Συντάξεις: Οι σκληρές αλήθειες του Πάνου Τσακλόγλου

“Φωτιά” στον πολιτικό διάλογο έσπειρε μια φράση, στο πλαίσιο του αυτονόητου του Υφυπουργού Εργασίας αρμόδιου για το κοινωνικοασφαλιστικό και διακεκριμένου ακαδημαϊκού δασκάλου, του Πάνου Τσακλόγλου για τα όρια συνταξιοδότησης

Συγκεκριμένα, ο  υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης, Πάνος Τσακλόγλου, μιλώντας το περασμένο Σαββατοκύριακο στην εκπομπή “Στούντιο με Θέα” του Αντ1 είπε ότι ναι μεν στην επόμενη τριετία δεν πρόκειται να δούμε αύξηση των ορίων ηλικίας, αλλά προσέθεσε πως αυτό κάποια στιγμή θα γίνει.

“Αυτό που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια, είναι ότι είχαμε μία πρόοδο σε αυτό τον τομέα (σ.σ. για το δημογραφικό) μέχρι την περίοδο της πανδημίας. Στην περίοδο ανατράπηκε αυτή η πρόοδος και είμαστε περίπου στο ίδιο σημείο που ήμασταν προηγουμένως. Αυτός είναι ο λόγος ότι στην επόμενη τριετία δεν πρόκειται να δούμε αύξηση στα όρια συνταξιοδότησης. Αλλά ότι αυτό κάποια στιγμή θα γίνει, μην έχετε την παραμικρή αμφιβολία”, ανέφερε χαρακτηριστικά ο υφυπουργός, μιλώντας στον Ant1.

Με τη δήλωσή του ο κ. Τσακλόγλου, εκών – άκων,  ουσιαστικά περιέγραψε μια απλή πραγματικότητα, κι έτσι έκρουσε το “καμπανάκι” ώστε να πάψει ο εφησυχασμός, σε κοινωνία αλλά και στην κυβέρνηση, σε σχέση με το ασφαλιστικό. Η τελευταία, δε, ουσιαστικά, έχοντας μονίμως στα χείλη την “πολιτική καβάτζα” της μονοσήμαντης καταγγελίας της “μεταρρύθμισης Γ. Κατρούγκαλου” αρνείται να δει την πραγματικότητα, για προφανείς πολιτικούς λόγους. Ούτε, βέβαια, παραδέχεται ότι ο Γ. Κατρούγκαλος, όπως και ο Γ. Κουτρουμάνης, με σκληρές αποφάσεις, έδωσαν “ανάσα” στο ασφαλιστικό, αποκλιμακώνοντας τη δημοσιονομική επιβάρυνση στον προϋπολογισμό από τις συντάξεις, έστω για κάποια χρόνια.  Ποιος, όμως, αντέχει πάλι, άραγε, να ανοίξει τον ασκό του ασφαλιστικού την ώρα που όλοι συντηρούν με τη ρητορική τους το “ροζ συννεφάκι” της “θαυμαστής” πορείας της οικονομίας, παρακάμπτοντας, βέβαια, ακόμη και τις ηχηρές επισημάνσεις για μεταρρυθμίσεις της τελευταίας έκθεσης του Δ.Ν.Τ..

Έτσι αναπόφευκτα, ο  κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης τοποθετούμενος για το θέμα χθες, ισχυρίστηκε ότι δεν υπάρχει θέμα αύξησης των ορίων συνταξιοδότησης και παρέπεμψε σε μια… γενικότερη συζήτηση. Συγκεκριμένα, ο Παύλος Μαρινάκης ανέφερε μεταξύ άλλων “δεν έχουμε καμία περίπτωση και μάλιστα το έκανε σαφές ο υφυπουργός, κ. Τσακλόγλου, αύξησης των ορίων συνταξιοδότησης.  Να το κάνουμε και πάλι σαφές: Δεν υπάρχει θέμα αύξησης των ορίων ή οποιασδήποτε αλλαγής των ορίων συνταξιοδότησης. Έγινε μια γενικότερη συζήτηση από τον Υφυπουργό, όπως συμβαίνει και σε όλες τις άλλες χώρες. Και σε αυτό το οποίο αναφέρθηκε θα είναι μια συζήτηση που γίνεται όπως γίνεται σε όλες τις χώρες, ανά τρία χρόνια μέχρι το 2027, χωρίς να προαναγγέλλει το οτιδήποτε ο Υφυπουργός. Και μάλιστα έγινε και σαφές ότι οποιαδήποτε συζήτηση γίνει το 2027 δεν θα έχει τη λογική που είδαμε σε κάποια δημοσιεύματα κάποιων απότομων αλλαγών, όπως, τέλος πάντων, περιγράφηκε. Αλλά για να κρατήσουμε το σημαντικό και στα δύο που με ρωτήσατε, ούτε κατάργηση του ισοδύναμου υφίσταται ούτε αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης”.

Οι αντιδράσεις

“Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως οι πρόσφατες δηλώσεις του υφυπουργού Κοινωνικής Ασφάλισης, κ. Τσακλόγλου περί μελλοντικής αύξησης των ορίων ηλικίας, δεν έγιναν τυχαία”, δήλωσε χαρακτηριστικά, ο αρμόδιος τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ  Γ. Γαβρήλος υποστηρίζοντας πως “η ΝΔ έχει κρυφή μνημονιακή ατζέντα”.

“Μνημονιακές πολιτικές, σε καιρό ‘δήθεν’ κανονικότητας, με στόχο την εξόντωση των εργαζομένων και την φτωχοποίηση μεγάλων στρωμάτων της κοινωνίας, την ώρα που λίγοι και εκλεκτοί δεν ελέγχονται για την αισχροκέρδεια, την καταπάτηση της εργασιακής νομοθεσίας, τον υπέρογκο πλουτισμό”, τόνισε ο κ. Γαβρήλος.

Επίθεση κατά της κυβέρνησης για το θέμα των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης εξαπέλυσε και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, με αφορμή τις δηλώσεις Τσακλόγλου.

“Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, αφού υφάρπαξε την ψήφο των συνταξιούχων υποσχόμενη την κατάργηση του νόμου Κατρούγκαλου, του νόμου που αύξησε εν μια νυκτί τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης κατά 10-15 χρόνια, όχι μόνο τον υιοθέτησε αλλά συνεχίζει ακόμα πιο πέρα”, δήλωσε ο Γιώργος Μουλκιώτης, βουλευτής και υπεύθυνος Κ.Τ.Ε. Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης του ΠΑΣΟΚ.

Και προσέθεσε: “.Τώρα, ο υφυπουργός της κυβέρνησης του ‘πολυδύναμου εκσυγχρονισμού’, κ. Π. Τσακλόγλου, επισείοντας για ακόμη μια φορά τον κίνδυνο του δημογραφικού προβλήματος, διαψεύδει τις προηγούμενες διαβεβαιώσεις της ίδιας της κυβέρνησης και ανοίγει ξανά τη συζήτηση για ακόμα μία αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης”.

“Πολιτική αβελτερία; Νεοφιλελευθερισμός; Και τα δύο;”, τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Μουλκιώτης, υπογραμμίζοντας ότι το ΠΑΣΟΚ–ΚΙΝΑΛ “απορρίπτει οποιαδήποτε τέτοια συζήτηση”.

Η απάντηση Άδωνη

Στη συζήτηση, πάντως, παρενέβη ο υπουργός Εργασίας Άδωνις Γεωργιάδης με ανάρτησή του “Ο νόμος που συνέδεσε τα όρια ηλικίας με το προσδόκιμο ζωής και που περιγράφει και τον μηχανισμό επανυπολογισμού ανά τριετία είναι ο Νόμος 3863/2010” ανέφερε ο υπουργός αναφερόμενο στον τότε αρμόδιο υφυπουργό  για την Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση τον κ. Γιώργο Κουτρουμάνη. “Τώρα το πώς γίνεται να κατηγορεί σήμερα το ΠΑΣΟΚ τον κ. Τσακλόγλου, διότι επανέλαβε δημοσίως το τί προβλέπει ο νόμος του ΠΑΣΟΚ και αυτό μάλιστα να είναι και “η κρυφή αντικοινωνική ατζέντα της ΝΔ” τι να σας πω, εμένα πάντως με ξεπερνά. Το ΠΑΣΟΚ έδωσε μεγάλη μάχη και πλήρωσε μεγάλο κόστος για να μείνει η Ελλάδα στο € και θα το πω για άλλη μία φορά, είναι κρίμα να προσπαθεί να μοιάζει στον πρώιμο αντιμνημονιακό Σύριζα την ώρα μάλιστα που αυτός εξαφανίσθηκε. Επί της ουσίας κανένα ζήτημα αναπροσαρμογής ορίων ηλικίας δεν υφίσταται σήμερα και έως το 2027, τότε οι αρμόδιοι υπουργοί θα αποφασίσουν το πώς και το εάν θα εφαρμοστεί η σχετική πρόβλεψη, εάν συντρέχουν τότε οι σχετικές προϋποθέσεις κλπ. Ας αφήσουμε τον λαϊκισμό μακρυά από το Ασφαλιστικό μας σύστημα τον πληρώσαμε πανάκριβα στο παρελθόν” κατέληξε ο κ. Γεωργιάδης.

Η σκληρή πραγματικότητα

Πάντως το μεγάλο ζήτημα είναι το πώς θα πηγαίνουν τα δημοσιονομικά και το κατά πόσο θα αντέχει ο προϋπολογισμός, σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας, υψηλών επιτοκίων και βέβαια δημογραφικής συρρίκνωσης, καθώς  αυτή τη στιγμή τα μισά χρήματα που δίνονται για συντάξεις προέρχονται από τον Έλληνα φορολογούμενο και όχι από εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.

Περιγράφοντας μάλιστα και τη δυναμική των αναλογιστικών μελετών, που αποτελούν τη βάση για τα “σενάρια” για τα όρια συναξιοδότησης και το ύψος των συντάξεων πριν λίγες εβδομάδες ο κ. Τσακλόγλου  ανέφερε στο συνέδριο “Δημογραφικό 2023 – Ώρα για δράση”, που διοργανώθηκε στο Athens Marriot Hotel, στην ενότητα με θέμα «Οικονομική ανάπτυξη και δημογραφική πολιτική.  Ο κ. Τσακλόγλου επισήμανε ότι “υπάρχει νόμος ήδη από το 2011 που συνδέει το όριο συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο της επιβίωσης στα 65 έτη. Λόγω της πανδημίας του κορονοϊού το προσδόκιμο αυτό δεν έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, επομένως δεν αναμένεται αναπροσαρμογή του ορίου συνταξιοδότησης τα αμέσως επόμενα χρόνια. Αναμφίβολα, όμως, κάποια στιγμή θα γίνει κι αυτό”

Ο υφυπουργός επεσήμανε ότι πρόβλημα υπογεννητικότητας και γήρανσης του πληθυσμού αντιμετωπίζουν όλες οι αναπτυγμένες και όλο και περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες. Καμία χώρα στον κόσμο, της οποίας το ποσοστό γονιμότητας έπεσε κάτω από 2,1%, δηλαδή αυτό που διατηρεί σταθερό τον γηγενή πληθυσμό, δεν κατάφερε να το αυξήσει πάνω από αυτό το όριο. Στη χώρα μας, ωστόσο, τα πράγματα για τα αμέσως επόμενα χρόνια δεν αναμένεται να χειροτερέψουν, καθώς συντρέχουν οι εξής παράγοντες:

– Η ανεργία είναι μεν υψηλή, αλλά πέφτει και θα συνεχίσει να μειώνεται τα επόμενα χρόνια, ενώ δημιουργήθηκαν σχεδόν 300.000 νέες θέσεις εργασίας την προηγούμενη τετραετία.

– Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών στην Ελλάδα είναι μεν χαμηλότερο σε σχέση με την Ε.Ε., ωστόσο αυξάνεται συνεχώς.

– Με ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις της προηγούμενης δεκαετίας έκλεισαν οι οδοί διαφυγής για πρόωρη συνταξιοδότηση.

– Μαζί με το προσδόκιμο της επιβίωσης αυξάνεται και το προσδόκιμο της υγιούς επιβίωσης, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι συνταξιούχοι να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας.

Σε “ανύποπτο” χρόνο, επίσης, το 2019, ο Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας είχε αναφέρει ότι  η συνταξιοδοτική δαπάνη στην Ελλάδα ως ποσοστό του ΑΕΠ, μετά την κορύφωσή της το 2016 (17,3%), προβλέπεται να αποκλιμακωθεί ραγδαία και να διαμορφωθεί σε 10,6% του ΑΕΠ το 2070, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη πτώση μεταξύ όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (-6,6 ποσ. μον. του ΑΕΠ έναντι μέσου όρου ΕΕ-28 -0,2 ποσ. μον. του ΑΕΠ).

“Εντούτοις” συνέχισε, “ελλοχεύουν κίνδυνοι για τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Αφενός, η πλημμελής εφαρμογή ή και ανατροπή των μεταρρυθμίσεων αυξάνει τις απαιτήσεις από τα δημόσια ταμεία και συνεπάγεται υψηλότερη συνταξιοδοτική δαπάνη.

Αφετέρου, η εφαρμογή των αποφάσεων της ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι οποίες έκριναν αντισυνταγματικές προγενέστερες περικοπές στις συντάξεις, αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο περαιτέρω αύξησης της συνταξιοδοτικής δαπάνης, και μάλιστα πιθανόν με αναδρομική ισχύ.

Οι απειλές

Με βάση, πάντως, τα όσα αναφέρει το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή σε σχέση με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού για το 2023, σε σχέση με τα δημόσια οικονομικά και την αντοχή τους, “η δημοσιονομική βελτίωση προέρχεται κατά κύριο λόγο από την αύξηση των εσόδων και – στο βαθμό που πραγματοποιηθούν οι προβλεπόμενοι ονομαστικοί ρυθμοί μεγέθυνσης – οι δημοσιονομικοί στόχοι του τρέχοντος και του επόμενου έτους είναι εφικτοί. Οι αβεβαιότητες αφορούν κυρίως τις οικονομικές και δημοσιονομικές επιπτώσεις των μεγάλων πρόσφατων φυσικών καταστροφών και το ενδεχόμενο επιβράδυνσης της διεθνούς οικονομίας εξαιτίας της διατήρησης των υψηλών επιτοκίων.

Οι πρώτες θέτουν επιτακτικά την ανάγκη ανοικοδόμησης και αποκατάστασης των ζημιών, με το ανάλογο κόστος, ενώ οι δεύτερες ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά τους εγχώριους ρυθμούς μεγέθυνσης και τα δημόσια έσοδα. Μια πρόσθετη πηγή αβεβαιότητας προέρχεται από την πρόσφατη απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου που έκρινε ως αντισυνταγματικές τις μειώσεις των συντάξεων των δικαστικών λειτουργών. Πρόκειται για μία ακόμα εκδήλωση του ανταγωνισμού μεταξύ της συνταγματικής νομιμότητας και της δημοσιονομικής σταθερότητας.

Από την πλευρά μας επισημαίνουμε ότι η γενικευμένη άρση των δημοσιονομικών μέτρων του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής θα επαναφέρει τα δημόσια οικονομικά της χώρας στην κατάσταση που βρίσκονταν πριν την έναρξη του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής.

Από την άλλη πλευρά, η επιλεκτική άρση μέτρων του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής σε συγκεκριμένες κατηγορίες δημόσιων λειτουργών, με δεδομένο ότι θα επιβαρύνει όλους τους υπόλοιπους, ενδέχεται να προκαλέσει το κοινό περί δικαίου αίσθημα και να αποδυναμώσει την εμπιστοσύνη στους Δημοκρατικούς θεσμούς.”

Με βάση, πάντως, την έκθεση του Γραφείου του Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή στα 32,914 δισεκ. είναι οι δαπάνες για τις συντάξεις και στα 23,777 δισεκ. οι εισφορές.

Στους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης παρατηρείται σημαντική αύξηση στις δαπάνες συντάξεων του τρέχοντος έτους, που πλησιάζει τα 2 δις, ενώ οι λοιπές κοινωνικές παροχές (πλην συντάξεων) θα αυξηθούν κατά 555 εκατ. Οι συντάξεις θα αυξηθούν ακόμα περισσότερο το 2024, κατά 859 εκατ., ενώ οι λοιπές κοινωνικές παροχές θα μειωθούν κατά 325 εκατ. Άραγε, πόσο θα αντέχει ο προϋπολογισμός; Κι αυτό την ώρα που είναι σαφές, ότι το επίπεδο των μελλοντικών συντάξεων που θα λάβουν οι σημερινοί εργαζόμενοι θα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την μελλοντική, επίσης, κατάσταση των δημόσιων οικονομικών της χώρας.