ΣΕΒ: “Να μπει” στο οικονομικό και πολιτικό “ζύγι” η πολιτική για το κλίμα

Η πρακτική εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας παραμένει σημαντική πρόκληση σε κρίσιμους τομείς, όπως της διαχείρισης αποβλήτων, της ανακύκλωσης και του βαθμού κυκλικότητας στη χρήση υλικών. Η κυκλική χρήση υλικών ανήλθε σε 5,4% το 2020 (από 2,4% το 2016), όταν ο μέσος όρος στην Ε.Ε. είναι 12,8%. Αυτό αναφέρει σε έκθεσή του με τίτλο «Πρόοδος και προκλήσεις στην εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας», που γράφτηκε στο πλαίσιο των δράσεών του για την προστασία του περιβάλλοντος, ο ΣΕΒ.

Παράλληλα σημειώνει ότι “η βελτίωση της παραγωγικότητας των πόρων, αν και βελτιώνεται σταθερά την τελευταία δεκαετία, εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για την Ελλάδα που υπολείπεται (€1,77/kg έναντι €2,09/kg στην Ε.Ε.)”

Μάλιστα, ο ΣΕΒ προτείνει τη σύσταση Παρατηρητηρίου για την παρακολούθηση της πορείας μετάβασης και τον έγκαιρο εντοπισμό αδυναμιών και καθυστερήσεων.

Όπως τονίζει ο ΣΕΒ, σε κάθε περίπτωση, είναι αναγκαίο οι πολιτικές για το κλίμα να συνοδεύονται από αναλυτική αξιολόγηση κόστους, οφέλους και επιπτώσεων στην οικονομία, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία. Βασικό ζητούμενο είναι η στάθμιση των περιβαλλοντικών στόχων με την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και με το κόστος για την κοινωνία.

Χρηματοδότηση της μετάβασης

“Σύμφωνα με την επισκόπηση της Ε.Ε. για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής 2022, η Ελλάδα έλαβε €23,1 δισ. από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία κατά την περίοδο 2014-2020, εκ των οποίων οι επενδύσεις για το περιβάλλον ανήλθαν σε €4,2 δισ.” αναφέρει και προσθέτει:

“Για την περίοδο 2021-2027, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0), η χώρα θα διαθέσει το 37,5% του προϋπολογισμού (περίπου €12 δισ.) σε κλιματικούς στόχους, υλοποιώντας μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για την προώθηση της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Μεταξύ άλλων, το σχέδιο προβλέπει χρηματοδότηση για την ενεργειακή αναβάθμιση περισσότερων από 100.000 κατοικιών, 8.000 σημεία ηλεκτρικής φόρτισης και 220 πράσινα λεωφορεία αστικών μεταφορών στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, επενδύσεις για αναδασώσεις, την προστασία της βιοποικιλότητας, τον μετριασμό των πλημμυρών και την αναβάθμιση των δικτύων άρδευσης καθώς και βελτίωση της διαχείρισης των απορριμμάτων.

Εκτός από τα κονδύλια της Ε.Ε. που προορίζονται για την Ελλάδα για την περίοδο 2021-2027, υπάρχουν διάφορα άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα της Ε.Ε. που είναι ανοικτά σε όλα τα κράτη μέλη, για παράδειγμα: το πρόγραμμα LIFE (€5,4 δισ.), το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» (€95,5 δισ.), ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (€33,7 δισ.) και το πρόγραμμα InvestEU. Τα μέσα αυτά θα στηρίξουν επίσης την πράσινη μετάβαση, συμπεριλαμβανομένων δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας για την προστασία του περιβάλλοντος (πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»), τις καθαρές μεταφορές και την καθαρή ενέργεια (μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη») και τις βιώσιμες υποδομές (InvestEU).

Σημειώνεται ότι το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0) αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση επενδύσεων ψηφιακού μετασχηματισμού, πράσινης μετάβασης, ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και βελτίωσης των δεξιοτήτων. Η γενική κατεύθυνση στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ) από τους πόρους του είναι κατανοητή και αποδεκτή, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής πολιτικής. Όμως, ο περιορισμός των ενισχύσεων μεγαλύτερων επιχειρήσεων σε επιδοτούμενα δάνεια είναι περιοριστικός ως προς την απορρόφηση των πόρων σε αυστηρά χρονοδιαγράμματα και την επιτάχυνση των απαραίτητων επενδύσεων” αναφέρει με έμφαση ο ΣΕΒ.

Ο στόχος για κλιματική ουδετερότητα το 2050 δημιουργεί μεγάλες προκλήσεις

Κατά την τρέχουσα περίοδο, αναφέρει ο ΣΕΒ, η αναθεώρηση του πλαισίου πολιτικών της Ευρώπης για τον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή δημιουργεί μια σειρά κρίσιμων προκλήσεων. Μεταξύ αυτών, το πακέτο μέτρων Fit for 55 και ειδικότερα η αναθεώρηση του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) και η πρόταση εφαρμογής του Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα, αποτελούν επιλογές που αλλάζουν ριζικά τον τρόπο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής στην Ε.Ε., ενώ ταυτόχρονα αυξάνονται οι κίνδυνοι απώλειας της ανταγωνιστικότητας. Στη βάση αυτή, οι επιλογές που θα ακολουθήσει η Ε.Ε. θα πρέπει να διασφαλίζουν ίσους όρους ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων εντός και εκτός Ευρώπης, ενώ ειδική μέριμνα θα πρέπει να ληφθεί για τις εξαγωγές.

Σύμφωνα την Eurostat, από το 1990 έως το 2020, οι συνολικές εκπομπές ΑτΘ στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 30% (πολύ κοντά στον μέσο όρο της Ε.Ε., Δ8), ενώ οι εκπομπές που καλύπτονται από το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της Ε.Ε. μειώθηκαν κατά 53% (έναντι μείωσης 26% στην Ε.Ε., Δ9). ‘?Η εξέλιξη αυτή σχετίζεται έως έναν βαθμό και με τη μεγάλη πτώση της βιομηχανικής παραγωγής κατά την περίοδο 2007 – 2014 (-29% στην Ελλάδα έναντι -7,9% στην Ε.Ε.).

Για τις εκπομπές που δεν καλύπτονται από το ΣΕΔΕ (εκπομπές που εμπίπτουν στον Κανονισμό για τον Επιμερισμό των Προσπαθειών), σύμφωνα με την επισκόπηση της Ε.Ε. για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής 2022, η Ελλάδα εκτιμάται ότι υπερέβη σε μεγάλο βαθμό τον τρέχοντα στόχο της για το 2030. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ε.Ε., η Ελλάδα έχει ως στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στους τομείς εκτός ΣΕΔΕ (κτίρια, οδικές και εγχώριες θαλάσσιες μεταφορές, γεωργία, απόβλητα και μικρές βιομηχανίες) κατά 4% έως το 2020 και κατά 16% έως το 2030, σε σύγκριση με το 2005. Με βάση τις εκτιμήσεις και τις προβλέψεις της Ε.Ε. οι εκπομπές αυτών των τομέων μειώθηκαν κατά 33% το 2020 και αναμένεται να μειωθούν κατά 27% το 2030, υπερκαλύπτοντας τους στόχους που έχουν τεθεί.

Τήρηση προθεσμιών και απαιτήσεων περιβαλλοντικής νομοθεσίας

Παρά τις επιμέρους βελτιώσεις, σημειώνει χαρακτηριστικά ο ΣΕΒ, οι καθυστερήσεις στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, νέων ή και υφιστάμενων έργων παραμένουν σημαντικές, ενώ ο φόρτος των αδειοδοτουσών αρχών αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά από τις προβλέψεις του κλιματικού νόμου (Νόμος 4936/2022), γεγονός που καθιστά άμεση προτεραιότητα την λειτουργία ιδιωτών αξιολογητών, μέσω του μητρώου αξιολογητών ΜΠΕ.

Για την ολοκλήρωση του ρυθμιστικού πλαισίου, αλλά και για την ανάγκη ενίσχυσης των ελέγχων εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας είναι επίσης απαραίτητο, αναφέρει ο ΣΕΒ, να ενεργοποιηθεί άμεσα ο θεσμός των ιδιωτών επιθεωρητών με την ολοκλήρωση του σχετικού νομοθετικού πλαισίου (έκδοση ΠΔ για τη σύσταση Μητρώου Περιβαλλοντικών Ελεγκτών και YA για τις αμοιβές τους).

Ασαφές πλαίσιο διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών

Μεταξύ άλλων ο ΣΕΒ αναφέρει, ο φυσικός πλούτος της Ελλάδας αποτελεί σημαντικό εθνικό κεφάλαιο, ιδιαίτερης και χαρακτηριστικής ποικιλομορφίας, με εθνική και παγκόσμια αξία. Συγκεκριμένα:

• φιλοξενεί 89 τύπους οικοτόπων και 296 είδη που καλύπτονται από την Οδηγία για τους οικοτόπους και πληθυσμούς 160 ειδών πτηνών που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι της Οδηγίας για τα πτηνά,
• έχει χαρακτηρίσει 446 τόπους Natura 2000, στους οποίους περιλαμβάνονται 265 τόποι κοινοτικής σημασίας (ΤΚΣ) βάσει της οδηγίας για τους οικοτόπους και 207 ζώνες ειδικής προστασίας (ΖΕΠ) βάσει της οδηγίας για τα άγρια πτηνά,
• το 27,3% της χερσαίας έκτασης καλύπτεται από το δίκτυο Natura 2000 (κάλυψη στην Ε.Ε. 18,5%, Δ7), με τις ζώνες ειδικής προστασίας (που ταξινομούνται βάσει της οδηγίας για τα πτηνά) να καλύπτουν το 21% (κάλυψη στην Ε.Ε. 12,8 %) και τους τόπους κοινοτικής σημασίας (που ταξινομούνται βάσει της οδηγίας για τους οικοτόπους) να καλύπτουν το 16,6 % (κάλυψη στην Ε.Ε. 14,2%) της ελληνικής επικράτειας,
• το 19,6% της συνολικής θαλάσσιας έκτασης της χώρας, καλύπτεται από το δίκτυο Natura 2000
• η Ελλάδα προστατεύει νομίμως το 35,2% των χερσαίων περιοχών της (κάλυψη 26% στην Ε.Ε. των 27) και το 4,62% των θαλάσσιων περιοχών της (κάλυψη 12% στην Ε.Ε. των 27).

Ωστόσο, παρατηρούνται μεγάλες καθυστερήσεις ως προς τα σχέδια διαχείρισης και τον ορισμό των επιτρεπόμενων και απαγορευμένων δραστηριοτήτων. Τον Απρίλιο του 2021, εγκρίθηκαν εθνικοί στόχοι διατήρησης για τους οικοτόπους και τα είδη για τα οποία υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία, όμως, δεν έχουν ακόμα τεθεί σε εφαρμογή οι ειδικοί ανά τόπο στόχοι διατήρησης και μέτρα διατήρησης λόγω ανεπαρκών πρωτογενών δεδομένων.

Ειδικότερα, η Ε.Ε. σημειώνει ότι η Ελλάδα πρέπει να εκτελέσει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (υπόθεση C-849/19, 2020) θεσπίζοντας όλα τα αναγκαία μέτρα για τον καθορισμό κατάλληλων στόχων διατήρησης και μέτρων διατήρησης για όλους τους τόπους κοινοτικής σημασίας που βρίσκονται στην επικράτειά της.

Όπως σημειώνει, ο Νόμος 4685/2020 αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της κατάστασης με την ενσωμάτωση του συνόλου των πρώην Φορέων Διαχείρισης στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ). Ο τελευταίος, θα είναι ο κεντρικός φορέας για τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών, ενώ σε αυτόν θα λειτουργούν 24 αποκεντρωμένες μονάδες διαχείρισης.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις