“Τουριστική άνοιξη” για την Αθήνα, “αόρατα” τα νησιά της

Άλματα έχει καταφέρει με το τουριστικό της προϊόν η Αθήνα τα τελευταία 5 χρόνια, με ραγδαία άνοδο ξένων τουριστών, εντυπωσιακή αύξηση στις τιμές των ξενοδοχείων της και χιλιάδες νέα τουριστικά καταλύματα κάθε είδους, την ίδια ώρα που πάνω από τους μισούς επισκέπτες της αγνοούν την παραλία και τα νησιά της. Μάλιστα, θετική καταγράφεται η αποτίμηση του τουρισμού μεταξύ των κατοίκων της Αττικής.

Ως Αθήνα, ορίζεται ο προορισμός που περιλαμβάνει ολόκληρη την Αττική και τα νησιά της. Η νέα ετήσια έρευνα Ικανοποίησης Επισκεπτών που πραγματοποιεί από κοινού η Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών – Αττικής και Αργοσαρωνικού (ΕΞΑΑΑ), με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ) και την εταιρεία GBR Consulting, αποκαλύπτει πολλά στοιχεία, που δείχνουν τη δυναμική του προορισμού και τις προοπτικές του. Επισημαίνει βέβαια και τις χρόνιες παθογένειες που ενοχλούν όχι μόνο τους τουρίστες αλλά και τους ντόπιους.

«Απογείωση» για το Ελ. Βενιζέλος

Η ζήτηση στο Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών αυξήθηκε ραγδαία τα τελευταία δύο χρόνια. Το 2024, οι διεθνείς αφίξεις μη κατοίκων έφτασαν τα 7,9 εκατομμύρια, από 7,1 εκατομμύρια το 2023 και 6,4 εκατομμύρια το 2019, σημειώνοντας αυξήσεις 12% και 24%, αντίστοιχα.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο μεγαλύτερος αριθμός επισκεπτών προήλθε από τις παραδοσιακές αγορές (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία), ενώ ως γενικό συμπέρασμα, η πλειονότητα των ευρωπαϊκών αγορών σημείωσε διψήφια αύξηση επισκεπτών. Παράλληλα, υπερπόντιοι προορισμοί / αγορές, όπως η Αυστραλία και η Κίνα, ανέκαμψαν με ταχείς ρυθμούς. Σε ό,τι αφορά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, παρατηρήθηκε αυξημένη επισκεψιμότητα και κατά τους μήνες εκτός αιχμής.

Ως προς την εξέλιξη της επιβατικής κίνησης το 2024, η Αθήνα κατατάσσεται πρώτη σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε σχέση με το 2019, εμφανίζοντας ισχυρή αναπτυξιακή πορεία τη στιγμή που ο κλάδος των ευρωπαϊκών αεροδρομίων βρίσκεται ακόμα σε στάδιο ανάκαμψης.

Λιγότερα ξενοδοχεία – Περισσότερα AirBnb

Η έρευνα δείχνει ότι παρά την αυξημένη ζήτηση, τα ποσοστά πληρότητας των αθηναϊκών ξενοδοχείων δεν παρουσίασαν σημαντική άνοδο. Μεταξύ 2023 και 2024 ο αριθμός των δωματίων ξενοδοχείων αυξήθηκε κατά 3% στην Αττική και 4% στο κέντρο της Αθήνας και η ανάπτυξη αυτή αφορούσε κυρίως τα ξενοδοχεία 3 έως 5 αστέρων, ενώ τα ξενοδοχεία 1 και 2 αστέρων συνέχισαν να μειώνονται.

Από το 2017, 11 επιπλέον διεθνείς ξενοδοχειακές αλυσίδες εισήλθαν στην Αττική, αυξάνοντας τον συνολικό αριθμό σε 23 αλυσίδες που διαχειρίζονται 40 brands το 2024. Η διείσδυση των διεθνών brands παραμένει ισχυρότερη στην κατηγορία των 5 αστέρων, όπου το 43% των ξενοδοχείων και το 52% των δωματίων τους ανήκουν σε διεθνή αλυσίδα. Στην κατηγορία των 4 αστέρων, τα αντίστοιχα ποσοστά ανέρχονται σε 12% και 25%.

30.000 τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης

Η αγορά βραχυχρόνιας μίσθωσης στην Αττική συνέχισε να επεκτείνεται, με τον αριθμό των διαθέσιμων μονάδων να αυξάνεται κατά περίπου 16% μεταξύ 2023 και 2024 φτάνοντας κατά μέσο όρο τα 30.000 καταλύματα. Αυτός ο τομέας προσέλκυσε κυρίως διεθνείς επισκέπτες, ιδιαίτερα κατά την περίοδο Απριλίου–Οκτωβρίου.

Όσον αφορά τα ενοικιαζόμενα δωμάτια – διαμερίσματα (έως 5 κλειδιά), σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία που λάβαμε από το Υπουργείο Τουρισμού, καταγράφηκε αύξηση των μονάδων κατά 37% στην Αττική το 2024 σε σύγκριση με το 2019, από 896 σε 1231. Μερικές από αυτές τις μονάδες είναι επίσης καταχωρημένες σε πλατφόρμες βραχυχρόνιων μισθώσεων.

Εκτοξεύτηκαν οι τιμές των ξενοδοχείων

Το 2024, τα αθηναϊκά ξενοδοχεία πέτυχαν πρωτοφανή επίπεδα στις τιμές δωματίων (ADR), με αύξηση 10% σε σχέση με το 2023 και 42% σε σχέση με το 2019. Η Αθήνα ξεπέρασε μόλις τη Μαδρίτη και μειώνει τη διαφορά με τη Βαρκελώνη, η οποία αύξησε το ADR της κατά 8% σε σχέση με το 2023 και 33% σε σχέση με το 2019. Τα τελευταία 20 χρόνια, η Ρώμη υπερτερεί συνεχώς της Βαρκελώνης, της Μαδρίτης και της Αθήνας, μεγαλώνοντας τη διαφορά ADR. Αυτή η τάση οφείλεται κυρίως στην επέκταση του τομέα των πολυτελών ξενοδοχείων της πόλης.

Η αυξημένη ζήτηση δεν επηρέασε αρνητικά τα συνολικά επίπεδα ικανοποίησης. Οι επισκέπτες συνεχίζουν να αξιολογούν θετικά την εμπειρία τους στην Αθήνα, με μέσο όρο 8,3 στα 10, ακολουθώντας μια ανοδική πορεία τα τελευταία 20 χρόνια κατά τα οποία διεξάγεται αυτή η έρευνα. Παρά τις υψηλές αξιολογήσεις για τις εγκαταστάσεις, η αντιληπτή αξία έχει μειωθεί, κυρίως λόγω των αυξανόμενων τιμών. Οι ημερήσιες δαπάνες των τουριστών της Αθήνας το 2019 ήταν 115 ευρώ και το 2024 ελαφρά αυξημένες στα 124 ευρώ.

Γιατί επισκέπτονται οι τουρίστες την Αθήνα

Περίπου το 69% των επισκεπτών των ξενοδοχείων επισκέπτεται την Αθήνα για αναψυχή – σε μεγάλο βαθμό κατόπιν σύστασης συγγενών και φίλων – για να επισκεφθεί την παγκοσμίου φήμης Ακρόπολη και άλλα αρχαιολογικά μνημεία και μουσεία. Πέρα από τα ιστορικά μνημεία, οι τουρίστες εμπλουτίζουν την πολιτιστική τους εμπειρία συμμετέχοντας σε οργανωμένα walking tours, city bus tours και παρακολουθώντας συναυλίες ή ζωντανές μουσικές εκδηλώσεις.

Άλλα δημοφιλή σημεία ενδιαφέροντος περιλαμβάνουν τα εμπορικά κέντρα, το Πολιτιστικό Κέντρο Σταύρος Νιάρχος και τις μαρίνες κατά μήκος της Αθηναϊκής Ριβιέρας, όπου οι μισοί των ερωτηθέντων επισκέφθηκαν επίσης κάποια παραλία.

Τα «αόρατα» νησιά της Αθήνας

Η έρευνα αποκαλύπτει ότι παρά την αυξανόμενη αναγνωρισιμότητα, τα νησιά της Αθήνας και ο Αυθεντικός Μαραθώνιος της Αθήνας παραμένουν σχετικά άγνωστα στους περισσότερους επισκέπτες.

Ωστόσο, η αναγνωρισιμότητα και των δύο συνεχίζει να βελτιώνεται σταθερά. Οι κοσμοπολίτικες Σπέτσες παραμένουν «άφαντες» το 2024 για το 71% των επισκεπτών της Αθήνας, τον Πόρο και την Αίγινα δεν τα γνωρίζουν 6 στους δέκα, ενώ καλύτερα τα πηγαίνει η Ύδρα που την ξέρουν σχεδόν οι μισοί ξένοι επισκέπτες της πόλης. Το 50% των τουριστών που έρχεται από το εξωτερικό για διακοπές στην πρωτεύουσα δεν επισκέπτεται το παραλιακό μέτωπο.

Τα κύρια προβλήματα της Αθήνας

Η έρευνα αποκαλύπτει ότι τα κύρια σημεία ανησυχίας του προορισμού Αθήνα παραμένουν η δημόσια καθαριότητα που με άριστα το 10 έλαβε 6,5, η ασφάλεια και η κατάσταση των δρόμων, των πεζοδρομίων και των πλατειών. Παρά το γεγονός ότι οι γενικές αξιολογήσεις ικανοποίησης παραμένουν σταθερές, ορισμένες περιοχές στο κέντρο της Αθήνας υστερούν σε σχέση με τα μέσο όρο της πόλης, οι οποίες χρειάζονται βελτίωση τόσο για τους κατοίκους όσο και για τους επισκέπτες.

Η κατάσταση των πεζοδρομίων και των πλατειών είναι ιδιαίτερα προβληματική σε πολλές περιοχές, εφιστώντας την προσοχή για αναβάθμιση. Οι αξιολογήσεις προσβασιμότητας αντικατοπτρίζουν αυτά τα προβλήματα, με τους ερωτηθέντες να την βαθμολογούν με 6,1 στα 10 συνολικά, ενώ εκείνοι με ειδικές ανάγκες προσβασιμότητας την αξιολόγησαν ακόμα χαμηλότερα, με 5,1 στα 10.

Η αίσθηση ασφάλειας ενός προορισμού επηρεάζεται όχι μόνο από τα ποσοστά εγκληματικότητας, αλλά και από την καθαριότητα, τη σωστή συντήρηση των δημόσιων χώρων και την παρουσία χρηστών ναρκωτικών. Επιπλέον, η φιλική στάση των ντόπιων επηρεάζει σημαντικά την αντίληψη των επισκεπτών για την ασφάλεια. Στην Αθήνα, η τοπική φιλοξενία αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά ποιοτικά χαρακτηριστικά της πόλης, δεύτερη μετά την πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά.

Τι λένε οι κάτοικοι της Αττικής και των νησιών

Ολοκληρώνοντας, βάσει έρευνας που πραγματοποίησε ο ΔΑΑ το 2024, θετική καταγράφεται η αποτίμηση του τουρισμού μεταξύ των κατοίκων της Αττικής, με τους κατοίκους της υπόλοιπης Ελλάδας να επιθυμούν επιπλέον ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος και στις δικές τους περιοχές.

Τα θέματα «καθημερινότητας» που απασχολούν τους κατοίκους της Αττικής, αλλά και της χώρας συνολικά είναι η κίνηση στους δρόμους και η έλλειψη χώρων στάθμευσης, οι κακοί δρόμοι και υποδομές και η εγκληματικότητα και ασφάλεια. Για τους κατοίκους των νησιών ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που ανέδειξε η έρευνα ήταν οι ελλιπείς υπηρεσίες υγείας. Η μεγάλη συγκέντρωση τουριστών βρέθηκε στη 15η θέση των προβλημάτων που ανέφεραν οι κάτοικοι της Αττικής και στην 6η θέση για τους νησιώτες.

Ανάγκη θωράκισης του προορισμού

Στην ανάγκη θωράκισης του προορισμού και στα έργα υποδομής που θα στηρίξουν την περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη, αναφέρθηκε ο Πρόεδρος ΕΞΑ κ. Ευγένιος Βασιλικός, ο οποίος επεσήμανε την αξία των πορισμάτων της έρευνας και τη σημασία αξιοποίησής τους, προκειμένου «να μην μένουμε μόνο στα λόγια» αλλά να προχωρούμε στην υλοποίηση όσων απαιτούνται. Ο κ. Βασιλικός αναφέρθηκε επίσης στο θετικό 2024 για τα ξενοδοχεία της Αθήνας, που έδωσε μια καλύτερη μέση τιμή δωματίου «φέρνοντάς μας πιο κοντά στους ανταγωνιστές μας».

Τόνισε την ανάγκη να προβληθούν καλύτερα τα νησιά της Αττικής, να υποστηριχθεί ο συνεδριακός τουρισμός, αλλά και μεγάλα events, όπως ο αυθεντικός Μαραθώνιος. Στα θετικά πορίσματα πρόσθεσε επίσης τη συμμετοχή στην προσφορά της Αθήνας περισσότερων διεθνών brands και το γεγονός ότι ένας στους δύο επισκέπτες γνωρίζουν και επισκέπτονται την αθηναϊκή Ριβιέρα και τις παραλίες της Αττικής. Τέλος επεσήμανε την ανάγκη να ρυθμισθούν επί ‘ίσοις όροις’ τα θέματα δυναμικότητας σε μη κύρια τουριστικά καταλύματα και βραχυχρόνια μίσθωση, προκειμένου «να προστατευθούμε εγκαίρως από δυσάρεστες συνέπειες, όπως αυτές που αντιμετωπίζουν ήδη άλλοι προορισμοί».

Ανάγκη για βιώσιμη διαχείριση του

Η διευθύντρια Επικοινωνίας & Μάρκετινγκ του αεροδρομίου της Αθήνας κα. Ιωάννα Παπαδοπούλου, σε δήλωση της τόνισε πως το 2024 αποτέλεσε χρονιά ρεκόρ για την επιβατική κίνηση του αεροδρομίου της Αθήνας, καθώς καταγράφηκε ιστορικά υψηλή τουριστική ροή, ενισχύοντας τη θέση της πόλης μας ως ενός από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως. «Η υψηλή ικανοποίηση των επισκεπτών και η αυξημένη αναγνωρισιμότητα της Αθήνας ως must-visit προορισμού δημιουργούν ένα ισχυρό υπόβαθρο για το μέλλον.

Ωστόσο, παραμένουν προκλήσεις, όπως η ανάγκη για βιώσιμη διαχείριση της τουριστικής ανάπτυξης, η περαιτέρω ενσωμάτωση της βιωσιμότητας στον ταξιδιωτικό σχεδιασμό, αλλά και η περαιτέρω βελτίωση του τουριστικού προϊόντος της πόλης, καθώς και η διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ τουριστικής ανάπτυξης και ποιότητας ζωής στην πόλη», σημείωσε η κα. Παπαδοπούλου.