Το κόστος της απόφασης της ΕΚΤ για την Ελλάδα

Το γεγονός

Την Τετάρτη, 04 Φεβρουαρίου η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποφάσισε  να άρει την εξαίρεση που είχε προβλεφθεί για τα εμπορεύσιμα χρηματοδοτικά μέσα που εκδίδονται ή είναι εγγυημένα από το Ελληνικό Δημόσιο και βάσει των οποίων οι ελληνικές τράπεζες είχαν πρόσβαση στις πράξεις νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος, απόφαση που θα εκτελεστεί από τις 11 Φεβρουαρίου.

Πολιτική σημασία
Η εξέλιξη αυτή δεν αποτελεί έκπληξη αλλά όπως είχε γραφτεί και σε προηγούμενο άρθρο στα τέλη του Δεκεμβρίου, «σύμφωνα με την απόφαση 2013/6 της ΕΚΤ που ελήφθη στις 22 Μαρτίου 2013, οι κρατικές εγγυήσεις που καταθέτουν οι τράπεζες για την άντληση ρευστότητας από την ΕΚΤ,  θα πάψουν να γίνονται δεκτές από 1ης Μαρτίου 2015».

Επομένως η ΕΚΤ απλά μετέφερε το χρόνο μίας προειλημμένης απόφασης της δεκαεπτά ημέρες νωρίτερα από τον αρχικό προγραμματισμό. Η πρακτική αυτή του ήπιου αιφνιδιασμού είναι χαρακτηριστική της ΕΚΤ και ερμηνεύεται ως προσπάθεια άσκησης πίεσης εκατέρωθεν, σε ελληνική κυβέρνηση και εταίρους, προκειμένου να καταλήξουν σε συμφωνία το συντομότερο δυνατό. Ως εκ τούτου είναι περισσότερο μία πολιτική παρά μία οικονομική κίνηση.

Το οικονομικό κόστος της απόφασης της ΕΚΤ
Σύμφωνα με υπολογισμούς του  www.analitis.gr το τελικό κόστος για τις τράπεζες από την κίνηση της ΕΚΤ θα είναι 530 εκ σε ετήσια βάση, δηλαδή 44,1 εκ ευρώ το μήνα παραπάνω κόστος απ’ ότι πριν την απόφαση της ΕΚΤ. Αν θεωρήσουμε ότι η χρηματοδότηση από τον ELA θα κρατήσει μέχρι να γίνει μία συμφωνία με την Τρόικα και το αργότερο μέχρι τον Ιούλιο του 2015, τότε μιλάμε για μέγιστο διάστημα πέντε μηνών  και μέγιστο συνολικό κόστος για την Ελλάδα 220,5 εκ ευρώ (* αναλυτικά οι υπολογισμοί με σύνδεσμο στον ισολογισμό της Τράπεζας της Ελλάδας στο τέλος του άρθρου).

Αν υπάρξουν και άλλες εκροές καταθέσεων;

Αν υπάρξουν και άλλες εκροές από τις ελληνικές τράπεζες το ποσό αυτό θα αυξηθεί αναλόγως πάντα μέσα στα πλαίσια της παραπάνω λογικής και τελικά ποτέ σε βαθμό που να απειλήσει την Ελλάδα, δεδομένου ότι στο ζενίθ της κρίσης η εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από την ELA είχε ανέλθει μέχρι και στα 124 δις ευρώ, ποσό υπερδιπλάσιο των τρεχουσών χρηματοδοτικών τους αναγκών.
Κόστος στην πραγματική οικονομία
Το κόστος στην πραγματική οικονομία συνδέεται με τη γενικότερη δυσχέρεια των ελληνικών τραπεζών να παράσχουν δάνεια, κατάσταση η οποία επιδεινώθηκε κατά την προεκλογική περίοδο και η οποία παρατείνεται επιδεινούμενη όσο  διαρκεί η διαπραγμάτευση της νέας κυβέρνησης με την Τρόικα και εν προκειμένω και από τη συγκεκριμένη απόφαση της ΕΚΤ. Σε γενικές γραμμές μιλούμε για την παράταση μίας ήδη γνωστής και προεξοφλημένης κατάστασης και όχι για κάποια δραματική αλλαγή. Πάντα, ωστόσο, όλα συνδέονται με το ύψος των εκροών από τις τράπεζες και ως γνωστό αν υπάρξει υπερβολή ή και πανικός τότε θα υπάρξει κίνδυνος ελληνικού «αυτοτραμαυτισμού».

Υπάρχει κίνδυνος διακοπής χρηματοδότησης από τον ELA – Νομικά ζητήματα

Όπως γράφτηκε σε προηγούμενη ανάλυση στις αρχές Ιανουαρίου, «αν και η εθνική κεντρική τράπεζα, δηλαδή, εν προκειμένω η Τράπεζα της Ελλάδας έχει μεν την υποχρέωση να ενημερώσει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τις άλλες εθνικές κεντρικές τράπεζες για την πρόθεσή της να παραχωρήσει ELA σε εγχώριες τράπεζες αλλά  χωρίς να χρειάζεται την έγκριση τους,  σύμφωνα με το  άρθρο 14.4 του καταστατικού της ΕΚΤ, εάν μια άλλη κεντρική τράπεζα ή η ΕΚΤ, έχουν ένσταση, τότε το θέμα τίθεται σε ψηφοφορία σε συνεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ,  όπου η θέση υπέρ ή κατά του ELA περνά με ειδική πλειοψηφία δύο τρίτων. Σε κάθε περίπτωση η «επανέγκριση» του ELA από την ΕΚΤ γίνεται ανά δύο εβδομάδες σε μία, κατά κανόνα, τυπική διαδικασία.

Επιπλέον, δεδομένου ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε διαπραγμάτευση με τους εταίρους της για μία νέα συμφωνία αλλά και εξαιτίας του πανευρωπαϊκού και διεθνούς ενδιαφέροντος για την εξεύρεση μίας λύσης, η πιθανότητα να προκύψει τέτοιο ζήτημα είτε είναι μηδέν είτε τείνει στο μηδέν και επομένως η υπόθεση εργασίας με πιθανότητες 99,9% είναι πως δεν πρόκειται να υπάρξει τέτοιο θέμα.
Χρονικός περιορισμός του ELA
Όπως γράφτηκε σε προηγούμενη ανάλυση «τα χρονικά περιθώρια που προκύπτουν  από το άρθρο 101, κανονισμός 3603/93 της Συνθήκης εγκαθίδρυσης της ΕΕ, το οποίο αποκλείει τη νομισματική χρηματοδότηση, δηλαδή τη χρηματοδότηση κρατικού προϋπολογισμού μέσω της νομισματικής πολιτικής,  …  μετουσιώνονται στην απόφαση της ΕΚΤ για τη δυνατότητα χρήσης του ELA για διάστημα έως έξι μηνών».

Εφόσον τα χρονικά περιθώρια που έχουν τεθεί για την επίτευξη συμφωνίας τελειώνουν τον Ιούλιο, το διάστημα των έξι μηνών καλύπτει την Ελλάδα.

 *Υπολογισμός του κόστους της απόφασης της ΕΚΤ
Λαμβάνοντας υπόψην ότι το συγκεκριμένο ζήτημα αφορά στη χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών σε μία κρίσιμη στιγμή για τη χώρα και καθώς γράφονται και ακούγονται σχετικά με αυτό πολλά, ο υπολογισμός του οικονομικού κόστους της απόφασης της ΕΚΤ γίνεται αναλυτικά παρακάτω  σε διακριτά βήματα, με την παροχή του σχετικού συνδέσμου από τον ισολογισμό της Τράπεζας της Ελλάδας. ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να ελέγξει μόνος του την ορθότητα του.

Βήματα για τον υπολογισμό του κόστους της απόφασης της ΕΚΤ

• Πηγαίνοντας στον ακόλουθο σύνδεμο θα βρείτε τον  Ισολογισμό της Τράπεζας της Ελλάδας.
• Επιλέγοντας την καρτέλα «liabilities»(υποχρεώσεις) θα διαπιστώσετε ότι το Δεκέμβριο του 2014 οι ελληνικές τράπεζες χρωστούσαν στο ευρωσύστημα 56 δις ευρώ.
• Επιλέγοντας την καρτέλα «assets» (περιουσιακά στοιχεία) θα δείτε ότι κατέχουν ελληνικούς κρατικούς τίτλους ύψους 12 δις ευρώ, από τα οποία 7,4 δις ευρώ είναι έντοκοι τίτλοι του δημοσίου
• Για να διαπιστώσετε πόσα από αυτά χρησιμοποιούνται ως εγγυήσεις για την άντληση ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υπολογίστε ότι η ΕΚΤ έχει ήδη όριο στους έντοκους τίτλους του δημοσίου που δέχεται τα 3,5 δις ευρώ και επομένως οι συνολικές εγγυήσεις των τραπεζών είναι 12 –(7,4 – 3,5) = 8,1 δις ευρώ, τα οποία γίνονται δεκτά με κούρεμα 40%  και αντιστοιχούν σε ρευστότητα ύψους 3,24 δις ευρώ.
• Στο παραπάνω ποσό προσθέστε τα ομόλογα ύψους 25 δις ευρώ που έχουν οι ελληνικές τράπεζες στους ισολογισμούς τους και τα οποία εξέδωσαν οι ίδιες και τα εγγυήθηκε το ελληνικό δημόσιο (Pillar II και Pillar III) και τα οποία γίνονται επίσης δεκτά με 40% κούρεμα, οπότε συνολικά οι τράπεζες αντλούν μέσω της χρήσης εγγυήσεων συνδεδεμένων με το ελ ληνικό δημόσιο: 25Χ40% + 3,24 = 13,24 δις.
• Στο παραπάνω ποσό προσθέστε τη ρευστότητα που άντλησαν, ήδη, τις τελευταίες ημέρες οι ελληνικές τράπεζες από τον ELA και τις εκροές καταθέσεων Δεκεμβρίου και Ιανουαρίου και των πρώτων ημερών του Φεβρουαρίου, δηλαδή σύνολο 21 δις ευρώ και το τελικό, επιπλέον, ποσό ρευστότητας που θα χρειαστούν οι ελληνικές τράπεζες από τον ELA διαμορφώνεται στα 34,24 δις ευρώ
• Πατώντας  εδώ θα βρείτε έναν υπολογιστή επιτοκίου και λαμβάνοντας υπόψη ότι το κόστος χρηματοδότησης από τον ELA είναι 1,55% ενώ από την ΕΚΤ 0,05% θα διαπιστώσετε πως το τελικό κόστος για τις τράπεζες από την κίνηση της ΕΚΤ θα είναι 530 εκ σε ετήσια βάση, δηλαδή, περίπου, 44,1 εκ ευρώ το μήνα παραπάνω κόστος απ’ ότι πριν την απόφαση της ΕΚΤ.
• Αν θεωρήσουμε ότι η χρηματοδότηση από τον ELA θα κρατήσει μέχρι να γίνει μία συμφωνία με την Τρόικα και το αργότερο μέχρι τον Ιούλιο του 2015, τότε μιλάμε για μέγιστο διάστημα πέντε μηνών και μέγιστο συνολικό κόστος για την Ελλάδα 220,5 εκ ευρώ.

Αν υπάρξουν και άλλες εκροές από τις ελληνικές τράπεζες το ποσό αυτό θα αυξηθεί αναλόγως πάντα μέσα στα πλαίσια της παραπάνω λογικής και τελικά ποτέ σε βαθμό που να απειλήσει την Ελλάδα, εκτός από την περίπτωση εκτεταμένου πανικού, ο οποίος ούτως ή άλλως είναι από μόνος του αρκετός να προκαλέσει προβλήματα.

* Ο Πάνος Παναγιώτου είναι τεχνικός αναλυτής χρηματιστηριακών αγορών, εκδότης του www.analitis.gr , διευθυντής της Ελληνικής Κοινότητας Τεχνικών Αναλυτών στην Αγγλία ( www.ekta.gr)  και διευθυντής εκπαίδευσης και έρευνας της Enalos LTD στο Λονδίνο. Είναι δημιουργός λογισμικών αυτοματοποίησης της τεχνικής ανάλυσης (3F, DomiStock) και συγγραφέας χρηματιστηριακών και οικονομικών βιβλίων. Άρθρα και συνεντεύξεις του δημοσιεύονται για μιάμιση δεκαετία σε πληθώρα ΜΜΕ ενώ είναι συχνός καλεσμένος σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές .

** Το άρθρο του κ. Παναγιώτου δημοσιεύτηκε στις 5 Φεβρουαρίου στο  www.analitis.gr