Τι θα κρίνει τη διείσδυση των ΑΠΕ στην εγχώρια ηλεκτροπαραγωγή

Ο ραγδαίος ρυθμός επαύξησης της εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ αλλά και η επίτευξη μεριδίων ρεκόρ στη συμμετοχή τους στην ηλεκτροπαραγωγή έχουν, αναμφίβολα, ιδιαίτερα θετικές συνέπειες στην απεξάρτηση της ελληνικής οικονομίας τόσο από την καύση άνθρακα –τουλάχιστον όσον αφορά στις ενεργειακές ανάγκες που καλύπτονται μέσω του ηλεκτρισμού–, και τις ακόλουθες εκπομπές Αερίων του Θερμοκηπίου (ΑτΘ), όσο και από τις εισαγωγές ενεργειακών αγαθών από το εξωτερικό.

Συνεπάγονται, όμως, και μια σειρά νέων τεχνικών προκλήσεων, που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά και εγκαίρως προκειμένου να μην αποτελέσουν ανασταλτικούς παράγοντες στην περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ ή και εστίες σημαντικών προβλημάτων.

Αυτό αναφέρει η νέα ανάλυση της διαΝΕΟσις, που δημοσιεύτηκε σήμερα, για τις σημαντικές προκλήσεις  και προοπτικές της διείσδυσης των ΑΠΕ στην εγχώρια ηλεκτροπαραγωγή, που υπογράφουν η Φαίη Μακαντάση, Διευθύντρια Ερευνών της διαΝΕΟσις και ο Ηλίας Βαλεντής, Senior Research Analyst του οργανισμού.

Όπως σημειώνεται οι ΑΠΕ που λειτουργούν σήμερα είναι συνολικής ισχύος 15 γιγαβατώρες (GW) συνολικής ισχύος με δυνατότητα υποδοχής του υπάρχοντος συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας από 28 έως 30 GW ενώ το 2024 η πλειονότητα (55,3%) της ζητούμενης ηλεκτρικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο σύστημα της Ελλάδας καλύφθηκε από ΑΠΕ.

Ωστόσο, για να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη από τη διείσδυση των ΑΠΕ, να περιοριστούν σπατάλες ενέργειας που γίνονται λόγω υπερπροσφοράς και αναγκαίων περικοπών και να προχωρήσει απρόσκοπτα η πράσινη μετάβαση απαιτούνται μια σειρά από ενέργειες, όπως επισημαίνει η ανάλυση της διαΝΕΟσις.

Όπως αναφέρεται, κάποιες τεχνολογίες ΑΠΕ, όπως π.χ. τα φωτοβολταϊκά, παράγουν δυσανάλογη ποσότητα ενέργειας κάποιες ώρες της ημέρας, π.χ. με την ηλιοφάνεια. Αντίστοιχα, άλλες τεχνολογίες, όπως οι ανεμογεννήτριες, εξαρτώνται από την περιοδικότητα καιρικών φαινομένων.

Καθώς δεν υπάρχουν εξελιγμένες τεχνολογίες αποθήκευσης και τα δίκτυα έχουν περιορισμένη χωρητικότητα, το πλεόνασμα που προκύπτει λόγω των παραπάνω περιορισμών δεν μπορεί να αξιοποιηθεί πάντα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2024 στην Ελλάδα περικόπηκαν 860 γιγαβατώρες (GWh) πράσινης ενέργειας λόγω της μειωμένης δυνατότητας αποθήκευσης της ενέργειας αυτής.

Το μέγεθος αυτό αντιστοιχεί στο 3,3% της συνολικής παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ το ίδιο διάστημα και είναι υπερδιπλάσιο του αντίστοιχου του 2023.

Σύμφωνα με την ανάλυση αν μπορούσε να αξιοποιηθεί αυτή η ποσότητα χαμένης ενέργειας το μερίδιο των ΑΠΕ στην κάλυψη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο σύστημα θα αυξάνονταν κατά 1,7 ποσοστιαίες μονάδες (από 55,3% σε 57%) ενώ η χώρα θα είχε καθαρές εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας πάνω από 1,1 τεραβατώρες (TWh).

Την ίδια ώρα οι τεχνικές απώλειες είναι σημαντικές καθώς το ελληνικό δίκτυο σταθμών και υποσταθμών δεν είναι κατάλληλα σχεδιασμένο ώστε να ευνοεί την παραγωγή από ΑΠΕ. Ένα καλύτερα σχεδιασμένο δίκτυο, περισσότερο προσαρμοσμένο στις ανάγκες των ΑΠΕ και συχνότερα προσαρμοζόμενο σε νεότερες ανάγκες, θα μπορούσε να περιορίσει τέτοιες απώλειες.

Επιπλέον, καταγράφονται σημαντικά προβλήματα χωρητικότητας σχεδόν στο 1/4 των μετασχηματιστών υψηλής προς μέσης τάσης του ΔΕΔΔΗΕ. Συγκεκριμένα από συνολικά 453 μετασχηματιστές, 29 έχουν εξαντλήσει το θερμικό τους περιθώριο, 82 έχουν εξαντλήσει το περιθώριο στάθμης βραχυκύκλωσης και πέντε έχουν εξαντλήσει ταυτόχρονα και τα δύο αυτά περιθώρια.

Όπως επισημαίνουν οι αναλυτές της διαΝΕΟσιςοι παραπάνω προκλήσεις συχνά λειτουργούν ταυτόχρονα. Για παράδειγμα, μια νέα μονάδα ΑΠΕ τοποθετημένη σε ένα λιγότερο βολικό σημείο για το δίκτυο, η οποία παράγει διαφορετικές ποσότητες μέσα στην ημέρα, μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη τεχνική απώλεια.

Πώς ακριβώς; Η παραγόμενη ενέργεια κάποιες ώρες της ημέρας μπορεί είτε να εξαντλεί τις δυνατότητες απορρόφησης από το τοπικό δίκτυο και γι’ αυτό να πρέπει να μεταφερθεί σε πιο μακρινούς «παρακαμπτήριους» σταθμούς και υποσταθμούς του δικτύου, αυξάνοντας επομένως και την απώλεια.

Σύμφωνα με την ανάλυση η μεγάλη πίεση που συνεπάγεται ήδη για τις ηλεκτρικές υποδομές της χώρας μας η ταχεία διείσδυση των ΑΠΕ στο μείγμα της ηλεκτροπαραγωγής θα αποτελέσει μια ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση στο προσεχές μέλλον.

Οι τρεις προκλήσεις αλλά και οι κατευθύνσεις που δίνει είναι:

1. Ο εκσυγχρονισμός, η αναβάθμιση και η επέκταση (προς τα μη-διασυνδεδεμένα νησιά) του εσωτερικού ηλεκτρικού δικτύουτης χώρας μας αποτελούν σίγουρα την πλέον αναγκαία συνθήκη για την πράσινη μετάβασή της. Και ο μακρύς χρονικός ορίζοντας που απαιτείται για την υλοποίηση των σχετικών έργων προσδίδουν στον σχεδιασμό, στον προγραμματισμό και στη διευθέτησή τους τον χαρακτήρα του κατεπείγοντος.

2. Ο δεύτερος παράλληλος στόχος αφορά στην αναβάθμιση των διεθνών διασυνδέσεων του ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος, με τις γειτονικές χώρες. Οι αναλυτές σημειώνουν ότι υπάρχει σημαντική σκοπιμότητα: α) για επιπλέον ηλεκτρικές διασυνδέσεις (Κύπρος, Αίγυπτος, Ισραήλ κ.ά.), β) για επαύξηση της χωρητικότητας των υφιστάμενων διασυνδέσεων και γ) για ενίσχυση των διασυνδέσεων των κρατών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης μεταξύ τους, ώστε να επαυξηθούν οι δυνατότητες μεταφοράς ενέργειας από/προς την Κεντρική Ευρώπη.

3. Τρίτος παράλληλος στόχος είναι η βέλτιστη αξιοποίηση των τρεχουσών υποδομών, με τρόπο που ταυτόχρονα να μεγιστοποιεί τη συνολική ηλεκτροπαραγωγή από όλες τις μορφές ΑΠΕ και να ελαχιστοποιεί τα φαινόμενα υπερπροσφοράς ενέργειας (γενικής ή τοπικής) και αχρείαστων απωλειών. Για να γίνει αυτό, απαιτείται ο σχεδιασμός ανάπτυξης και ένταξης των νέων μονάδων ΑΠΕ να λαμβάνει υπ’ όψιντις τρέχουσες δυνατότητες του δικτύου και έναν ρεαλιστικό προγραμματισμό για την εξέλιξή τους στο μέλλον, να αξιοποιεί στον μέγιστο βαθμό τα πλεονεκτήματα της κάθε τεχνολογίας ΑΠΕ και να αντισταθμίζει τα αντίστοιχα μειονεκτήματα.