Συντάξεις: Οι προτάσεις-σοκ των “Σοφών” έρχονται στο Υπουργικό Συμβούλιο

Τις επώδυνες προτάσεις της Επιτροπής Σοφών θα εξετάσει τη Δευτέρα το υπουργικό Συμβούλιο. Η κυβέρνηση θα ανοίξει την διαβούλευση για το Ασφαλιστικό και ο το νομοσχέδιο αναμένεται να εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή το αργότερο μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου.

Το πόρισμα της Επιτροπής Σοφών, δεν περιέχει μόνο το βασικό σενάριο του ενός Ασφαλιστικού φορέα, στον οποίο θα ενσωματωθούν όλα τα Ασφαλιστικά Ταμεία και θα απονέμονται με ενιαίο τρόπο στο εξής οι συντάξεις. Έχει συμπεριλάβει και προτάσεις της μειοψηφίας των μελών της, που επιχειρούν να παρουσιάσουν ένα άλλο ασφαλιστικό μοντέλο, περιγράφοντας τα προτερήματά του.

Σε πρώτη φάση προτείνεται η δημιουργία όχι ενός, αλλά τριών ταμείων για το νέο Ασφαλιστικό
α. Μισθωτών
β. Αυτοαπασχολουμένων
γ. Αγροτών

Κατά την πρόταση αυτή, μπορούν να διατηρηθούν διαδικασίες, όπως :

α) Κέντρο Απονομής Συντάξεως κοινό για όλα τα Ταμεία.
β) Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών. 
γ) ΚΕΠΑ (για την ενιαία εκτίμηση της αναπηρίας). Δηλαδή, γίνεται αποδεκτή η εμβάθυνση στην οριζόντια ενοποίηση, δηλαδή η μεταφορά κάποιων λειτουργιών των φορέων σε μια ξεχωριστή υπηρεσία για την εκπλήρωση των συγκεκριμένων λειτουργιών.
Στην επιλογή αυτή τονίζονται οι ιδιαιτερότητες του ΟΓΑ. Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά του περιλαμβάνονται σύμφωνα με τα  dikaiologitika.gr, η διάρθρωση της αγροτικής απασχόλησης και η δομή του Οργανισμού. Ειδικότερα, στην πλειοψηφία των αγροτικών εκμεταλλεύσεων κυριαρχεί, με τάση περαιτέρω ενίσχυσης, η  οικογενειακή εργασία και η αλληλοβοήθεια μεταξύ των γεωργών, ενώ  μειώνεται η εργασία με αμοιβή, μόνιμων και εποχικών εργατών. Η πλειοψηφία των ημερών εργασίας προέρχεται από την απασχόληση των κατόχων των εκμεταλλεύσεων και των μελών της οικογένειάς τους. Μόνο το 12,9% των ημερών εργασίας πραγματοποιείται  από μόνιμους και εποχικούς εργάτες. Το δομικό χαρακτηριστικό του εισοδηματικού «προφίλ» των αγροτικών νοικοκυριών είναι ότι το εισόδημα από την άσκηση γεωργικής, κτηνοτροφικής κλπ δραστηριότητας  αποτελεί μέρος του συνολικού εισοδήματος.
Από την άλλη, κύριο χαρακτηριστικό των κοινωνικοασφαλιστικών παροχών του Οργανισμού είναι η πλήρης χρηματοδότηση τους από τον κρατικό προϋπολογισμό. Η εκτεταμένη χρηματοδότηση των συνταξιοδοτικών παροχών του ΟΓΑ από τον κρατικό προϋπολογισμό, αν και σταδιακά  μειούμενη εξακολουθεί, σε μεγάλο βαθμό να αποτελεί ένα σημαντικό ποσοστό των εσόδων του. Η μετεξέλιξη του Οργανισμού σε φορέα κύριας ασφάλισης επήλθε ουσιαστικά από το 1998 με τη σύσταση και λειτουργία του Κλάδου Κύριας Ασφάλισης Αγροτών (ν.2458/97), καθολικό διάδοχο του ελλιπούς και τελικά αποτυχημένου ασφαλιστικά, συστήματος του Κλάδου Πρόσθετης Ασφάλισης. Επισημαίνεται, εξάλλου, ότι πέραν των ανωτέρω κοινωνικοασφαλιστικών παροχών, στον ΟΓΑ ανατέθηκε, σταδιακά, και η χορήγηση μη ανταποδοτικών παροχών  στο  σύνολο του πληθυσμού, όπως είναι αυτές για την ομάδα των ανασφαλίστων υπερηλίκων και των οικογενειών με παιδιά, αρχικά των πολύτεκνων και πρόσφατα όλων των οικογενειών από το πρώτο παιδί, με εισοδηματικά κριτήρια.

Νόμοι Λοβέρδου – Κουτρουμάνη

Στις εναλλακτικές προτάσεις που έχουν συμπεριληφθεί στο πόρισμα της Επιτροπής είναι και η διατήρηση των νόμων Λοβέρδου – Κουτρουμάνη (ν.3863/2010 και ν.3865/2010) για το ασφαλιστικό που διέπει τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα, αντίστοιχα. Προτείνεται η περαιτέρω βελτίωσή τους, μέσα από παραμονή στη λογική του διανεμητικού συστήματος καθορισμένων παροχών με βελτιωτική παρέμβαση στις παραμέτρους του, καθώς και στις μεταβατικές περιόδους (συντομεύεται η μετάβαση). Η αρχιτεκτονική του ν. 3863/10 και 3865/10 στηρίζεται στη διχοτόμηση της σύνταξης σε δύο τμήματα, τη βασική και την αναλογική. Το σύστημα αυτό σε σχέση με το ισχύον είναι πιο αναλογικό : λαμβάνει ως βάση τις αποδοχές όλου του εργασιακού βίου και μειώνει τους συντελεστές αναπλήρωσης. Η βασική σύνταξη, σύμφωνα με τους ν. 3863/10 και 3865/10 χορηγείται χωρίς εισοδηματικά κριτήρια.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την κύρια σύνταξη προτείνεται περιορισμός του χρόνου καθ’ ολοκληρία εφαρμογής του νέου τρόπου υπολογισμού. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με πλήρη εφαρμογή του νέου συστήματος από συγκεκριμένη ημερομηνία (π.χ. 1-1-2020), είτε με επιτάχυνση της μεταβατικής περιόδου (π.χ. από 1-1-2018 λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος αποδοχών που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισης από 1-1-1995 έως τη συνταξιοδότηση και από 1-1-2021 ο μέσος όρος αποδοχών όλου του ασφαλιστικού βίου, ή με πολύ σύντομη εφαρμογή του μέσου όρου αποδοχών της τελευταίας εικοσαετίας). Ταυτόχρονα να εξεταστεί η δυνατότητα βελτίωσης των συντελεστών αναπλήρωσης για εκτεταμένο χρόνο ασφάλισης, ώστε να υπάρχει κίνητρο παραμονής στην ασφάλιση.          

Ο ΟΓΑ μένει εκτός νέου τρόπου υπολογισμού. Ειδικότερα , προτείνεται, αντί του αναμενόμενου τριπλασιασμού των εισφορών για τον Οργανισμό αυτό να υπάρξει περιορισμός του χρόνου κατάργησης της βασικής σύνταξης μέχρι το 2020, από το 2026 που προβλέπεται σήμερα. Αύξηση των σημερινών εισφορών κατά 30 έως 40% ή αύξηση των εισφορών από την αναλογία 1 Αγρότης -2 Κράτος σε 2 Αγρότης – 1 Κράτος με αντίστοιχη βελτίωση της κύριας (ανταποδοτικής) σύνταξης.

Για την επικουρική σύνταξη προτείνεται η εφαρμογή συστήματος ελεγχόμενου ελλείμματος αντί της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, όπου θα υπάρχει minimum κρατικής χρηματοδότησης, η οποία  θα συναθροίζεται στα έσοδα. Επίσης, να υπάρξει επιτάχυνση εφαρμογής του νέου τρόπου υπολογισμού των συντάξεων ΕΤΕΑ, νομοθέτηση δυνατότητας εξόδου από το ΕΤΕΑ και σύστασης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης, όσων δεν επιθυμούν την παραμονή τους στο Ενιαίο Ταμείο.

Ίδρυση νέου ταμείου επικουρικών συντάξεων

Ξεχωριστή πρόταση σύμφωνα με τα  dikaiologitika.gr έχει κατατεθεί για τις επικουρικές συντάξεις, καθώς τονίζεται ότι στόχος τους είναι η συμπλήρωση των κύριων συντάξεων. Οι επικουρικές συντάξεις είναι του τύπου «καθορισμένων εισφορών». Κάθε ασφαλισμένος διαθέτει Ατομικό Λογαριασμό στον οποίο συσσωρεύεται το ασφαλιστικό  κεφάλαιο, για την εξέλιξη του οποίου ενημερώνεται ετησίως. Το νέο σύστημα επικουρικών συντάξεων που προτείνεται θα ξεκινήσει από μηδενική βάση, με την έννοια ότι η υπαγωγή στην ασφάλιση και η έναρξη της κεφαλαιοποίησης θα ξεκινήσει με τη θέσπιση και τη λειτουργία του επικουρικού ταμείου και θα καλύπτει όλους τους εργαζόμενους.

Η διαδικασία των επενδύσεων των αποθεματικών είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη των στόχων. Ανατίθεται υποχρεωτικά στην ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών. Προβλέπεται διαδικασία Contracting-out: όσοι επιλέξουν να μην ενταχτούν στο παραπάνω επικουρικό ταμείο, θα πρέπει να συμμετέχουν υποχρεωτικά σε Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) το οποίο θα προσφέρει τουλάχιστον ισοδύναμη κάλυψη με αυτήν του υποχρεωτικού επικουρικού ταμείου. Θα υπάρχει η ευχέρεια στους πολίτες να επιστρέψουν, αν το επιθυμούν, στο δημόσιο σύστημα, μεταφέροντας και τα αναλογούντα αποθεματικά.

Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης

Στο πόρισμα έχει συμπεριληφθεί και δεύτερη πρόταση για τα ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης (ΤΕΑ), τα οποία ως φορείς συμπληρωματικής ασφάλισης, μπορούν να οργανώνονται προαιρετικά και χρηματοδοτούνται από τους ενδιαφερόμενους εργαζόμενους και εργοδότες (περιλαμβανόμενου και του Δημοσίου, ως εργοδότη).Ο κύριος σκοπός τους είναι η κλαδική διαφοροποίηση των εργαζομένων ως προς τις συνταξιοδοτικές παροχές. Υπάγονται στην χρηματοοικονομική εποπτεία του κράτους καθώς και στην Ευρωπαϊκή ασφαλιστική νομοθεσία για την εποπτεία των ταμείων συντάξεων. Για τα ΤΕΑ δεν υφίσταται κρατική εγγύηση των παροχών, αλλά τα ταμεία αυτά μπορούν να συγκροτούν Guarantee Funds. Είναι ανάγκη πάντως να βελτιωθεί η υφιστάμενη νομοθεσία όσον αφορά τις ιδιαίτερες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι φορείς που αναλαμβάνουν τη διαχείριση των ΤΕΑ.

Επειδή στην Ελλάδα μεγάλος αριθμός εργαζομένων ανήκει σε μικρό-μεσαίες επιχειρήσεις ή είναι αυτοαπασχολούμενοι, πρέπει να τους δοθεί η δυνατότητα να συμμετέχουν σε Ανοιχτά Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, ώστε να συμπληρώνουν με δικά τους μέσα το επίπεδο προστασίας που προσφέρει η Πολιτεία. Τα απαιτούμενα Ανοιχτά Ταμεία δεν θα υπερβαίνουν τα 5 και θα υπάρχουν αυστηρές προδιαγραφές για τους φορείς που θα μπορούν να συστήνουν και να λειτουργούν τέτοια ταμεία.

Ειδικά για τα ΒΑΕ και το πρόβλημα με τα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα, γίνεται αναφορά στη συγκεκριμένη πρόταση, καθώς τονίζεται ότι λύση θα μπορούσε να είναι η υπαγωγή όλων των σχετικών κλάδων (παλαιών και νέων) σε ένα ιδιαίτερο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων.  Το άθροισμα των ασφαλιστικών εισφορών για τα ΒΑΕ ανέρχεται στο 5.6% και στο πλαίσιο ενός ΤΕΑ μπορεί να αποφέρει ένα πρόσθετο ποσοστό αναπλήρωσης της τάξης του 25%.

Εάν υπαχθούν και οι παλαιοί ασφαλισμένοι θα πρέπει να καλυφθούν τα αποθεματικά για «past service».  Εάν επιλεγούν πιο πρόσφατες περίοδοι ασφάλισης (ή μόνον οι ασφαλισμένοι μετά την έναρξη του νέου ταμείου), τότε το πρόβλημα της πρόσθετης αποθεματοποίησης περιορίζεται ανάλογα. Μια τέτοια ρύθμιση θα επιτρέψει στους ενδιαφερόμενους να αυξήσουν τις επιλογές τους για πρόωρη συνταξιοδότηση.

Γίνεται φανερό ότι το μέλλον των ΤΕΑ εξαρτάται από την υποταγή της λειτουργίας τους σε μια κοινωνική αποστολή, καθώς και από μια γενναία φορολογική ενθάρρυνση. Αν τα ΤΕΑ δεν αποκτήσουν ένα διακριτό ρόλο, διαφορετικό από εκείνον της ιδιωτικής (αγοραίας) ασφάλισης, δεν πρόκειται να αναπτυχθούν στο χώρο της συμπληρωματικής ασφάλισης.

Αποχώρηση προνοιακών παροχών από την Κοινωνική Ασφάλιση

Ξεχωριστή πρόταση έχει υποβληθεί στο πόρισμα για να υπάρξει διαχωρισμός ανάμεσα στην κοινωνική ασφάλιση και στην κοινωνική πρόνοια. Η μη αυστηρή οριοθέτηση αυτών των δύο κορυφαίων ζητημάτων κοινωνικής πολιτικής αποβαίνει σε βάρος της ασφάλισης, εκτιμούν οι εμπνευστές της πρότασης. Η ανάληψη του βάρους των προνοιακών παροχών από τα ασφαλιστικά Ταμεία δεν εξασφαλίζεται με αντίστοιχη κρατική χρηματοδότηση. Το αποτέλεσμα είναι να εμφανίζονται αυξημένες οι συνταξιοδοτικές δαπάνες και να δίνουν μια εσφαλμένη εντύπωση, αφού ουσιαστικά ενσωματώνουν και ορισμένα προνοιακά προγράμματα. Η μετάθεση του βάρους κάλυψης των κοινωνικών αναγκών στις ασφαλιστικές εισφορές θίγει ανεπανόρθωτα την αρχή της ισότητας και την ειδικότερη έκφανσή της που είναι η ισότητα στα βάρη.

Ένας λογιστικός διαχωρισμός προνοιακών και ασφαλιστικών παροχών προβλέφθηκε ήδη στο άρθρο 39 ν. 3863/10. Η κοινωνική πρόνοια δεν αποσκοπεί στην κάλυψη τυποποιημένων μελλοντικών κινδύνων, όπως ισχύει με την κοινωνική ασφάλιση. Η πρόνοια προστατεύει με ειδικές ρυθμίσεις άτομα ή ευπαθείς ομάδες (ΑμΕΑ, πολυτέκνους, υπερήλικες κ.ά.), προκειμένου να εξασφαλισθεί η αξιοπρεπής διαβίωσή τους και η συμμετοχή τους στη κοινωνική και οικονομική ζωή.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τα προνοιακά προγράμματα προβλέπουν περιορισμένη, αλλά άμεση, υποστήριξη για τα ιδρύματα προστασίας των παιδιών, των αναπήρων και άλλων κοινωνικά ευπαθών ομάδων, ενώ η χρηματοδότηση των φορέων κοινωνικής ασφάλισης δεν είναι οπωσδήποτε εγγυημένη.
Επιπλέον, η κοινωνική ασφάλιση βασίζει κανονικά τις παροχές της σε κυμαινόμενες ασφαλιστικές εισφορές και στην αναλογιστική τεχνική που «διασφαλίζει» αφενός επάρκεια των παροχών και αφετέρου βιωσιμότητα των φορέων που τις χορηγούν.

Αντίθετα, η κοινωνική πρόνοια χρηματοδοτείται κανονικά από φορολογικούς πόρους, με βάση την προϋπολογισμένη εκτίμηση κοινωνικών αναγκών, σύμφωνα και με τις οργανωτικές δυνατότητες της κοινωνικής διοίκησης. Ωστόσο, αξίζει να παρατηρήσει κανείς ότι, παρά τις εμφανείς διαφορές σε σκοπούς και τεχνικές, στο υφιστάμενο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης εντοπίζονται παροχές με στοιχεία προνοιακού χαρακτήρα και είναι οι ακόλουθες:

Σύνταξη ανασφάλιστων υπερηλίκων (ΟΓΑ)

Σύμφωνα με το άρθρο 31 του Ν. 4331/2015, (ΦΕΚ 69Α΄/2-7-15), για τη χορήγηση της σύνταξης σε ανασφάλιστους υπερήλικες, απαιτείται να συντρέχουν οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

α) Να έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας τους.

β) Να μην λαμβάνουν σύνταξη από οποιονδήποτε Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης ή το Δημόσιο στην Ελλάδα ή το εξωτερικό μεγαλύτερη από το πλήρες ποσό της συνταξιοδοτικής παροχής, λόγω γήρατος, του άρθρου 4 του ν. 4169/1961. Στην περίπτωση εγγάμων ο ή η σύζυγος να μην λαμβάνει σύνταξη από οποιαδήποτε πηγή μεγαλύτερη από το πλήρες ποσό της συνταξιοδοτικής παροχής, λόγω γήρατος, του άρθρου 4 του ν. 4169/1961.

γ) Να μην δικαιούνται σύνταξη από οποιονδήποτε Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης ή το Δημόσιο στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, με εξαίρεση τις συντάξεις που χορηγούνται στους αγωνιστές Εθνικής Αντίστασης, σύμφωνα με το ν. 1813/1988, όπως ισχύει.

δ) Να διαμένουν μόνιμα και νόμιμα στην Ελλάδα τα τελευταία 10 έτη πριν την υποβολή της αίτησης για συνταξιοδότηση και εξακολουθούν να διαμένουν κατά τη διάρκεια της συνταξιοδότησής τους.

ε) Το συνολικό ετήσιο ατομικό φορολογητέο εισόδημά τους, καθώς και το απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο εισόδημα να μην υπερβαίνει το ποσό των 4.320 ευρώ ή, στην περίπτωση εγγάμων, το συνολικό ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα, καθώς και το απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο εισόδημα να μην υπερβαίνει το ποσό των 8.640 ευρώ.
Βασική σύνταξη (ΟΓΑ). Στους συνταξιοδοτούμενους από τον Κλάδο με 15 έτη ασφάλισης και καταβολής εισφορών στον ΟΓΑ χορηγείται η βασική σύνταξη (σύνταξη χωρίς εισφορές) με τις ίδιες χρονικές προϋποθέσεις, μειωμένη ανάλογα με το έτος έναρξης της συνταξιοδότησης, εφόσον δεν λαμβάνουν σύνταξη από οποιοδήποτε φορέα κοινωνικής ασφάλισης, ελληνικό ή ξένο.

Εξαίρεση αποτελεί η πολεμική σύνταξη, η σύνταξη που καταβάλλεται από το Ελληνικό Δημόσιο στα θύματα ή αναπήρους που έπαθαν στην Υπηρεσία τους και εξαιτίας αυτής, η σύνταξη που χορηγεί το Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Αρτοποιών στους ασφαλισμένους του, η χορηγία των Δημάρχων και Προέδρων Κοινοτήτων και η σύνταξη από το εξωτερικό, εφόσον είναι μικρότερη της σύνταξης του ΟΓΑ ή έχει χορηγηθεί από χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή χώρα με την οποία έχει συναφθεί διμερής σύμβαση κοινωνικής ασφάλειας. Από 1-1-2027 δεν θα χορηγείται βασική σύνταξη.

Κατώτατα όρια σύνταξης (για την ενίσχυση των χαμηλοσυνταξιούχων)

Εκτός από τις γνήσιες ανταποδοτικές συνταξιοδοτικές παροχές, το ελληνικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης προβλέπει την εφαρμογή της τεχνικής των κατώτατων ορίων συντάξεων, η οποία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα υιοθέτησης «σύνθετων μηχανισμών» προστασίας για την κάλυψη ατόμων που δεν θεμελιώνουν δικαιώματα σε επαρκείς παροχές από το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Στην ιστορική του εξέλιξη, ο θεσμός των κατώτατων ορίων λειτούργησε ως δικλείδα ασφαλείας για τα άτομα που δεν συμπληρώνουν τις προϋποθέσεις (ημέρες ασφάλισης και αντίστοιχες εισφορές) για λήψη επαρκούς σύνταξης ανταποδοτικού τύπου.

Αμβλύνθηκαν έτσι οι ανταποδοτικές διαστάσεις του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας προς όφελος των εργαζομένων εκείνων που δεν θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν με τις εισφορές τους τη χορήγηση μιας αξιοπρεπούς παροχής από τους ασφαλιστικούς φορείς.
Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΚΑΣ). Θεσμοθετήθηκε την 1η Ιουλίου 1996 και αφορά τόσο τους συνταξιούχους του Δημοσίου και τους εξομοιούμενους με αυτούς, όσο και τους συνταξιούχους γήρατος, αναπηρίας και θανάτου των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης αρμοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και του ΝΑΤ, εκτός του ΟΓΑ.
Επίδομα απόλυτης αναπηρίας ή συμπαράστασης.

Ο νομοθέτης, αναγνωρίζοντας ότι πρέπει να συνδράμει τους ασφαλισμένους αναπήρους, όταν αυτοί βρίσκονται σε κατάσταση που απαιτεί συνεχή επίβλεψη περιποίηση και συμπαράσταση άλλου προσώπου, αποφάσισε, με την παρ. 10 του άρθρου 29 Α.Ν. 1846/1951, τη χορήγηση του επιδόματος απόλυτης αναπηρίας στους συνταξιούχους αναπηρίας και θανάτου του ΙΚΑ. Στη συνέχεια, με την παρ. 20 του Ν. 4496/1966, το επίδομα αυτό χορηγήθηκε και στους συνταξιούχους γήρατος του ΙΚΑ που είναι τυφλοί. Με το άρθρο 42, παρ. 3 του Ν. 1140/1981, επεκτάθηκε η χορήγηση του εν λόγω επιδόματος στους ασφαλισμένους όλων των ασφαλιστικών οργανισμών αρμοδιότητας του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας.  
6. Εξωιδρυματικό ή επίδομα παραπληγίας-τετραπληγίας.

Το εξωιδρυματικό επίδομα, σύμφωνα με το άρθρο 42 Ν. 1140/1981, χορηγείται σε ασφαλισμένους και συνταξιούχους που λαμβάνουν σύνταξη αναπηρίας, γήρατος ή επιζώντων και στα μέλη των οικογενειών τους που πάσχουν από συγκεκριμένες ασθένειες, υπό την προϋπόθεση ότι δεν λαμβάνουν το επίδομα απόλυτης αναπηρίας. Οι δικαιούχοι πρέπει να έχουν διαγνωσθεί με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67%.

Απλοποίηση του συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης

Ξεχωριστή είναι η πρόταση που αναφέρεται στη δημιουργία ενός συστήματος που πρέπει να γίνει απλό, με σαφείς και οριοθετημένους κανόνες, ώστε και η συμμόρφωση να είναι εύκολη και ο έλεγχος να καταστεί ταχεία και απλή διαδικασία.  Με αυτό τον τρόπο κατ΄ αρχήν θα περιοριστεί σημαντικά το μη μισθολογικό κόστος των επιχειρήσεων, θα αποδεσμευθεί μεγάλο μέρος του προσωπικού των ασφαλιστικών φορέων από ανούσιες γραφειοκρατικές υποχρεώσεις, αλλά θα αποσυμφορηθούν και τα Δικαστήρια, από υποθέσεις που σε καμία περίπτωση, σε ένα ασφαλιστικό σύστημα εξορθολογισμένο, δεν θα αποτελούσαν δικαστηριακές διαφορές. Ειδικότερα, προτείνεται :

Για την Ασφάλιση – Έσοδα

– Κατάργηση των σχεδόν 1000 διαφορετικών κατηγοριών ασφάλισης (ανά είδος επιχείρησης, ειδικότητα, κινδύνους κλπ) στο ΙΚΑ.  Θέσπιση 2 κατηγοριών μόνο (ή το πολύ τριών) που θα αφορούν

α) Μικτά (Απλά) και

β) Βαρέα.
– Πλήρης αποσαφήνιση των πολλαπλών ιδιαίτερων κατηγοριών εργαζομένων που υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ.
– Εκσυγχρονισμός και αποσαφήνιση των αποδοχών αλλά και παροχών σε είδος και χρήμα που υπόκεινται σε ασφαλιστικές εισφορές.
– Ρύθμιση του θέματος των αναγνωριζόμενων ημερών ασφάλισης στη μειωμένη απασχόληση.  Εξομοίωση με την πλήρη απασχόληση.  Εξέταση της αλλαγής της «μονάδας» ασφάλισης από ημέρα σε μήνα, που θα αντιστοιχεί σε 25 ημέρες.
– Οριοθέτηση με σαφήνεια των κριτηρίων υπαγωγής στην ασφάλιση ΟΑΕΕ ή ΟΓΑ στις περιπτώσεις κατηγοριών ασφαλισμένων που εμπλέκονται και ενδιαφέρονται και οι δύο φορείς.  Νομιμοποίηση της μέχρι σήμερα, έστω και εσφαλμένης ασφάλισης, υπό την προϋπόθεση της πλήρους εξόφλησης των ασφαλιστικών εισφορών.  
– Διεύρυνση και ελαστικοποίηση εφαρμογής της τυπικής ασφάλισης, εφ΄ όσον έχουν καταβληθεί οι ασφαλιστικές εισφορές.
– Κατάργηση του διαφορετικού τρόπου ασφάλισης των αμειβομένων με κυμαινόμενες αποδοχές με το σύστημα των τεκμαρτών. Εξομοίωση με το σύστημα ασφάλισης των λοιπών ασφαλισμένων.
– Επανεξέταση του τρόπου επιλογής ασφαλιστικού φορέα για τους νέους ασφαλισμένους.  Η καταβολή εισφορών σε έναν φορέα να λογίζεται ως άσκηση επιλογής.  Νομιμοποίηση των μέχρι σήμερα ασφαλίσεων, έστω και αν ήταν εσφαλμένες, εφόσον έχουν καταβληθεί ασφαλιστικές εισφορές.
– Εξέταση της επέκτασης του συστήματος και στους παλαιούς ασφαλισμένους, προκειμένου να καταλήξουμε σε μια υποχρεωτική και μόνο προαιρετική σε δεύτερο φορέα, αν υπάρχει διπλή ασφαλιστέα ιδιότητα.
– Θεσμοθέτηση και στο Δημόσιο, του θεσμού της προαιρετικής συνέχισης της ασφαλίσεως, για συμπλήρωση υπολειπομένου χρόνου για συνταξιοδότηση. 
– Αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα του ΙΚΑ για τη διενέργεια ελέγχων. Σύνδεση με το σύστημα της Εφορίας και εκατέρωθεν ροή πληροφοριών.  Άμεση ηλεκτρονική αντιμετώπιση των φορέων για την έναρξη κάποιας επιχείρησης και συνεχής παρακολούθηση της καταβολής των εισφορών (σε ΙΚΑ, ΟΑΕΕ κ.λ.π.).
– Επανεξέταση και επανασχεδισμός του συστήματος ασφάλισης μέσω εργοσήμου, το οποίο πρέπει να περιορισθεί μόνο στις κατηγορίες των περιστασιακά απασχολούμενων.
Για τις συντάξεις    
– Πλήρης συνταξιοδοτική αξιοποίηση του χρόνου παράλληλης ασφάλισης, εφόσον έχουν καταβληθεί οι ασφαλιστικές εισφορές.  Επισημαίνουμε ότι με τις ισχύουσες σήμερα διατάξεις, οι εισφορές που καταβάλλει ο ασφαλισμένος για τη δεύτερη υποχρεωτική ασφάλιση δεν συνυπολογίζονται στη σύνταξή του.
– Απλοποίηση του συστήματος υπολογισμού της σύνταξης στη διαδοχική ασφάλιση, κατάργηση άσκοπων γραφειοκρατικών διαδικασιών.
– Κατάργηση όλων των ιδιαιτεροτήτων και περιορισμών στον υπολογισμό, τόσο του χρόνου ασφάλισης όσο και του ποσού της καταβαλλόμενης σύνταξης, στις περιπτώσεις συνταξιοδοτήσεων από δημόσιο ή ευρύτερο δημόσιο τομέα.  Εξομοίωση με το καθεστώς συνταξιοδότησης των λοιπών ασφαλισμένων.  Πλήρης αντιστοίχηση παροχών με  εισφορές.
– Ενιαία ρύθμιση για τις συντάξεις αναπηρίας σε σχέση με το τι ακριβώς κρίνουν οι Υγειονομικές Επιτροπές. Σήμερα κρίνουν διαφορετικά έναν παλαιό ασφαλισμένο του ΙΚΑ από έναν νέο ή έναν που είναι ασφαλισμένος στον ΟΑΕΕ.
Απλοποίηση και εκλογίκευση  του συστήματος υποβολής αιτήσεως συνταξιοδοτήσεως.  Η αίτηση να θεωρείται ότι περιλαμβάνει και τα λοιπά παράπλευρα αιτήματα που οδηγούν στη συνταξιοδότηση (π.χ. αναγνωρίσεις πλασματικών κ.λ.π.), να αφορά είτε χορήγηση γήρατος είτε αναπηρίας, η δε αίτηση για την επικουρική, ανεξαρτήτως χρόνου υποβολής, να ανατρέχει στο χρόνο συνταξιοδότησης από τον κύριο φορέα.

Συνταξιοδοτικό σύστημα με την στήριξη της φορολογίας

Ξεχωριστή είναι και η πρόταση για θεμελίωση και  οργάνωση ενός συνταξιοδοτικού συστήματος που θα βασίζεται στην αρχή του φορολογούμενου πολίτη. Η πρόταση αυτή έχει τις εξής παραμέτρους:

-Εισφορές: Η αναθεμελίωση αυτή συνεπάγεται ότι οι εισφορές στο σύστημα θα υπολογίζονται ως ποσοστό επί του προ φόρων συνολικού εισοδήματος κάθε φορολογούμενου πολίτη ανεξάρτητα από την πηγή προέλευσης του εισοδήματος αυτού. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζονται επιπρόσθετοι πόροι για το σύστημα. Από την εισφορά αυτή εξαιρούνται τα εισοδήματα που προέρχονται από συντάξεις. Το ποσοστό αυτό προτείνεται να κυμανθεί μεταξύ 12 % και 15% (ενδεικτικά).

– Συντάξεις: Στο σύστημα αυτό το κράτος δεν εγγυάται μόνο την κατώτατη σύνταξη αλλά ποσά συντάξεων που κυμαίνονται εντός ενός διαστήματος που ορίζεται από την κατώτατη και την ανώτατη σύνταξη. Το ποσό αυτό θα προσδιορίζεται με βάση δύο κριτήρια. Το πρώτο από αυτά είναι το κριτήριο της ενδογενεακής αναδιανομής έτσι ώστε να διασφαλίζεται πάντοτε το ύψος της κατώτατης σύνταξης. Για τα κλιμάκια παροχών κύριας σύνταξης άνω ορισμένου ποσού θα ισχύει το δεύτερο κριτήριο, αυτό δηλαδή της περιορισμένης αναλογικότητας. Η μεταβολή αυτή διατηρεί τόσο τον δημόσιο όσο και τον διανεμητικό {PAYG} χαρακτήρα του συνταξιοδοτικού συστήματος. Με το σύστημα αυτό επιτυγχάνονται με πιο αποτελεσματικό και βιώσιμο τρόπο οι βασικοί σκοποί κάθε συνταξιοδοτικού συστήματος.

– Κάλυψη: Με την αναθεμελίωση του συστήματος μεταβάλλεται ο πληθυσμός αναφοράς αφού αντί να αντιστοιχεί στον πληθυσμό εργάσιμης ηλικίας αντιστοιχεί τώρα σε κάθε φορολογούμενο πολίτη. Παράλληλα, η ηλικία συνταξιοδότησης μπορεί εύλογα να οριστεί στα 65 έτη αφού ο ασφαλιστικός βίος αυτονομείται από τον εργάσιμο βίο.

– Επάρκεια: Η εγγύηση όχι μόνο του ύψους της κατώτατης σύνταξης αλλά του συνολικού διαστήματος αυξάνει την επάρκεια των συντάξεων αποφεύγοντας την εισαγωγή προνοιακής «σύνταξης». Επιπρόσθετα, είναι συμβατή με την κατάργηση του ΕΚΑΣ αφού αυτό θα είναι ενσωματωμένο στην κατώτατη σύνταξη μέσω της αναδιανομής και όχι μέσω μιας επιπρόσθετης κρατικής δαπάνης. Τέλος, μειώνει σημαντικά την αναλογία ανάμεσα στην κατώτατη και την ανώτατη σύνταξη. Με τον τρόπο αυτό, ευνοεί περισσότερο εκείνους τους πολίτες που έχουν χαμηλότερα εισοδήματα είτε εξαιτίας διακεκομμένου εργασιακού βίου είτε εξαιτίας ευέλικτης απασχόλησης.

– Κόστος Διαχείρισης / Διοικητικό Κόστος: Το κόστος διαχείρισης στο νέο σύστημα μειώνεται σημαντικά καθώς επιτυγχάνεται η εκ των πραγμάτων λειτουργική ενοποίηση όλων των ταμείων σε έναν μόνο φορέα απονομής συντάξεων. Με τον τρόπο αυτό απλοποιούνται οι ρυθμίσεις και οι διαδικασίες κι μάλιστα η απλότητα αυτή είναι διατηρήσιμη. Επιπρόσθετα, εξασφαλίζει μεγαλύτερο βαθμό διαφάνειας ενώ δίνει οριστικό τέλος στην «παθογένεια» της διαδοχικής σύνταξης.

(Πηγή φωτογραφίας: Sooc.gr)