Πιο … “αλμυρό” το τσίπουρο και η ρακή φέτος λόγω κλιματικής αλλαγής

Με απόφαση του Υφυπουργού οικονομικών Χρήστου Δήμα έγινε, πριν λίγες μέρες, ο καθορισμός απόδοσης του σταφυλιού, ως πρώτης ύλης αποσταγματοποιείων, σε άνυδρη αιθυλική αλκοόλη “Καθορίζουμε την απόδοση του σταφυλιού, ως πρώτης ύλης για την παραγωγή αποστάγματος σταφυλιού κατά την έννοια της κατηγορίας 9 του παραρτήματος Ι του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/787, στα δοχεία συλλογής των αποσταγματοποιείων, σε 53,7 (±6,8) λίτρα ανύδρου αιθυλικής αλκοόλης ανά 100 χιλιόγραμμα ιμβερτοσακχάρου σταφυλιού” αναφέρει η απόφαση.

Σημειώνεται ότι το ιμβερτοσάκχαρο είναι το μίγμα φρουκτόζης και γλυκόζης που έχει  το σταφύλι και βέβαια που μέσα από τη διαδικασία της αλκοολικής ζύμωσης μετατρέπεται στη συνέχεια σε οινόπνευμα (αιθυλική αλκοόλη). Η δε, άνυδρη αλκοόλη είναι το “καθαρό” οινόπνευμα σε ποσοστό, δηλαδή, 90% που στη συνέχεια με αραίωση με νερό δίνει το απόσταγμα που πάει προς κατανάλωση.

Υπενθυμίζεται, επίσης, ότι με βάση τις δηλώσεις καλλιέργειας που κάνουν όσοι και όσες έχουν αμπέλια, αλλά και τις σχετικές προβλέψεις της νομοθεσίας, καθορίζεται και η ποσότητα ανά στρέμμα που παράγεται σε σταφύλια και στέμφυλα, άρα και στη συνέχεια η ποσότητα άνυδρης αιθυλικής αλκοόλης την οποία μπορούν να παράξουν τα αποσταγματοποιία, από τα στέμφυλα κτλ, αφού καταβάλουν τον προβλεπόμενο ειδικό φόρο κατανάλωσης, που, βέβαια, για τους παραδοσιακούς αποσταγματοποιούς είναι κατά πολύ μειωμένος.

Να σημειωθεί, επίσης, ότι η δήλωση καλλιέργειας/ εκτροφής είναι αποτέλεσμα της Αίτησης που υποβάλλεται στον ΟΠΕΚΕΠΕ για το καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης (ΟΣΔΕ) την οποία είναι υποχρεωμένοι να υποβάλλουν όλοι όσοι έχουν αγροτική εκμετάλλευση, ανεξάρτητα από το αν λαμβάνουν ή όχι ενισχύσεις. Εκεί φαίνεται πόσα στρέμματα καλλιεργεί κάποιος ή κάποια και βέβαια, με βάση την καθορισμένη στρεμματική απόδοση, διαμορφώνεται και η ποσότητα που μπορεί να δώσει το κάθε αμπελοτόπι και άρα η ποσότητα στέμφυλων κτλ που μπορεί να πάει για απόσταξη.

Το μεγάλο ζήτημα

Πέρα, όμως, από τη νομοθεσία και τα όσα προβλέπει το μεγάλο ζήτημα αυτήν την εποχή σε περιοχές, που έχουν σημαντική παραγωγή σε αποστάγματα, τόσο σε επίσημες ποτοποιίες όσο και σε παραδοσιακά αποστακτήρια, είναι η κατακόρυφη μείωση της παραγωγής σταφυλιών, λόγω της κλιματικής κρίσης και των συνθηκών ανομβρίας. Άρα εν συνεχεία αναμένεται να καταγραφούν ελλείψεις στην πρώτη ύλη που δίνει το τσίπουρο και την τσικουδιά, τα στέμφυλα.

Με βάση όσα ανέφερε πριν λίγες μέρες σε δηλώσεις  στην ιστορική εφημερίδα της Κρήτης, τα Χανιώτικα Νέα, ο πρόεδρος του “Δικτύου Οινοποιών Δυτικής Κρήτης” κ. Νίκος Καραβιτάκης «σε σύγκριση µε µια κανονική χρονιά όπως ήταν το 2022, η πτώση της παραγωγής την τελευταία διετία είναι της τάξης του 40-50%».

«Πέρυσι είχαµε τις καιρικές συνθήκες (βροχές τον Μάιο- Ιούνιο) που ευνόησαν πολύ τις ασθένειες. Το φαινόµενο ήταν τόσο ευρύ που ήταν δύσκολο να αντιµετωπιστεί. Δυστυχως, τα αµπέλια “στρεσαρίστηκαν”, είχαν ελλιπή “καρπόδεση” και έτσι φέτος έχουµε σε όλα τα κλήµατα σταφύλια αλλά λίγα σε αριθµό, κάτι που οδηγεί αυτόµατα σε µείωση της παραγωγής. Ενώ ποιοτικά το προϊόν είναι πολύ καλό, φέτος η πτώση της ποσότητας και οι συνθήκες µεγάλης ξηρασίας έχουν ως αποτέλεσµα από τη µια να µην εµφανιστούν νέες ασθένειες, από την άλλη όµως να προχωράει γρήγορα η ωριµότητα των σταφυλιών µε συνέπεια να µην υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος στο αµπέλι να τα µεγαλώσει όπως πρέπει».

Είναι προφανές ότι η πτώση της παραγωγής επηρεάζει την τιµή του σταφυλιού και των παραγώγων του, όπως το κρασί και η τισκουδιά, που αναµένεται να περάσει και στον καταναλωτή το επόµενο διάστηµα.

«Για τον παραγωγό φέτος οι τιµές είναι αυξηµένες. Σε κάποιες ποικιλίες ξεπερνάει το 30-35% και ενδεχοµένως για αµπέλια µε πολύ ποιοτικά σταφύλια µπορεί οι αµπελοκαλλιεργητές να πληρωθούν ακόµα καλύτερα. Για τον καλλιεργητή, επειδή έχει αυξηθεί σηµαντικά και το κόστος καλλιέργειας, σίγουρα είναι θετικό ότι πληρώνεται παραπάνω, από την άλλη η αύξηση της τιµής θα επηρεάσει συνολικά το προϊόν. Ο κλάδος µας είχε µια αντίσταση στις µεγάλες αυξήσεις. Προβλέπω ότι οι οικονοµικοί κωδικοί θα δοκιµαστούν πολύ σκληρά. Θα έχουµε µια ακριβότερη τιµή στο προϊόν λόγω του αυξηµένου κοστολογίου και λόγω του σκληρού ανταγωνισµού της υπόλοιπης Ελλάδας. Στην υπόλοιπη χώρα τα σταφύλια πωλούνται πολύ πιο φτηνά γιατί η παραγωγή είναι µεγαλύτερη, ο κλήρος πιο συγκεντρωµένος, τα καλλιεργητικά κόστη πιο µικρά και αυτό θα έχει ως αποτέλεσµα να αυξηθεί η τιµή του κρητικού κρασιού – δυσανάλογα µε την υπόλοιπη Ελλάδα – κάτι που σίγουρα θα επηρεάσει και τις πωλήσεις» υπογραµµίζει ο πρόεδρος του ∆ικτύου.

Την ίδια ώρα σε δηλώσεις του στον Ρ/Σ Σκάι πριν λίγες μέρες ο πρόεδρος του Συλλόγου Αποσταγματοποιών Ν. Χανίων κ. Γιώργος Σταματάκης έκανε λόγο για άνοδο τιμών έως και 70% στα σταφύλια, κάτι που αναμένεται να επηρεάσει και τα αποσταγματοποιια. Ουσιαστικά μια τέτοια άνοδος τιμής είναι προφανές ότι θα επηρεάσει  τις τελικές τιμές στον καταναλωτή, ακόμη και για τα προϊόντα των παραδοσιακών αποσταγματοποιών, που “ειρήσθω εν παρόδω” επιβαρύνονται και με πολύ μικρό ειδικό φόρο κατανάλωσης.

Να σημειωθεί ότι αναφορές παραγωγών από τη Σαντορίνη κάνουν λόγο για εκτίναξη των τιμών στα σταφύλια από την πολύτιμη ποικιλία του ηφαιστειακού νησιού, το ασύρτικο. Δηλαδή, γίνεται λόγος για διψήφια νούμερα τιμών που φτάνουν και τα 12 ευρώ το κιλό, την ώρα που πριν λίγα χρόνια ήταν στα 7 ευρώ. Βέβαια το ασύρτικο Σαντορίνης είναι στην κορυφή του ελληνικού αμπελώνα με μεγάλη αναγνώριση διεθνώς και γιαυτό οι τιμές τους είναι σχεδόν δεκαπλάσιες από άλλους τύπους οινοστάφυλων.

Καμπανάκι για το λαθρεμπόριο

Τούτων δοθέντων είναι προφανές ότι φέτος οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι “υποψιασμένοι” σε σχέση με τις πρώτες ύλες που θα χρησιμοποιηθούν στα λογής λογής παράνομα αποστακτήρια που αποτελούν “γάγγραινα” για τον κλάδο της αποσταγματοποιιας. Συχνά, πολλά από αυτά  με το “κέλυφος” του παραδοσιακού αποστάγματος προωθούν στην αγορά επικίνδυνα προϊόντα.

Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Ιούνιο, “σήμα κινδύνου” για το διπλό κίνδυνο από τη διακίνηση των νοθευμένων ποτών εξέπεμψε ο Παναγιώτης Κουκουλομάτης  επικεφαλής του Συντονιστικού Επιχειρησιακού Κέντρου (ΣΕΚ) για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου μιλώντας στη Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου  Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων και Αλκοολούχων Ποτών (Σ.Ε.Α.Ο.Π).

“Νερο, ζαχαρη και μαγια είναι οι πρωτες υλες για τα νοθευμένα ποτά… Δηλητηρια δηλαδη!!!!” τόνισε ο Προεδρος Συντονιστικου Επιχειρησιακου Κέντρου αναδεικνύοντας το μείζον ζήτημα που προκύπτει για τη δημόσια υγεία, ειδικά εν όψει και της θερινής σεζόν.

Όπως μάλιστα έχει εκτιμήσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, υπολογίζει επιδημίες δηλητηρίασης από νοθευμένο αλκοόλ εμφανίζονται συχνά σε τουριστικούς προορισμούς, όπου ενθαρρύνεται η υψηλή κατανάλωση αλκοόλ.

Επίσης, με βάση ειδικούς, συνήθη χρησιμοποιούμενα υποκατάστατα αιθανόλης περιλαμβάνουν χημικά, που χρησιμοποιούνται σε καθαριστικά υγρά, υγρά αφαίρεσης βερνικιών νυχιών και καθαριστικά τζαμιών αυτοκινήτων, καθώς και μεθανόλη και ισοπροπανόλη που χρησιμοποιούνται σε αντιψυκτικά και ορισμένα καύσιμα. Τα υποκατάστατα αυτά παράγουν παρόμοια αποτελέσματα με την αιθανόλη όσον αφορά τη μέθη, αλλά είναι παράλληλα δυνητικά πολύ επικίνδυνα. Μπορούν να προκαλέσουν ναυτία και εμετό, κοιλιακό άλγος, υπνηλία και ζάλη και να οδηγήσουν σε προβλήματα στα νεφρά ή στο ήπαρ, ακόμα και σε κώμα. Επίσης, ι η μεθανόλη ή μεθυλική- αλκοόλη δεν προορίζεται για κατανάλωση από τον άνθρωπο και τυχόν κατανάλωση της μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο ήπαρ, τύφλωση, ακόμη και θάνατο.

Πάντως, με βάση τα δεδομένα που κατέθεσε ο Παναγιώτης Κουκουλομάτης το 2023 κατασχέθηκαν 113 χιλ. λιτρα παράνομων αποσταγματων.

“Εχουμε διπλασιασει κατασχέσεις. Στεκομαι στην τελευταια υποθεση, όπου 90 χιλ λιτρα κατασχέθηκαν στην Κρητη αποσταγματος μαλλον ρακης, αλλα ακομη δεν ξερουμε τη συσταση” τόνισε ο κ. Κουκουλομάτης τονίζοντας ότι  “το προβλημα ειναι σοβαρο”.

Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Π.Ο.Υ., το παράνομο εμπόριο αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα ανέρχεται σε 11% της συνολικής κατανάλωσης, κάτι το οποίο αποτελεί μία πολύ συντηρητική εκτίμηση σε σχέση με τις εκτιμήσεις του κλάδου που κάνουν λόγο για διπλάσιο τουλάχιστον ποσοστό. Σε πρόσφατη μελέτη (ΙΟΒΕ, 2024), μάλιστα, εκτιμήθηκε ότι οι συνολικές απώλειες φορολογικών εσόδων από το παράνομο εμπόριο αλκοολούχων ποτών ανέρχονται περίπου σε €70 εκ. (μη καταβολή ΕΦΚ και ΦΠΑ), χωρίς να περιλαμβάνονται οι απώλειες από το προϊόν των διήμερων αποσταγματοποιών.  

Μάλιστα, οι απώλειες φορολογικών εσόδων ενδέχεται να είναι σημαντικά υψηλότερες, καθώς ο κύριος όγκος των παρανόμως διακινούμενων ποτών διοχετεύεται στην επιτόπια αγορά, όπου το έσοδο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερο.