Δημόσια Ωνάσεια Σχολεία: Ποιοι έχουν τον πρώτο λόγο στη λειτουργία τους

H Σύμβαση δωρεάς του Ιδρύματος Ωνάση με το ελληνικό δημόσιο για την ίδρυση Δημόσιων Ωνάσειων Σχολείων έγινε νόμος του κράτους την προηγούμενη εβδομάδα με αυξημένη, μάλιστα, πλειοψηφία αφού εκτός από τη Νέα Δημοκρατία υπερψήφισαν τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και η Πλεύση Ελευθερίας.

Πρόκειται για μία εκτεταμένη δωρεά του ιδρύματος στην ελληνική δημόσια εκπαίδευση με διάρκεια μίνιμουμ 12 χρόνια και με το συνολικό ποσό να φτάνει τα 160 εκατομμύρια ευρώ.

Δεν πρόκειται όμως για μία συνηθισμένη δωρεά. Το Ιδρυμα, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τη Σύμβαση, θα έχει τον πρώτο λόγο στη διεύθυνση και τη λειτουργία των σχολικών μονάδων που θα αναλάβει (συνολικά 22 σε Αττική και Περιφέρεια) και ουσιαστικά θα θέτει τις προϋποθέσεις για την ομαλή λειτουργία τους, με στόχο, όπως και τα Πρότυπα δημόσια σχολεία, την αριστεία. Είναι, δε, η πρώτη φορά που το ελληνικό δημόσιο εκχωρεί τόσο εκτεταμένα δικαιώματα παρέμβασης σε μη κρατικό οργανισμό σε ότι αφορά τη λειτουργία κρατικών σχολικών μονάδων.

Η αυτονομία στις ενέργειες

Σύμφωνα με τη σύμβαση (άρθρο 3, Οροι Δωρεάς) το Ιδρυμα Ωνάση αναλαμβάνει την υποχρεώση να ανακαινίσει ριζικά τις σχολικές μονάδες που θα αναλάβει στο πλαίσιο του προγράμματος με δικά του έξοδα. Το ποσό που θα δοθεί γι’ αυτό το σκοπό ανά σχολική μονάδα θα είναι 1.000.000 ευρώ.

Η σύμβαση επιτρέπει στο Ιδρυμα, μετά από γραπτή συμφωνία με το Υπουργείο Παιδείας, να αυξάνει το συνολικό ποσό της δωρεάς και να παρατείνει τη διάρκειά της χωρίς να χρειάζεται να κυρωθεί αυτό με νέο νόμο από τη Βουλή. Επίσης, υπάρχει ειδικός όρος που προβλέπει ότι το Ιδρυμα δεν υποχρεούται να προχωρήσει στις καταβολές των χρηματικών ποσών εφόσον οι προϋποθέσεις της σύμβασης δεν τηρούνται.

Στο άρθρο 4 (Υποχρεώσεις Ελληνικού Δημοσίου) προβλέπεται ρητά ότι τα έργα που θα αναλάβει να “τρέξει” το ίδρυμα στις σχολικές μονάδες (μέσω εταιρίας) θα είναι έργα ιδιωτικά που δεν θα εμπίμπτουν στις διατάξεις περί προμηθειών και έργων του Δημοσίου (δημοσίευση στοιχείων στη Διαύγεια κτλ). Αντιθέτως, το Ελληνικό Δημόσιο δεσμεύευται, μέσω της Σύμβασης, να διευκολύνει και να επιταχύνει τις σχετικές διαδικασίες και να παράσχει κάθε συνδρομή που ζητηθεί από το Ιδρυμα για την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη υλοποίηση της Δωρεάς.

Η προσθήκη νέων σχολικών μονάδων στο πρόγραμμα, ή αντίθετα η απένταξή τους και ο αποχαρακτηρισμός τους (σε περίπτωση που οι εκπαιδευτικοί στόχοι δεν επιτευχθούν) αποτελεί, επί της ουσίας, ευθύνη της Διοικούσας Επιτροπής Δημόσιως Ωνάσειων Σχολεία η οποία εισηγείται σχετικώς στο Υπουργείο Παιδείας και το οποίο τελικά αποφασίζει χωρίς να χρειάζεται κύρωση της απόφασης αυτής με νέο νόμο.

Επίσης, το Ιδρυμα, βάσει του Αρθρου 9 της Σύμβασης Δωρέας (Διοικητική Στελέχωση Δημόσιων Ωνάσειων Σχολείων) μπορεί, με δικές του δαπάνες, να ενισχύσει ή να αναλάβει τη φύλαξη και τον καθαρισμό των σχολικών μονάδων με δικό του ή πρόσθετο προσωπικό που επιλέγει ελεύθερα, όπως τονίζεται ρητά, και αμείβεται απ’ απευθείας απ’ αυτό.

Ο ρόλος-κλειδί της Διοικούσας Επιτροπής Δημόσιων Ωνάσειων Σχολείων που έχει τον απόλυτο έλεγχο

Για την εύρυθμη λειτουργία των Δημόσιων Ωνάσειων Σχολείων την κυρία ευθύνη (και το γενικό πρόσταγμα σε ζητήματα ουσίας) το έχει η Διοικούσα Επιτροπή (Δ.Ε. ΔΗΜ.Ω.Σ χάριν συντομίας). Το όργανο αυτό αποτελείται από εννιά μέλη εκ των οποίων τα πέντε ορίζονται από το Κράτος και τα υπόλοιπα τέσσερα από το Ιδρυμα.Σ’ αυτά τα τέσσερα συγκαταλέγεται και ο αντιπρόεδρος.

Η ΔΕ, πρακτικά, εισηγείται και αποφασίζει για όλα τα κρίσιμα θέματα. Αξιολογεί τα σχολεία και εισηγείται στον Υπουργό Παιδείας σχετικά με τον χαρακτηρισμό ή τον αποχαρακτηρισμό ενός σχολείου ως Δημόσιου Ωνάσειου Σχολείου. Επιλέγει, σύμφωνα με το άρθρο 2 της σχετικής Σύμβασης, τον Διευθυντή και τους Εκπαιδευτικούς του Δικτύου και εισηγείται στον Υπουργό Παιδείας την τροποποίηση του διδακτικού ωραρίου του διδακτικού προσωπικού που υπηρετεί στα Δημόσια Ωνάσεια Σχολεία. Τέλος, μεριμνά, όπως ρητά ορίζεται από τη Σύμβαση, για την προσέλκυση δωρεών, χορηγιών και κάθε είδους παροχών.

Για να εξασφαλίζεται απαρτία στις συνεδριάσεις της Διοικούσας Επιτροπής χρειάζεται να είναι παρόντα τουλάχιστον πέντε από τα μέλη της, ανεξάρτητα αν τα συγκεκριμένα μέλη είναι αυτά που ορίζει το Κράτος ή το Ιδρυμα. Μπορεί, δηλαδή, να εξασφαλιστεί απαρτία, (άρα να παρθούν και αποφάσεις) με τρία μέλη από αυτά που έχει ορίσει το Ιδρυμα και δύο από αυτά που έχει ορίσει το Κράτος. Ως προς αυτό η Σύμβαση παρέχει τη σχετική ευελιξία.

Η ΔΕ επίσης ορίζει σε κάθε Δημόσιο Ωνάσειο Σχολείο επταμελές Συμβούλιο Σχολικής Μονάδας (το οποίο αναφέρεται στην ΔΕ). Με απόφαση της ΔΕ μπορεί, ακόμα, να ανανεώνεται η θητεία των μελών του Επιστημονικού Εποπτικού Συμβουλίου του κάθε Δημοσίου Ωνάσειου Σχολείου.

Πως επιλέγεται το προσωπικό – Η προφορική συνέντευξη

Οπως τονίστηκε παραπάνω, υπεύθυνη για την επιλογή του προσωπικού στα Δημόσια Ωνάσεια Σχολεία είναι η Διοικούσα Επιτροπή. Για την επιλογή του Διευθυντή της κάθε σχολικής μονάδας ειδικότερα, καθιερώνονται συγκεκριμένα κριτήρια. Πέρα από τα τυπικά (επαγγελματική επάρκεια, εμπειρία, σπουδές κτλ), η Σύμβαση προβλέπει ως κριτήριο και την προφορική συνέντευξη των υποψηφίων ενώπιον της Διοικούσας Επιτροπής. Σ’ αυτήν, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο άρθρο 3 παράγραφος 7 “αξιολογείται η προσωπικότητα και η γενική συγκρότηση του κάθε υποψηφίου”. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για την επιλογή τουΥποδιευθυντή της σχολικής μονάδας.

Σειρά κριτηρίων επιβάλλονται και για την επιλογή του υπόλοιπου εκπαιδευτικού προσωπικού της κάθε σχολικής μονάδας. Οι τελικοί πίνακες των υποψηφίων κυρώνονται με απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής ενώ στη σχετική αίτησή τους οι υποψήφιοι πρέπει να δηλώσουν ότι αποδέχονται ανεπιφύλακτα τους Ορους Λειτουργίας των Δημόσιων Ωνάσειων Σχολείων και την υποχρεωτική συμμετοχή τους στους Ομίλους κα τα Σύνολα, πέραν του κανονικού ωρολογίου προγράμματος.

Μεταξύ των κριτηρίων, όπως ισχύει για τους διευθυντές και τους υποδιευθυντές, καθιερώνεται η προσωπική συνέντευξη είτε ενώπιον των μελών της Διοικούσας Επιτροπής είτε ενώπιον εισηγητικής επιτροπής που συστήνεται και συγκροτείται από τη Διοικούσα Επιτροπή.

Ως προς το διδακτικό ωράριο, αυτό μπορεί να τροποποιείται με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση του Υπουργού Παιδείας που εκδίδεται μετά από εισήγηση της Διοικούσας Επιτροπής. Επίσης, πάλι με απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής, δύναται να διατίθεται σε άλλο σχολείο του Δικτύου της ίδιας ή όμορης Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης εκπαιδευτικός που υπηρετεί σε σχολική μονάδα του Δικτύου ο οποίος δεν συμπληρώνει το νόμιμο διδακτικό ωράριό του.

H επιλογή των μαθητών

Στο άρθρο 5 τονίζεται ρητά ότι η εισαγωγή των μαθητών στην Α’ τάξη του Γυμνασίου και του Λυκείου στα Ωνάσεια Δημόσια Σχολεία πραγματοποιείται ύστερα από εξετάσεις ή δοκιμασία δεξιοτήτων η με συνδυασμό των δύο αυτών μεθόδων. Το αδιάβλητο των εξετάσεων θα διασφαλίζεται μέσω της σχετικής πλατφόρμας την ευθύνη της λειτουργίας την έχει η Διοικούσα Επιτροπή (για να τονιστεί για μία ακόμη φορά ο κομβικός της ρόλος σ’ αυτό το εγχείρημα).

Η συμμετοχή στις εισαγωγικές εξετάσεις επιτρέπεται ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής του μαθητή, εντός, όμως της ίδιας Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης. Μετά από σχετικές διαμαρτυρίες και πρωτοβουλία του ΠΑΣΟΚ, μέσω τροπολογίας, εισήχθη κριτήριο εντοπιότητας για την τελική κατάταξη που θα κυμαίνεται από 40 έως 60%.

Σημειώνεται εδώ ότι αυτό δεν αποτρέπει την “έξωση” από το σχολείο των παιδιών που φοιτούσαν στη σχολική μονάδα με το προηγούμενο καθεστώς και δεν επιθυμούν (ή δεν μπορούν) να φοιτήσουν στα Ωνάσεια (στα οποία οι απαιτήσεις θα είναι αυξημένες).

Το Ιδρυμα και η κυβέρνηση έχουν ξεκαθαρίσει ότι οι ήδη υπάρχοντες μαθητές (που του χρόνου θα φοιτήσουν στη δευτέρα και την τρίτη τάξη) θα παραμείνουν. Η Υφυπουργός Παιδείας Ζέτα Μακρή, τέλος, τόνισε ότι “κάποια παιδιά που θα νιώσουν ότι δεν μπορούν να συνεχίσουν στα Ωνάσεια, θα τύχουν φροντίδας από τη διεύθυνση δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όπου ανήκουν”.

Οι λεπτομέρειες για τη διεξαγωγή των εξετάσεων μένει να καθοριστούν.