Standard & Poor’s: “Ψήφος εμπιστοσύνης” για ανάπτυξη, χρέος και αγορά εργασίας

Συνεχή επιτάχυνση στο ρυθμό ανάπτυξης τουλάχιστον μέχρι και το 2022 μαζί με αύξηση της απασχόλησης και των επενδύσεων βλέπει τα επόμενα χρόνια για την Ελλάδα η S&P, η οποία αναβάθμισε όπως αναμενόταν το αξιόχρεο της Ελλάδας κατά μια βαθμίδα από B + στο ΒΒ-.

Στο σχόλιο της η S&P ξεχνά την πολύ άσχημη κριτική που ασκούσε έως πρόσφατα για την ελληνική οικονομία. Εξηγεί την αναβάθμιση με την συνολική βελτίωση των προοπτικών της οικονομίας αναλύοντάς τες σε τρεις συν μια σταθερές.

Την επιτυχημένη εκτέλεση των προϋπολογισμών αφού και οι δημοσιονομική στόχοι επιτυγχάνονται και παράλληλα υλοποιούνται μέτρα που στηρίζουν το διαθέσιμο εισόδημα. Σημειώνει ιδιαίτερα ότι ο δημοσιονομικός κίνδυνος από δικαστικές αποφάσεις έχει μειωθεί σημαντικά . Τούτο διότι και η πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ για το νόμο Κατρούγκαλου αλλά και οι προηγούμενες αποφάσεις καταλήγουν σε αντιμετωπίσιμες υποχρεώσεις που δεν απειλούν εκτροχιασμό των προϋπολογισμών.

Ο Οίκος προβλέπει αύξηση της απασχόλησης περίπου 2% τα επόμενα χρόνια και ρυθμό ανάπτυξης 2,5% 2,7% και 2,9% για το 2020 ,2021 και το 2022 αντίστοιχα. Θεωρεί θετικά τα μέτρα με τα οποία μειώνεται η φορολογική επιβάρυνση κυρίως στα νοικοκυριά και βλέπει θετικά τις προσπάθειες αύξηση των επενδύσεων.

Στο κρίσιμο θέμα της διαχείρισης του χρέους ο οίκος αναφέρει ότι το προφίλ του ελληνικού χρέους είναι εξαιρετικό σε σχέση με άλλα κράτη μέλη της Ευρωζώνης και όχι μόνο. Εξηγώντας τονίζει ότι το μεγαλύτερο μέρος του χρέους είναι χαμηλότοκο με μεγάλο χρόνο ωρίμανσης και με την συμφωνία του Ιουνίου του 2018 οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας είναι εξαιρετικά χαμηλές για τουλάχιστον μια 10ετία.

Στο χρηματοπιστωτικό τομέα θεωρεί πολύ θετικό βήμα την άρση των Capital Control. Δίνει εύσημα για την προώθηση του σχεδίου Ηρακλής αλλά ζητά επιτάχυνση στην εκκαθάριση των κόκκινων δανείων.

Δημοσιονομικές προοπτικές

Αναλυτικότερα ο οίκος αναλύοντας την δημοσιονομική πορεία της χώρας και αναφερόμενος στον υπ αριθμό ένα κίνδυνο την συνταξιοδοτική δαπάνη σημειώνει ότι με τις αποφάσεις του ΣτΕ η συνολική συνταξιοδοτική δαπάνη θα ενισχυθεί, αλλά η κυβέρνηση έχει καταρτήσει ένα νέο ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό νομοσχέδιο το οποίο θα αντιμετωπίσει όλες τις επιπτώσεις που έχουν αυτές οι αποφάσεις σε επίπεδο προϋπολογισμού.

Αναφερόμενος στις αποφάσεις θυμίζει ότι τον Μάιο του 2019 το ΣτΕ αποφάσισε ότι η κατάργηση της παροχής δώρου στους δημοσίους υπαλλήλους (απόφαση που ελήφθη το 2013) ήταν αντισυνταγματική.

Κατόπιν τον Οκτώβριο 2019 το ίδιο δικαστήριο αποφάσισε ότι οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν το 2016 και μείωναν τις συντάξεις στο δημόσιο ήταν, επίσης, αντισυνταγματικές.

Αν και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρξει ένας επαναπροσδιορισμός των συντάξεων από τις 31 Δεκεμβρίου 2014 έως και σήμερα η επιβάρυνση θα είναι σχετικά περιορισμένη, καθώς αφορά ένα πολύ συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

ση του χρονικού διαστήματος στο οποίο θα μπορεί να εφαρμοστούν οι εν λόγω αποφάσεις.

Η Standar and Poor’s αναμένει ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας θα αυξηθεί ελαφρώς το 2019 στο 2,4% του ΑΕΠ, λόγω της αύξησης των εισαγωγών για την κάλυψη της υψηλότερης κατανάλωσης, την ανάκαμψη των επενδύσεων και την επιβράδυνση του παγκόσμιου οικονομικού εμπορίου.

Το 2018, οι σταθερές εξαγωγικές επιδόσεις, συμπεριλαμβανομένης της σημαντικής αύξησης του πλεονάσματος των υπηρεσιών, υπερ-αντισταθμίστηκαν από το υψηλότερο έλλειμμα πετρελαίου και την αύξηση των εισαγωγών.

Σημαντική επίσης εξέλιξη θεωρεί την άρση των capital controls τον Σεπτέμβριο 2019.

Εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2015 προκειμένου να προστατεύσουν το τραπεζικό σύστημα και να αποτρέψουν επιθετικές εκροές καταθέσεων.

Μετά την άρση των capital controls δεν έχει καταγραφεί κάποια σημαντική εκροή καταθέσεων, αν και αυτές παραμένουν στο 13% του ποσού που βρίσκονταν πριν από τα τέλη του 2014.

Ο οίκος αναφέρει ότι η άρση των capital controls θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη στην ελληνική οικονομία, θα μειώσει το χρηματοπιστωτικό κόστος και θα βοηθήσει σημαντικά τις επιχειρήσεις.

Η αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας αντικατοπτρίζει τη βελτίωση των οικονομικών προοπτικών, σε συνδυασμό με την πολύ καλή πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού και μία θετική δομή του κρατικού χρέους.

Σημειώνεται ότι η Ελλάδα έχει ένα από τα πιο θετικά προφίλ χρέους, τόσο από πλευράς σύνθεσης όσο και ορίζοντα ωρίμανσης μεταξύ των χωρών που καλύπτει ο οίκος.

Το τμήμα του ελληνικού χρέους που διαπραγματεύεται στις αγορές είναι λιγότερο από το 20% του συνολικού χρέους της χώρας και χαμηλότερο από το 40% του ΑΕΠ.

Παράλληλα η χώρα διαθέτει ένα σημαντικό κεφαλαιακό μαξιλάρι, γεγονός που μπορεί να βοηθήσει τη χώρα να αποπληρώσει σημαντικό χρέος των υποχρεώσεών της αναφορικά με το χρέος έως το 2023.

Ο οίκος εκτιμά ότι θα υπάρξει υποχώρηση του ελληνικού χρέους και εντός του 2019, λόγω της ανάκαμψης του ονομαστικού ΑΕΠ αλλά και της αύξησης του πλεονάσματος τρεχουσών συναλλαγών.

Βελτίωση των προοπτικών ανάπτυξης

Εκτιμάται ότι ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2019 θα φθάσει στο 2%, ενώ θα επιταχυνθεί στο διάστημα 2020 – 2022.

Η βελτίωση στην απασχόληση παραμένει σταθερή και εκτιμάται ότι η μέση ανάπτυξη της θα φθάσει στο 2% έως το 2022, αν και η πρόσφατη αύξηση του κατώτατου μισθού μπορεί να οδηγήσει σε χαλάρωση του ρυθμού αύξησης των προσλήψεων.

Η οικονομία θα επωφεληθεί από την αύξηση των θέσεων μόνιμης εργασίας, αν και τόσο το 2018 όσο και στο μεγαλύτερο μέρος του 2019 άνω του 50% των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν ήταν περιορισμένου χρόνου.

Τον Ιούλιο του 2019, η Νέα Δημοκρατία κέρδισε τις γενικές εκλογές και απέκτησε την απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, με πρωθυπουργό τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Κατά την προεκλογική της εκστρατεία η ΝΔ υποσχέθηκε μια ατζέντα οικονομικής πολιτικής που περιλαμβάνει σχέδια για τη μείωση του φορολογικού βάρους των νοικοκυριών και των εταιρειών, για την επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων, τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και τη διευκόλυνση της μείωσης των υψηλών NPEs των τραπεζών.

Πιστεύουμε ότι εάν υλοποιηθούν αυτά τα σχέδια, η μέχρι τώρα σχετικά συγκρατημένη οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας μπορεί να επιταχυνθεί.

Κατά τα επόμενα τρία χρόνια, αναμένουμε ότι η οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας θα ξεπεράσει τον μέσο όρο της ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένου του πραγματικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ.

Επίσης, αναμένουμε ότι οι οικονομικές επιδόσεις θα παραμείνουν ισορροπημένες, στηριζόμενες κυρίως από την εγχώρια ζήτηση και τις εξαγωγές.

Σε αυτό το πλαίσιο, αναμένουμε μια σταθερή άνοδο της ιδιωτικής κατανάλωσης εν μέσω υψηλότερης απασχόλησης και της σχεδόν 11% αύξησης του μηνιαίου κατώτατου μισθού.

Τα προγραμματισμένα φορολογικά μέτρα, όπως η μείωση του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων για άτομα με χαμηλό εισόδημα, η μείωση του φόρου ακίνητης περιουσίας και το αναθεωρημένο χρονοδιάγραμμα για την πληρωμή των καθυστερούμενων οφειλών πρέπει να υποστηρίζουν το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών.

Τραπεζικό σύστημα- κόκκινα δάνεια

Όπως αναφέρει η Standard and Poor’s οι ελληνικές τράπεζες σημείωσαν πρόοδο στη μείωση των NPEs, καθώς στις 30 Ιουνίου 2019 τα NPEs ήταν μόλις πάνω από τα 75 δισ. ευρώ (εξαιρουμένων των εκτός ισολογισμού στοιχείων), μειωμένα κατά 30% από τα 107,2 δισ. ευρώ το Μάρτιο του 2016.

Οι συνεχιζόμενες πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του μεγάλου αριθμού των NPEs περιλαμβάνουν διαγραφές δανείων, εξωδικαστικό συμβιβασμό, ανάπτυξη δευτερογενούς αγοράς και ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς.

Ο νόμος για την προστασία της κατοικίας που συμφωνήθηκε με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ νωρίτερα μέσα στο 2019, είναι πιθανό να μειώσει τον αριθμό των στρατηγικών κακοπληρωτών και να επιταχύνει τους συμβιβασμούς με τους δανειολήπτες, οι οποίοι υπό ορισμένες συνθήκες θα επωφεληθούν από κρατική επιδότηση για δόσεις στεγαστικών δανείων.

Με βάση τον τρόπο με τον οποίο αναπτύχθηκε η κατάσταση υψηλών επιπέδων NPEs στην Ισπανία, την Ιρλανδία, τη Σλοβενία και την Κύπρο, η Standard and Poor’s εκτιμάει ότι μια ταχύτερη μείωση των NPEs, ενδέχεται να μην είναι δυνατή χωρίς μια πιο αποφασιστική προσέγγιση και ενδεχομένως πρόσθετη κρατική στήριξη.

Οι ελληνικές αρχές θεσπίζουν ένα καθεστώς προστασίας περιουσιακών στοιχείων (Ηρακλης) το οποίο έχει ήδη εγκριθεί από την αρχή ανταγωνισμού της ΕΕ – το οποίο συνεπάγεται τη χορήγηση κρατικών εγγυήσεων για ανώτερα τμήματα προτεινόμενων τιτλοποιήσεων NPEs για τη μείωση των NPEs στο τραπεζικό σύστημα.

Η εφαρμογή ενός καθεστώτος, που προτείνεται από την Τράπεζα της Ελλάδος, για τη μεταφορά ορισμένων NPEs σε εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων έχει τεθεί σε αναμονή.

Κατά την άποψη της Standard and Poor’s, η εφαρμογή των παραπάνω προτάσεων θα βελτιώσει σημαντικά την πιθανότητα των τραπεζών να επιτύχουν τον δικό τους στόχο μείωσης των NPEs στο 20% ή και χαμηλότερα.

Σύμφωνα με τη Standard and Poor’s τα μέτρα αυτά θα βοηθήσουν στην αποκατάσταση του μηχανισμού νομισματικής μετάδοσης και στην επιτάχυνση της οικονομικής ανάκαμψης.

Ήδη, οι νέες πιστώσεις σε μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις αυξάνονται, σημειώνοντας αύξηση 2,9% ετησίως τον Αύγουστο του 2019, ενώ οι πιστώσεις των νοικοκυριών εξακολουθούν να μειώνονται.

Ωστόσο, η συνολική πίστωση σε μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά εξακολουθεί να μειώνεται (κατά 10% ετησίως τον Αύγουστο του 2019).

Η ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα βελτιώθηκε.

Από το πρώτο τρίμηνο του 2019, οι τράπεζες δεν βασίζονται πλέον σε δαπανηρή βοήθεια έκτακτης ρευστότητας από την ΕΚΤ (ELA).

Η χρηματοδότηση από των ELA στις ελληνικές εμπορικές τράπεζες ανήλθε σε 8,2 δισ. ευρώ τον Αύγουστο του 2019, σε σύγκριση με το ιστορικό υψηλό των 126,7 δισ. ευρώ το 2015.

Οι τραπεζικές καταθέσεις αυξάνονται, με τις καταθέσεις των νοικοκυριών και των εταιρειών να αυξάνονται περίπου κατά 6,2% ετησίως τον Αύγουστο του 2019.

Ωστόσο, το σημερινό άθροισμα των καταθέσεων παραμένει περίπου 13% χαμηλότερα από το επίπεδο που διαπιστώθηκε πριν από την οικονομική και χρηματοπιστωτική αναταραχή που οδήγησε σε ελέγχους κεφαλαίου τον Ιούλιο του 2015.

Η επιτυχής κατάργηση των ελέγχων κεφαλαίου, χωρίς καμία δυσμενή επίδραση στις ροές καταθέσεων, σηματοδοτεί τη βελτίωση της εμπιστοσύνης των οικονομικών παραγόντων και συμβάλλει ικανοποιητικά στο επενδυτικό περιβάλλον της Ελλάδας.

Κατά το τελευταίο έτος, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες της Ελλάδας έχουν εκδώσει καλυμμένα ομόλογα για πρώτη φορά μετά το 2014. Τώρα που έχει ολοκληρωθεί το πρόγραμμα του ESM, οι τράπεζες στην Ελλάδα έχουν χάσει το waiver, που τους επέτρεπε να έχουν πρόσβαση σε τακτική χρηματοδότηση από την ΕΚΤ χρησιμοποιώντας ελληνικά κρατικά ομόλογα ως εξασφάλιση.

Ωστόσο, η χρηματοδότηση των τραπεζών δεν διακόπηκε.