Ακραία φαινόμενα που εμμένουν: Πώς οπλιζόμαστε μετά από άλλη μια μεγάλη καταστροφή;

Τις τελευταίες ώρες, σημαντικές περιοχές της χώρας μας βρίσκονται αντιμέτωπες με ανθρώπινες απώλειες και ανυπολόγιστες καταστροφές από την κακοκαιρία Daniel.

Η ανάλυση των πρώτων δεδομένων από τις καταγραφές των βροχομετρικών σταθμών δείχνει ότι κατά τόπους το ύψος βροχής που σημειώθηκε μέσα σε ορισμένες ώρες αντιστοιχεί στο μισό ή και περισσότερο του ετήσιου ύψους βροχής, με την περιοχή της Ζαγοράς να πλήττεται από ύψη που αντιπροσωπεύουν το μέσο ετήσιο.

Η ανάλυση ειδικότερα των ιδιαίτερα υψηλών εντάσεων της βροχής εξηγεί την ραγδαιότητα και σπανιότητα του εν λόγω γεγονότος, χαρακτηριστικά που αντιπροσωπεύουν τα όλο και συχνότερα εμφανιζόμενα ακραία υδρομετεωρολογικά φαινόμενα που συνδέονται με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Πιο συγκεκριμένα, οι τιμές στις μέγιστες εντάσεις που κατεγράφησαν σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν εκείνες τις τιμές έντασης βροχής της περιόδου επαναφοράς που επιλέγεται για τον σχεδιασμό των υδραυλικών έργων (σ.σ., πλέον γίνεται μεγάλη συζήτηση για την αναγκαιότητα αναθεώρησης των ομβρίων καμπυλών υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής), με αποτέλεσμα οι υφιστάμενες υποδομές να αδυνατούν να παραλάβουν τις συγκεκριμένες πλημμυρικές απορροές.

Ταυτόχρονα, ο περιορισμός της βλάστησης λόγω των πυρκαγιών οδηγεί σε αύξηση των παροχών αιχμής των ρεμάτων με παρουσία αυξημένης ποσότητας φερτών υλών, αφού μειώνεται η δυνατότητα κατακράτησης νερού σε περιοχές ανάντη των πλέον ευάλωτων πεδινών ζωνών, στις οποίες εντοπίζονται και οι σημαντικότερες αστοχίες λόγω και των έντονων ανθρωπίνων παρεμβάσεων.

Ακριβώς εξαιτίας των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, τα όλο και συχνότερα ακραία φαινόμενα που εμφανίζονται στη χώρα μας μαρτυρούν την αναγκαιότητα για άμεσες παρεμβάσεις σε πολλά επίπεδα, γιατί αναπόφευκτα τα έντονα φαινόμενα είναι η νέα πραγματικότητα.

Η κακοκαιρία Daniel έρχεται να προστεθεί στον μακρύ κατάλογο ακραίων φαινομένων που πλήττουν τη χώρα, και που συχνά τα υφιστάμενα μέτρα και έργα δεν μπορούν να προστατέψουν, οπότε και υπάρχει κυβερνητική ευθύνη για την καθυστέρηση στην ανάληψη μιας σειράς δράσεων.

Είναι επιβεβλημένη η διεπιστημονική συνεργασία για την αξιολόγηση του συνόλου των κινδύνων και την ιεράρχηση προτεραιοτήτων με χωρικά διαφοροποιημένα κριτήρια.

Η λειτουργία -σε εθνικό επίπεδο- ενός σύγχρονου τηλεμετρικού συστήματος πρόγνωσης και έγκαιρης προειδοποίησης για την καταρχήν αποφυγή ανθρωπίνων θυμάτων.

Η εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου πρωτοκόλλου τόσο σε επίπεδο πρόληψης για την εκπαίδευση και τον συντονισμό του αρμόδιου προσωπικού που επιχειρεί και την τακτική συντήρηση των υδραυλικών έργων και ρεμάτων, όσο και σε επίπεδο ετοιμότητας για τον συντονισμό των δραστηριοτήτων εντός της περιοχής που εκτίθεται σε κίνδυνο.

Η αξιοποίηση εθνικών και κοινοτικών πόρων για την αποκατάσταση ή κατασκευή των αναγκαίων έργων αντιπλημμυρικού σκοπού, λαμβάνοντας υπόψη την απαίτηση της σημερινής εποχής της κλιματικής κρίσης για μεγαλύτερη διαστασιολόγηση, αλλά και με βέλτιστη προσέγγιση στην διαχείριση των πλημμυρικών αιχμών στα ανάντη των “καταδικασμένων” ευάλωτων ζωνών.

Η υλοποίηση πολιτικών που θα διαμορφώσουν μια ανθεκτικότερη κοινωνία απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής απ’ τις οποίες πρέπει να μάθουμε να επιβιώνουμε δεν είναι εύκολη υπόθεση. Είναι όμως αναμφίβολα μέγιστη προτεραιότητα το να θωρακίσουμε τη χώρα και να προστατέψουμε τους κατοίκους και τις περιουσίες τους από τις κάθε είδους φυσικές καταστροφές. Η πρόληψη είναι πάντοτε πιο αποτελεσματική από τη θεραπεία και την αποκατάσταση, όπως είναι επίσης βέβαιο ότι η υποεκτίμηση του κινδύνου και η ελλιπής ετοιμότητα εν μέσω μιας κλιματικά κρίσιμης περιόδου δεν αποτελούν υπεύθυνη κυβερνητική στάση.

*Η Ελισσάβετ Φελώνη είναι Διδάσκουσα στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Επιστημονική συνεργάτιδα στο ΕΚΠΑ και συντονίστρια της Επιτροπής Φυσικών Καταστροφών του ΣΕΓ.