Κανένα ιδιωτικό σχολείο δεν μπορεί να απαγορεύσει τη φοίτηση σε παιδί που βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού

Το νομικό, αλλά κυρίως θεσμικό και κοινωνικό ζήτημα που άνοιξε με την άρνηση ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων, να συνεχίσει σε αυτά τη φοίτησή του ένας ανήλικος μαθητής στο φάσμα του αυτισμού, είναι τεράστιο, επηρεάζοντας χιλιάδες ανήλικα παιδιά και οικογένειες.

Είναι ένας δείκτης ακόμα για το πού θέλουμε να οδηγήσουμε την πολλαπλώς χειμαζόμενη κοινωνία μας και εάν μας ενδιαφέρει πράγματι η συμπερίληψη των πιο ευάλωτων συμπολιτών μας, εάν μας ενδιαφέρει η υποστήριξη και ένταξη παιδιών ΑΜΕΑ, παιδιών στο φάσμα του αυτισμού, ή απλά προτιμούμε να τα κρύβουμε κάπου ώστε να μην ‘ενοχλούν’ όσους και όσες διαπνέονται από μισαναπηρισμό και ρατσισμό. Είναι επιπλέον ένα ζήτημα που οφείλει να επιλύσει το Υπουργείο Παιδείας που προς το παρόν σιωπά.

Αυτό που αποκρύπτουν όσοι και όσες υποκρίνονται ότι τους απασχολεί πως «δε θα τα καταφέρει» στα μαθηματικά ή στη φυσική ένα άτομο με αυτισμό, είναι η ίδια η φύση και ο σκοπός της εκπαίδευσης: η εκπαιδευτική διαδικασία έχει οφέλη ιδίως κοινωνικοσυναισθηματικά, ψυχικής εξέλιξης και ανάπτυξης αλλά και σκοπό ακριβώς την κοινωνική, συναισθηματική, ψυχική ανάπτυξη του παιδιού μέσω μιας συλλογικής, κοινωνικοποιητικής διαδικασίας και όχι τόσο την απόκτηση τεχνικών δεξιοτήτων, για όλα τα παιδιά, πόσω μάλλον για τα μη νευρο – τυπικά.

Αυτά ακριβώς τα οφέλη είναι που απολαμβάνουν τα νευρο – διαφορετικά παιδιά, που προφανώς αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην απόκτηση τεχνικών γνώσεων και δεξιοτήτων. Αυτό ακριβώς άλλωστε ορίζει η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού όταν αναφέρει στο άρθρο 29 ότι ‘Τα Συμβαλλόμενα Κράτη συμφωνούν ότι η εκπαίδευση του παιδιού πρέπει να αποσκοπεί:

• α. στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού και στην πληρέστερη δυνατή ανάπτυξη των χαρισμάτων του και σωματικών και πνευματικών ικανοτήτων του,
• β. στην ανάπτυξη του σεβασμού για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις θεμελιώδεις ελευθερίες και για τις αρχές που καθιερώνονται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών,
• γ. στην ανάπτυξη του σεβασμού για τους γονείς του παιδιού, την ταυτότητά του, τη γλώσσα του και τις πολιτιστικές του αξίες, καθώς και του σεβασμού του για τις εθνικές αξίες της χώρας στην οποία ζει, της χώρας από την οποία μπορεί να κατάγεται και για τους πολιτισμούς που διαφέρουν από το δικό του,
• δ. στην προετοιμασία του παιδιού για μια υπεύθυνη ζωή σε μία ελεύθερη κοινωνία μέσα σε πνεύμα κατανόησης, ειρήνης, ανοχής, ισότητας των φύλων και φιλίας ανάμεσα σε όλους τους λαούς και τις εθνικιστικές, εθνικές και θρησκευτικές ομάδες και στα πρόσωπα αυτόχθονης καταγωγής, ε. στην ανάπτυξη του σεβασμού για το φυσικό περιβάλλον’.

Ακόμα περισσότερο, σε όλες τις ενέργειες που αφορούν παιδιά, από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς κοινωνικής πρόνοιας, δικαστήρια, διοικητικές αρχές ή νομοθετικά όργανα, το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού αποτελεί πρωταρχικό μέλημα. Είναι σαφές ότι σε παιδιά μη τυπικά, η σταθερότητα του περιβάλλοντος και του σχολικού πλαισίου είναι το πιο βασικό στοιχείο για τη συναισθηματική και ψυχολογική τους σταθερότητα, ενώ τυχόν αλλαγές επιδρούν καταστροφικά στην όποια πρόοδο και αυτονομία έχουν κοπιωδώς χτίσει. Για το λόγο αυτό, οι γονείς που έχουν την οικονομική δυνατότητα, συχνά επιλέγουν ιδιωτικά σχολεία, ώστε να παραμείνουν στο ίδιο περιβάλλον από το Νηπιαγωγείο ως το Γυμνάσιο.

Ειδικότερα για τη φοίτηση παιδιών ΑΜΕΑ σε ιδιωτικά σχολεία, προβλέπεται ότι “Απαγορεύεται η άρνηση εγγραφής μαθητών εξαιτίας της αναπηρίας ή των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών τους”, ενώ με βάση τη Σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες και του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου στη Σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες, ‘πρέπει να λαμβάνονται από τα κράτη μέλη όλα τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να εξαλειφθούν οι διακρίσεις στη βάση της αναπηρίας από οποιοδήποτε πρόσωπο, οργανισμό ή ιδιωτική επιχείρηση και να διασφαλίζεται η πλήρης απόλαυση από τα παιδιά με αναπηρίες, όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, σε ίση βάση με τα υπόλοιπα παιδιά’.

Επίσης οφείλουν τα κράτη μέλη ‘να αναλαμβάνουν ή να προάγουν την έρευνα και αναπτυξη των καθολικά σχεδιασμένων αγαθών, υπηρεσιών, εξοπλισμού και εγκαταστάσεων, που θα πρέπει να απαιτήσουν την ελάχιστη δυνατή προσαρμογή και το λιγότερο κόστος, προκειμένου να ικανοποιούνται οι συγκεκριμένες ανάγκες ενός ατόμου με αναπηρίες, να προάγουν τη διαθεσιμότητα και τη χρήση τους.

Ορίζει μάλιστα ως την αναγκαία «εύλογη προσαρμογή», τις απαραίτητες και κατάλληλες τροποποιήσεις και ρυθμίσεις, οι οποίες δεν επιβάλλουν ένα δυσανάλογο ή αδικαιολόγητο βάρος, όπου απαιτείται σε μια συγκεκριμένη περίπτωση, προκειμένου να διασφαλιστούν, για τα άτομα με αναπηρίες, η απόλαυση ή η άσκηση, σε ίση βάση με τους άλλους, όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών.

Μάλιστα, οι πρακτικές διακρίσεων των ιδιωτικών σχολείων είναι τέτοιες, που έχουν προκαλέσει την από 26/07/23 (337845/35911/2023) παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη, με επιστολή του προς το Υπουργείο Παιδείας, όπου επισημαίνονται, μεταξύ άλλων ‘Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τη διερεύνηση των υποθέσεων και τις επικοινωνίες σε σχέση με το ζήτημα παιδιών με αναπηρίες ή/ και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες που αιτούνται εγγραφής ή φοιτούν ήδη σε ιδιωτικά σχολεία, στην πράξη συμβαίνουν τα εξής:

… ως προϋπόθεση της αίτησης εγγραφής το παιδί αξιολογείται από εκπρόσωπο του ιδιωτικού σχολείου, χωρίς γνωστοποίηση στους γονείς των διαγνωστικών εργαλείων και χωρίς νομικά εχέγγυα σε σχέση με τη διαδικασία, η οποία καθαυτή ενδέχεται να παραβιάζει δικαιώματα του παιδιού…

… η αποπομπή του παιδιού λόγω διαπίστωσης των ε.ε.α ή λόγω χαμηλότερης από το αναμενόμενο επίδοσης μπορεί να τελεστεί κατά τη διάρκεια της φοίτησης, καθότι γενικότερα η μετεγγραφή από ιδιωτικό σχολείο εκ του νόμου επιτρέπεται και κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους, συνηθέστερα πραγματοποιείται κατά τη μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό ή από την πρωτοβάθμια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, χρονική περίοδο κατά την οποία το παιδί έχει ήδη δεσμούς πολλών ετών με τους συμμαθητές/συνομηλίκους του κι ενώ έχει ήδη φοιτήσει στο ιδιωτικό σχολείο για μεγάλο χρονικό διάστημα (6 ή 7 ετών), με διάφορες αιτιολογίες, παρότι ο νόμος για την ιδιωτική εκπαίδευση απαγορεύει τη μη επανεγγραφή ή την απομάκρυνση μαθητή λόγω χαμηλής επίδοσης, το παιδί έχει εγγραφεί και φοιτήσει στο ιδιωτικό σχολείο με ιδιωτική εξατομικευμένη εκπαιδευτική υποστήριξη, ως παράλληλη στήριξη με δαπάνη των γονέων, αποπέμπεται, ωστόσο, από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποκλειόμενο από το σχολικό του περιβάλλον και τους συνομηλίκους/φίλους του, το ιδιωτικό σχολείο δεν παρέχει ειδικά μέτρα υποστήριξης σε μαθητή με αναπηρία ή ε.ε.α ο οποίος είτε συνεχίζει τη φοίτησή του χωρίς υποστήριξη είτε αποπέμπεται, οι κανονισμοί λειτουργίας ιδιωτικών σχολείων εγκρίνονται από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης παρότι αντιτίθενται σε διατάξεις νόμων αυξημένης τυπικής ισχύος καθώς παραλείπουν τη ρύθμιση καταστάσεων, σε σχέση με μαθητές με αναπηρία ή ε.ε.α, τις οποίες σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία οφείλουν να ρυθμίζουν, όροι στον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας είναι αντιφατικοί ή υποκρύπτουν πρακτική αποπομπής παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες ή άλλες ε.ε.α, παρότι, στον ίδιο κανονισμό μπορεί να αναφέρεται ρητά ότι γίνονται δεκτοί οι μαθητές/τριες με μαθησιακές δυσκολίες και υποστηρίζονται αντίστοιχα με τα δημόσια σχολεία όροι στον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του ιδιωτικού σχολείου συχνά δημιουργούν ουσιώδη πλάνη, κατά τις διατάξεις του ΑΚ, σε γονείς/νόμιμους εκπροσώπους ανηλίκων που έχοντας το συνταγματικό δικαίωμα να αποφασίσουν για το πλαίσιο εκπαίδευσης του παιδιού τους και το εγγράφουν σε ιδιωτικό σχολείο θεωρώντας ότι θα φοιτήσει σε ένα σταθερό εκπαιδευτικό περιβάλλον’.

Ο Συνήγορος καταλήγει ‘πλέον ορίζεται ρητά στη νομοθεσία για την ιδιωτική εκπαίδευση η υποχρέωση των ιδιωτικών σχολείων να δέχονται, να μην αποκλείουν και να μην αποπέμπουν μαθητές με αναπηρίες ή /και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες’.

Εν προκειμένω, ένας μαθητής που φοιτούσε στο Δημοτικό αρμονικά και με εξαιρετική πλαισίωση, απορρίφθηκε προκαταβολικά από τα εν λόγω εκπαιδευτήρια, ήδη από το Νοέμβριο του 2022, χωρίς να υπάρχει καν η γνωμοδότηση του ΚΕΔΑΣΥ (εκδοθείσα το Μάιο του 2023), χωρίς καν να ζητηθεί η έκδοσή της, και ακόμα περισσότερο, από τον ιδιοκτήτη και διευθυντή του Γυμνασίου που καν δεν τον είχε δει ΠΟΤΕ παρά μόλις σήμερα!

Οι γονείς του παιδιού επομένως εισήλθαν σε ένα ψυχολογικό και οικονομικό κυκεώνα, προκειμένου να διατηρήσουν το παιδί τους στο ίδιο σχολικό πλαίσιο που βρισκόταν από το Νηπιαγωγείο, για λόγους αμιγώς ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης και κοινωνικοποίησης αυτού, όπως υποστηρίζουν όλες οι ειδικότητες που έχουν ενσκύψει στο συγκεκριμένο παιδί τα τελευταία 5 χρόνια, βάσει αποκλειστικά διακρίσεων και στερεοτύπων ένεκα της συγκεκριμένης διάγνωσης. Όλα αυτά σε ένα αρχικό στάδιο κρίθηκαν από το Πρωτοδικείο Αθηνών και οι γονείς δικαιώθηκαν.

Περαιτέρω, στην περίπτωση της στήριξης από ιδιωτικά παρεχόμενο ειδικό βοηθό και μάλιστα σε ιδιωτικό σχολείο, ουδεμία αναφορά γίνεται σε κάποιες ειδικότερες προϋποθέσεις, τυχόν προσκόμιση ειδικής γνωμάτευσης από το ΚΕΔΑΣΥ ή άλλα έγγραφα.

Συγκεκριμενα προβλέπεται ότι: “Σε ό,τι αφορά την υποστήριξη του μαθητή από ειδικό βοηθό που εισηγείται και διαθέτει η οικογένεια του/της μαθητή/τριας… απαραίτητες προϋποθέσεις είναι: α) αίτηση του/της γονέα προς τη Δ/νση της Σχολικής Μονάδας β) βιογραφικό και αντίγραφο ποινικού μητρώου του προτεινόμενου από την οικογένεια του/της μαθητή/τριας για την υλοποίηση της υποστήριξης και γ) σύμφωνη γνώμη του/της Διευθυντή/ντριας ή του Προϊσταμένου/ης και του Συλλόγου Διδασκόντων της Σχολικής Μονάδας, με καταγραφή σε σχετικό πρακτικό… Για την έγκριση της υποστήριξης από ειδικό βοηθό δεν τίθεται προθεσμία και ο/η Διευθυντής/ντρια ή Προϊστάμενος/η της Σχολικής Μονάδας γνωστοποιεί εγγράφως, στην οικεία Διεύθυνση Εκπαίδευσης, την παρουσία του ειδικού βοηθού και την ύπαρξη των ανωτέρω προϋποθέσεων”.

Το συγκεκριμένο σχολείο λοιπόν, εφόσον υποχρεώθηκε με βάση την προσωρινή διαταγή του Πρωτοδικείου Αθηνών, να δεχθεί την εγγραφή του παιδιού, πλέον απαιτεί, μέσω όχι του Διευθυντή, αλλά του Συλλόγου Διδασκόντων που εκτάκτως και επί τούτου συνεδρίασε, τη στήριξη από τρεις (!) εκπαιδευτικούς, δηλαδή από φιλόλογο, μαθηματικό και φυσικό, ως παράλληλη στήριξη, κωφεύοντας στο αίτημα των γονιών για ειδική βοηθό, ιδιωτικά παρεχόμενη.

Αυτή η απαγορευτική επί της ουσίας προυπόθεση, δεν τέθηκε από το Δικαστήριο και ούτε το σχολείο το αιτήθηκε κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, ενώ δεν προβλέπεται στο νόμο για τα δημόσια ούτε για τα ιδιωτικά σχολεία. Δεν υφίσταται δηλαδή παράλληλη στήριξη σε κάθε ειδικότητα.

Ταυτόχρονα, αρνούνται την ειδική βοηθό στα μαθήματα που δεν είναι της ειδικότητάς της, απαιτώντας το παιδί να εγκαταλειφθεί στην τύχη του τις υπόλοιπες ώρες. Αξιοσημείωτο είναι ότι το παιδί δεν το γνωρίζουν οι καθηγητές/τριες (σήμερα ήταν ο αγιασμός) που επί της ουσίας αποφάσισαν τον αποκλεισμό του από το σχολείο.

Πρόκειται για μια καταχρηστική πρακτική που προφανώς εξαντλεί οικονομικά και ψυχολογικά τους γονείς αλλά και το παιδί, παραβιάζοντας εκ πλαγίου την προσωρινή διαταγή. Είναι η στιγμή να αποφασίσουν και οι εκπαιδευτικοί αλλά και το υπουργείο, αν θα αφήσουν το κάθε ιδιωτικό σχολείο ελεύθερο να «ξεφορτώνεται» τους ανεπιθύμητους/ες μαθητές και μαθήτριες, ακόμα και παραβιάζοντας δικαστικές αποφάσεις, ή εάν θα απαιτήσουν συμπερίληψη για όλα τα παιδιά.

Η Ιωάννα Στεντούμη είναι δικηγόρος. Εκπροσωπεί την οικογένεια του μαθητή που παρ’ ολίγον να εκδιωχθεί από ιδιωτικό σχολείο.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις