“Πράσινοι φόροι”: Μια νέα πρόκληση έρχεται – Τι αλλάζει σε κομβικούς τομείς

Μια νέα πρόκληση τίθεται επί τάπητος για τα οικονομικά επιτελεία των κρατών-μελών της ευρωζώνης κι έχει να κάνει με το πώς η φορολογική πολιτική  θα λειτουργήσει ως εργαλείο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, βέβαια, μπαίνει και το ζήτημα της οικονομικής ανάπτυξης που ειδικά στην τρέχουσα συγκυρία  είναι κεντρικό για τη χάραξη της οικονομικής πολιτικής.

Έτσι αναπόφευκτα η ατζέντα αυτή, που αναμένεται να κυριαρχήσει το επόμενο διάστημα, ετέθη στις συνεδριάσεις του Eurogroup και του Ecofin, στη Λισαβόνα, στις 21 και 22 Μαΐου, όπου ο  Υπουργός Οικονομικών, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση επεσήμανε ότι η Ελλάδα τάσσεται θετικά στη χρήση – με δίκαιο και καλά σχεδιασμένο τρόπο – της φορολογικής πολιτικής στην κατεύθυνση αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

Η χρήση του όρων «δίκαιο και καλά σχεδιασμένο» καταμαρτυρεί και τη δυσκολία του όλου εγχειρήματος καθώς η χώρα θα πρέπει να συμμετάσχει στον όλο διάλογο με συγκεκριμένες θέσεις, έχοντας, όμως,  μια οικονομία που βασίζεται ακόμη σε σημαντικό βαθμό στον άνθρακα, έχει τη μεγαλύτερη εμπορική ναυτιλία στον κόσμο, που είναι στο επίκεντρο σχετικής συζήτησης, ενώ σε ζητήματα ανακύκλωσης έχει ακόμη πού δρόμο να διανύσει. Αυτες είναι βασικές συνιστώσες της συζήτησης για ένα νέο τύπο φόρων που ήδη μπαίνει στην καθημερινότητα.

Υπενθυμίζεται ότι η  συμφωνία του Παρισιού το 2015 για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου και της κλιματικής αλλαγής, συμφωνία όπου οι ΗΠΑ επανέκαμψαν και όπου βέβαια η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καταθέσει ισχυρές δεσμεύσεις μείωσης των εκπομπών του θερμοκηπίου εμπεριέχει και την επιβολή των περιβαλλοντικών φόρων και ιδιαίτερα του φόρου στον άνθρακα.

Νέο πλαίσιο

Ήδη σε ανακοίνωσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν λίγες μέρες εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τη φορολογία των επιχειρήσεων για τον 21ο αιώνα με σκοπό να προωθηθεί ένα ισχυρό, αποτελεσματικό και δίκαιο σύστημα φορολόγησης για τις επιχειρήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην ανακοίνωση παρουσιάζεται ένα μακροπρόθεσμο και ένα βραχυπρόθεσμο όραμα που θα βοηθήσει την Ευρώπη να ανακάμψει από την πανδημία COVID-19 και θα συμβάλει στην εξασφάλιση επαρκών δημόσιων εσόδων κατά τα επόμενα έτη. Στόχος είναι η δημιουργία ενός δίκαιου και σταθερού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, το οποίο μπορεί να ενισχύσει τη βιώσιμη ανάπτυξη με άφθονες θέσεις εργασίας στην ΕΕ και να αυξήσει την ανοικτή στρατηγική αυτονομία μας. Στην ανακοίνωση λαμβάνεται υπόψη η πρόοδος που σημειώθηκε στο πλαίσιο των συζητήσεων της G20 και του ΟΟΣΑ σχετικά με την παγκόσμια φορολογική μεταρρύθμιση.

Στην ανακοίνωση παρουσιάζεται επίσης ένα φορολογικό πρόγραμμα για τα επόμενα δύο έτη, το οποίο περιλαμβάνει μέτρα που αποσκοπούν στην προώθηση των παραγωγικών επενδύσεων και της επιχειρηματικότητας, στην καλύτερη διασφάλιση των εθνικών εσόδων και στη στήριξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης. Το πρόγραμμα αυτό βασίζεται στον φιλόδοξο χάρτη πορείας, ο οποίος καθορίζεται στο σχέδιο δράσης για τη φορολογία που παρουσίασε η Επιτροπή το περασμένο καλοκαίρι.

Στο μεταξύ πριν λίγες εβδομάδες, ο Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων της ΕΕ, Paolo Gentiloni, σε δηλώσεις του τόνισε ότι «η υφιστάμενη οδηγία για τη φορολογία της ενέργειας καθορίζει τους ελάχιστους συντελεστές ειδικών φόρων κατανάλωσης σε ολόκληρη την ΕΕ για τα ενεργειακά προϊόντα», προαναγγέλλοντας την αλλαγή της καθώς όπως σημείωσε «αυτοί οι κανόνες είναι σχεδόν δύο δεκαετιών και δυστυχώς δεν ανταποκρίνονται στους σημερινούς στόχους πολιτικής».

Το Green Deal

Σημειώνεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί την αναθεώρηση των ενεργειακών φόρων στο πλαίσιο του Green Deal και, ενώ ετοιμάζει τον οδικό χάρτη για την υλοοίηση δεσμεύσεων περί μείωσης των εκπομπών ρύπων κατά 55% έως το 2030, όπου βέβαια εντάσσεται και η συζήτηση για νέους «πράσινους» φόρους σε καύσιμα, αλλά και η αναθεώρηση του ευρωπαϊκού συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής. Εξετάζεται μάλιστα η ένταξη στο σύστημα τιμολόγησης και εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών, των κτιρίων, των οδικών μεταφορών, των αερομεταφορών, της ναυτιλίας κ.α.. Ουσιαστικά πέρα από την ηλεκτροπαραγωγή, τη βιομηχανία  καλούνται και άλλοι κλάδοι να αρχίσουν αγορές δικαιωμάτων κάτι που όμως θα εκτινάξει το κόστος παραγωγής και θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στις αλυσίδες αξίας. Πχ. στη ναυτιλία όπου μια τέτοια εξέλιξη θα φέρει τα πάνω κάτω ή στις οδικές μεταφορές όπου στα ήδη υπερφορολογημένα καύσιμα θα πρέπει να μπουν και άλλα φορολογικά «καπέλα».  

Ενδεικτική είναι η αναφορά  πριν λίγο καιρό σε συνέντευξη του στη Ναυτεμπορική του προέδρου της Intercargo  (εκπροσωπεί τη διεθνή ναυτιλία ξηρού φορτίου) Δημήτρη Φαφαλιού. Όπως είπε «η ένταξη της ναυτιλίας στο σύστημα εμπορίας εκπομπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ένα περιφερειακό μέτρο το οποίο αντί να αποτελεί ουσιαστική συμβολή στην επίτευξη της πολύ αναγκαίας μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (GHG) και μιας πιο πράσινης ναυτιλίας, ενδέχεται να αλλοιώσει τον υγιή ανταγωνισμό και ιδιαίτερα εάν δεν καταστεί δυνατόν να μετακυλιστεί στην εφοδιαστική αλυσίδα το κόστος που επιφέρει. Εκτιμούμε ότι το EU ETS κινδυνεύει να προκαλέσει τριβές στο διεθνές εμπόριο, να οδηγήσει σε αύξηση των εκπομπών αερίων ρύπων και σε διαρροή άνθρακα. Σε κάθε περίπτωση το ETS είναι ένα σύστημα που δεν συνάδει με τον τρόπο λειτουργίας “modus operandi” της tramp ναυτιλίας που κατέχει τα 4/5 της θαλάσσιας εμπορικής δραστηριότητας. Εν κατακλείδι, η συμπερίληψη της ναυτιλίας στο EU ETS, που μοιάζει κυρίως σαν ένας μηχανισμός συλλογής χρημάτων, έχει αποσυνδεθεί ουσιαστικά από το έργο του ΙΜΟ και ως εκ τούτου κινδυνεύει να υπονομεύσει μια παγκόσμια λύση για τη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων από τη ναυτιλία».

Να σημειωθεί  ότι στις οδικές μεταφορές,  ήδη για την κάλυψη του ελλείμματος του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ έχει προωθηθεί η επιβολή πράσινου τέλους στην κατανάλωση πετρελαίου κίνησης (diesel) ίσου με 0,03 ευρώ/λίτρο από πέρυσι ενώ βέβαια το 67% της τελικής τιμής των καυσίμων κίνησης, -και ειδικότερα της αμόλυβδης βενζίνης-, είναι φόροι και δασμοί.

Υπενθυμίζεται, δε, ότι ο κ. Gentiloni, στις ίδιες δηλώσεις του είχε αναφέρει ότι «η άρση των επιδοτήσεων, των απαλλαγών και των φορολογικών ελαφρύνσεων για ρυπογόνες δραστηριότητες θα μπορούσε να συμβάλει στην επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης των κρατών-μελών».

Εύκολα γίνεται αντιληπτό γιατί λοιπόν το νέο τοπίο συνιστά άλλη μια πρόκληση για το οικονομικό επιτελείο.

Πλαστικά και ανακύκλωση

Ήδη, δε, για τη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης έχει προβλεφθεί ένας νέος πόρος, που υπολογίζεται βάσει των μη ανακυκλωμένων απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών. Ο ενιαίος συντελεστής καταβολής είναι 0,80 ευρώ ανά χιλιόγραμμο.

Όπως έχει αναφέρει στη Βουλή κατά τη νομοθέτηση του εν λόγω τέλους ο κ. Σταϊκούρας, ο  συγκεκριμένος πόρος έχει οικολογικό χαρακτήρα, ενθαρρύνει τη μείωση της ρύπανσης, την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία, ενώ είναι και δίκαιος, καθώς λαμβάνει υπόψη το επίπεδο εισοδήματος κάθε κράτους-μέλους.

Πέρα από αυτά εντός των επομένων ημερών αναμένεται μετά από πολλές αναβολές η κατάθεση του νέου νομοσχεδίου για την ανακύκλωση όπου μπορεί να μην προβλέπεται κάποιος φόρος όμως προωθούνται προγράμματα εγγυοδοσίας (DRS) για τη διασφάλιση της ανάκτησης προς ανακύκλωση υλικών (πλαστικά μπουκάλια, κτλ). Επίσης από τον Ιούνιο ξεκινά το νέο πλαίσιο για τα πλαστικά μιας χρήσης με 10 λεπτά επιβάρυνση για τα κυπελάκια του καφέ και άλλα προϊόντα. 

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις