Πώς ο καπιταλισμός νίκησε εκεί που έχασαν οι Αμερικανοί τις πραγματικές μάχες

Καπιταλισμός, ανισότητες και διαφθορά. 40 χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, αυτά τα στοιχεία χαρακτηρίζουν το σύγχρονο Βιετνάμ.

Αντιμέτωπο με τη χρεοκοπία της οικονομίας μετά τον πόλεμο, το Ανόι αναγκάστηκε να ανοίξει τη χώρα στην οικονομία της αγοράς. Στη συνέχεια ακολούθησαν αυτά που έχουμε δει σε πολλές “αναπτυσσόμενες” χώρες του πλανήτη. Σκάνδαλα διαφθοράς, μονοπώληση της γης, μεγάλες αποκλίσεις πλούτου μέσα στην κοινωνία.

Εκτός από την οικονομία, άλλαξε και η στάση των πολιτών προς τις ΗΠΑ. Ο λόγος; Τα οικονομικά συμφέροντα και πάνω απ’ όλα ο κοινός εχθρός, η Κίνα. Το Βιετνάμ θέλει τα δυτικά λεφτά και την ομπρέλα ασφαλείας της υπερδύναμης ενώ οι ΗΠΑ βολεύονται για γεωστρατηγικούς λόγους.

Κάπως έτσι, πλέον περίπου τα τρία τέταρτα του πολιτών του Βιετνάμ (το 76%) διατυπώνουν ευνοϊκή γνώμη για τις ΗΠΑ σε μια έρευνα του Pew Research Center.

Οι πιο μορφωμένοι Βιετναμέζοι έδωσαν στις ΗΠΑ ιδιαίτερα υψηλή βαθμολογία  (89%). Οι νέοι ηλικίας 18 έως 29 ήταν επίσης ιδιαίτερα θετικοί (89%), αλλά θετική γνώμη για τις ΗΠΑ φαίνεται να έχουν ακόμη και όσοι είναι αρκετά μεγάλοι ώστε να έχουν ζήσει τον πόλεμο του Βιετνάμ. Μεταξύ αυτών των ηλικιών, 50 ετών και άνω, πάνω από έξι στους δέκα βαθμολόγησαν ευνοϊκά τις Ηνωμένες Πολιτείες με τις οποίες κάποτε πολεμούσαν.

Ο πόλεμος του Βιετνάμ σε αριθμούς

Οι ΗΠΑ και το Βιετνάμ έχουν δημιουργήσει ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς μετά το τέλος του πολέμου, γεγονός που αντανακλά την επιθυμία των πολιτών του Βιετνάμ για την αύξηση της συμμετοχής της χώρας τους στο διεθνές εμπόριο και τη πεποίθηση τους ότι οι ΗΠΑ αποτελούν τον κορυφαίο παίκτη στην παγκόσμια οικονομία.

Η συντριπτική πλειοψηφία στο Βιετνάμ (το 95%) συμφώνησαν ότι οι άνθρωποι απολαμβάνουν υψηλότερο βιοτικό επίπεδο σε μια οικονομία ελεύθερης αγοράς, ακόμα και αν κάποιοι άνθρωποι είναι πλούσιοι και κάποιοι άλλοι φτωχοί.

Παρόμοιο ποσοστό εξέφρασε την άποψη ότι η αύξηση των εμπορικών και επιχειρηματικών δεσμών μεταξύ του Βιετνάμ και άλλων χωρών είναι θετική. Συγκεκριμένα, οι περισσότεροι πιστεύουν ότι το διεθνές εμπόριο έχει θετικές επιπτώσεις στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης (78%) και στην αύξηση των μισθών των εργαζομένων (72%).

Μετά την επίσημη ομαλοποίηση των διπλωματικών σχέσεων στη δεκαετία του 1990, το Βιετνάμ και οι ΗΠΑ απολαμβάνουν μια ισχυρή οικονομική συνεργασία. Το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών ξεπέρασε τα 35 δισεκατομμύρια δολάρια το 2014, με τις ΗΠΑ να αποτελούν τη μεγαλύτερη αγορά για τις εξαγωγές του Βιετνάμ παγκοσμίως. Μιλάμε φυσικά για ρύζι.

Ο Έλληνας αντάρτης του Βιετνάμ

Ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία Trans-Pacific Partnership, μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ 12 κρατών του Ειρηνικού Ωκεανού, στα οποία συμπεριλαμβάνονται οι ΗΠΑ και το Βιετνάμ αλλά όχι η Κίνα, η κοινή γνώμη του Βιετνάμ θεωρεί τις ΗΠΑ ως τη πρώτη οικονομική δύναμη στον κόσμο (56%), επισκιάζοντας τις άλλες περιφερειακές υπερδυνάμεις, την Ιαπωνία (14%) και τη Κίνα (11%).

Η οικονομία της χώρας δένεται όλο και πιο σφιχτά στους δυτικούς και ασιατικούς κολοσσούς, κάθε έννοια κοινωνικού κράτους έχει καταλυθεί και τα καταστήματα και τα παζάρια κατακλύζονται από κορεατικά, ιαπωνικά, κινεζικά, αμερικανικά και μαλαισιανά προϊόντα, πολλά από τα οποία παράγονται στο ίδιο το Βιετνάμ, χωρίς ωστόσο να βελτιώνεται και το επίπεδο ζωής του πληθυσμού που σε ποσοστό 70% βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας.

Σε ό,τι αφορά το νόμισμα, στο Βιετνάμ κυριαρχεί το Αμερικανικό δολάριο και οι Βιετναμέζοι προσπαθούν να ξεχάσουν την ιστορία του πολέμου τους. Ο αλλοτινός “εχθρός” προπαγανδίζεται πλέον εντός συνόρων ως “πελάτης” και ως υπόσχεση για μελλοντική ευημερία.

Οι στοές και τα λαγούμια των Βιετκόνγκ έγιναν τουριστική ατραξιόν και το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων για τα θύματα των ψεκασμών με διοξίνη και των ναπάλμ, έχουν πέσει πολύ χαμηλά στην ατζέντα.

Ό,τι δεν μπορείς να κερδίσεις με τα όπλα, αγόρασε το με το χρήμα

Σήμερα το Βιετνάμ “δεν είναι μία κομμουνιστική χώρα”, δηλώνει ο δικηγόρος και αντιφρονών Λι Κονγκ Ντινχ, σε μία σπάνια συνέντευξή του στο Γαλλικό Πρακτορείο από την κατοικία του η οποία έχει μια πανοραμική θέα της Χο Τσι Μνιχ.

“Έφθασαν στην εξουσία υιοθετώντας τον σοσιαλισμό, τον κομμουνισμό του Μαρξ και του Λένιν. Και προσπαθούν πάντα να εφαρμόσουν την ιδεολογία αυτή. Όμως αυτό που βλέπει κανείς στους δρόμους του Βιετνάμ είναι ο καπιταλισμός όχι ο κομμουνισμός”.

Αντιμέτωπο με τη χρεοκοπία της οικονομίας μετά τον πόλεμο, το Ανόι αναγκάστηκε να ανοίξει τη χώρα στην οικονομία της αγοράς, αντιγράφοντας τις πρακτικές που είχαν ήδη στεριώσει στην καπιταλιστική Σαΐγκόν, οικονομικό πνεύμονα του Βιετνάμ σήμερα.

Οι μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν στη δεκαετία του 1980 ενίσχυσαν την ανάπτυξη, προσέλκυσαν ξένες επενδύσεις και μείωσαν σημαντικά τη φτώχεια, υποστηρίζουν οι οπαδοί του καθεστώτος.

Willie Hager: Ένας βετεράνος του Βιετνάμ εξομολογείται

Η βαθιά διαίρεση Βορρά-Νότου δεν είναι σήμερα τόσο έντονη, τουλάχιστον για τις νεότερες γενιές, εκτός από τη διαφορετική προφορά ή τη διαφορετική κουζίνα.

Η Σαϊγκόν και το νότιο Βιετνάμ διατηρούν ωστόσο μία εικόνα πιο φιλελεύθερη, με όλη την έννοια της λέξης, στην οικονομία και στη νοοτροπία, προσελκύοντας πολλούς νέους από τον Βορρά και το συντηρητικό Ανόι.

Ωστόσο, πολιτικά, το Βιετνάμ παραμένει μία χώρα εν μέρει ενιαία, όπου κάθε διαφορετική φωνή πνίγεται, με ένα πολιτμπιρό (Πολιτικό Γραφείο) που καταρτίζει πενταετή πλάνα, τα οποία δεν αμφισβητούνται από ένα πειθήνιο κοινοβούλιο.

Αντίθετα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απηχούν την οργή των Βιετναμέζων (σκάνδαλα διαφθοράς, μονοπώληση της γης, μεγάλες αποκλίσεις πλούτου μέσα στην κοινωνία…) η οποία συχνά αφορά σημαντικά στελέχη του κόμματος.

Αν οι νέοι στρέφονται περισσότερο προς την ατομική οικονομική επιτυχία, η γενιά που έχει ζήσει τον πόλεμο παραμένει σημαδεμένη από το ιδεολογικό χάσμα ανάμεσα στον Βορρά και στον Νότο.

“Μετά τη νίκη του 1975, η ενοποίηση έγινε με τη βία, από μία διοικητική άποψη, όχι από την άποψη της ψυχολογικής ζωής”, εξηγεί ο Νγκουγέν Νγκοκ Μπιχ, ένας δικηγόρος 70 ετών που πέρασε δώδεκα χρόνια σε στρατόπεδο επανεκπαίδευσης.

Έπειτα από την πτώση της Σαϊγκόν, εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι του Νότιου Βιετνάμ εγκατέλειψαν τη χώρα, από τον φόβο αντιποίνων εναντίον των Βιετναμέζων συνεργατών του φιλοαμερικανικού καθεστώτος.

Η έξοδος αυτών των “boat-people”μετατράπηκε από τότε σε μία διασπορά εγκατεστημένη στον Καναδά ή στη Γαλλία που δεν διστάζει να διαδηλώσει θορυβωδώς εναντίον των Βιετναμέζων αξιωματούχων, σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο.

Σύμφωνα με έναν αριθμό που έχει επιβεβαιωθεί από πολλούς ιστορικούς, έως και 200.000 συνεργάτες του καθεστώτος της Σαϊγκόν (που αποκαλούνται “νγκούι”, μαριονέτες στα βιετναμέζικα) στάλθηκαν σε στρατόπεδα επανεκπαίδευσης. Ο τελευταίος κρατούμενος βγήκε από εκεί το 1992.

Λόγω του ισχυρού ελέγχου που ασκεί το καθεστώς στα μέσα ενημέρωσης, πολλοί Βιετναμέζοι δεν γνωρίζουν τις διώξεις που έγιναν από τη στιγμή που αποκαταστάθηκε η ειρήνη, σύμφωνα με ειδικούς.

“Δεν υπήρξε διάκριση ή απάνθρωπη μεταχείριση των ανθρώπων του παλαιού καθεστώτος”, υποστηρίζει ο Βου Χονγκ Ναμ, εκπρόσωπος του καθεστώτος για τους Βιετναμέζους του εξωτερικού.

Οικονομικά, μετά το τέλος του πολέμου, ο Νότος βρέθηκε αντιμέτωπος με κατασχέσεις εργοστασίων και καταστημάτων προς όφελος του κράτους.

Όμως η Σαϊγκόν επωφελήθηκε από το οικονομικό άνοιγμα, ακόμη και αν οι Βιετναμέζοι επιχειρηματίες πρέπει να προσαρμοστούν σε ένα σύστημα ευνοιοκρατίας υπέρ των κρατικών επιχειρήσεων και ελέγχου των δικτύων που πρόσκεινται στους κύκλους της εξουσίας.

Το Βιετνάμ γνωρίζει αδιάκοπη οικονομική ανάπτυξη από το 1991 και υπολογίζει ότι το 2015 θα έχει μία αύξηση 6,2% του ΑΕΠ. Πάντα με μισθούς πείνας που δεν ξεπερνούν τα 85 δολάρια και με 12ωρη εργασία.

Quiz: Πόσο καλά γνωρίζεις τον πόλεμο του Βιετνάμ;

Οι συνεργάτες του καθεστώτος της Σαϊγκόν παραμένουν συχνά εξοστρακισμένοι και στερούνται τους καρπούς της ανάπτυξης. Όπως ο Νγκουγέν Βαν Γκουάνγκ, πρώην πολεμιστής με τις φιλοαμερικανικές δυνάμεις, που έχει χάσει και τα δύο του πόδια.

“Δεν έλαβα ποτέ τίποτα από τη βιετναμέζικη κυβέρνηση, τίποτα. Ήμουν στρατιώτης, πολέμησα για το Νότιο Βιετνάμ… Αλλά η ζωή μου, σε σύγκριση με εκείνη των κομμουνιστών στρατιωτών που τραυματίστηκαν, ήταν ένας αγώνας. Και εγώ έπρεπε να αγωνιστώ μόνος”, λέει κάποιος που δεν πήρε ποτέ σύνταξη πολέμου.

Και η καπιταλιστική ζωή συνεχίζεται (;).

(Με πληροφορίες από: vox.com, Αθηναϊκό Πρακτορείο, Pew Research Center)