Προϋπολογισμός: Το βάρος του ελλείμματος, το “φρένο” σε έξτρα παροχές και τα μέτρα για το 2022

Άνω των 70 κατηγοριών μέτρων περιλαμβάνει, σύμφωνα, με το υπουργείο Οικονομικών , ο Προϋπολογισμός του 2022 που κατατέθηκε χτες. Όπως τονίζεται πολλά από αυτά ίσχυσαν το 2021 και επεκτείνονται και το νέο χρόνο με στόχο την αντιμετώπιση και των «αστερίσκων» που μπαίνουν για την οικονομική πορεία τουτόπου κι έχουν να κάνουν με την ενεργειακή κρίση και την πορεία της πανδημίας.

«Έχουμε  κάνει συνετή διαχείριση του Ταμείου της  χώρας για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της χώρας π.χ. την  ενεργειακή κρίση, τις νομισματικές εξελίξεις, την πανδημία.. Υπάρχουν οι πόροι για να στηρίξουν τις όποιες αποφάσεις» ανέφερε χτες με αφορμή τον Προϋπολογισμό κορυφαίος παράγων του Υπουργείου Οικονομικών σημειώνοντας ότι «το 2022 θα ξεκινήσει δημοσιονομική προσαρμογή, οπότε θα  πρέπει να πάμε συνετά. Όσο πρέπει και όταν πρέπει να κινηθούμε» σημείωσε σχολιάζοντας και τα όσα ακούγονται για την κατανομή έξτρα «κοινωνικού μερίσματος φέτος». Η έννοια του κοινωνικού μερίσματος υπήρχε όταν υπήρχαν υπερ πλεονάσματα» ανέφερε αποκρούοντας τις όποιες φήμες για έξτρα παροχές φέτος. «Και το 2022 παραμένουμε και σε καθεστώς πρωτογενούς ελλείμματος» σημείωσε χαρακτηριστικά και υπογράμμισε με νόημα ότι το 2022 προβλέπεται σημαντική προσαρμογή τονίζοντας ότι τα περιθώρια παρεμβάσεων είναι περιορισμένα. «Υπάρχει μια ευελιξία με βάση τους κανόνες, αλλά αυτό σημαίνει ότι έχεις ευελιξία αλλά όχι ελευθερία να κάνεις ό,τι θέλεις» τόνισε με έμφαση.

 Ωστόσο, ο ίδιος παράγων «καρφώνοντας» τις επιλογές της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για τα υπερπλεονάσματα, που ωστόσο ήταν αυτά που «έχτισαν» το σωτήριο, όπως φάνηκε εκ των υστέρων, «μαξιλάρι» ρευστότητας των 30 και πλέον δισεκ.,  σημείωσε ότι η επιλογή της κυβέρνησης είναι να επανέλθει σταδιακά στον «ορθό δημοσιονομικό» δρόμο.    «Πρέπει να κρατήσουμε την κοινωνία όρθια, δεν πρέπει να ισοσκελίσουμε απολύτως τον προϋπολογισμό» σημείωσε και τόνισε ότι σε ύψος ,3 δισεκ ευρώ ανέρχονται τα μέτρα στήριξης ων κλάδων σε σχέση  με  το ενεργειακό κόστος.

Το έλλειμμα

Πάντως το βάρος του ελλείμματος και όγκος της δημοσιονομικής προσαρμογής που θα πρέπει να γίνει είναι «βουνό». Όπως αναφέρει το υπ. Οικονομικών, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της εκτέλεσης του Προϋπολογισμού, το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται σε όρους ESA  (Ευρωπαϊκό Σύστημα Λογαριασμών) ότι θα διαμορφωθεί σε έλλειμμα ύψους 12.345 εκατ. ευρώ ή 7,0% του ΑΕΠ το 2021 και σε 1,4% το 2022, δηλαδή στα 2,68 δισ. Μια προσαρμογή περίπου 10 δισεκ. ευρώ. Με βάση τον ορισμό της ενισχυμένης εποπτείας, βέβαια  (που  θέτει εκτός  δαπάνες για το μεταναστευτικό ύψους 398 εκατ. ευρώ), το πρωτογενές έλλειμμα εκτιμάται στα 2,296 δισ. ευρώ από 12,882 δισ. ευρώ το 2021. Σε σχέση με το έλλειμμα  της γενικής κυβέρνησης ο στόχος είναι να μειωθεί στην περιοχή του 4% από 9,6% . Την ίδια ώρα το Χρέος Γενικής Κυβέρνησης αναμένεται να μειωθεί από 206,3% το 2020 σε 197,1% το 2021 και σε 189,6% το 2022.

Δημοσιονομικές παρεμβάσεις 2021 και 2022

Στο φόντο αυτό και με δεδομένη μια επιλογή για έμφαση στις μειώσεις φόρων και απαλλαγών η κυβέρνησης προχωρά σε μια σειρά από μέτρα και παρεμβάσεις.

Όπως τονίζεται, η συνολική αξία των παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας την περίοδο 2020-2022 ανέρχεται σε 43,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 23,1 δισ. ευρώ αφορούν το έτος 2020, 16,9 δισ. ευρώ το έτος 2021 και 3,3 δισ. ευρώ το 2022.

Το δημοσιονομικό κόστος των παρεμβάσεων ανέρχεται σε 31,1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 12,0 δισ. ευρώ αφορούν το έτος 2020, 15,8 δισ. ευρώ το έτος 2021 και 3,3 δισ. ευρώ το 2022.

Το δημοσιονομικό κόστος ύψους 19,1 δισ. ευρώ της περιόδου 2021-2022 αναλύεται σε:

• 5.731 εκατ. ευρώ μείωση των εσόδων της Γενικής Κυβέρνησης, εκ των οποίων 3.693 εκατ. ευρώ αφορούν το 2021 και 2.038 εκατ. ευρώ το 2022,
• 13.367 εκατ. ευρώ αύξηση δαπανών Γενικής Κυβέρνησης, εκ των οποίων 12.108 εκατ. ευρώ αφορούν το 2021 και 1.259 εκατ. ευρώ το 2022. Εκ του συνόλου των παρεμβάσεων δαπανών, παρεμβάσεις ύψους 3.360 εκατ. ευρώ χρηματοδοτούνται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και παρεμβάσεις ύψους 10.007 εκατ. ευρώ από τον τακτικό προϋπολογισμό.

Τα μέτρα για το 2022

Για το τέταρτο τρίμηνο του 2021 και το έτος 2022 οι κυριότερες παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας εστιάζονται στις ακόλουθες:

• Επεκτείνεται έως το τέλος του 2022 η απαλλαγή από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης και η μείωση των τριών μονάδων των ασφαλιστικών εισφορών στον ιδιωτικό τομέα. Κόστος 1,58 δισ. ευρώ για το 2021 και 1,65 δισ. ευρώ για το 2022.
• Μειώνεται το ποσοστό επιστροφής όλων των επιστρεπτέων προκαταβολών ανάλογα με την πτώση των ακαθάριστων εσόδων της επιχείρησης. Το συνολικό κόστος του μέτρου ανέρχεται σε 1.230 εκατ. ευρώ, εκ του οποίου 1.093 εκατ. ευρώ είναι το δημοσιονομικό κόστος από τη μη επιστροφή ποσοστού των επιστρεπτέων προκαταβολών που χορηγήθηκαν εντός του 2020 και 137 εκατ. ευρώ από τη μη επιστροφή ποσοστού των επιστρεπτέων προκαταβολών που χορηγήθηκαν εντός του 2021. Το σύνολο του κόστους επιβαρύνει δημοσιονομικά το έτος 2021 με την έκδοση των σχετικών αποφάσεων. Από τα 1.230 εκατ. ευρώ, τα 569 εκατ. ευρώ, που αφορούσαν τη μη αποπληρωμή ενός ποσοστού των τριών πρώτων κύκλων της επιστρεπτέας προκαταβολής, είχαν προβλεφθεί στο ΜΠΔΣ 2022- 2025, συνεπώς το κόστος των επιπλέον μειώσεων ανέρχεται σε 661 εκατ. ευρώ.
• Επεκτείνεται η εφαρμογή των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στις μεταφορές, τον καφέ και μη αλκοολούχα ποτά, στους κινηματογράφους, τις θεατρικές παραστάσεις, τις συναυλίες και στο τουριστικό πακέτο έως τον Ιούνιο του 2022. Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται σε 249 εκατ. ευρώ για το 2021 και 211 εκατ. ευρώ για το 2022.
• Μειώνεται ο συντελεστής ΦΠΑ στα γυμναστήρια και τις σχολές χορού από 24% σε 13% από τον Οκτώβριο του 2021 έως τον Ιούνιο του 2022. Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται σε 1 εκατ. ευρώ για το 2021 και 4,5 εκατ. ευρώ για το 2022.
• Επεκτείνεται η αναστολή πληρωμής του τέλους συνδρομητικής τηλεόρασης έως τον Ιούνιο του 2022. Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται σε 18 εκατ. ευρώ για το 2021 και 9 εκατ. ευρώ για το 2022.
• Από το πρόγραμμα επιδότησης παγίων δαπανών συμψηφίζονται οφειλές συνολικού ύψους 458 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 215 εκατ. ευρώ προς την φορολογική αρχή και 243 εκατ. ευρώ προς τα ασφαλιστικά ταμεία.
• Επεκτείνεται το πρόγραμμα ΓΕΦΥΡΑ επιδότησης δόσεων δανείων νοικοκυριών που επλήγησαν από την πανδημία για τρεις μήνες εντός του 2021. Το δημοσιονομικό κόστος του προγράμματος ανέρχεται σε 241 εκατ. ευρώ για το 2021.
• Επεκτείνεται το πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ έως το τέλος του 2021. Το δημοσιονομικό κόστος του προγράμματος ανέρχεται σε 156 εκατ. ευρώ για το 2021 και 30 εκατ. ευρώ για το 2022.
• Επεκτείνεται το πρόγραμμα των 100.000 νέων θέσεων εργασίας για άλλες 50.000 νέες θέσεις μέχρι εξαντλήσεώς τους. Το δημοσιονομικό κόστος του προγράμματος εκτιμάται σε 296 εκατ. ευρώ για το 2021 και 186 εκατ. ευρώ για το 2022.
• Επεκτείνεται το πρόγραμμα επιδότησης κενών θέσεων στον πολιτισμό έως τον Δεκέμβριο του 2021. Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται σε 34 εκατ. ευρώ για το 2021 και 5 εκατ. ευρώ για το 2022.
• Επιπλέον τους επόμενους μήνες οι επιχειρήσεις εξακολουθούν και ωφελούνται (α) από το πρόγραμμα ΓΕΦΥΡΑ 2 για την επιδότηση δανείων νομικών προσώπων δημοσιονομικού κόστους 236 εκατ. ευρώ για το 2021 και 61 εκατ. ευρώ για το 2022, (β) από τη μειωμένη προκαταβολή φόρου εισοδήματος (70% για τα νομικά πρόσωπα και 55% για τα φυσικά πρόσωπα-επιτηδευματίες) με δημοσιονομικό κόστος 1.100 εκατ. ευρώ για το 2021, (γ) από την εκταμίευση των υπολειπόμενων ποσών από τις επιχορηγήσεις των προγραμμάτων στήριξης των κλάδων της εστίασης, του τουρισμού, των γυμναστηρίων και λοιπών κλάδων μέσω ΠΔΕ, εκτιμώμενου ύψους 492 εκατ. ευρώ για το 2021 και (δ) από το εγγυοδοτικό πρόγραμμα πολύ μικρών επιχειρήσεων συνολικού ύψους 450 εκατ. ευρώ.

Άλλες δημοσιονομικές παρεμβάσεις

Όπως αναφέρεται από το υπ. Οικονομικών, σύμφωνα με τις προβλέψεις και το 2022 ο ρυθμός ανάπτυξης θα συνεχίσει να κινείται σε υψηλά ποσοστά. Με αυτό ως δεδομένο, δίνεται η δυνατότητα επιπλέον στοχευμένων παρεμβάσεων για την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας, της απασχόλησης αλλά και των ευκαιριών της νέας γενιάς. Οι παρεμβάσεις αυτές, συνολικού κόστους 697 εκατ. ευρώ για το 2021 και 433 εκατ. ευρώ για το 2022, αναλύονται ως εξής:

Ενίσχυση των νοικοκυριών και της νέας γενιάς

• Από την 1η Οκτωβρίου 2021 καταργείται ο φόρος γονικών παροχών-δωρεών για συγγενείς πρώτου βαθμού, που αφορά γονικές παροχές-δωρεές έως 800.000 ευρώ. Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται σε 7 εκατ. ευρώ για το 2021 και 26 εκατ. ευρώ για το 2022.
• Το πρόγραμμα «Πρώτο Ένσημο»: Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ανεργία των νέων, όλοι οι νέοι από 18 έως 29 ετών που δεν έχουν προηγούμενη εργασιακή εμπειρία και θα προσληφθούν εντός του έτους 2022, λαμβάνουν συνολικό ποσό ύψους 1.200 ευρώ για τους πρώτους έξι μήνες απασχόλησης, εκ των οποίων το 50% αποτελεί επιδότηση μισθολογικού κόστους και το 50% προσαύξηση μισθού. Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται σε 28 εκατ. ευρώ για το 2022.
• Μειώνεται το τέλος συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας από 12% έως 20% που κυμαίνεται σήμερα στο 10% και καταργείται για νέους έως 29 ετών από 1η Ιανουαρίου 2022. Το δημοσιονομικό κόστος για το 2022 ανέρχεται σε 68 εκατ. ευρώ.
• Από το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022 επεκτείνεται η χορήγηση στεγαστικού επιδόματος και στους σπουδαστές των δημόσιων ΙΕΚ. Το δημοσιονομικό κόστος για το 2022 ανέρχεται σε 5 εκατ. ευρώ.
• Για την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας της περιόδου Σεπτεμβρίου-Δεκεμβρίου 2021 επιδοτούνται, για το σύνολο του πληθυσμού, οι πρώτες 300 Kwh μηνιαίως, αντισταθμίζοντας το μεγαλύτερο μέρος της αναμενόμενης αύξησης του ρεύματος. Η δαπάνη του ταμείου ενεργειακής μετάβασης  για τον εν λόγω σκοπό εκτιμάται σε 523 εκατ. ευρώ για το 2021.
• Αυξάνεται το ποσό ενίσχυσης για το επίδομα θέρμανσης της χειμερινής περιόδου 2021-2022 από τα 84 εκατ. σε 174 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 90 εκατ. αναμένεται να εκταμιευτούν από το ταμείο ενεργειακής μετάβασης εντός του 2021 και 84 εκατ. ευρώ από τον τακτικό προϋπολογισμό τους πρώτους μήνες του 2022.
• Φορολογικά κίνητρα για τη χρήση των ηλεκτρονικών συναλλαγών: Από τον Ιανουάριο του 2022 και έως το 2025, το 30% των δαπανών που πραγματοποιούνται με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής προς συγκεκριμένους επαγγελματικούς κλάδους και μέχρι του ποσού των 5.000 ευρώ ετησίως, εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα των φυσικών προσώπων.
• Εντός του Δεκεμβρίου θα δοθεί διπλή δόση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Το επιπλέον δημοσιονομικό κόστος για το 2021 ανέρχεται σε 64 εκατ. ευρώ.

Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και του πρωτογενούς τομέα

• Από τον Ιανουάριο του 2022 μειώνεται ο φόρος νομικών προσώπων από το 24% στο 22%. Το δημοσιονομικό κόστος για το 2022 ανέρχεται σε 183 εκατ. ευρώ.
• Από την 1η Οκτωβρίου 2021 μειώνεται κατά 50% ο φόρος στη συγκέντρωση κεφαλαίου. Το δημοσιονομικό κόστος για το 2021 ανέρχεται σε 9 εκατ. ευρώ και για το 2022 σε 38 εκατ. ευρώ.
• Από την 1η Οκτωβρίου 2021 μειώνεται ο ΦΠΑ των ζωοτροφών που προορίζονται για ζωική παραγωγή από το 13% στο 6%. Το δημοσιονομικό κόστος για το 2021 ανέρχεται σε 4 εκατ. ευρώ και για το 2022 σε 15 εκατ. ευρώ.
• Χορήγηση προσαυξημένης έκπτωσης για δαπάνες που αφορούν σε πράσινη οικονομία, ενέργεια και ψηφιοποίηση από την 1η Ιανουαρίου 2022. Το δημοσιονομικό κόστος εκτιμάται σε 20 εκατ. ευρώ κατ’ έτος και αναμένεται να επηρεάσει τα έτη 2023 και έπειτα.
• Κίνητρα για συνενώσεις και συνεργασίες μεσαίων, μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένης της έκπτωσης επί του φόρου εισοδήματος, δημιουργώντας σημαντικές οικονομίες κλίμακας και αυξημένες δυνατότητες δανεισμού.
• Επιστροφή του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο κίνησης σε νέους αγρότες και αγρότες-μέλη συνεργατικών σχημάτων για το έτος 2022. Το δημοσιονομικό κόστος εκτιμάται στο ποσό των 50 εκατ. ευρώ.