Τράπεζες: Έρχονται δάνεια από… μη τράπεζες

Αποφασισμένος να κλιμακώσει την πίεση προς τις τράπεζες προκειμένου να κλείσει η ψαλίδα ανάμεσα στα επιτόκια χορηγήσεων και καταθέσεων μέσα από πρωτοβουλίες που θα ενισχύσουν τον ανταγωνισμό, είναι ο νέος υπουργός Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης.

Όπως δείχνουν τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος η ψαλίδα ανάμεσα στα επιτόκια χορηγήσεων και καταθέσεων από το 3,95% τον Ιούνιο του 2022 και πριν αρχίσουν οι αυξήσεις επιτοκίων της ΕΚΤ, έχει ανοίξει στο 5,76%, τον Μάιο του 2023.

Σύμφωνα με όσα ενημέρωσε στις αρχές της εβδομάδας του τραπεζίτες ο κ. Χατζηδάκης η κυβέρνηση μελετάει το θεσμικό πλαίσιο για την είσοδο των εταιρειών Fintec στην χορήγηση δανείων ενώ θα καταστεί και ανταγωνιστής των τραπεζών στη συγκέντρωση καταθέσεων, με την κατάργηση του φόρου στους τόκους από έντοκα γραμμάτια και ομόλογα.

Βέβαια η προοπτική αυτή δεν τέθηκε πρώτη φορά υπ’ όψιν των τραπεζιτών την περασμένη Δευτέρα αλλά είχε εκφραστεί από τον Δεκέμβριο του 2022 από τον οικονομικό σύμβουλο του πρωθυπουργού, Αλέξη Πατέλη ο οποίος και τόνισε: «Σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος μελετάμε και την άρση των νομικών εμποδίων για δράσεις fintech στην χορήγηση πιστώσεων και άλλες τέτοιες παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν τον ανταγωνισμό».

Στην ίδια κατεύθυνση, ο κ. Χατζηδάκης τόνισε το Σάββατο ότι η πρώτη και σημαντικότερη πρωτοβουλία που θα αναλάβει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών το επόμενο διάστημα θα είναι «η επέκταση της παροχής τραπεζικής πίστης, δηλαδή δανείων, από μη-τραπεζικά ιδρύματα, με βάση βέλτιστες διεθνείς πρακτικές».

Από non-banks 1 στα 4 δάνεια στην ευρωζώνη

Σημειώνεται ωστόσο ότι το θεσμικό πλαίσιο της χώρας ουσιαστικά δεν επιτρέπει τη χορήγηση δανείων σε ιδρύματα που δεν κατέχουν τραπεζική άδεια, την ώρα που στην ευρωζώνη, όμως, οι non-banks έχουν τα τελευταία χρόνια αλματώδη ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους στις χορηγήσεις δανείων και έχουν καταστεί αποτελεσματικοί ανταγωνιστές των τραπεζών.

Σύμφωνα με όσα τόνιζε σε πρόσφατη ομιλία του ο αρμόδιος για το χρηματοπιστωτικό σύστημα ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, Λούις ντε Γκίντος, το μερίδιο των μη τραπεζικών ιδρυμάτων στα δάνεια έχει σχεδόν διπλασιασθεί μετά την κρίση του 2008 και πλέον πάνω από ένα στα τέσσερα ευρώ δανείων που χορηγούνται στην ευρωζώνη προέρχονται από non-banks.

Οι ανταγωνιστές των τραπεζών

Στο ερώτημα για τους πιθανούς υποψηφίους που θα ανταγωνισθούν τις τράπεζες στη χορήγηση δανείων η απάντηση είναι οι εταιρείες fintech, με πιο χαρακτηριστική τη Viva Wallet, στην οποία έχει αποκτήσει, ως γνωστόν, συμμετοχή 48,5% η μεγαλύτερη τράπεζα των ΗΠΑ, η JP Morgan. Μάλιστα η Viva πρέπει έχει ήδη θεωρητικά παρουσία και στον τραπεζικό τομέα, καθώς έχει εξαγοράσει τραπεζική άδεια και άρα μπορεί να αναπτύξει δραστηριότητες στη χορήγηση δανείων ακόμη και χωρίς να περιμένει την υπό συζήτηση αλλαγή του θεσμικού πλαισίου.

Μάλιστα, όπως επισημαίνουν παράγοντες της σχετική αγοράς, εκτός από τη Viva, υπάρχουν περίπου 15 μικρότερες εταιρείες fintec που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά και έχουν εξασφαλίσει κάποια χρηματοδότηση από επενδυτές.

Βασικό πλεονέκτημα των εταιρειών αυτών είναι η δραστηριότητά τους στον τομέα των πληρωμών και οι υφιστάμενες συνεργασίες με μικρές και μεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις και με καταναλωτές, πάνω στις οποίες θα μπορούσαν να οικοδομήσουν γρήγορα κάποια χαρτοφυλάκια επιχειρηματικών και καταναλωτικών δανείων. Βέβαια ερωτιματικό παραμένει εάν θα υπάρξει ένα συνολικό θεσμικό πλαίσιο που θα διευκολύνει τις συγκεκριμένες δραστηριότητες.

Ανταγωνισμός για τις καταθέσεις

Για να κλείσει η ψαλίδα στα επιτόκια, ο Κωστής Χατζηδάκης προανήγγειλε ότι το Ελληνικό Δημόσιο ως εκδότης χρέους θα αποκτήσει ένα φορολογικό πλεονέκτημα έναντι των ελληνικών τραπεζών, καθώς οι τόκοι των καταθέσεων θα συνεχίσουν να φορολογούνται με 15%, αλλά αυτός ο φόρος θα καταργηθεί για τους τόκους από τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου, δηλαδή έντοκα γραμμάτια και ομόλογα.

Ο κ. Χατζηδάκης έκανε λόγο για «κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης των τόκων των εντόκων γραμματίων και των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου. Ώστε τα ομόλογα Δημοσίου να αποτελέσουν εναλλακτική επιλογή τοποθέτησης των κεφαλαίων».

Σημειώνεται ότι οι κρατικοί τίτλοι δεν χρειάζονται, στην πραγματικότητα, κάποιο φορολογικό κίνητρο για να γίνουν ελκυστικοί στους αποταμιευτές, αφού ήδη τα επιτόκιά τους είναι πολύ υψηλότερα από τα αντίστοιχα των προθεσμιακών καταθέσεων στις τράπεζες. Τον Μάιο, το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων προθεσμίας με διάρκεια μέχρι ένα έτος ήταν 1,31%, ενώ, με βάση τα πλέον πρόσφατα στοιχεία του ΟΔΔΗΧ (δελτίο της 7ης Ιουλίου), η απόδοση των εντόκων γραμματίων (διάρκειας 13 – 52 εβδομάδων) ξεπερνούσε το 3,5%. Στα ομόλογα (διάρκειες 2 έως 30 ετών), οι αποδόσεις κυμαίνονταν από 3,37% έως 4,24%.

Όσοι, λοιπόν, αναζητούν καλές αποδόσεις, σίγουρα είχαν ήδη τη δυνατότητα να στραφούν στους κρατικούς τίτλους, χωρίς να χρειάζονται κάποια ειδική φορολογική μεταχείριση. Φαίνεται, όμως, ότι η κυβέρνηση επιδιώκει να στρέψει ακόμη περισσότερους αποταμιευτές σε απευθείας τοποθετήσεις σε έντοκα και ομόλογα (τα έντοκα αγοράζονται σήμερα κυρίως από ελληνικές τράπεζες και τα ομόλογα περισσότερο από ξένους επενδυτές), ώστε να υποχρεωθούν οι τράπεζες να αυξήσουν ταχύτερα τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων για να συγκρατήσουν πιθανές εκροές από τις καταθέσεις σε κρατικούς τίτλους.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις