Πόσο εξαρτημένη είναι η Ελλάδα από το ρωσικό αέριο;

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι επακόλουθες κυρώσεις παρουσιάζουν δημοσιονομικές προκλήσεις για τα κράτη της ευρωζώνης τις οποίες παρουσίασε η Fitch Ratings στις 17 Μαρτίου.

Όπως η πανδημία, ο πόλεμος είναι ένα σοκ που θα γίνει αισθητό σε ολόκληρο το μπλοκ και ο αντίκτυπός του θα ποικίλλει, ανάλογα με την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο ή τις εμπορικές σχέσεις, όπως αναφέρει ο οίκος Fitch.

Η Ρωσία αντιπροσώπευε το 38% των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ και το 23% των εισαγωγών πετρελαίου το 2020. Ο οίκος παρατηρεί πως η διαταραχή της οικονομίας θα μπορούσε να είναι εντονότερη σε περίπτωση περιορισμού της ενέργειας, ενώ η παρατεταμένη διάρκεια της εισβολής θα μπορούσε να παρατείνει αντιστοίχως τις διακοπές της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Οι παρακάτω δείκτες αφορούν το 2020.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η ΕΕ εισήγαγε το 58% της ενέργειας που κατανάλωσε το 2020, καθώς η δική της παραγωγή ικανοποιούσε μόνο το 42% των αναγκών της.

Το ενεργειακό μείγμα της ΕΕ το 2020 αποτελούνταν από 35% πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου, 24% φυσικό αέριο, 17% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, 13% πυρηνική ενέργεια και 11% στερεά ορυκτά καύσιμα. Η Ρωσία είναι ο κορυφαίος προμηθευτής της ΕΕ για φυσικό αέριο, πετρέλαιο και άνθρακα, που αποτελούν τα κύρια ενεργειακά προϊόντα του ενεργειακού μείγματος της ΕΕ. Το 2020, οι εισαγωγές ρωσικής ενέργειας έφτασαν το 24,4% των ενεργειακών αναγκών της ΕΕ.

Το 2020, η ΕΕ έλαβε το 46% των εισαγωγών φυσικού αερίου της από τη Ρωσία, ικανοποιώντας το 41% της ακαθάριστης διαθέσιμης ενέργειας που προέρχεται από φυσικό αέριο.

Το αργό πετρέλαιο, βασικό αγαθό για την παραγωγή καυσίμων μεταφορών και της πετροχημικής βιομηχανίας, ήταν το καύσιμο με τη δεύτερη μεγαλύτερη έκθεση σε εισαγωγές από τη Ρωσία. Το 2020, η ΕΕ βασίστηκε στη Ρωσία για το 26% των εισαγωγών αργού πετρελαίου της, οι οποίες ικανοποίησαν το 37% των ενεργειακών αναγκών της ΕΕ.

Τέλος, τα στερεά ορυκτά καύσιμα (όπως ο άνθρακας) είχαν τη χαμηλότερη εξάρτηση από τις εισαγωγές από τη Ρωσία, η οποία παρείχε το 19% της χρήσης στερεών ορυκτών καυσίμων στην ΕΕ. Το 2020, η ΕΕ εισήγαγε το 53% σκληρού άνθρακα από τη Ρωσία, που αντιστοιχούσε στο 30% της κατανάλωσης στην ΕΕ.

Υψηλή ενεργειακή εξάρτηση για την Ελλάδα

Το τέταρτο μεγαλύτερο ποσοστό ενεργειακής εξάρτησης από εισαγωγές και την πέμπτη μεγαλύτερη εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο μεταξύ των χωρών της ΕΕ καταγράφει την ίδια ώρα η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat.

Ειδικότερα, η χώρα μας το 2020 εισήγαγε το 81,4 % των ενεργειακών προϊόντων που κατανάλωσε, έναντι 57,5 % που ήταν ο μέσος όρος στην ΕΕ. Υψηλότερα ποσοστά εξάρτησης εμφανίζουν μόνο η Μάλτα, η Κύπρος και το Λουξεμβούργο ενώ το χαμηλότερο ποσοστό (10,5 % έχει η Εσθονία). Ενεργειακή αυτάρκεια με σημαντικές εξαγωγές έχει μόνο η Νορβηγία.

Η εξάρτηση για τη χώρα μας θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη χωρίς τις Ανανεώσιμες Πηγές, και τα στερεά καύσιμα.

Επίσης, η Ελλάδα εισάγει το 38,9 % του φυσικού αερίου που καταναλώνει από τη Ρωσία, έναντι του 41,1 % που είναι το αντίστοιχο ποσοστό για την ΕΕ, ενώ ο δείκτης ενεργειακής εξάρτησης από τη Ρωσία συνολικά είναι 46,5 % (24,4 % η ΕΕ).

Οι εφεδρείες του ελληνικού συστήματος πέρα από τις αποθήκες ΥΦΑ της Ρεβυθούσας περιλαμβάνουν τις εισαγωγές φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν μέσω του αγωγού ΤΑΡ και την Τουρκία καθώς και τη δυνατότητα λειτουργίας μονάδων φυσικού αερίου συνολικής ισχύος 1.800 μεγαβάτ, με καύσιμο πετρέλαιο ντίζελ.

Αποφασιστικός θα είναι και ο ρόλος των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, οι οποίες -όπως διευκρινίζουν πηγές της επιχείρησης στο ΑΜΠΕ- μπορούν να λειτουργήσουν ως μονάδες βάσης καθώς δεν έχουν τεχνικά τη δυνατότητα, όπως οι μονάδες φυσικού αερίου, να αυξομειώνουν την παραγωγή τους για να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις του δικτύου και τις διακυμάνσεις της παραγωγής των ανανεώσιμων πηγών (δυνατότητα ευελιξίας έχουν οι μονάδες φυσικού αερίου και τα υδροηλεκτρικά).

Διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος για βλάβες που θα έθεταν τις μονάδες επί αρκετές ημέρες εκτός λειτουργίας.

Εναλλακτικές

Η ΕΕ διαπραγματεύεται επί του παρόντος μια σειρά από νέες πολιτικές για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένων στόχων για ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ταχύτερη μείωση της χρήσης ενέργειας κατά την επόμενη δεκαετία. Οι προτάσεις θα μείωναν την εξάρτηση της ΕΕ από το φυσικό αέριο κατά 23% έως το 2030, ανέφερε το προσχέδιο, και η Επιτροπή προέτρεψε τις χώρες της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να τις εγκρίνουν άμεσα.

Βραχυπρόθεσμα, οι Βρυξέλλες επιδιώκουν διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου. Οι ανησυχίες για διακοπές στις ροές αερίου από την Ρωσία προέτρεψαν την ΕΕ να αναζητήσει εναλλακτικές προμήθειες από χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Κατάρ και η Ιαπωνία. Οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) της Ευρώπης έφτασαν σε υψηλό ρεκόρ και διαμορφώθηκαν στα 11 δισ. κυβικά μέτρα τον Ιανουάριο.

Οι ΗΠΑ έκαναν άλλωστε γνωστό αυτή τη βδομάδα πως θα παρέχουν πρόσθετες ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου 15 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων. Αυτό προβλέπει η συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών, που ανακοινώθηκε μετά τη συνάντηση της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν με τον αμερικανό πρόεδρο Τζό Μπάιντεν.

Σύμφωνα με την πρόεδρο της Επιτροπής, η δέσμευση των ΗΠΑ να παράσχουν στην ΕΕ επιπλέον 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα LNG το 2022 είναι ένα μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση της μείωσης της εξάρτησης από τη Ρωσία. Η κ. Φον ντερ Λάιεν πρόσθεσε ότι η Ευρώπη θα εργαστεί για να εξασφαλίσει σταθερή ζήτηση για επιπλέον LNG των ΗΠΑ τουλάχιστον έως το 2030 και πως στόχος είναι η αγορά από τη χώρα αυτή 50 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως.

Οι Ευρωπαίοι έδωσαν πράσινο φως στην πρόταση της Κομισιόν, σύμφωνα με την οποία όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να γεμίσουν σε ποσοστό 80% μέχρι το φθινόπωρο όλες τις αποθήκες φυσικού αερίου. Μάλιστα από το 2023 και τα επόμενα χρόνια το ποσοστό θα αυξηθεί στο 90% των συνολικών δυνατοτήτων αποθήκευσης.

Για να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες σχετικά με τις συνεχιζόμενες υψηλές τιμές της ενέργειας, η Επιτροπή εξέδωσε επίσης ανακοίνωση στην οποία καθορίζονται οι επιλογές παρέμβασης στην αγορά σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο και αξιολογούνται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε επιλογής.

Οι ηγέτες συμφωνούν επίσης να ενώσουν- σε εθελοντική βάση- της δυνάμεις τους, προκειμένου να αγοράσουν από κοινού φυσικό αέριο από προμηθευτές όπως οι ΗΠΑ, το Κατάρ, η Νορβηγία, η Αλγερία και άλλοι. Μέσω μακροπρόθεσμων συμβολαίων και των σημαντικών ποσοτήτων που θα αγοράζουν, θα μπορέσουν να αποσπάσουν καλύτερες τιμές.

Μια κοινή ομάδα διαπραγμάτευσης υπό την ηγεσία της Επιτροπής θα πραγματοποιεί συνομιλίες με τους προμηθευτές αερίου και θα προετοιμάζει το έδαφος για μελλοντικές εταιρικές σχέσεις με βασικούς προμηθευτές, πέραν του ΥΦΑ και του αερίου. Πηγή έμπνευσης αποτελεί η εμπειρία από την πανδημία COVID-19, κατά την οποία η ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ ήταν ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση επαρκών προμηθειών εμβολίων για όλους και όλες.

Σε ότι αφορά το αίτημα των χωρών του Νότου να υπάρξει παρέμβαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να μπει πλαφόν στην τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία επηρεάζεται σήμερα από το φυσικό αέριο, η σύνοδος κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος και το Συμβούλιο να τις εξετάσει επειγόντως.

Όλα αυτά την ώρα που η Ρωσία πιέζει με απειλές για πληρωμές σε ρούβλια, και η Gazprom να κλείσει τη κάνουλα.

Σημειώνεται πως χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία προμηθεύεται περίπου το 40% του φυσικού αερίου από τη Gazprom, έχουν διαμηνύσει την άρνησή τους να πληρώσουν το ρωσικό αέριο με ρούβλια.

Η Ρωσία δεν θα ζητήσει άμεσα από τις άλλες χώρες να πληρώνουν σε ρούβλια για τις εισαγωγές φυσικού αερίου, ανακοίνωσε χθες το Κρεμλίνο.

Η Γερμανία δεν αντιμετωπίζει αυτήν τη στιγμή πρόβλημα τροφοδοσίας με φυσικό αέριο. Ωστόσο, για προληπτικούς λόγους, η γερμανική κυβέρνηση έθεσε σε εφαρμογή το πρώτο στάδιο έγκαιρης προειδοποίησης του σχεδίου έκτακτης ανάγκης για το φυσικό αέριο.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις