“Σήματα” για φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό λόγω ακρίβειας

Μπορεί η χώρα να είναι στο “κατώφλι” της επενδυτικής βαθμίδας και του ανοίγματος της “κάνουλας” διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων, ωστόσο φαίνεται ότι είναι απαραίτητα τα λογής – λογής “pass”, αλλά και πρωτοβουλίες όπως το “καλάθι” για να αντέξουν οι πολίτες της.

Επιδοματικές πολιτικές, συνεπώς, αλλά και “ευρεσιτεχνίες” επιστρατεύονται για να μπει “φρένο” στην επέλαση της ακρίβειας στα τρόφιμα, κι όχι, μόνο. Κι αυτά είναι “διάσημα” μιας συγκυρίας, που σίγουρα, σε ό,τι έχει να κάνει με τα νοικοκυριά, μάλλον παραπέμπει σε μια εικόνα, που απέχει από αυτήν της “ισχυρής” Ελλάδας. Μιας Ελλάδας που η κυβέρνησή της, θέλοντας να δείξει την αποτελεσματικότητα των προωθούμενων μέτρων, άθελά της, ίσως, αναδεικνύει, κατά τα άλλα, την πενία των πολιτών της, που σπεύδουν να τα εκμεταλλευτούν.

Το market pass

Ήδη, όπως αναφέρθηκε χθες, για το “market pass” 300.000 νοικοκυριά με ΑΦΜ που λήγει σε 1,2,3 4, έσπευσαν μέχρι τις 8 το βράδυ (λίγο μετά δηλαδή που έκλεισαν τα λογιστικά γραφεία) να καταθέσουν τη σχετική αίτηση που εκκρεμεί πλέον προς έλεγχο και αποστολή στην τράπεζα για πληρωμή. Κι από αυτά τα ΑΦΜ τουλάχιστον 30.000…αυτομάτως αποκλείστηκαν, λόγω υπέρβασης των εισοδηματικών ή άλλων κριτηρίων. Τέτοιας έντασης είναι ανάγκη των πολιτών.

Άλλωστε αυτό καταφαίνεται κι από την αύξηση κατά 6,76 δισ. ευρώ ή 12,2%, που σημείωσε πέρυσι ο τζίρος των επιχειρήσεων στο λιανικό εμπόριο της χώρας, είναι το βαθύ κούρεμα εισοδημάτων, Έτσι ο τζίρος στο λιανικό εμπόριο ανερχόμενος σε ποσό της τάξης των 61,996 δισ. ευρώ, έναντι των 55,234 δισ. ευρώ το 2021 βασίστηκε στον πληθωρισμό σε ένα μεγάλο ποσοστό. Σημειώνεται ότι ο πληθωρισμός έκλεισε λίγο πάνω από το 9% πέρυσι με τα τρόφιμα να έχουν καλπάσει με διψήφια ποσοστά, π.χ. το Δεκέμβριο 2022 ήταν στο 15,5%.

Καμπανάκι της ΟΚΕ

Χαρακτηριστικό, της όλης εικόνας είναι το τι αναφέρει Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της Ελλάδος (Ο.Κ.Ε.), σε συνέχεια της αξιολόγησης των επιπτώσεων από τις διαδοχικές κρίσεις που έχουν εκδηλωθεί την τελευταία πενταετία σε γνώμη της για το θέμα «Ενέργεια και ενεργειακή κρίση – Αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών».

Όπως, λοιπόν, αναφέρει, η ΟΚΕ, “η επίπτωση στις τιμές κατά το τελευταίο έτος ήταν εξαιρετικά ανοδική στις εξής επιμέρους κατηγορίες (που συγκροτούν σε μεγάλο βαθμό το καλάθι του φτωχού νοικοκυριού): Ψωμί και δημητριακά 18,1%, Κρέατα (γενικά) 17,8 %, Γαλακτοκομικά και αυγά 25,6 %, Έλαια και λίπη 21,7 %, Λαχανικά (γενικά) 13,1 %.

Είναι σαφές από τα δεδομένα που προκύπτουν, ότι το πληθωριστικό φαινόμενο διαπέρασε όλη την αλυσίδα αξίας και έχει καταστεί δομικό στοιχείο της οικονομίας (ενώ αρχικά αφορούσε μόνο κόστος ενέργειας και μετακινήσεων). O πυρήνας του πληθωρισμού (εκτίμηση του δείκτη τιμών καταναλωτή χωρίς την επίδραση της ενέργειας και των τροφίμων που έχουν υψηλότερη διακύμανση) ανέρχεται στο 5,2% για την ίδια περίοδο” αναφέρει η ΟΚΕ που προσθέτει:

“Οι προηγούμενες έρευνες των οικογενειακών προϋπολογισμών (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία 2020) καταδείκνυαν ότι το μεγαλύτερο μέρος της κατανάλωσης κατευθύνεται σε τρόφιμα και δαπάνες στέγασης. Τα φτωχά νοικοκυριά δαπανούνταν 35,1% του μέσου προϋπολογισμού τους σε είδη διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών, ενώ τα μη φτωχά το 21,0%, ενώ στην κατηγορία στέγασης τα φτωχότερα νοικοκυριά δαπανούν το 23,0% έναντι 15,3% των μη φτωχών (Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών 2021). Ορισμένα τμήματα του πληθυσμού, τα οποία διαβιούν με εισοδήματα που βρίσκονται κάτω ή σχετικά κοντά στο κατώφλι της φτώχειας υφίστανται δραματικές συνέπειες εξ αιτίας του υψηλού πληθωρισμού. Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης περιόδου, είχε καταγραφεί ότι για το 44% των νοικοκυριών- δηλαδή υψηλότερο από το ποσοστό που βρίσκεται κάτω από το κατώφλι φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού (ΕΛΣΤΑΤ)- , το εισόδημα επαρκούσε μόνο για τις πρώτες 19-20 ημέρες ενός τυπικού μήνα (έρευνα εισοδήματος νοικοκυριών ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, 2019-2022)” αναφέρει η ΟΚΕ προσθέτοντας ότι:

Η ενεργειακή κρίση που προέκυψε σωρευτικά της 10ετους αυστηρής δημοσιονομικής προσαρμογής και της πανδημικής κρίσης, έθεσε σοβαρά ζητήματα διακινδύνευσης τόσο της βιωσιμότητας των ελληνικών επιχειρήσεων σε βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη βάση, όσο και της δυνατότητας των νοικοκυριών να εξέλθουν από το φαύλο κύκλο υπερχρέωσης και κινδύνου φτώχειας” τονίζει η ΟΚΕ που σημειώνει μάλιστα ότι:

Ενεργειακή φτώχεια

“Με βάση τα στοιχεία της Eurostat του 2013, η Ελλάδα βρίσκεται στην 4η χειρότερη θέση στην Ευρώπη από πλευράς ενεργειακής φτώχειας αφού το 27%των σπιτιών δεν μπορούν να διατηρήσουν ζεστό το σπίτι τους το χειμώνα. Ήδη από το 2016, σχετική μελέτη του ΕΜΠ διαπιστώνει ότι 58% των Ελληνικών νοικοκυριών είναι ενεργειακά φτωχά, το 75% έχουν μειώσει βασικές οικογενειακές δαπάνες για να μπορούν να ανταποκριθούν στις ενεργειακές τους υποχρεώσεις και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Ελληνική πολιτική για την ενέργεια έχει αποτύχει να αντιμετωπίσει επαρκώς το θέμα της ενεργειακής φτώχειας. Η απεικόνιση του ενεργειακού τοπίου στην Ελλάδα δεν μπορεί να θεωρηθεί πλήρης αν δεν λάβει υπ’ όψη της και την ικανότητα των πολιτών να ανταπεξέλθουν στο κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος. Όλες οι ενδείξεις επιβεβαιώνουν ότι η Ελλάδα(που ευθύνεται για το 0,19% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα) βρίσκεται σε μια από τις χειρότερες θέσεις σε ό,τι αφορά την ενεργειακή φτώχεια, μεταξύ των 27 κρατών – μελών της ΕΕ.”

Σχετικά με το κριτήριο, που αφορά την διατήρηση του σπιτιού επαρκώς ζεστό, η ΟΚΕ αναφέρει, ότι “ενώ στην ΕΕ κατά μέσο όρο το 2021 το 6,9% αδυνατούσε να το καταφέρει, τοποσοστό στην Ελλάδα ήταν υπερδιπλάσιο: 17,5%. Λιθουανία, Βουλγαρία, Πορτογαλία και Ελλάδα καταγράφουν τις χειρότερες επιδόσεις όπως φαίνεται στο χάρτη.”

Σχετικά με το κριτήριο, για τους απλήρωτους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, η ΟΚΕ αναφέρει ότι “η Ελλάδα διατηρεί το ρεκόρ σε όλη την ΕΕ. Για την ακρίβεια, το 26,3%των Ελλήνων το 2021 είχε απλήρωτους λογαριασμούς. Ο μέσος όρος στην ΕΕ των 27και στην ευρωζώνη των 19 ανερχόταν σε 6,4%, δηλαδή 4 φορές λιγότεροι απ’ όσοι στην Ελλάδα. Την δεινή θέση της Ελλάδας, την επιβεβαιώνει επίσης η απόσταση που την χωρίζει από τον δεύτερο, την Βουλγαρία, και τον τρίτο, την Κροατία, όπου το ποσοστό των πολιτών οι οποίοι αδυνατούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους είναι 19,2% και 15,2% αντίστοιχα. Η Ελλάδα κατείχε τα πανευρωπαϊκά πρωτεία στο ποσοστό των πολιτών που αδυνατούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς ρεύματος και τα προηγούμενα χρόνια. 2020: 28,2%, 2019: 32,5%, 2018: 35,6%, 2017: 38,5%, κοκ.”

Το “φιλελεύθερο καμπανάκι”

Αναποτελεσματική και με βαριές επιπτώσεις για τα πραγματικά εισοδήματα των ατόμων και των νοικοκυριών υπήρξε η πολιτική της υπερφορολόγησης και των τιμωρητικών φόρων κατά τις περιόδους των κρίσεων το διάστημα 2008-2021, σύμφωνα με τη διπλή μελέτη που δημοσιεύθηκε από το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών και υπογράφουν οι Παναγιώτης Λιαργκόβας και Κωνσταντίνος Σαραβάκος.

Ιδιαίτερα, η μελέτη, που έρχεται από ένα κατεξοχήν φιλελεύθερο Ινστιτούτο εστιάζει στους έμμεσους φόρους σημειώνει ότι η υπερφορολόγηση όχι μόνο επιδεινώνει σημαντικά το επίπεδο διαβίωσης των πολιτών, αλλά και οδηγεί στο παράδοξο της μείωσης των κρατικών εσόδων σε σχέση με τα ποσά που θα εισπράττονταν με χαμηλότερους συντελεστές.

“Αν και η συνολική φορολογική επιβάρυνση εκλογικεύτηκε τα τελευταία χρόνια κυρίως για τις επιχειρήσεις και ορισμένες περιπτώσεις αγαθών και υπηρεσιών που επηρεάστηκαν ιδιαίτερα από τις συνεχείς κρίσεις, γεγονός που εξηγείται από την σταδιακή μείωση φορολογικών συντελεστών και την κατάργηση φόρων από το 2019 , η φορολογική επιβάρυνση, ειδικά για τα φυσικά πρόσωπα και από φόρους κατανάλωσης όπως ο ΦΠΑ και οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης, παραμένει υψηλή, ενώ το 2022 αναμένεται να αυξηθεί. Η Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού του 2023 σημειώνει πως τα έσοδα από φόρους το 2022 εκτιμάται να έχουν αυξηθεί κατά 9,7% σε σύγκριση με τον στόχο του προϋπολογισμού του έτους 2022.

Συγκεκριμένα, τα έσοδα από τον ΦΠΑ εκτιμάται ότι θα είναι 14% αυξημένα σε σύγκριση με τον στόχο του προϋπολογισμού του έτους 2022. Η ελληνική κυβέρνηση έχει θεσπίσει μία σειρά από νέα μέτρα με σκοπό την στήριξη νοικοκυριών μπροστά στις συνεχείς αυξήσεις των τιμών. Ανάμεσα σε άλλα μέτρα, όπως επιδοτήσεις στην ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο και έλεγχο τιμών στο καλάθι του νοικοκυριού για 50 επιλεγμένα αγαθά, ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε πως από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούλιο 2023 θα δοθεί σε οικονομικά αδύναμα νοικοκυριά επιδότηση 10% για τις δαπάνες τροφίμων. Το κόστος της επιδότησης ανέρχεται σε 650 εκ. ευρώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Προϋπολογισμού και θα καλυφθεί από έκτακτη φορολόγηση στα «υπερκέρδη», όπως ονομάστηκαν, των διυλιστηρίων. Ωστόσο, στον βαθμό που ο πληθωρισμός είναι πάντα και παντού ένα νομισματικό φαινόμενο, παραμένει το ερώτημα εάν τα μέτρα της κυβέρνησης περισσότερο θα εντείνουν τις πληθωριστικές πιέσεις, παρά θα τις συγκρατήσουν” σημειώνει το ΚΕΦΙΜ που τονίζει, δίνοντας το στίγμα ότι:

1. Η υπερφορολόγηση και ο πληθωρισμός μείωσαν σημαντικά την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών

• Την περίοδο 2012-2018 η αύξηση των φορολογικών συντελεστών στην Ελλάδα δεν απέφερε τα αντίστοιχα προσδοκώμενα κρατικά έσοδα. Η Ελλάδα βρισκόταν στην λάθος πλευρά της καμπύλης του Laffer, δηλαδή η αύξηση των φόρων απέφερε λιγότερα έσοδα στο κράτος από αυτά που θα μπορούσε να έχει με μικρότερο φορολογικό συντελεστή.

• Το 2021 η Ελλάδα είχε το τρίτο υψηλότερο ποσοστό πολιτών κάτω από το όριο της φτώχειας ή σε κοινωνικό αποκλεισμό ανάμεσα στις 27 χώρες της ΕΕ, ενώ μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις το αντίστοιχο ποσοστό ήταν το όγδοο υψηλότερο ανάμεσα στις 27 χώρες της ΕΕ.

• Το 2021, τα ελληνικά νοικοκυριά που ζούσαν με μηνιαίο εισόδημα κάτω των 750 ευρώ αυξήθηκαν κατά 109% σε σύγκριση με το 2008, ενώ τα νοικοκυριά που ζούσαν με μηναίο εισόδημα άνω των 3.501 ευρώ μειώθηκαν κατά 60%.

• Το 2021, η δαπάνη των νοικοκυριών αυξήθηκε για φαγητό και μη οινοπνευματώδη ποτά (+2 ποσοστιαίες μονάδες), υγεία (+1 ποσοστιαία μονάδα), αγαθά νοικοκυριού (+0,7 ποσοστιαίες μονάδες), ενώ μειώθηκε για ξενοδοχεία και εστιατόρια (-2,2 ποσοστιαίες μονάδες), αναψυχή και πολιτισμό (-1,2 ποσοστιαίες μονάδες) και ρουχισμό (-0,8 ποσοστιαίες μονάδες).

• Τη δεκαετία της κρίσης, η δαπάνη των νοικοκυριών αυξήθηκε για φαγητό και μη οινοπνευματώδη ποτά, στέγαση, οινοπνευματώδη ποτά και είδη καπνού, εκπαίδευση, υγεία και επικοινωνίες.

• Οι φορολογούμενοι στην Ελλάδα φαίνεται να πληρώνουν τιμές κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ στα αγαθά, αλλά με εισοδήματα αρκετά κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (σε μονάδες αγοραστικής δύναμης).

• Οι φόροι στην Ελλάδα αυξάνουν το κόστος του ηλεκτρισμού σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Η Ελλάδα, στο πρώτο εξάμηνο του 2022 είχε την 10η ακριβότερη τιμή ηλεκτρικής ενέργειας ανάμεσα σε 35 ευρωπαϊκές χώρες, ενώ, αντίστοιχα, ανάμεσα στις 27 χώρες της ΕΕ ερχόταν 9η.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις