατζουράκη και Γρηγόρη Τσαμπέρη, στη θέση που ήταν το αρχοντικό του Ανδρέα Κορομηλά, στο ισόγειο του οποίου δέσποζε το καφενείο-ζαχαροπλαστείο “Χάι Λάιφ”, αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. “Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών” έγραφε και πλέον θα δίνει το “σήμα” για το εύρος της πολιτικής που θα χαράσσεται στο κτίριο.

Ουσιαστικά ο Κωστής Χατζηδάκης, με αναπληρωτή υπουργό τον Νίκο Παπαθανάση και υφυπουργούς τον Χάρη Θεοχάρη και τον Θάνο Πετραλιά καλούνται αφενός να κρατήσουν σε δημοσιονομική ρότα τη χώρα κι αφετέρου να διαχειριστούν αποτελεσματικά έναν “πακτωλό” χρημάτων που δεν έχει ξαναδεί ο τόπος.

Ο λόγος για το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ, που πλέον περνούν στο νέο “υπερυπουργείο”. Έτσι, ο νέος υπουργός, ο Κωστής Χατζηδάκης, με “παράσημα” ειδικών αποστολών στη μακρά θητεία του σε κυβερνητικά έδρανα, καλείται μαζί με τον Νίκο Παπαθανάση , με θητεία στο υπουργείο Ανάπτυξης, αλλά και του γνώριμους στην όλη δομή του υπουργείου, καθώς έχουν περάσει από διάφορες θέσεις, τον Χάρη Θεοχάρη και τον Θάνο Πετραλιά, (που όπως φαίνεται θα αναλάβει το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους) να δώσει το ρυθμό εκείνο που θα “κλειδώσει” ρυθμούς ανάπτυξης αναγκαίους και για τη βιωσιμότητα του χρέους.

Ο “κουμπαράς”

Υπενθυμίζεται ότι τα χρηματοδοτικά εργαλεία από την ΕΕ που καλείται η νέα ηγεσία να διαχειριστεί είναι ύψους 80 δισ. ευρώ και υπό προϋποθέσεις μπορεί να φτάσει ακόμη και τα 100 δισ. ευρώ.

Πρόκειται για πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2021-2027 (ΕΣΠΑ και Κοινή Αγροτική Πολιτική), αλλά και άλλους συνακόλουθους από τη συμβολή των ιδιωτών. Σημειώνεται ότι δάνεια ύψους 12,7 δισ. ευρώ στο Ταμείο Ανάκαμψης πρέπει να μοχλεύσουν τουλάχιστον αντίστοιχους πόρους ιδιωτών επενδυτών και τραπεζών.

Επίσης η νέα ηγεσία καλείται να υλοποιήσει ένα απαιτητικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ύψους 11-12 δισ. ευρώ ετησίως, δηλαδή ποσά που δεν έχουν υπάρξει ποτέ στο παρελθόν.

Επίσης καλούνται οι νέοι “ενοικοι” να συντονίσουν ξένους επενδυτές, “στρατηγικούς” και μή, όπως επίσης και μια σειρά έργων ΣΔΙΤ, που θα υλοποιηθούν με ιδιωτικούς πόρους.

Πέρα από το πλαίσιο χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ κτλ, υπάρχουν και άλλα συνδεδεμένα στοιχήματα, όπως η βελτίωση του φορολογικού περιβάλλοντος, η αύξηση του μεγέθους των επιχειρήσεων, η επιτάχυνση του δικαστικού έργου κ.ά., αφορούν μεν στα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά θα βελτιώσουν συνολικά τη χώρα ως επενδυτικό προορισμό. Παράλληλα στο έργο της νέας υπουργικής δομής είναι και η υλοποίηση σειρά μεταρρυθμίσεων, που είναι προαπαιτούμενες για την απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.

Σημειώνεται ότι, όπως αναφέρεται από την κυβέρνηση, το Ελλάδα 2.0, που αποτελεί τον “μπούσουλα” απορρόφησης των πόρων δεσμεύει το 37,7% και το 23,3% των συνολικών πόρων στην πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό αντίστοιχα, με εκατόν οκτώ επενδυτικές δράσεις και προγράμματα και εξήντα επτά μεταρρυθμίσεις. Στοχεύει, δε, στον παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας, την κοινωνική συνοχή και την μεσοπρόθεσμη ενίσχυση της δυνητικής ανάπτυξης.

Απορρόφηση

Στο μεταξύ το στοίχημα της απορρόφησης και βέβαια της αποτελεσματικής χρήσης των πόρων είναι κεντρικό για τη νέα ηγεσία. Με βάση, δε, τη μελέτη Focus Report του Παρατηρητηρίου Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας “Ελλάδα 2.0” και ΕΣΠΑ 2021-2027, που δημοσίευσε το Ινστιτούτο ΕΝΑ μόλις το 4% των διαθέσιμων κονδυλίων από το Ταμείο απορροφήθηκε τη χρονιά που πέρασε, Ουσιαστικά καταγράφεται μια καθυστέρηση, που η κυβέρνηση σημειώνει ότι πλέον έχει “θεραπευτεί”.

Όπως αναφέρεται από το ΕΝΑ για το 2022, η πραγματική απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης το 2022, έφτασε μόλις στο 4%. Το ύψος των πόρων που «λιμνάζουν» και δεν έχουν ενεργοποιηθεί μέσω δράσεων και προγραμμάτων- είναι πολύ υψηλό και φτάνει στα 6,76 δισ. ευρώ.

Όπως επεξηγεί το Ινστιτούτο ΕΝΑ, το οποίο επεξεργάστηκε και δημοσίευσε τη μελέτη, οι πληρωμές του Ταμείου μέχρι και 31.12.2022 υπολογίζονται σε 4,35 δισ. ευρώ και περιλαμβάνουν Λογιστικές Πληρωμές 3,2 δισ. ευρώ και Πραγματικές Πληρωμές 1,25 δισ. ευρώ. Με βάση τα παραπάνω, η πραγματική απορρόφηση των συνολικών πόρων του «Ελλάδα 2.0» υπολογίζεται σε 4% ενώ η λογιστική απορρόφηση σε 14%.

Οι λογιστικές πληρωμές

Με τον όρο λογιστικές πληρωμές νοούνται οι (ενδιάμεσες) μεταφορές μεταξύ λογαριασμών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης στην Τράπεζα της Ελλάδας και όχι πληρωμές προς τους δικαιούχους των δράσεων και έργων. Οι λογιστικές πληρωμές (περισσότερο γνωστές ως “παρκάρισμα πόρων”) δεν συμμετέχουν στον υπολογισμό του ΑΕΠ και δεν έχουν επίπτωση στην πραγματική οικονομία.

Με βάση την επεξεργασία του ΕΝΑ που βασίζεται σε αναλυτικό πίνακα πληρωμών ανά έργο, οι λογιστικές πληρωμές εκτιμώνται περίπου σε 2 δισ. ευρώ για το σκέλος των επιχορηγήσεων και 1,2 δισ. ευρώ για το σκέλος των δανείων.

Το ΕΣΠΑ

Την ίδια στιγμή, συνολική πραγματική απορρόφηση όλων των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2014 – 2020, πλην του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, μέχρι τέλος του 2022 ήταν 83%. Επομένως απαιτείται εντός του 2023, τελευταία επιλέξιμη χρονιά, απορρόφηση ενός σημαντικού ποσοστού της τάξης του 17% των πόρων, που αντιστοιχούν σε περίπου 3,2 δισ. ευρώ κοινοτικής συνδρομής.

Σημαντική υστέρηση αναφορικά με την αξιοποίηση των πόρων και εκτεθειμένα στον κίνδυνο απώλειας αυτών, είναι τα ακόλουθα προγράμματα