COP29 : Οι πολιτικές να μην είναι ένα “πράσινο ξέπλυμα”

Καθώς ο κόσμος βιώνει θερμοκρασίες ρεκόρ, με το 2024 να αναμένεται ότι θα είναι το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί, και ενώ πλησιάζουμε όλο και πιο κοντά στο όριο παγκόσμιας ανόδου της θερμοκρασίας που τέθηκε στη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, οι ηγέτες των χωρών βρίσκονται από τη Δευτέρα 11 Νοεμβρίου έως την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, στην 29η Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP29).

Για την ιστορία, να πούμε ότι είναι η τρίτη συνεχόμενη χρονιά που η COP διεξάγεται σε χώρα-πετρελαιοπαραγωγό που έχει πιθανώς συμφέροντα από τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων (μετά την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα), ενώ είναι η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά που Πρόεδρος της COP ορίζεται πρώην μεγαλοστέλεχος εταιρείας ορυκτών καυσίμων. Πέρυσι στην COP28, Πρόεδρος ορίστηκε ο Sultan al-Jaber, πρώην CEO της Abu Dhabi National Oil Company, κρατικής εταιρείας ορυκτών καυσίμων. Στη φετινή COP29, Πρόεδρος είναι ο Mukhtar Babayev, που όμως πριν ασχοληθεί με την πολιτική ήταν αντιπρόεδρος της κρατικής εταιρείας πετρελαίου και αερίου του Αζερμπαϊτζάν, της Socar.

Ταυτόχρονα, τα τελευταία τρία χρόνια τίθεται όλο και πιο έντονα το θέμα της καταστολής των διαμαρτυριών που σχεδιάζουν πολίτες και φορείς για να τονίσουν την ανάγκη για άμεση κλιματική δράση, αλλά και το θέμα της συμμετοχής ενός πολύ μεγάλου αριθμού αντιπροσώπων από το λόμπι ορυκτών καυσίμων (ας μην ξεχνάμε ότι στην περσινή συμμετείχαν σχεδόν 2.500).

Τι συμβαίνει στην COP29;

Στην ετήσια Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, γνωστή ως COP (ακρωνύμιο των λέξεων Conference of the Parties – Διάσκεψη των Μερών), Υπουργοί και αρχηγοί κρατών από όλο τον κόσμο συζητούν μαζί με εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, ΜΚΟ, επιχειρήσεις, θρησκευτικές ομάδες, επιστήμονες, αυτόχθονες πληθυσμούς και τοπικές κοινότητες για την προστασία του κλίματος και πώς αυτή μπορεί να επιτευχθεί.

Η περσινή COP28 ήταν η Διάσκεψη με τη μεγαλύτερη συμμετοχή: σχεδόν 100.000 αντιπρόσωποι και περισσότεροι από 150 αρχηγοί κρατών. Μετά από έντονη διαπραγμάτευση δύο εβδομάδων, η τελική συμφωνία αναγνώρισε την αυξανόμενη ανάγκη για μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα, αλλά απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν για να τερματιστεί η εποχή τους.

Γιατί είναι σημαντική;

Τον τελευταίο χρόνο, ο πλανήτης βίωσε έντονα την επιδείνωση των κλιματικών επιπτώσεων, με συνεχή ακραία καιρικά φαινόμενα να πλήττουν όλο τον πλανήτη, από τυφώνες μέχρι καύσωνες, ξηρασίες και πλημμύρες. Αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα καταστρέφουν κοινότητες και περιουσίες, η αποκατάσταση κοστίζει δισεκατομμύρια δολάρια στις κυβερνήσεις, ενώ συχνά οι πολίτες καλούνται να πληρώσουν τις ζημιές είτε άμεσα είτε έμμεσα μέσω της φορολογίας.

Πρόσφατα, η ετήσια έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP) έδειξε ότι έχουμε μείνει πολύ πίσω στις προσπάθειες για την επίτευξη του στόχου της Συμφωνίας του Παρισιού για τον περιορισμό της παγκόσμιας θέρμανσης στον 1,5°C κι ότι ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί ο στόχος είναι να αναλάβουν οι κυβερνήσεις μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη δράση για τη μείωση των εκπομπών. Όπως αναφέρει η έκθεση, οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αυξήθηκαν κατά 1,3% μεταξύ 2022 και 2023.

Τι πρέπει να κάνουν οι κυβερνήσεις;

Η COP29 είναι η “οικονομική COP”, όπου πρέπει να επιτευχθεί συμφωνία για την εξασφάλιση ενός φιλόδοξου χρηματοδοτικού στόχου, του Νέου Συλλογικού Ποσοτικοποιημένου Στόχου (NCQG), που θα αυξάνει σημαντικά τη δημόσια χρηματοδότηση προς τις αναπτυσσόμενες χώρες για την προσαρμογή, τον μετριασμό και την αντιμετώπιση των απωλειών και ζημιών, και θα αναγκάζει τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων και άλλους μεγάλους ρυπαντές να πληρώσουν.

Με την κλιματική κρίση σε σημείο καμπής, προφανώς επιβάλλεται η εξέλιξη και η εφαρμογή της συμφωνίας της COP28 για την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα, με σχέδια και πολιτικές σταδιακής κατάργησης των ορυκτών καυσίμων σε ευθυγράμμιση με τον 1,5°C ως το 2030 και το 2035. Επίσης, πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι πολιτικές αντιστάθμισης και αγοράς άνθρακα θα προστατεύουν και θα αποκαθιστούν τα οικοσυστήματα και δεν θα είναι “πράσινο ξέπλυμα”.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει κι αυτή λίγη δουλίτσα. Οφείλει να δεσμευτεί για απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και στην Ελλάδα πολύ πριν το 2050 και να στηρίξει το αίτημα των χωρών που ζητούν ταχεία και δίκαιη απεξάρτηση.

Πρακτικά, αυτό σημαίνει φρένο σε όλα τα σχέδια για εξορύξεις αερίου στη χώρα, τέλος στα νέα έργα ορυκτού αερίου όπως τις μονάδες LNG, και διοχέτευση των χρηματοδοτικών πόρων σε έργα ανανεώσιμης ενέργειας, εξοικονόμησης, αποθήκευσης και μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας. Δεν πρέπει να ξεχαστούν τα ακραία φαινόμενα που βιώσαμε αλλά και η ευθύνη της κυβέρνησης για την πρόληψη και την ανάκαμψη από τις καταστροφές, η οποία δεν συνάδει με νέα έργα ορυκτών καυσίμων. Επίσης, οφείλει να στηρίξει τον Νέο Συλλογικό Ποσοτικοποιημένο Στόχο και να δεσμευτεί ότι θα επιβάλλει εθνικά φορολογικά μέτρα στις εταιρείες ορυκτών καυσίμων.

Στην COP29 θα ληφθούν κρίσιμες αποφάσεις για την αντιμετώπιση του τεράστιου κόστους της μη έγκαιρης δράσης για το κλίμα. Και ποιος πρέπει να πληρώσει για την καταστροφή; Αυτοί που έχουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για την πρόκληση της κλιματικής κρίσης – η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων. Η Greenpeace θα είναι παρούσα στην COP29 με μία αντιπροσωπεία ειδικών σε θέματα πολιτικής και επιστήμης, με στόχο να καταγράψει, να πληροφορήσει και να επηρεάσει θετικά τις διαπραγματεύσεις σε ένα πιο φιλόδοξο μονοπάτι για την επίτευξη της συμφωνίας του Παρισιού.

*Σμαράγδα Σκούλου, τμήμα Επικοινωνίας, ελληνικό γραφείο Greenpeace