PISA: Απογοήτευσε η Ελλάδα στον διεθνή μαθητικό διαγωνισμό

Παραπάνω από απογοητευτικές είναι οι επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών στον διαγωνισμό PISA 2022 που διοργανώνει ο ΟΟΣΑ, με τους Έλληνες μαθητές να καταγράφουν από τις χαμηλότερες επιδόσεις ανάμεσα στα κράτη της ΕΕ.

Ο διαγωνισμός Programme for International Student Assessment (PISA) του ΟΟΣΑ “τρέχει” ανά τρία έτη και καθυστέρησε λόγω της πανδημίας, με αποτέλεσμα τελικά να γίνει το 2022 με τη συμμετοχή 690.000 15χρονων μαθητών από 81 χώρες.

Η Ελλάδα έπεσε και στις τρεις υπό εξέταση κατηγορίες, σε σχέση με τις επιδόσεις του 2018. Επιπρόσθετα, η χώρα μας κατατάσσεται χαμηλότερα από τον μέσο όρο επιδόσεων του ΟΟΣΑ. Ειδικότερα, χαμηλές επιδόσεις εμφάνισαν οι συμμετέχοντες σε μαθηματικά, κατανόηση κειμένου και φυσικές επιστήμες.

Βάσει των αποτελεσμάτων, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 44η θέση στα Μαθηματικά με επίδοση 430, στην 41η θέση στην Κατανόηση Κειμένου με επίδοση 438 και στην 44η θέση στις Φυσικές Επιστήμες με επίδοση 441.

Σε σχέση με την γενικότερη πτώση της βαθμολογίας, η βαθμολογία για τους Έλληνες μαθητές για τα Μαθηματικά είναι χαμηλότερη κατά 21 μονάδες και για την Κατανόηση Κειμένου κατά 19 μονάδες, σε σχέση με το 2018. Πτώση 11 μονάδων υπάρχει στις Φυσικές Επιστήμες.

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας η πτώση της βαθμολογίας για την Ελλάδα είναι 9 μονάδες στα Μαθηματικά, 12 μονάδες στην Κατανόηση Κειμένου και 21 μονάδες στις Φυσικές Επιστήμες.

Στον γενικό μέσο όρο, μόλις το 2% των μαθητών στην Ελλάδα είχαν κορυφαίες επιδόσεις στα μαθηματικά, που αντιστοιχεί σε Level 5 ή 6 (μέσος όρος του ΟΟΣΑ: 9%). Αντιστοίχως, μόλις το 2% των Ελλήνων μαθητών σημείωσε βαθμολογία Level 5 ή υψηλότερη (μέσος όρος του ΟΟΣΑ: 7%), και στις φυσικές επιστήμες μόλις το 1% των Ελλήνων μαθητών σημείωσε κορυφαίες επιδόσεις, δηλαδή άγγιξε το Level 5 ή 6 (μέσος όρος του ΟΟΣΑ: 7%). Ενδεικτικά, για να καταλάβει κανείς την κατάσταση, στη χώρα μας έχουμε πτώση που σηματοδοτεί απώλεια ισοδύναμη με τα 3/4 της μάθησης ενός σχολικού έτους.

Την Ελλάδα εκπροσώπησαν στην κύρια έρευνα 6578 μαθητές γεννημένοι το 2006, από 242 σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Γυμνάσια, Γενικά Λύκεια και ΕΠΑΛ) όλης της χώρας.

Η αξιολόγηση

Το κύριο αντικείμενο της αξιολόγησης PISA 2022 ήταν τα Μαθηματικά. Οι μαθητές απάντησαν σε κλειστές ερωτήσεις (πολλαπλής επιλογής ή σωστού – λάθους) και ανοικτές ερωτήσεις σύντομης απάντησης και αιτιολόγησης.

Όλοι οι μαθητές, που συμμετέχουν στο διαγωνισμό PISA αξιολογούνται με βάση τους ίδιους κοινωνικοοικονομικούς δείκτες, δηλαδή συγκρίνονται οι επιδόσεις των παιδιών, που προέρχονται από παρόμοιο κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο.

Εκτός από τις ερωτήσεις που αφορούν το γνωστικό μέρος της έρευνας, οι μαθητές απάντησαν και σε ένα Ερωτηματολόγιο, το οποίο συλλέγει πληροφορίες σχετικά με το κοινωνικό και δημογραφικό υπόβαθρο του καθενός, τις στάσεις και τις πεποιθήσεις τους για το σχολείο γενικότερα αλλά και ειδικά για τα Μαθηματικά, που αποτελούσαν το κύριο αντικείμενο σε αυτόν τον κύκλο. Επίσης, οι μαθητές απάντησαν σε Ερωτηματολόγιο που αφορούσε την εξοικείωσή τους με τις νέες τεχνολογίες.

Οι Διευθυντές των σχολείων του δείγματος συμπλήρωσαν το δικό τους Ερωτηματολόγιο, το οποίο κάλυπτε θέματα διοίκησης και οργάνωσης του σχολείου, παρείχε πληροφορίες για το μαθησιακό περιβάλλον και τη συμμετοχή σε δραστηριότητες εκτός του επίσημου σχολικού ωραρίου.

Τόσο στο Ερωτηματολόγιο του μαθητή όσο και στο Ερωτηματολόγιο του διευθυντή υπήρχαν ερωτήσεις σχετικά με την οργάνωση της μάθησης κατά την περίοδο της πανδημίας που τα σχολεία παρέμεναν κλειστά, σε μια προσπάθεια να συλλεγούν πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο οι διάφορες χώρες αντιμετώπισαν τις δυσκολίες που προέκυψαν.

Οι παράγοντες της πτώσης

Η Σιγκαπούρη πέτυχε σημαντικά υψηλότερες επιδόσεις από όλες τις υπόλοιπες συμμετέχουσες χώρες και στα τρία γνωστικά αντικείμενα. Στα Μαθηματικά 575 μονάδες, στην Κατανόηση Κειμένου 543 μονάδες και στις Επιστήμες 561 μονάδες.

Στα Μαθηματικά, έξι ασιατικές χώρες, η Σιγκαπούρη, το Μακάο (Κίνα), η Ταϊπέι (Κίνα), το Χονγκ Κονγκ, η Ιαπωνία και η Κορέα, πέτυχαν τις υψηλότερες επιδόσεις από όλες τις συμμετέχουσες χώρες.

Από τις χώρες της Ευρώπης, τις υψηλότερες επιδόσεις πέτυχαν η Εσθονία, η Ελβετία και η Ολλανδία. Χαμηλότερες επιδόσεις από την Ελλάδα στον ευρωπαϊκό χώρο, σημειώνουν οι μαθητές σε Ρουμανία, Μολδαβία, Βουλγαρία, Βόρεια Μακεδονία, Μαυροβούνιο, Γεωργία, Αλβανία και Κόσοβο.

Τα αποτελέσματα της PISA 2022 δείχνουν ότι στις περισσότερες χώρες σημειώθηκε μια σημαντική πτώση στις επιδόσεις στα Μαθηματικά και την Κατανόηση Κειμένου σε σχέση με το 2018. Στις χώρες του ΟΟΣΑ σημειώθηκε, κατά μέσο όρο, πτώση 15 μονάδων στα Μαθηματικά και 10 μονάδων στην Κατανόηση Κειμένου. Η εντυπωσιακή αυτή πτώση, η οποία είναι πρωτόγνωρη για το PISA, αποδίδεται κατά ένα μεγάλο βαθμό στην πανδημία και την επίδρασή της στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι όλων των χωρών που συμμετείχαν.

Σύμφωνα πάντως με τον ΟΟΣΑ, δεν φταίει μόνο ο covid. Όπως ανακοινώνεται, η χρήση κινητών στις τάξεις και οι ελλείψεις δασκάλων και υποδομών, έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στις χώρες όπου καταγράφονται χαμηλότερες επιδόσεις.

Οι μαθητές που ανέφεραν ότι αποσπώνται από άλλους μαθητές που χρησιμοποιούν ψηφιακές συσκευές είχαν στα μαθηματικά βαθμολογία 15 βαθμούς χαμηλότερη από τους μαθητές που ανέφεραν ότι αυτό δεν συμβαίνει ποτέ ή σχεδόν ποτέ. Επίσης, η διαθεσιμότητα δασκάλων για να βοηθήσουν τους μαθητές που έχουν ανάγκη είχε την ισχυρότερη σχέση με τις επιδόσεις στα μαθηματικά στις χώρες του ΟΟΣΑ. Η βαθμολογία στα μαθηματικά ήταν 15 μονάδες υψηλότερη κατά μέσο όρο σε μέρη όπου οι μαθητές συμφώνησαν ότι μπορούσαν εύκολα να έχουν βοήθεια από τους δασκάλους τους.

Ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση και ανισότητες

Όπως ανακοίνωσε το ΙΕΠ:

• Στις χώρες του ΟΟΣΑ οι μαθητές που προέρχονται από ευνοϊκό κοινωνικοοικονομικό-πολιτισμικό περιβάλλον πέτυχαν, κατά μέσο όρο, βαθμολογία κατά 93 μονάδες υψηλότερη στα Μαθηματικά από τους μαθητές που προέρχονται από μη-ευνοϊκό κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον.

Να σημειωθεί ότι η διαφορά στις επιδόσεις στα Μαθηματικά, η οποία οφείλεται στο κοινωνικο-οικονομικό-πολιτισμικό περιβάλλον, έχει παραμένει σταθερή στις 51 από τις 68 χώρες/οικονομίες που έχουν έγκυρα δεδομένα για το 2022. Η διαφορά αυτή μεγάλωσε σε 12 χώρες/οικονομίες και μειώθηκε σε 5.

Στην Ελλάδα η διαφορά υπέρ των μαθητών που προέρχονται από ευνοϊκό κοινωνικο-οικονομικό-πολιτισμικό περιβάλλον είναι 76 μονάδες.

• Στις χώρες του ΟΟΣΑ, τα αγόρια πέτυχαν, κατά μέσο όρο, υψηλότερες επιδόσεις στα Μαθηματικά κατά 9 μονάδες από ό,τι τα κορίτσια. Αντίθετα η διαφορά υπέρ των κοριτσιών στην Κατανόηση κειμένου είναι 24 μονάδες.

Η διαφορά στις επιδόσεις στα Μαθηματικά η οποία σχετίζεται με το φύλο παρέμεινε σταθερή μεταξύ του 2018 και 2022 στις περισσότερες χώρες/οικονομίες (στις 57 από τις 72 που έχουν συγκρίσιμα δεδομένα).

Αντίθετα, η διαφορά μεγάλωσε σε 11 χώρες/οικονομίες και μειώθηκε σε τέσσερις. Στην Ελλάδα η διαφορά μεταξύ κοριτσιών και αγοριών είναι 6 μονάδες, με τα αγόρια να σημειώνουν τη υψηλότερη επίδοση.

• Στις χώρες του ΟΟΣΑ, οι γηγενείς μαθητές πέτυχαν, κατά μέσο όρο, υψηλότερες επιδόσεις κατά 29 μονάδες στα Μαθηματικά από τους μαθητές με μεταναστευτικό υπόβαθρο. Η διαφορά αυτή αντιστοιχεί περίπου σε ένα έτος φοίτησης στο σχολείο, όμως δεν είναι στατιστικά σημαντική. Η διαφορά αυτή μειώθηκε στις 5 μονάδες υπέρ των γηγενών, μετά τον συνυπολογισμό της επίδρασης του κοινωνικο-οικονομικού περιβάλλοντας και της γλώσσας που μιλούν οι μαθητές στο σπίτι τους.

• Στις χώρες του ΟΟΣΑ, κατά μέσο όρο, το 8% των μαθητών ανέφεραν ότι δεν έφαγαν τουλάχιστον μία φορά τις προηγούμενες 30 ημέρες επειδή δεν υπήρχαν χρήματα για φαγητό. Σε 18 από τις συμμετέχουσες χώρες/οικονομίες περισσότερο από το 20% των μαθητών τους ανέφεραν ότι τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα δεν υπήρχαν χρήματα για φαγητό.