Το πολιτικό πρόβλημα της τουρκικής οικονομίας

Σε οριακό σημείο, βρίσκεται πάλι η τουρκική οικονομία και ο πρόεδρος της χώρας Ταγίπ Ερντογάν πήρε (και το θέμα αυτό) πάνω του. Σε μια φαντασμαγορική παρουσίαση που έγινε σε συνεδριακό κέντρο στην Κωνσταντινούπολη ανακοίνωσε πακέτο οικονομικών μεταρρυθμίσεων, σε μια προσπάθεια να προλάβει την επόμενη κρίση…

Το ουσιαστικό πρόβλημά του είναι ότι η οικονομική κρίση συνδυάζεται με τα αδιέξοδα που έχει προκαλέσει η επιθετική εξωτερική πολιτική αλλά και η αυταρχική εσωτερική διακυβέρνηση. Ίσως γι΄ αυτό, η ομιλία για τη δέσμη οικονομικών μέτρων ξεκίνησε με αναφορά στην ευτυχή σύμπτωση, ότι η μέρα των ανακοινώσεων (12 Μαρτίου) θεωρείται επέτειος 100 ετών από την υιοθέτηση του εθνικού ύμνου της χώρας.

Στην οικονομία όμως τα πράγματα, δεν είναι θριαμβευτικά, καθώς το νόμισμα αντιμετωπίζει και πάλι πιέσεις παρότι η πολιτική χαμηλών επιτοκίων καταργήθηκε μαζί με την αποπομπή του προεδρικού γαμπρού από τη θέση του υπουργού Οικονομικών. Πρέπει να αυξηθούν και πάλι τα επιτόκια ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των αγορών, των ξένων επενδυτών που απομακρύνονται; Η απάντηση αναμένεται σύντομα, την ερχόμενη Πέμπτη 18 Μαρτίου οπότε θα αποφασίσει η κεντρική τράπεζα.

Ωστόσο, το 2020 το ΑΕΠ της χώρας σημείωσε αύξηση 1,8% αλλά στα μεγάλα αστικά κέντρα και ειδικά στην Κωνσταντινούπολη η ύφεση και η ανεργία είναι αισθητές. Τα στοιχεία για τις οικονομικές δραστηριότητες στις περιφέρειες δεν είναι διαθέσιμες αλλά υπάρχει ένα ενδεικτικό στοιχείο. Η κατανάλωση ρεύματος, η πορεία της οποίας συνήθως ακολουθεί την ίδια πορεία με το ΑΕΠ κάθε περιφέρειας. Η κατανάλωση ρεύματος στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης είναι μειωμένη 3% και τόσο εκτιμάται ότι θα είναι η ύφεση της οικονομίας στην περιοχή.

Παρόλα αυτά οι ανακοινώσεις του προέδρου Ερντογάν ήταν όπως πάντα, θριαμβευτικές. Δίνει έμφαση στην οικονομική σταθερότητα και συνεπώς θα περιορίσει τις καταναλωτικές κρατικές δαπάνες, ενώ ενισχύει την παραγωγή και τις εξαγωγές. Επειδή όμως διαθέτει κοινωνική ευαισθησία, απαλλάσσει από φόρο εισοδήματος 850 χιλιάδες επαγγελματίες. Και για να μην υπάρχουν απορίες κατονόμασε ως δικαιούχους της φοροαπαλλαγής «κουρείς, υδραυλικούς, μαραγκούς, τορναδόρους, καφετζήδες, ράπτες, μικροεπισκευαστές».

Στα πλαίσια της μείωσης του δημοσίου ελλείμματος που εξήγγειλε, ανακοίνωσε περιορισμό των παραγγελιών για οχήματα από κρατικές υπηρεσίες παρακάμπτοντας την κριτική για το στόλο 15 αεροσκαφών που διαθέτει η Προεδρία για την μετακίνηση του υψηλού ενοίκου, των συνεργατών και των μελών της οικογενείας του.

Όσον αφορά την περιστολή κρατικών δαπανών, αλλάζει η πρακτική του παρελθόντος για δανεισμό σε συνάλλαγμα καθώς με την υποτίμηση της λίρας, το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους γίνεται δυσβάστακτο. Θα γίνει προσπάθεια να ελεγχθεί η άνοδος τιμών και ειδικά στα τρόφιμα. Εξαγγελία για επιδοτήσεις στις εταιρείες που κάνουν προσλήψεις.

Εντύπωση προκαλεί ότι μεταξύ των μεταρρυθμίσεων είναι η περαιτέρω ενίσχυση της εξουσίας της Προεδρίας. Ιδρύονται υπηρεσίες «Βιομηχανιών εξοπλισμού και υπηρεσιών Υγείας» αλλά και «Εταιρειών Λογισμικού και Πληροφορικής» που υπάγονται κατευθείαν στον ίδιο. Ιδρύεται «Συμβούλιο Συντονισμού της Οικονομίας» που υπάγεται στην Προεδρία και «Επιτροπή Οικονομικής Σταθερότητας» με την προεδρία του υπουργού Οικονομικών που προφανώς θα λάβει τα επόμενα μέτρα λιτότητας.

Παράλληλα προαναγγέλλονται μέτρα που διευκολύνουν τα «ψηφιακά νομίσματα» και πρέπει να θεωρείται βέβαιον ότι σχεδιάζουν την δημιουργία τουρκικού ψηφιακού νομίσματος. Δεν είναι τυχαίο επίσης ότι αναβαθμίζεται ως ανεξάρτητη εταιρεία το εγχώριο σύστημα πληρωμών καρτών Troy. Θα ανταγωνίζεται συστήματα πληρωμών όπως Visa ή Mastercard στην Τουρκία ίσως και διεθνώς αν βέβαια το εμπιστεύονται ξένες τράπεζες…

Η επιλογή να ονομαστεί Τροία, μάλλον οφείλεται στην ρητορική του μίγματος ισλαμισμού και εθνικισμού του κυβερνητικού κόμματος σύμφωνα με την οποία οι Τρώες ήταν γενναίοι πολεμιστές, σχεδόν πρόγονοι των Τούρκων και ηττήθηκαν χάρη στα τεχνάσματα των πονηρών Ελλήνων που επεκτείνονταν στην Μικρά Ασία.

Η μεγαλομανία που κυριαρχεί, δεν αφορά μόνον την εξωτερική πολιτική ή την διαμόρφωση νέων ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο. Έχει εφαρμογή και στην οικονομία, την τεχνολογία, την ανάπτυξη αεροναυπηγικής, τα συστήματα πληρωμών αλλά και το διάστημα. Σύμφωνα με το φιλόδοξο «Εθνικό Πρόγραμμα Διαστήματος» τα επόμενα χρόνια θα δούμε Τούρκο στο διάστημα. Ίσως βρεθεί στο φεγγάρι.

Τα δύσκολα προβλήματα όμως βρίσκονται στη γη! Όποια απόφαση κι αν λάβει η κεντρική Τράπεζα για τα επιτόκια, θα υπάρχουν συνέπειες στις υπερχρεωμένες εταιρείες, την ισοτιμία του νομίσματος. Το πρόβλημα της οικονομίας όμως δεν είναι στην πραγματικότητα ούτε το νόμισμα ούτε ο πληθωρισμός. Πηγάζει από την διακυβέρνηση Ερντογάν που στηρίζεται στον ακροδεξιό κυβερνητικό εταίρο και διολισθαίνει όλο και περισσότερο σε ανάλογη ρητορική. Από τους 600 βουλευτές που αποτελούν το κοινοβούλιο, οι 250 εμφανίζονται να έχουν διαπράξει κάποιο αδίκημα και ζητείται η άρση της ασυλίας τους. Φιλελεύθεροι επιχειρηματίες όπως ο Οσμάν Καβάλα, ο μετριοπαθής πρόεδρος του κουρδικού κόμματος Σελαχατίν Ντεμιρτάς βρίσκονται τρία χρόνια στις φυλακές χωρίς να είναι σαφές το αδίκημα που έχουν διαπράξει. Ο δημοφιλής κεντροαριστερός δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου αντιμετωπίζει δίκες με προσχηματικές κατηγορίες.

Ακόμα κι αν η Κεντρική Τράπεζα, ανακοινώσει νέα αύξηση επιτοκίων οι θετικές επιπτώσεις θα έχουν περιορισμένη διάρκεια. Το έλλειμα εμπιστοσύνης και δημοκρατικής διακυβέρνησης θα συνεχίσει να υπάρχει.