Φωτοβολταϊκά: Η ευρωπαϊκή πρωτιά της Ελλάδας, λόγος αισιοδοξίας

Μέσα στον ζόφο, την απελπισία, την αίσθηση της ματαιότητας, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει γίνει πλέον κανονικότητα, η απανθρωπιά και οι θάνατοι πολιτών στη Γάζα είναι στα κόκκινα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται πλέον καθημερινά φαινόμενα και ο λαϊκισμός χοροπηδάει ανέμελα στα λασπόνερα των ημερών, αναζητάμε απελπισμένα ελπίδα, φως στο τέλος του τούνελ. Η σκοτεινιά μοιάζει να τα σκεπάζει όλα, αλλά – ευτυχώς – δεν είναι έτσι.

Η παγκόσμια πρόκληση, η κλιματική κρίση, έχει πλέον τη μορφή παγκόσμιας απειλής. H αδράνεια δεκαετιών, η ατολμία των κυβερνήσεων να αντιμετωπίσουν τα αίτια του προβλήματος (τα ορυκτά καύσιμα, τη χρήση τους, την τεράστια εξάρτηση οικονομίας και κυβερνήσεων από αυτά) έχουν δημιουργήσει την αίσθηση ότι έχουμε χάσει, δεν υπάρχει ελπίδα, δεν μας μένει παρά να περιμένουμε το μοιραίο και είναι λίγοι οι τυχεροί που τελικά θα γλιτώσουν.

Η ηττοπάθεια, σε συνδυασμό με την αίσθηση του μεγέθους της πρόκλησης, αυξάνουν τα περιστατικά κατάθλιψης, οδηγούν πολλούς συμπολίτες (ιδίως νέους) στην απελπισία, ενώ ταυτόχρονα πληθαίνουν οι πάσης φύσεως αρνητές (της ανθρωπογενούς κλιματικής κρίσης, του ρόλου των ορυκτών καυσίμων, της συμβολής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη λύση του προβλήματος) και πολλαπλασιάζονται τα σενάρια συνομωσίας (από το “όλα αυτά είναι για να βγάλουν λεφτά οι πολυεθνικές/οι Γερμανοί”, μέχρι το πιο πεζό “οι ΑΠΕ δεν φτάνουν/ έχουν αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο” κοκ).

Ταυτόχρονα, συχνά, αυτοί που χρόνια τώρα αγωνίζονται να αναδείξουν και να λύσουν το πρόβλημα νιώθουν ότι η όλη προσπάθεια – όσο κι αν είναι αναγκαία – ίσως τελικά είναι μάταιη.

Στον ίδιο πλανήτη, μια άλλη εικόνα μας δίνει τα εξής αριθμητικά δεδομένα: μέσα στο 2023 εγκαταστάθηκαν περίπου 400 GW φωτοβολταϊκών. Κάθε μέρα δηλαδή είχαμε πάνω από 1GW νέων φωτοβολταϊκών. Είκοσι χρόνια πριν, χρειαζόταν ένας ολόκληρος χρόνος για να φτάσουμε το 1 GW, σήμερα λίγες ώρες!

Τα φωτοβολταϊκά είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής στην ιστορία και αυτό θα συνεχιστεί φυσικά και το 2024, οπότε και αναμένουμε οι νέες εγκαταστάσεις να αγγίξουν το 0,5 TW. Ενδεικτικά, αξίζει να δει κανείς την αύξηση του ρυθμού εγκατάστασης φωτοβολταϊκών μέσα στα τελευταία 20 χρόνια. Αλήθεια, ποιος το περίμενε;

• 2004: 1 gigawatt/χρόνο
• 2010: 1 gigawatt/μήνα
• 2015: 1 gigawatt/εβδομάδα
• 2023: 1 gigawatt/ημέρα

Στην Ελλάδα, διασυνδέθηκαν στο δίκτυο 1,6 GW νέων φωτοβολταϊκών, ανεβάζοντας τη συνολικά διασυνδεδεμένη ισχύ σε 7 GW. Από τη νέα ισχύ, σχεδόν 250 MW ήταν συστήματα net-metering, το 20% των οποίων ήταν οικιακά. Η συνολική ισχύς των συστημάτων αυτοκατανάλωσης αγγίζει πλέον τα 450 MW. Ακόμα θυμάμαι τους πολιτικούς που γελούσαν ή ειρωνεύονταν τις πρώιμες προσπάθειες για την εφαρμογή της ηλιακής τεχνολογίας ισχυριζόμενοι ότι “αυτά δεν δουλεύουν”, “αυτά είναι διακοσμητικά”. Ακόμα θυμάμαι τους μηχανικούς που ισχυρίζονταν ότι πάντα θα χρειαζόμαστε σταθμούς βάσης (λιγνίτη, πετρέλαιο, αέριο) γιατί ο ήλιος και ο αέρας δεν αρκούν και είναι ασταθείς/απρόβλεπτες πηγές.

Τα φωτοβολταϊκά κάλυψαν το 2023 το 19% περίπου της εγχώριας ηλεκτροπαραγωγής, ποσοστό που κατατάσσει τη χώρα μας δεύτερη στον κόσμο, μετά τη Χιλή. Για σύγκριση, το ποσοστό αυτό είναι υπερδιπλάσιο του αντίστοιχου μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (8,6%) και υπερτριπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου (5,4%). Ναι, ναι, μιλάμε για την ίδια χώρα που επιμένει να επενδύει σε επέκταση δικτύων αερίου, να υποχρεώνει τις νέες πολυκατοικίες να έχουν σωληνώσεις αερίου για θέρμανση, να διαφημίζει επικείμενα σχέδια άντλησης ορυκτού αερίου από τα βάθη των θαλασσών, να κατασκευάζει μονάδες υποδοχής υγροποιημένου αερίου. Η μάχη του καλού με το κακό, του παραλόγου με τη λογική, δεν έχει τέλος.

Πέρσι, επενδύθηκαν σχεδόν 1,1 δις ευρώ στα φωτοβολταϊκά, συντηρώντας περί τις 15.400 ισοδύναμες θέσεις απασχόλησης (άμεσες και έμμεσες). Το 2024, αν όλα πάνε καλά, αναμένουμε να διασυνδεθούν σχεδόν 2 GW νέων φωτοβολταϊκών. Αναμένουμε επίσης να συνδεθούν στο δίκτυο και περίπου 10.000 μικρά συστήματα αυτοκατανάλωσης με αποθήκευση, βάζοντας επιτέλους τη χώρα μας στον χάρτη της οικιακής αποθήκευσης ενέργειας και ενίσχυσης της ενεργειακής δημοκρατίας.

Τα παραπάνω αντανακλούν την εντυπωσιακή ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών. Μπορεί οι άλλες ΑΠΕ να μην είχαν αντίστοιχα εντυπωσιακή πορεία, αλλά όλες μαζί έχουν διαμορφώσει μια νέα εικόνα.

Ο πόλεμος μεταξύ ΑΠΕ και ορυκτών καυσίμων κρίθηκε ουσιαστικά ήδη από το 2013, οπότε και οι νέες εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ παγκοσμίως ξεπέρασαν για πρώτη φορά αυτές των ορυκτών καυσίμων. Ας το χωνέψουμε κι ας πάμε παρακάτω. Έχουμε καλούς λόγους να αισιοδοξούμε και να ελπίζουμε.

*Ο Νίκος Χαραλαμπίδης είναι Γενικός Διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace