Πανελλήνιες 2024 – θέματα σε Αρχαία: Η ουτοπική Πολιτεία του Ζήνωνα και ο Μέγας Αλέξανδρος

Με μαθήματα προσανατολισμού συνεχίστηκαν την Τρίτη (4/6) οι Πανελλήνιες Εξετάσεις 2024.

Συγκεκριμένα οι υποψήφιοι των ΓΕΛ εξετάστηκαν στα Αρχαία Ελληνικά (Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών), τα Μαθηματικά (Ο.Π. Θετικών Σπουδών και Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής) και τη Βιολογία (Ο.Π. Σπουδών Υγείας).

Στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών οι μαθητές εξετάστηκαν στο απόσπασμα “Πλούταρχος, Περί Αλεξάνδρου τύχης και αρετής 6 329 Α-D” και στο αδίδακτο σε κείμενο του Θουκυδίδη (( Θουκυδίδη Ιστορίαι, Θ 81. 1-2 ).

Σύμφωνα με την Ομοσπονδία Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδος, τα θέματα χαρακτηρίστηκαν ως διαβαθμισμένης δυσκολίας για καλά προετοιμασμένους μαθητές.

Ο σχολιασμός των θεμάτων:

Α. Διδαγμένο κείμενο (Πλούταρχος Περί Ἀλεξάνδρου τύχης και ἀρετῆς, 6 329 A-D).

A1. Σαφής διατύπωση, καμία δυσκολία

Β1. Απαιτεί καλή γνώση των ερμηνευτικών σχολίων του Φακέλου Υλικού και συνδυαστική σκέψη

Β2. Παράλληλο κείμενο (Μάρκος Αυρήλιος, Τά εἰς ἑαυτόν , 10,6 (Μτφρ. Γ. Αβραμίδης, εκδ. Θύραθεν, Θεσσαλονίκη, σ.σ. 193- 194). Απαιτεί συνδυαστική και κριτική σκέψη

Β3. Καμία δυσκολία

Β4. Καμία δυσκολία

Β. Αδίδακτο κείμενο (Θουκυδίδης Ἱστορίαι, Θ. 81.1-2)

Γ1, Γ2: Πιθανόν να δυσχεράνει τη μετάφραση και την ερμηνευτική προσέγγιση ο μακροπερίοδος λόγος

Γ3, Γ4: Βατές παρατηρήσεις, που, ωστόσο, απαιτούν καλή γνώση της Γραμματικής και του Συντακτικού. Η ανάλυση μετοχής (Γ4.β.) δεν έχει ζητηθεί εδώ και πολλά χρόνια στις πανελλαδικές εξετάσεις.

Τα θέματα στα “Αρχαία Ελληνικά”:

Σύμφωνα με τα Φροντιστήρια Παπαδέα, οι απαντήσεις έχουν ως εξής:

Α1.

1. Λάθος (ἵνα μὴ κατὰ πόλεις μηδὲ δήμους οἰκῶμεν ἰδίοις ἕκαστοι διωρισμένοι δικαίοις, ἀλλὰ πάντας ἀνθρώπους ἡγώμεθα δημότας καὶ πολίτας).

2. Σωστό (ὥσπερ ἀγέλης συννόμου νόμῳ κοινῷ συντρεφομένης).

3. Λάθος (Οὐ γάρ, ὡς Ἀριστοτέλης συνεβούλευεν αὐτῷ).

4. Σωστό (οὓς τῷ λόγῳ μὴ συνῆγε τοῖς ὅπλοις βιαζόμενος καὶ εἰς ταὐτὸ συνενεγκὼν τὰ πανταχόθεν).

5. Λάθος (συγγενεῖς δὲ τοὺς ἀγαθούς, ἀλλοφύλους δὲ τοὺς πονηρούς·)

Στο γνωστό κείμενο οι μαθητές κλήθηκαν να απαντήσουν για την Πολιτεία που “οραματιζόταν” ο Αλέξανδρος, ενώ εκτενής αναφορά γίνεται στον Ζήνωνα.

Όπως σημειώνουν τα Φροντιστήρια Παπαδέα, “ο Στωικός Ζήνων διαπιστώνει ότι η πόλη-κράτος λειτουργεί ως κέντρο διαρκούς ανταγωνισμού εξ αιτίας λανθασμένων διακρίσεων και σχέσεων υποταγής, οι οποίες πιθανόν να οδηγήσουν σε λανθασμένες κρίσεις, πάθη, κακία και φαυλότητα. Ο Ζήνων, λοιπόν, κάνει τη δική του, εναλλακτική, πολιτική πρόταση για την ιδανική πολιτεία, στο πλαίσιο όμως μιας εποχής που αλλάζει. Πρόκειται, ίσως, για μία κοινότητα σοφών και ενάρετων ανθρώπων, όπου η ιδιότητα του πολίτη είναι μία μόνο πτυχή της ηθικής προσωπικότητας.

Η βασική θέση του Ζήνωνα είναι:

α) να μη νιώθουμε τους εαυτούς μας ως κατοίκους ξεχωριστών πόλεων ή δήμων, οι οποίοι ακολουθούν τους ιδιαίτερους κανόνες δικαίου που έχουν θεσπιστεί σε καθεμία πόλη ή σε κάθε δήμο χωριστά (αποφατική διατύπωση-άρση). αλλά προτείνει (καταφατική διατύπωση),

β) να θεωρούμε πως όλοι οι άνθρωποι είναι συνδημότες και συμπολίτες

γ) να επικρατεί ένας κοινός τρόπος ζωής (εἷς βίος), δηλαδή με αξίες, ήθη, έθιμα κτλ κοινά για όλους.

Επίσης, να υπάρχει μία ενιαία τάξη (εἷς κόσμος), δηλαδή ένας κοινός τρόπος οργάνωσης ως αποτέλεσμα ενός κοινού νόμου εξασφαλίζοντας την ευνομία, την αρμονία και την ομόνοια μεταξύ των ανθρώπων. Το ιδανικό κράτος, λοιπόν, όπως το σχεδίασε ο Ζήνων, δεν αναγνωρίζει τους φραγμούς της εθνικότητας ή του ιστορικού κράτους.

Ιστορικά εκτιμάται πως ο Αλέξανδρος δεν ακολούθησε πιστά τη συμβουλή του Αριστοτέλη, να φέρεται στους Έλληνες σαν Βασιλιάς και στους υπόλοιπους σαν τύραννος, αλλά θεωρώντας τον εαυτό του ως απεσταλμένο του θεού και ρυθμιστή εθνών, προσπάθησε να προχωρήσει σε ένα υπερ-εθνικό σύστημα με την πειθώ ή με την επιβολή. Επηρεασμένος από τις ιδέες του Ζήνωνα προσπάθησε να εφαρμόσει ένα πολιτειακό σύστημα όπου οι άνθρωποι δεν θα κατοικούν κατά πόλεις χωρισμένες, με διαφορετικούς νόμους, αλλά να θεωρούνται όλοι πολίτες του ίδιου κράτους και να υπάρχει μία τάξη και ένα δίκαιο για όλους.

Από τον Αριστοτέλη διδάχθηκε τη συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων – κάποιος που θέλει να είναι σπουδαίος πρέπει να ασκεί το πνεύμα του και να πασχίζει για την αριστεία. Ο Αριστοτέλης δίδαξε επίσης στον Αλέξανδρο πώς να αναλύει τη ζωή του για να αριστεύει και πώς να μελετά διάφορα αποτελέσματα και να επιλέγει το καλύτερο. Ο Πλούταρχος επισημαίνει άλλωστε ότι ο Αλέξανδρος κοιμόταν με ένα αντίγραφο της Ιλιάδας του Ομήρου κάτω από το μαξιλάρι του, με σχόλια του Αριστοτέλη.

Ποιος ήταν ο Ζήνωνας

Ο Ζήνων ο Κιτιεύς (αρχ. Ζήνων ὁ Κιτιεύς 334 π.Χ. – 262 π.Χ.) ήταν Ελληνιστικός φιλόσοφος από το Κίτιο, ο οποίος δημιούργησε τη φιλοσοφική σχολή του στωικισμού στην Αθήνα. Ο Ζήνων πριν ασχοληθεί με την φιλοσοφία ήταν έμπορος. Έχασε την περιουσία του μετά από ένα ναυάγιο και βρέθηκε στην Αθήνα. Εκεί έγινε μαθητής του κυνικού Κράτητα και μετά στη Μεγαρική Σχολή του Ξενοκράτη.

Στην ιδανική του Πολιτεία θα κατοικούσαν μόνο “σοφοί άνθρωποι” και η διακυβέρνηση θα γινόταν από εκείνους. Η ιδέα αυτή κατηγορήθηκε ως ουτοπική. Σύμφωνα με τον Ζήνωνα όλοι οι κάτοικοι της Πολιτείας του θα έπρεπε να ασχολούνται με τη Φιλοσοφία καθώς μέσω αυτής θα γίνονταν αγαθοί. Επέκρινε δε την Παιδεία που έδινε ο γραμματιστής και ο γυμναστής. Στην κοινωνία του θα υπήρχε κοινοκτημοσύνη όλων των γυναικών καθώς πίστευε πως έτσι δεν θα υπήρχε ζήλεια και μοιχεία εκ μέρους των ανδρών και έτσι όλοι οι πατεράδες θα αγαπούσαν εξίσου τα παιδιά τους, ενώ δεν επέκρινε την παιδεραστία θεωρώντας την ως θέμα “αδιάφορο”.

Πίστευε επίσης πως δεν θα έπρεπε να χτίζονται ιερά αφιερωμένα στους θεούς και ότι τα δικαστήρια δεν είχαν καμία χρησιμότητα καθώς σε μια Πολιτεία σοφών, δεν θα υπάρχουν αδικίες. Ακόμη, ανέφερε ότι τα χρήματα δεν θα χρειάζονταν στην Πολιτεία του καθώς προωθούσε την κοινοκτημοσύνη. Η βασική του θέση ωστόσο ήταν πως οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε να ζουν σε χωριστές πόλεις-κράτη, αλλά να είναι πολίτες ενός ενιαίου κράτους. Ο κοσμοπολιτισμός του Ζήνωνα, σπέρματα του οποίου ανιχνεύονται ήδη στους Προσωκρατικούς, ήταν το όραμα της Πολιτείας του, ένα ιδεώδες που καταργούσε τις πολιτισμικές διακρίσεις, (το χρώμα του δέρματος, τη γλώσσα, τη θρησκεία) θέτοντας θεμέλιο το κοινό στοιχείο που υπερβαίνει τα προηγούμενα, τον φυσικό νόμο, το καθήκον.

Την ενωμένη κοινοπολιτεία ασπαζόταν και ο Αλέξανδρος με τη συγχώνευση των φυλών, με το όραμά του ωστόσο να πεθαίνει πρόωρα μαζί του.

Πανελλήνιες 2024: Το πρόγραμμα για τα ΓΕΛ

Την Πέμπτη 6 Ιουνίου οι υποψήφιοι θα εξεταστούν στα Λατινικά (Ο.Π. Ανθρωπιστικών Σπουδών), τη Χημεία (Ο.Π. Θετικών Σπουδών και Σπουδών Υγείας) και την Πληροφορική (Ο.Π. Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής).

Θα μεσολαβήσει ένα κενό, λόγω της διεξαγωγής των Ευρωπαϊκών Εκλογών στις 9 Ιουνίου και έτσι οι Πανελλήνιες θα ολοκληρωθούν την Τετάρτη 12 Ιουνίου, με τα μαθήματα: Ιστορία (Ο.Π. Ανθρωπιστικών Σπουδών), Φυσική (Ο.Π. Θετικών Σπουδών και Σπουδών Υγείας), Οικονομία (Ο.Π. Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής).

Πανελλήνιες 2024: Το πρόγραμμα για τα ΕΠΑΛ

Όσον αφορά τους υποψηφίους των ΕΠΑΛ, έως και τις 17 Ιουνίου, θα εξετάζονται σε μαθήματα ειδικότητας.

Ειδικότερα, τη Δευτέρα 3 Ιουνίου εξετάστηκαν στα μαθήματα: Ανατομία-Φυσιολογία ΙΙ, Αρχές Οικονομικής Θεωρίας (ΑΟΘ), Δίκτυα Υπολογιστών και Αρχές Βιολογικής Γεωργίας.

Ακολούθως, την Τετάρτη 5 Ιουνίου θα εξεταστούν στα μαθήματα: Ηλεκτροτεχνία 2, Αρχιτεκτονικό Σχέδιο, Ναυτικό Δίκαιο – Διεθνείς Κανονισμοί στη Ναυτιλία – Εφαρμογές και Ιστορία Σύγχρονης Τέχνης.

Η έναρξη των εξετάσεων έχει καθοριστεί να γίνεται στις 08:30 και έτσι, οι υποψήφιοι θα πρέπει να προσέρχονται στις αίθουσες εξέτασης μέχρι τις 08:00. Η διάρκεια εξέτασης κάθε μαθήματος είναι τρεις (3) ώρες, εκτός από το μάθημα ειδικότητας «Αρχιτεκτονικό Σχέδιο», για το οποίο η διάρκεια εξέτασης είναι τέσσερις (4) ώρες.