Ποιος (δεν) θέλει τη Σορβόννη στην Ελλάδα

Η βαθιά πεποίθηση της κυβέρνησης ότι οι πολίτες είναι ανίκανοι όχι μόνο να εντοπίσουν μια ψευδή είδηση, αλλά ακόμα και να συμβουλευτούν τη Wikipedia, φαίνεται ότι διαψεύστηκε με εκπληκτικά γρήγορους ρυθμούς αυτή τη φορά.

Η είδηση ότι έρχεται η Σορβόννη στην Ελλάδα προκάλεσε, και δικαίως, γέλια. Κάτι τέτοιο άλλωστε, δεν θα μπορούσε να συμβεί, διότι η Σορβόννη δεν είναι ένα πανεπιστήμιο, αλλά ιστορικό κτήριο, το οποίο, μετά τη διάλυση του Πανεπιστημίου των Παρισίων το 1970 σε 13 πανεπιστήμια, χρησιμοποιήθηκε στους τίτλους πολλών από τα πανεπιστήμια που προέκυψαν.

Μάλιστα, τα πανεπιστήμια που χρησιμοποιούν τη «Σορβόννη» ως μέρος των τίτλων τους αυξάνονται με τα χρόνια. Έτσι είναι και το πανεπιστήμιο Sorbonne Paris Nord το οποίο έγινε απρόσμενα διάσημο τις τελευταίες μέρες στη χώρα μας. Ο τίτλος του πανεπιστημίου αυτού απέκτησε εσχάτως το όνομα «Σορβόννη». Τίποτα μεμπτό, καμία απάτη δεν υπάρχει, όπως και καμία απάτη δεν υπάρχει με όλα τα πανεπιστήμια που διεκδικούν αυτόν τον τίτλο.

Οι μόνοι που αξίζουν μομφή είναι η πολιτική ηγεσία και τα ελληνικά ΜΜΕ, που αναπαρήγαγαν αυτή την είδηση, όταν την προηγούμενη περίοδο είχε καταστεί σαφές ότι η διαδικασία δημιουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων δεν αφορά παρά στην αλλαγή του καθεστώτος των κολεγίων που υπήρχαν στην Ελλάδα ή που πρόκειται να δημιουργηθούν.

Φυσικά, όταν εκπαιδευτήρια ονομάζονται «πανεπιστήμια» και όταν αμφίβολης ποιότητας κέντρα σπουδών παρουσιάζονται ως αναβάθμιση του δημόσιου πανεπιστημίου, τότε αυτή η κατακρεουργημένη γλώσσα, που αδυνατεί να ονομάσει ορθά το οτιδήποτε, μπορεί άνετα να αποκαλεί «Σορβόννη» πραγματικά το καθετί.

Αφού έγινε σαφές ότι πανεπιστήμιο Σορβόννης δεν υπάρχει ως τέτοιο και ότι το διάσημο Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne (που μάλλον αυτό εννοούσαν οι δημοσιογράφοι) δεν πρόκειται να ανοίξει κανένα πανεπιστήμιο στην Ελλάδα, ας δούμε ποιο είναι το Université Paris Nord.

Με μεγάλη λύπη διάβασα κριτικές, ακόμη και από τον χώρο της Αριστεράς, που στηρίχθηκαν στη διεθνή κατάταξή του, όταν είναι γνωστό σε όλους και όλες το αυθαίρετο των διεθνών κατατάξεων. Το εν λόγω πανεπιστήμιο είναι ένα σχετικά νέο ίδρυμα στον βορά του Παρισιού, με σχετικά μικρό αριθμό φοιτητών (περίπου 25.000) και λιγότερο από 1.000 άτομα προσωπικό.

Επιτελεί ένα τεράστιο έργο, υλοποιώντας το σχέδιο του δημοκρατικού πανεπιστημίου – δηλαδή την παροχή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης σε όλους και όλες, κάτι το οποίο ακόμη και σήμερα θεωρείται βασικό δικαίωμα.

Παρέχοντας σπουδές σε όλα τα επιστημονικά αντικείμενα στις βόρειες περιοχές της γαλλικής πρωτεύουσας, συμβάλλει σημαντικά στην κοινωνική συνοχή και στην εξασφάλιση ίσων ευκαιριών για κοινότητες που, υπό άλλες συνθήκες, θα ήταν απομονωμένες. Ταυτόχρονα, ανήκοντας στον ενιαίο ακαδημαϊκό χώρο της Γαλλίας, το πανεπιστήμιο αυτό έχει στο δυναμικό του κορυφαίους καθηγητές και καθηγήτριες στις κοινωνικές επιστήμες και στην οικονομία.

Πρόκειται για ένα μικρό ίδρυμα με πολλά προβλήματα και σοβαρή υποχρηματοδότηση, η οποία ανέρχεται σε περίπου 230 εκατομμύρια ευρώ. Η κουβέντα λοιπόν οφείλει να ξεκινήσει από εδώ:  Γιατί η χρηματοδότηση ενός από τα πιο «φτωχά» πανεπιστήμια της Γαλλίας είναι πολλαπλάσια αυτής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, που διαθέτει πολλαπλάσιους φοιτητές και φοιτήτριες, πολλαπλάσιο προσωπικό και ασύγκριτα μεγαλύτερη ερευνητική δραστηριότητα;

Πως είναι δυνατόν η αμφίβολη μετεξέλιξη ενός εκπαιδευτήριου που δημιουργήθηκε υπό την αιγίδα του μικρού αυτού πανεπιστημίου να αποτελεί για κάποιους στην Ελλάδα την ουσία των στρατηγικών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση;

Θα μπορούσαμε όμως για ένα λεπτό να υποθέσουμε ότι ο τίτλος της δημοσίευσης ήταν απολύτως αληθής και πως πράγματι, η Σορβόννη (μάλλον το Paris 1 αλλά ποτέ δε θα μάθουμε) άνοιγε (σε ένα πλαίσιο που δεν υπάρχει ακόμα) πανεπιστήμιο στην Ελλάδα.

Θα ήταν όντως λόγος να γιορτάσουμε που ένα ίδρυμα που ανοίγει υποκαταστήματα αποκλειστικά σε χώρες με διαλυμένο πανεπιστημιακό σύστημα (πχ. Sorbonne Université Abu Dhabi, Ecole de Droit de la Sorbonne au Caire*) προτίμησε τη χώρα μας;

Ακόμα και στις φαντασιώσεις κάποιων, το ιδανικό σενάριο είναι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση της χώρα μας να προσιδιάζει στο σύστημα της Αιγύπτου αλλά όχι της Ολλανδίας;

Η πολιτική ηγεσία δεν έχει την παραμικρή σχέση με την τριτοβάθμια εκπαίδευση· για την ακρίβεια, τη μισεί. Δεν αγαπά ούτε το δημόσιο ούτε το ιδιωτικό πανεπιστήμιο.

Αλήθεια, οι λάτρεις της καλής ιδιωτικής εκπαίδευσης (sic) ξημεροβραδιάζονται άραγε στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Harvard στο Ναύπλιο και χρησιμοποιούν τις βιβλιοθήκες του;

Η πικρή αλήθεια για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι ότι, για ένα μέρος της πολιτικής τάξης, το πανεπιστήμιο πρέπει να συγχρονιστεί με τη μιζέρια της αγοράς εργασίας και να την αναπαράξει· πρέπει να κοπεί στα μέτρα μιας άθλιας καθημερινότητας που προετοίμασαν.

Σε αυτό το πλαίσιο δε υπάρχει χώρος για οποιοδήποτε πανεπιστήμιο. Το πανεπιστήμιο πρέπει να αφανιστεί. Αυτή ήταν η επιδίωξη του συντηρητισμού σε όλη τη μεταπολεμική ιστορία της Ελλάδας, αυτή ήταν όμως και η γενεσιουργός αιτία των κινημάτων νεολαίας.

*Ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, τα γαλλικά πανεπιστήμια δεν ‘ανοίγουν’ πανεπιστήμια εκ του μηδενός, αλλά συνεργάζονται με τα ντόπια ιδρύματα.

Ο Χρίστος Ανδριανόπουλος είναι διδάκτορας σύγχρονης ιστορίας και ερευνητής στο CRH του Παρισιού