“Ξεσκονίζουν” οι Βρυξέλλες το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης – Οι στόχοι και οι προσδοκίες

Στα τέλη του καλοκαιριού κατά πάσα πιθανότητα εκτιμάται ότι θα καταφθάσουν που προκαταβολές από το Ταμείο Ανάκαμψης ώστε να αρχίσουν να «ζεσταίνουν» την εθνική οικονομία αλλά και να χρηματοδοτούν τα έργα που ήδη έχουν ενταχθεί και αναμένεται με εμπροσθοβαρή χρηματοδότηση να εκκινήσουν. Πρόκειται για ποσά που αντιστοιχούν στο 13% των πόρων που αιτείται η χώρα μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και φτάνουν τα 4 δισ. περίπου.

Εν τω μεταξύ θα πρέπει εντός διμήνου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αφού ελέγξει το όλο Σχέδιο και διορθώσει σημεία όπου δε «συνάδουν» με τους ευρωπαϊκούς κανόνες σε συνεργασία με την κυβέρνηση, να εγκρίνει το σχέδιο και στη συνέχεια να το προωθήσει στο Συμβούλιο. Εκεί αναμένεται να απαιτηθεί άλλος ένας μήνας. Παράλληλα θα πρέπει να τρέξουν και οι διαδικασίες εγκρίσεων από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών –  μελών (όσα δεν το έχουν κάνει μέχρι τώρα) του μηχανισμού του Ταμείου. Είναι πάντως ιδιαίτερα σημαντικό για την προώθηση της διαδικασίας, ότι η βασική πρωτοβουλία που πήρε πέρυσι η ΕΕ για τη σύσταση ενός κοινού «κουμπαρά» για την στήριξη της ευρωπαϊκής οικονομίας  με κοινή άντληση χρημάτων με τη σημαία της Κομισιόν από τις αγορές, ότι έλαβε το «πράσινο φως» από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας.

Η διαδικασία και οι πόροι

Ήδη, πριν από μερικές μέρες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε στις Βρυξέλλες την ακριβή διαδικασία λειτουργίας και χρηματοδοτήσεων του Ταμείου.

Όπως αναφέρθηκε μάλιστα, από την 1 Ιουνίου θα είναι έτοιμος ο μηχανισμός για την έξοδο στις αγορές για δανεισμό, όπως προβλέπεται, των 800 δισεκατομμυρίων ευρώ ως τα τέλη του 2026. Εκτιμάται όμως ότι το πρώτο κύμα κοινού δανεισμού θα γίνει στις αρχές Ιουλίου, καθώς δεν θα έχει ολοκληρωθεί νωρίτερα η κύρωση της Απόφασης Ιδίων Πόρων (Own Resources Decision -ORD) που είναι αναγκαία προϋπόθεση για να ξεκινήσουν οι εκδόσεις κοινού χρέους.

Όπως είπε επίτροπος Προϋπολογισμού Γιοχάνες Χαν, πριν λίγες μέρες, σε συνέντευξη Τύπου, η Κομισιόν θα είναι σε θέση να αντλεί 15-20 δισεκατομμύρια ευρώ τον μήνα από τις αγορές. Υπό την αίρεση να μην υπάρξουν καθυστερήσεις τόνισε ότι «θα είμαστε σε θέση να κάνουμε εκταμιεύσεις προς όσους είναι έτοιμοι τον Ιούλιο και για τους υπόλοιπους τον Σεπτέμβριο». Υπενθυμίζεται ότι σε πρώτη φάση θα δοθεί προχρηματοδότηση του 13% των πόρων που αιτείται η κάθε χώρα μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το οποίο θα καταθέσει.    

Η Ελλάδα

Η Ελλάδα έχει ολοκληρώσει τη διαδικασία κύρωσης της ORD σε αντίθεση με άλλες 10 χώρες. Να σημειωθεί ότι ο μηχανισμός ORD προβλέπει αύξηση κατά 0,6 μονάδες επί του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος των ανώτατων ετήσιων εισφορών προς τον κοινοτικό προϋπολογισμό έως το 2058.  Επίσης η νέα αυτή «αρχιτεκτονική» των ίδιων πόρων επιτρέπει την εξυπηρέτηση του κοινού χρέους από το 2026 και μετά και αφορά την επέκταση του Συστήματος Εμπορίας Ρύπων (ETS) και τη θεσμοθέτηση της Διασυνοριακής Προσαρμογής Ανθρακα (φόρος στις εισαγωγές από χώρες με πιο χαλαρή περιβαλλοντική νομοθεσία) και ενός τέλους για τις ψηφιακές επιχειρήσεις. Θα ακολουθήσει μία δεύτερη πρόταση το 2024, είπε. Σύμφωνα με τον Επίτροπο Χαν το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης των τόκων του NextGenerationEU αναμένεται να είναι 15 δισ. ευρώ ενώ τα δάνεια προς τα κράτη-μέλη θα είναι τριακονταετή, με δεκαετή περίοδο χάριτος. 

Το Ταμείο Ανάκαμψης για την Ελλάδα προβλέπει επιχορηγήσεις και δάνεια συνολικού ύψους 31 δισ. ευρώ (18,2 δισ. ευρώ επιδοτήσεις και 12,7 δισ. δάνεια που βέβαια θα προστεθούν στο δημόσιο χρέος ) τα οποία αντιστοιχούν στο 17,8% του ΑΕΠ. Αυτά αναμένεται να μοχλεύσουν πόρους συνολικού ύψους 57,4 δισ. ευρώ έως το 2026.

Βασικό χαρακτηριστικό του σχεδίου είναι ότι δίνει βάρος στη χρηματοδότηση των ιδιωτικών επενδύσεων, στη βάση τραπεζικών κριτηρίων επιλεξιμότητας. Παράλληλα προτάσσεται η εμπροσθοβαρής χρηματοδότηση, με τα επενδυτικά έργα να αξιολογούνται στη βάση προτεραιότητας και ωρίμανσης των έργων. Σύμφωνα, δηλαδή,  με όσα έχουν αναφερθεί από το οικονομικό επιτελείο, για να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος, αλλά και το μομέντουμ για το ΑΕΠ, τα έργα  θα ξεκινήσουν με εθνική χρηματοδότηση, δηλαδή με κεφάλαια από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, και στη συνέχεια θα καλυφθούν αναδρομικά με πληρωμές από το Ταμείο Ανάκαμψης. Άμεσα, έτσι, αναμένεται να αρχίσουν να υλοποιούνται τα πρώτα προγράμματα κατάρτισης του υπουργείου Εργασίας, ύψους 200-300 εκατ. ευρώ, δράσεις ενεργειακής αναβάθμισης ή στήριξης των λιγνιτικών περιοχών.

Όπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά, η αποδέσμευση τους θα γίνεται:

• Αποκλειστικά με κριτήρια της αγοράς
• Μέγιστη κρατική χρηματοδότηση 50% της αξίας του έργου, μειώνοντας το κεφαλαιακό και δημοσιονομικό κόστος
• Χρηματοδοτική συμμετοχή τραπεζών και επενδυτών (τουλάχιστον 30% και 20% αντιστοίχως)

Τα δάνεια θα αρχίσουν να εγκρίνονται όταν επικυρωθεί οριστικά από τους ευρωπαίκούς θεσμούς το ελληνικό Σχέδιο και θα καλύπτουν το πολύ το 50% της αξίας του έργου, ενώ κατά μέσον όρο υπολογίζεται ότι η κρατική συμμετοχή θα φτάνει στο 40%. Το υπόλοιπο θα καλύπτεται από τραπεζική χρηματοδότηση κατά τουλάχιστον 30% και ίδια κεφάλαια των επενδυτών κατά τουλάχιστον 20%. Η χρηματοδότηση προβλέπεται να διαρκεί 8-12 χρόνια, ενώ θα υπάρχει περίοδος χάριτος 2-3 χρόνια, πριν από την έναρξη αποπληρωμής του δανείου. Αυτό σημαίνει ότι όσες επιχειρήσεις λάβουν φέτος δάνειο  θα αρχίσουν να το αποπληρώνουν μετά το 2023-2024.

Οι άξονες

Πέρα από τις φετινές προκαταβολές που αναμένει η χώρα, (περίπου 4 δισεκ) αναμένει  κονδύλια και δάνεια 5,31 δισ. ευρώ κάθε χρόνο για την επόμενη πενταετία.

Στην αιχμή του σχεδίου, όπου θα πρέπει να «πατούν» τα έργα, βρίσκονται σε άξονες όπως:

• Πράσινη μετάβαση (6 δισ. ευρώ).
• Ψηφιακή μετάβαση (2,1 δισ. ευρώ).
• Απασχόληση, δεξιότητες (5,2 δισ. ευρώ).
• Ιδιωτικές επενδύσεις και μετασχηματισμός της οικονομίας (4,8 δισ.).
• Οικονομίες κλίμακος μέσω επιχειρηματικών συνεργασιών, εξαγορών και συγχωνεύσεων

Ενστάσεις για έργα

Να σημειωθεί ότι το επόμενο διάστημα, όπως έγινε και ήδη τους τελευταίους μήνες, θα υπάρξει διαβούλευση για την επιλεξιμότητα έργων αλλά και δράσεων προς χρηματοδότηση. Ήδη έχουν μείνει άλλωστε έργα σημαντικά όπως η επέκταση του αγωγού φυσικού αερίου στη Δ. Μακεδονίας ή οι οδικοί άξονες με εξαίρεση τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης και τον Ε65 ( αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας) για τον οποίο στις 18 Ιανουαρίου 2021 Επιτροπή Ανταγωνισμού ενέκρινε ως συμβατή με τους κανόνες της εσωτερικής αγοράς τη χρηματοδότηση του Αναδόχου για την κατασκευή του Βορείου Τμήματος (Τρίκαλα – Εγνατία) μήκους 70,5 χιλιομέτρων. Το έργο έχει προϋπολογισμό 442 εκ. ευρώ και η διάρκεια κατασκευής του θα είναι τρία χρόνια.

Επίσης ήδη τα θέματα των κινήτρων για συγχωνεύσεις που έχουν στόχο το μετασχηματισμό της παραγωγικής βάσης έχουν «μπει στο μικροσκόπιο» της Κομισιόν καθώς προβλέπουν κίνητρα που εκτιμάται από τις κοινοτικές αρχές ότι εγείρουν ζητήματα ισότιμου και ανταγωνισμού για όλες τις ελληνικές επιχειρήσεις, ενώ ενδεχομένως να «κρύβουν» και κίνδυνο δημιουργίας μονοπωλιακών ή ολιγοπωλιακών καθεστώτων. Γιαυτό και μέχρι την τελευταία στιγμή εξελίσσονται διαβουλεύσεις ώστε να γίνουν διορθώσεις ή να δοθούν επεξηγήσεις κι έτσι να ανοίξει ο δρόμος για την έγκαιρη έγκριση του Σχεδίου, όπου «ειρήσθω εν παρόδω», βασίζεται και το σενάριο της ανάπτυξης για φέτος καθώς οι προσδοκίες από το μέτωπο του τουρισμού ενέχουν αβεβαιότητες.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις