Σε τριπλό κλοιό οι μικρομεσαίοι – Τι δοκιμάζει τις αντοχές

Περισσότερα βάρη φέρνει το 2024 στη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, που αποτελεί την πλειοψηφία στην Ελλάδα, καθώς καλείται να αντιμετωπίσει την τεκμαρτή φορολόγηση, που για πολλούς και πολλές, που είναι “εν τάξει” και δεν φοροδιαφεύγουν, προσθέτει βάρη.

Παράλληλα, οι αυξημένες ασφαλιστικές εισφορές, η πληθωριστική πίεση, που συμπιέζει την ανταγωνιστικότητά τους έναντι των μεγάλων επιχειρήσεων, θέτουν προσκόμματα σε έναν κλάδο, που αντιμετωπίζει ένα φάσμα ολικού μετασχηματισμού. Στα “απόνερα” της πληθωριστικής πίεσης θα πρέπει να προστεθεί και το αυξημένο κόστος χρήματος που επιφέρει η συνεχής αύξηση επιτοκίων, για όσους και όσες βέβαια, “περνούν το κατώφλι” των τραπεζών, όντας “bankable”, όπως λέγεται, δηλαδή,. επιλέξιμοι και επιλέξιμες για τραπεζικό δανεισμό.

Σε αυτές τις προκλήσεις θα πρέπει να προστεθεί και η ανάγκη για επενδύσεις για “πράσινες” και ψηφιακές αναβαθμίσεις, που αποτελούν “εκ των ων ουκ άνευ”, για τη μετάβαση στην επόμενη μέρα. Επίσης, βασική υποχρέωση για όσους και όσες δεν το είχαν πράξει και η πλήρης εφαρμογή της διασύνδεσης των POS, με τις ταμειακές μηχανές και τη φορολογική διοίκηση, που περιορίζει τη χρήση μετρητών, που συχνά, ένεκα και φοροδιαφυγής, έδιναν κάποιο “καύσιμο” επιβίωσης για τη μικρή επιχειρηματικότητα, που καλείται, όλο αυτό το διάστημα, να λειτουργήσει σε ένα περιβάλλον υψηλών συντελεστών ΦΠΑ, με ό,τι αυτό σημαίνει για την κατανάλωση αλλά και τη διαχείριση της ρευστότητας των επιχειρήσεων.

Στο φόντο αυτό οι φορείς των μικρομεσαίων “σηκώνουν” τους τόνους “κρούοντας” το καμπανάκι για ένταση των φαινομένων “συγκέντρωσης”, που θα επιφέρει, όπως αναφέρουν, απώλειες σε θέσεις εργασίας αλλά και συρρίκνωση του ανταγωνισμού.

ΒΕΑ: Νέο “χαράτσι” με τις εισφορές

Στο φόντο αυτό το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο της Αθήνας (ΒΕΑ) εξαπολύει σφοδρή κριτική στην κυβέρνηση για τις προβλεπόμενες, βέβαια, από την υφιστάμενη νομοθεσία, αυξήσεις στις εισφορές.

“Μετά την υπέρογκη φορολόγηση των μικρομεσαίων επιχειρηματιών για το 2023, η κυβέρνηση προχώρησε σε αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 3,46% στο ύψος του πληθωρισμού, όπως προβλέπει ο Ν. 4670/20, με αποτέλεσμα να προκύπτει νέα μηνιαία επιβάρυνση για 1,3 εκατ. ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες” αναφέρει το ΒΕΑ.

“Τα επιπλέον μηνιαία έξοδα ενός ελεύθερου επαγγελματία που έχει επιλέξει την 1η ασφαλιστική κατηγορία, μόνο για κύρια ασφάλιση ξεκινούν από περίπου 8 ευρώ το μήνα, άρα 96 ευρώ το χρόνο και φτάνουν τα 10,5 ευρώ το μήνα, άρα 126 ευρώ το χρόνο, για κάποιον που καταβάλει εισφορές για επικουρική ασφάλιση και εφάπαξ. Σε περίπτωση που κάποιος βρίσκεται στην 6η ασφαλιστική κατηγορία, η μηνιαία επιβάρυνση μόνο για κύρια ασφάλιση ξεκινάει από 21,49 ευρώ μηνιαίως, άρα 257,88 ετησίως και φτάνει τα 25,02 επιπλέον μηνιαίως, άρα 300,24 ευρώ ετησίως, για κάποιον που έχει επικουρική ασφάλιση και εφάπαξ.

Την ίδια στιγμή, παραμένει η καταβολή μηνιαίας εισφοράς 10 ευρώ υπέρ του ταμείου ανεργίας για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, με αποτέλεσμα οι έξι ασφαλιστικές κατηγορίες, ειδικά για κύρια ασφάλιση και υγεία, να διαμορφώνονται από 248,22 ευρώ έως και 642,09 ευρώ τον μήνα. Μάλιστα, η αύξηση των εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες, δεν συνδέεται με την αντίστοιχη ανταποδοτικότητα στο ύψος της μελλοντικής σύνταξης που θα λάβουν.

Ήδη, χιλιάδες μικρομεσαίοι έχουν συσσωρεύσει ασφαλιστικές οφειλές στο Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών κατά την διάρκεια της οικονομικής και υγειονομικής κρίσης, καθώς δεν μπορούν να ανταποκριθούν στα μηνιαία έξοδά τους, ενώ βρίσκονται αντιμέτωποι με αναγκαστικά μέτρα είσπραξης.

Στο πλαίσιο αυτό, ζητείται η εκ νέου ενεργοποίηση των 120 δόσεων, ή κάποιας άλλης μορφής ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών, για τη μη δημιουργία νέων. «Χιλιάδες μικρομεσαίοι, χρωστούν ήδη και δεν μπορούν να αποπληρώσουν τις ασφαλιστικές τους εισφορές, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να πάρουν την σύνταξή τους”, επισημαίνει ο Πρόεδρος του Β.Ε.Α, Παύλος Ραβάνης.

Ακόμη, το Β.Ε.Α επιμένει στην άμεση μείωση του μη μισθολογικού κόστους για την επιβίωση των επιχειρήσεων. Η αύξηση των μισθών το 2023, οδήγησε σε αύξηση και των ασφαλιστικών εισφορών για τους εργαζόμενους που απασχολούνται στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Μάλιστα, το δεύτερο εξάμηνο του έτους, αναμένεται και νέα αύξηση του κατώτατου μισθού, κάτι που θα συμπαρασύρει εκ νέου και το μη μισθολογικό κόστος των επιχειρήσεων.

“Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την υπέρογκη αύξηση της φορολογίας για το 2023 με την εισαγωγή τεκμαρτού φορολογητέου εισοδήματος, πλήττουν καίρια τους ελεύθερους επαγγελματίες και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις”, όπως επισημαίνει ο Α΄ αντιπρόεδρος του Β.Ε.Α, Κώστας Δαμίγος.

Η κυβέρνηση, πέρα από τα φοροεισπρακτικά μέτρα που επιβάλει, θα πρέπει να προχωρήσει και σε μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων. Τα εμπόδια για την επιβίωσή τους παραμένουν: υψηλή φορολόγηση, έλλειψη ρευστότητας, μηδενική πρόσβαση στην χρηματοδότηση και απουσία χρηματοδοτικών εργαλείων προσαρμοσμένων στις ανάγκες των μικρομεσαίων, συνθέτουν ένα περιβάλλον που είναι αδύνατον να επιβιώσουν. Οι μικρομεσαίες μεταποιητικές επιχειρήσεις, εξακολουθούν να περιμένουν την ικανοποίηση των αιτημάτων τους και τη λήψη νέων αναπτυξιακών μέτρων.

Τεκμαρτή φορολόγηση και προσφυγές

Στο μεταξύ προσφυγή στη Δικαιοσύνη για σημεία αντισυνταγματικότητας του νέου φορολογικού ετοιμάζουν οι έμποροι, επιστήμονες, επαγγελματοβιοτέχνες, απέναντι σε όσα φέρνει η φορολογική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης.

Υπενθυμίζεται, ότι, την περασμένη εβδομάδα, σε μία κατάμεστη αίθουσα κεντρικού ξενοδοχείου της Αθήνας, παρουσία αρχηγών κομμάτων, βουλευτών και πολιτικών στελεχών, εκατοντάδες ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι άκουσαν τις τοποθετήσεις των Προκόπη Παυλόπουλου, τέως Πρόεδρου Ελληνικής Δημοκρατίας, Ακαδημαϊκού, Επίτιμου Καθηγητή ΕΚΠΑ, Ευάγγελου Βενιζέλου, πρώην Αντιπρόεδρου της Κυβέρνησης, Καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ και Θεόδωρου Φορτσάκη, Ομ. Καθηγητή Νομικής Σχολής Αθηνών, πρ. Πρύτανη ΕΚΠΑ, πρ. Βουλευτή Επικρατείας, οι οποίοι ανέδειξαν ζητήματα συνταγματικότητας του νέου φορολογικού νόμου.

Συγκεκριμένα, η εκδήλωση διοργανώθηκε την Τετάρτη 10 Ιανουαρίου 2024 από την Συντονιστική Επιτροπή Ελεύθερων Επαγγελματιών-Επιστημόνων-Επαγγελματοβιοτεχνών-Εμπόρων, η οποία αναμένεται να προσφύγει στη Δικαιοσύνη για ζητήματα συνταγματικότητας του νέου νόμου. “Η απόφαση του συντονιστικού των φορέων είναι από κοινού να προσφύγουμε μαζί δικαστικά σε όλα τα αρμόδια δικαστήρια”, ανακοινώθηκε σχετικά από τον Δημήτρη Βερβεσό, Πρόεδρο της Ολομέλειας Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος.

Σύμφωνα με τον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, οι διατάξεις του νόμου ενέχουν σημαντικές πτυχές αντισυνταγματικότητας. Μεταξύ άλλων, ο κ. Παυλόπουλος αναφέρθηκε στην εξομοίωση του ελεύθερου επαγγελματία με τον μισθωτό, τονίζοντας ότι σύμφωνα με αποφάσεις του ΣτΕ αυτό είναι αδιανόητο γιατί η φορολογική θέση του μισθωτού είναι πολύ διαφορετική από τον ελεύθερο επαγγελματία.

“Με αυτό το νομοσχέδιο που σήμερα είναι νόμος του κράτους το ελληνικό δημόσιο δηλώνει την «πτώχευση» του συστήματος φορολογίας στην Ελλάδα. Ομολογεί το κράτος την ανικανότητά του να εισπράξει φορολογητέα ύλη. Την αδυναμία του και από πλευράς υπηρεσιών, ανθρώπινου δυναμικού, και από πλευράς δυνατοτήτων σε ό,τι αφορά την τεχνική του ελέγχου. Καθιστά τους ελεύθερους επαγγελματίες εξορισμού ενόχους ψευδών δηλώσεων και με βάση αυτό το τεκμήριο που δεν ταιριάζει σε κράτος δικαίου αλλά σε αστυνομικό κράτος επιχειρεί να εξορθολογίσει ένα φορολογικό σύστημα όπου η μεγαλύτερη φοροδιαφυγή προέρχεται από οποιονδήποτε άλλο εκτός από τους συγκεκριμένους ελεύθερους επαγγελματίες. Όχι ότι δεν υπάρχει εκεί φοροδιαφυγή αλλά να ξέρουμε πού στοχεύουμε όταν προσπαθούμε να επιφέρουμε ισότητα ενώπιον των δημοσίων βαρών”, υπογράμμισε ο κ. Παυλόπουλος.

Για τις διακρίσεις που φέρνει ο νόμος σε βάρος των οικονομικά ασθενέστερων, μίλησε μεταξύ άλλων ο Ευάγγελος Βενιζέλος:

“Υπάρχει και κάτι βαθύτερο που προσκρούει στην αρχή της φορολογικής ισότητας και καταδεικνύει ότι δεν υπηρετείται ο δημοσίου συμφέροντος στόχος της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Προτείνει ο νομοθέτης μία συναλλαγή. Σου λέει, ανεξαρτήτως του ύψους των εισοδημάτων σου, όταν είσαι μεγάλος φορολογούμενος στην πράξη, δεν χρειάζεται να κάνεις οτιδήποτε άλλο παρά να αποδεχθείς το τεκμήριο. Αν τα εισοδήματά σου είναι πολύ μεγαλύτερα των τεκμαρτών τότε δεν απειλείσαι με έλεγχο. Αν τα εισοδήματά σου είναι μικρότερα των τεκμαρτών και θες να αμφισβητήσεις το τεκμήριο απειλείσαι με έλεγχο. Άρα οι έλεγχοι δεν προσανατολίζονται στους μεγαλύτερους εν δυνάμει φορολογούμενους αλλά σε αυτούς που δεν καλύπτουν το τεκμήριο και τολμούν να το αμφισβητήσουν. Μία δικανικού χαρακτήρα υπεράσπιση αυτού του ισχυρισμού της αντισυνταγματικότητας ενώπιον του ΣτΕ πρέπει κατά τη γνώμη μου να εστιαστεί σε αυτό το σημείο”.

Ζητήματα συνταγματικότητας για το θέμα του τεκμηρίου έθεσε και ο Θεόδωρος Φορτσάκης:

“Η προσωπική μου γνώμη είναι ότι εδώ υπάρχει ένα πραγματικό πρόβλημα αντισυνταγματικότητας διότι οι εξαιρέσεις που προβλέπονται από το πεδίο εφαρμογής του τεκμηρίου είναι στην πραγματικότητα όχι θέσπιση τεκμηρίου μαχητού αλλά είναι περιορισμός του πεδίου επιβολής του τεκμηρίου.

Η δική μου άποψη είναι ότι οι λόγοι που προβλέπονται για την αντιμετώπιση του τεκμηρίου από τον νόμο είναι τόσο δύσκολο να εκπληρωθούν ή να αποδειχθούν, που το τεκμήριο καταλήγει στην ουσία να είναι αμάχητο. Η βάση του τεκμηρίου, δηλαδή η εξομοίωση ελευθέρων επαγγελματιών και μισθωτών ως προς τα έξοδά τους, έχει ήδη κριθεί αντισυνταγματική από την Ολομέλεια του ΣτΕ με αφορμή το νόμο Κατρούγκαλου.

Η πρόβλεψη ότι ο φορολογούμενος μπορεί αν θέλει να απαλλαγεί από το τεκμήριο και να υποβάλει αίτημα για τη διεξαγωγή φορολογικού ελέγχου κατά την άποψή μου δεν το μετατρέπει σε μαχητό διότι δεν διευκρινίζεται πρώτον αν είναι υποχρεωτικό να γίνει ο έλεγχος αν υποβληθεί αίτηση, δεύτερον η απλή αίτηση του φορολογουμένου οδηγεί σε παραμερισμό του τεκμηρίου αμέσως, τρίτον το τεκμήριο ισχύει έως ότου διεξαχθεί ο έλεγχος, τέταρτον μέσα σε πόσο χρόνο πρέπει να διεξαχθεί ο έλεγχος αυτός και πέμπτον τι θα γίνει αν τελικώς ο έλεγχος δεν διεξαχθεί.

Η άποψή μου είναι ότι ο έλεγχος δεν είναι δικαίωμα του φορολογούμενου, είναι εξουσία της διοίκησης. Δεν νοείται να γίνεται έλεγχος κατ’ αίτηση», σημείωσε μεταξύ άλλων ο κ. Φορτσάκης ενώ κατέληξε τονίζοντας ότι «η θέσπιση τεκμηρίου τέτοιου τύπου σπρώχνει τα πράγματα προς τα κάτω. Αντί να ωθήσει στο να δηλώσουν όλοι πόσα κερδίζουν, οδηγεί αυτούς που κερδίζουν περισσότερα να δηλώσουν λιγότερα αλλά πάνω από το τεκμήριο”.

Στην έναρξη της εκδήλωσης απηύθυναν χαιρετισμό οι εκπρόσωποι των φορέων. Μεταξύ αυτών και ο Πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, ο οποίος αναφέρθηκε στην στόχευση της κυβέρνησης να εισπράξει περίπου 550 εκατ. ευρώ μέσω της φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών, την ώρα που ο απωλεσθέν φόρος λόγω της παραοικονομίας εκτιμάται σε περίπου 10 δισ. ευρώ.

“Την ίδια στιγμή ενώ οδηγείς στα άκρα, μειώνοντας, με βάση το σχέδιο Πισσαρίδη, κατά 50% τη μικρομεσαία τάξη, για 12 χρονιά οι 4 συστημικές τράπεζες δεν φορολογούνται. Είναι στον αναβαλλόμενο φόρο. Οι ίδιες οι τράπεζες δηλώνουν 5 δισ. κέρδη. Άλλο ερώτημα. Γιατί πολλές εταιρείες στην Ελλάδα πληρώνουν 0% φορολογία; Το ζητούμενο είναι να υπάρξει ισονομία. Με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζονται οι μεγάλοι να αντιμετωπίζονται και οι μικροί”, τόνισε ο κ. Χατζηθεοδοσίου.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκε πλήθος εκπροσώπων του πολιτικού κόσμου. Την κυβέρνηση εκπροσώπησε η βουλευτής Ζωή Ράπτη ενώ μεταξύ των παρισταμένων πολιτικών ήταν η Πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας, Ζωή Κωνσταντοπούλου.

Από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ βουλευτές και στελέχη μεταξύ των οποίων οι Νίκος Παππάς, Βασίλης Κόκκαλης, Γιάννης Σαρακιώτης, Νίνα Κασιμάτη, Διονύσης Καλαματιανός, Διονύσης Τεμπονέρας, Νικόλας Φαραντούρης, Τρύφων Αλεξιάδης, Παναγιώτης Κουρουμπλής. Από το ΠΑΣΟΚ οι: Ανδρέας Σπυρόπουλος, Δημήτρης Μάντζος, Παύλος Χρηστίδης, Νάντια Γιαννακοπούλου, Παναγιώτης Δουδωνής, Μανώλης Χριστοδουλάκης. Από το κόμμα Νίκη, ο βουλευτής Αναστάσιος Οικονομόπουλος και από την Πλεύση Ελευθερίας ο βουλευτής Αλέξανδρος Καζαμίας. Την εκδήλωση συντόνισε ο δημοσιογράφος Παναγιώτης Στάθης.

Προβάδισμα οι ‘μεγάλοι”

Πάντως, με βάση όσα έχει αναφέρει ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά (ΕΒΕΠ), ο πληθωρισμός αποτελεί “νάρκη” για τη μικρή επιχειρηματικότητα. “Παρά την θετική εικόνα της ελληνικής οικονομίας, οι προκλήσεις παραμένουν και συνδέονται, κατά κύριο λόγο, με την μετεξέλιξη του πληθωρισμού από ζήτησης και κόστους, σε απληστίας ή αισχροκέρδειας, με αναδιανεμητικές επιπτώσεις, που βελτιώνουν τη θέση κάποιων ισχυρών στην αγορά” ανέφερε πριν λίγες μέρες ο κ. Κορκίδης με αφορμή την ανακοίνωση από την ΕΛΣΤΑΤ που δείχνει πληθωρισμό 3,5% και ανατιμήσεις 8,9% στα τρόφιμα τον Δεκέμβριο, δήλωσε:

“Ο πληθωρισμός συνεχίζει να απασχολεί πολύ σοβαρά την ελληνική αγορά, αλλά και τις υπόλοιπες χώρες, για την πορεία της οικονομίας της Ευρωζώνης. Παρά την θετική εικόνα της ελληνικής οικονομίας, οι προκλήσεις παραμένουν και συνδέονται, κατά κύριο λόγο, με την μετεξέλιξη του πληθωρισμού από ζήτησης και κόστους, σε απληστίας ή αισχροκέρδειας, με αναδιανεμητικές επιπτώσεις, που βελτιώνουν τη θέση κάποιων ισχυρών στην αγορά, επιδεινώνοντας τη θέση κάποιων μικρομεσαίων, που συνήθως είναι αυτοί “που πληρώνουν το μάρμαρο”.

Βρισκόμαστε ενώπιον ενός φαινομένου, το οποίο επηρεάζει το καταναλωτικό κοινό που δεν βλέπει τις ποσοστιαίες αυξομειώσεις, αλλά μετρά την αγοραστική του δυνατότητα μπροστά στο ράφι. Η κυβέρνηση, προ ολίγων ημερών, ανακοίνωσε μια σειρά νέων μέτρων που στοχεύουν να περιστείλουν τον πληθωρισμό, αλλά και να επαναφέρουν την αγοραστική δύναμη, πρωτίστως, για τα ευάλωτα νοικοκυριά. Ο αγώνας με την ακρίβεια είναι ένας δύσκολος “μαραθώνιος δρόμος” με απρόβλεπτες ανηφόρες και κατηφόρες, στον οποίο η κυβέρνηση έχει δείξει τις αντοχές της, νομοθετώντας δραστικά μέτρα” ανέφερε ο κ. Κορκίδης και προσέθεσε:

“Είναι ξεκάθαρο, πάντως, πως “τα τρόφιμα θρέφουν την ακρίβεια” και, παρά το γεγονός ότι οι εταιρείες έχουν εκτοξεύσει σε αρκετούς κλάδους τους τζίρους τους, ο ρυθμός ανάπτυξης είναι μόλις στο 2%, ενώ ο πληθωρισμός στο 3,5%. Οι πηγές της ακρίβειας στην Ελλάδα είναι, κυρίως, τα υψηλά λειτουργικά κόστη των μικρών μονάδων του πρωτογενούς τομέα της παραγωγής σε κτηνοτροφία και γεωργία, οι λίγες εταιρείες στη προμήθεια τροφίμων και η μεγάλη εξάρτηση στα εισαγόμενα αγαθά, που δημιουργούν ολιγοπώλια και στρεβλώσεις παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας στην ελληνική αγορά.

Στην περίπτωση των προβλέψεων που αφορούν στην παροδικότατα του πληθωρισμού, όλοι έπεσαν έξω στις εκτιμήσεις τους εξαιτίας όσων συμβαίνουν παγκοσμίως στην εφοδιαστική αλυσίδα. Το αποτέλεσμα είναι ο πληθωρισμός να δείχνει για την ώρα “ανίκητος” και η ακρίβεια να απασχολεί σοβαρά, τόσο την ελληνική αγορά, όσο και την οικονομική πορεία της Ευρωζώνης, σύμφωνα με τα ευθέως συγκρίσιμα στοιχεία των άλλων ευρωπαϊκών κρατών.”