Πώληση πράσινων δανείων. Τι δεν έκανε η πολιτεία

Από την πρώτη στιγμή και πριν καλά – καλά γίνει γνωστό ότι θα πωλούνται στα ξένα funds και τα αποκαλούμενα “πράσινα” δάνεια, το NEWS 247 ανέδειξε το θέμα που αφορά έναν προς έναν όλους τους πολίτες. Η πώληση ακόμη και των εξυπηρετούμενων δανείων είναι θέμα χρόνου να συμβεί με δεδομένη φυσικά τη διαχείριση των “κόκκινων”από ξένους επενδυτές οι οποίοι θα τζογάρουν στο σπίτι και στην όποια εναπομείνασα περιουσία των δανειοληπτών.

Πως φτάσαμε όμως μέχρι εδώ; Γιατί δεν τολμήσαμε ως χώρα να διαχειριστούμε με σοβαρότητα και ουσία τη “βόμβα” του τραπεζικού συστήματος και αφήσαμε να “κοκκινίσουν” 120δισ.! Ποιος ο ρόλος των τραπεζών, των εισπρακτικών εταιρειών και τί δεν έκανε η πολιτεία; Γιατί επιτρέπουμε την πώληση των δανείων σε επαγγελματίες τζογαδόρους και γιατί εν τέλει αποτελεί ντροπή για την χώρα αυτή η κατάσταση; Ποιες οι ευθύνες των πολιτών και γιατί χαμογελούν οι μπαταχτσήδες; Σε όλα αυτά τα καυτά ζητήματα απαντά με άρθρο του ο εξειδικευμένος δικηγόρος Δημήτρης Αναστασόπουλος δίνοντας τη διάσταση που όλοι μας πρέπει να γνωρίζουμε.

Ειδικότερα, αναφέρει:

120 ΔΙΣ ΕΥΡΩ ΚΟΚΚΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ. ΠΩΣ ΦΤΑΣΑΜΕ ΩΣ ΕΔΩ;

Στην αρχή της οικονομικής κρίσης και πριν η κοινωνία αισθανθεί τις πρώτες  σοβαρές αναταράξεις,  η πολιτεία έσπευσε να θεσπίσει για πρώτη φορά στη χώρα μας έναν νέο θεσμό, τον θεσμό της οικονομικής εξυγίανσης των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, ή όπως είναι γνωστός, νόμος Κατσέλη, επιχειρώντας να απορροφήσει τους κοινωνικούς κραδασμούς και να προστατεύσει τους οικονομικά αδύναμους.

Η αξιοποίηση του νόμου αυτού έγινε στα πλαίσια της πολιτικής διαχείρισης της οικονομικής κρίσης δίχως ένα σοβαρό σχέδιο εξόδου από αυτήν και ενός ευρύτερου σχεδιασμού εξομάλυνσης των κόκκινων δανείων.  

Δυστυχώς, δεν ήταν σαφές το ποιος δικαιούτο την υπαγωγή στις ευνοϊκές αυτές διατάξεις, με αποτέλεσμα να επικρατήσει ευρέως στην αγορά και στη κοινωνία η πεποίθηση πως όλοι όσοι σταματούν να πληρώνουν τα δάνεια τους θα πετύχουν κούρεμα των δανείων τους.

Κάθε μήνα ξεφύτρωναν σαν τα μανιτάρια γραφεία συμβούλων επιχειρήσεων τα οποία έναντι αδράς αμοιβής υπόσχονταν κούρεμα δανείων χωρίς κριτήρια και χωρίς καμία ουσιαστική γνώση του νόμου, αφού η αίτηση για υπαγωγή στον εν λόγω νόμο είναι μια καθαρά δικηγορική δουλειά, με αποτέλεσμα η κοινωνία να μείνει απροστάτευτη μέσα σε ένα κλίμα σύγχυσης και  παραπληροφόρησης.

Έτσι, όλοι ήθελαν να μπουν στον νόμο Κατσελη, ακόμα και αν μπορούσαν να πληρώνουν τα δάνεια τους, αλλά, επειδή κάποιος συγγενής τους ή γείτονας ή επειδή έτσι είχαν ακούσει στη τηλεόραση ή είχαν διαβάσει σε κάποιο διαφημιστικό φειγ βολάν, σταμάτησαν να πληρώνουν τα δάνεια τους.  Δημιουργήθηκε με αυτόν τον τρόπο ένα κύμα δανειοληπτών που διεκδικούσε με ελλείπεις γνώσεις και λανθασμένες πληροφορίες τη διαγραφή των δανείων τους.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΕΙΣΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

Αντί λοιπόν οι Ελληνικές Τράπεζες να ενημερώσουν και να προφυλάξουν τους πελάτες τους από τους «αετονύχηδες», επέλεξαν να αντιμετωπίσουν το όλο θέμα επιθετικά χωρίς κανέναν διαχωρισμό και κανένα σοβαρό κριτήριο, με τρόπο μαζικό, μέσω των εισπρακτικών εταιρειών. Όποιος πλέον δεν πλήρωνε το δάνειο του αντιμετωπιζόταν από τις Τράπεζες με τον ίδιο τρόπο, ακόμα και αν ήταν άνεργος ή άρρωστος, θεωρείτο μπαταχτσής και γενικότερα δεν υπήρξε η παραμικρή προσπάθεια να διαχωριστούν οι στρατηγικά κακοπληρωτές από τους οικονομικά αδύναμους.

Είναι σαφές πως οι Τράπεζες πιάστηκαν απροετοίμαστες μπροστά στο τσουνάμι των κόκκινων δανειοληπτών ενώ αδυνατούσαν να προσφέρουν εξατομικευμένες ρυθμίσεις.

Το αποτέλεσμα;

Δεν γινόταν καμία ρύθμιση. Αν πήγαινες στην Τράπεζα εκείνη τη περίοδο να προτείνεις να καταβάλλεις αντί για 500 ευρώ το μήνα 400 ευρώ η Τράπεζα θα σου έλεγε όχι.

Γιατί; Γιατί οι Τράπεζες δεν δέχονταν έστω μέρος της δόσης των δανειοληπτών και προτίμησαν να αφήσουν τα δάνεια να κοκκινίσουν;

Αυτό που έκαναν στη πραγματικότητα ήταν να μετακυλήσουν τον επιχειρηματικό κίνδυνο στη κοινωνία και το κράτος, προτιμώντας να εγγράψουν στα λογιστικά τους βιβλία τα κόκκινα δάνεια. Αν ήθελαν χρήματα θα έκαναν ρυθμίσεις και θα είχαν μια σχετικά καλή ρευστότητα από τις μηνιαίες καταβολές των δανείων που θα ήταν σε ρύθμιση από τους δανειολήπτες που ακόμα τότε είχαν αρκετά υψηλότερο εισόδημα σε σχέση με σήμερα.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι δανειολήπτες δεν ζητούσαν κούρεμα του δανείου τους αλλά μία μικρή μείωση της δόσης,  την οποία η Τράπεζα ηρνείτο πεισματικά ενώ πολλές αποφάσεις του νόμου Κατσέλη έκαναν ακριβώς αυτό. Κανένα κούρεμα του δανείου αλλά επιμήκυνση και μείωση της μηνιαίας δόσης.

Κάτι που μπορούσε δηλαδή να κάνει η Τράπεζα εξ αρχής και να αποφύγει ο δανειολήπτης τα δικαστικά έξοδα και να συνεχίσει να πληρώνει τη δόση που μπορούσε, το έκανε το Δικαστήριο. Αν όμως οι Τράπεζες τελικά έκαναν ρυθμίσεις το πιθανότερο είναι να μην είχε φτάσει το ποσοστό των κόκκινων δανείων στα σημερινά επίπεδα άρα να μην χρειάζονταν τόσα χρήματα για ανακεφαλαιοποιήσεις αλλά και να μην απασχολείται η δικαιοσύνη με υποθέσεις που μπορούσαν να λυθούν εξωδικαστικά.

ΤΙ ΕΚΑΝΕ Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Ούτε όμως και η ίδια η πολιτεία επιδίωξε να εντοπίσει τους στρατηγικά κακοπληρωτές. Αρκέστηκε στις οριζόντιες αναστολές πλειστηριασμών χορηγώντας κάθε χρόνο άλλη μία ασπιρίνη στο καρκίνωμα του Τραπεζικού συστήματος που λέγεται κόκκινα δάνεια.

Η Πολιτεία αντί να δημιουργήσει δωρεάν κέντρα ενημέρωσης των στοιχειωδών δικαιωμάτων των δανειοληπτών άφησε τη δουλειά αυτή στην ελεύθερη αγορά δίχως έλεγχο και χωρίς κανείς να νοιάζεται για το αν οι νόμοι αυτοί επικοινωνούνται σωστά στην κοινωνία. Με αργοπορία συστήθηκε τον Αύγουστο του 2015 η δημιουργία 30 κέντρων ενημέρωσης δανειοληπτών μέχρι σήμερα όμως κανένα δεν έχει λειτουργήσει.

ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

Οι Τράπεζες κατάφεραν το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επιδίωκαν, δηλαδή να διώξουν τους δανειολήπτες από τα υποκαταστήματά και κάθε φορά που χτύπαγε το κινητό τους τηλέφωνο αντί να απαντούν, να κρύβονται αγχωμένοι και προδομένοι από την Τράπεζα και την Πολιτεία που αδυνατούσε να τους προστατεύσει και να δημιουργήσει ένα ξεκάθαρο νομικό πλαίσιο ως προς το τι τελικά ισχύει.  Με απλά λόγια τι έπρεπε να κάνουν οι δανειολήπτες για να ρυθμίσουν τις οφειλές τους. Ποιος θα τους ενημέρωνε;

Μέσα σε όλα αυτά,  κάποια  πολιτικά κόμματα υπόσχονταν και παρακινούσαν τον κόσμο να μην πληρώνει τις υποχρεώσεις του προτρέποντάς τον να κάνει στάση πληρωμών από άποψη και πάλι αδυνατώντας να βοηθήσουν τους οικονομικά ασθενέστερους και να προβλέψουν αυτό που θα επακολουθήσει.

ΠΩΛΗΣΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΣΕ ΞΕΝΑ FUNDS

Από την αρχή της οικονομικής κρίσης τα ΜΜΕ και ο πολιτικός κόσμος ασχολείται με αυτούς που δεν μπορούν να πληρώσουν ή δεν πληρώνουν τα δάνεια τους. Υπάρχει όμως το άλλο μισό κομμάτι των δανειοληπτών που με αιματηρές θυσίες εξακολουθεί να καταβάλλει τις υποχρεώσεις του κανονικά. Οι περισσότεροι από αυτούς στερούνται τα βασικά, δεν έχουν πάει ίσως ποτέ διακοπές στη ζωή τους, σπουδάζουν παιδιά ή έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας.  Παρόλα αυτά πληρώνουν τις υποχρεώσεις τους κανονικά. 

Και τι έκαναν η Πολιτεία και οι Τράπεζες για να τους επιβραβεύσουν; Απολύτως τίποτα. Αντιθέτως τώρα θα τους πουλήσει το δάνειο σε ξένα funds και ο συνεπής δανειολήπτης θα βρεθεί αντιμέτωπος με μία νέα κατάσταση για την οποία ουδεμία ευθύνη έχει, αντιθέτως αγωνίζεται μέχρι και  σήμερα για να την αποτρέψει.

Τι σημαίνει όμως πώληση των πράσινων δανείων και πως θα επηρεαστεί ο δανειολήπτης από αυτήν;

Θεωρητικά , δεν θα βρεθεί σε δυσμενέστερη θέση, ότι ίσχυε πριν θα ισχύει και μετά την πώληση των δανείων, δηλαδή ισχύει το Ελληνικό δίκαιο και όσα προβλέπονται στη δανειακή σύμβαση. Υπάρχει όμως ένας τεράστιος κίνδυνος . Τι θα γίνει στην περίπτωση που κάποια δάνεια κοκκινίσουν όσο βαθαίνει η κρίση;  θα κάνουν ρυθμίσεις τα ξένα funds; Θα διευκολύνουν στην δύσκολη στιγμή τους δανειολήπτες;

 Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι παρόλη την επιθετική πολιτική των Τραπεζών εφόσον αποδεδειγμένα δεν μπορούσες να καταβάλλεις τη δόση σου κάποιου είδους ρύθμιση υπήρχε στο Τραπέζι. Τι θα γίνει όμως αν οι νέοι ιδιοκτήτες – funds των δανείων εξαντλήσουν την αυστηρότητά τους στο γράμμα του νόμου;

Στις περισσότερες δανειακές συμβάσεις προβλέπεται η καταγγελία του δανείου στους 3 ληξιπρόθεσμους μήνες, και εφόσον βέβαια προηγηθεί ο Κώδικας Δεοντολογίας των Τραπεζών. Αν και πάλι δεν μπορεί να καταβάλλει ο δανειολήπτης που μέχρι σήμερα κατέβαλε και ήταν ειλικρινής θα βρεθεί εναλλακτικός τρόπος ρύθμισης ή θα του πάρει το fund το σπίτι με «νόμιμο» τρόπο;

ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΣΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Σε κάθε περίπτωση όμως, ακόμα και να εξαναγκασθεί το ξένο fund να προτείνει κάποιου είδους ρύθμιση, τι ρύθμιση θα είναι αυτή και το πιο σημαντικό, τι μήνυμα θα περάσει στη κοινωνία και ποιους δικαιώνει ηθικά;  Tους συνεπείς και τους νοικοκύρηδες ή επιβραβεύει για ακόμα μια φορά την ασυνέπεια και την πονηριά πολλών που έσπευσαν να δηλώσουν αδυναμία πληρωμών;

Και φτάσαμε στο σήμερα που συνδέθηκε η αξιολόγηση από τους Θεσμούς με τα κόκκινα δάνεια και αντί να συζητάμε το αν και πως θα πουληθούν αυτά σε μία καλή τιμή πλέον  είναι βέβαιο ότι  θα πουληθούν και τα πράσινα δάνεια προδίδοντας για ακόμα μια φορά όσους ήταν συνεπείς και άντεξαν . Όλοι αυτοί δηλαδή που με αιματηρές θυσίες πληρώνουν τη δόση του δανείου τους θα βρεθούν να χρωστούν σε κάποιον ξένο επενδύτη τζογαδόρο. Αντί για επιβράβευση θα μπουν στο ίδιο τσουβάλι με τους μπαταχτσήδες αρκεί να μην δυσαρεστηθεί κανένας ψηφοφόρος, αρκεί να μην επιβραβευθεί κανένας συνεπής και έντιμος δανειολήπτης, αρκεί να είμαστε όλοι το ίδιο,  δηλαδή να κινδυνεύσουμε όλοι μαζί. 

Η ζημιά ακόμα δεν μπορεί να υπολογιστεί ούτε στο Τραπεζικό σύστημα ούτε σε επίπεδο εθνικής οικονομίας. Μένει για το μέλλον να διερευνηθεί πώς όλες αυτές οι αστοχίες οδήγησαν στη σημερινή θλιβερή εικόνα του Τραπεζικού συστήματος και ποια είναι η ζημιά που έχει υποστεί αυτό τόσο σε επίπεδο οικονομικό όσο και αξιοπιστίας.

*Ο Δημήτρης Αναστασόπουλος είναι δικηγόρος και ειδικεύεται –μεταξύ άλλων- στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, στα κόκκινα δάνεια και στη ρύθμιση χρεών Επιχειρήσεων και Ιδιωτών.