Γιατί γέμισαν μέδουσες οι ελληνικές θάλασσες;

“Πονοκέφαλο” στους λουόμενους και ιδιαίτερα σε όσους έχουν μικρά παιδιά προκαλεί η κατά διαστήματα έντονη εμφάνιση μεδουσών στις ελληνικές παραλίες. Το φαινόμενο παρατηρείται σε αρκετές περιοχές, ενώ το τελευταίο διάστημα υπάρχει έξαρση στον Κορινθιακό κόλπο, με τους φορείς της περιοχής να ζητούν λύση. Ο Επαμεινώνδας Χρήστου, ερευνητής του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών, μιλώντας στο NEWS 24/7, εμφανίζεται καθησυχαστικός, υπογραμμίζει πως η εμφάνιση των μεδουσών δε σχετίζεται με τη μόλυνση, ενώ ως μέσο ελέγχου του πληθυσμού τους, προτείνει τη δραστική μείωση της αλίευσης πελαγικών ψαριών.

Οι Μέδουσες, που ανήκουν στους ζελατινοειδείς οργανισμούς, αποτελούν μια μεγάλη ομάδα του ζωοπλαγκτού που κατοικούν σε όλες τις θάλασσες και όλα τα βάθη του παγκόσμιου ωκεανού. Στις ελληνικές θάλασσες εμφανίζονται μεγάλοι πληθυσμοί με μια περιοδικότητα 10- 12 ετών, παρόμοια με αυτήν που έχει παρατηρηθεί και σε άλλες μεσογειακές χώρες.  Στις δικές μας θάλασσες παραμένουν για δύο έως τρία χρόνια αλλά η περίοδος παραμονής αλλάζει ανάλογα με το μέρος. Αυτό συμβαίνει γιατί κάθε θάλασσα της Μεσογείου χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερες περιβαλλοντικές συνθήκες, οι οποίες επηρεάζουν και τη συμπεριφορά τους. Πως καθορίζεται όμως η εμφάνισή τους, ποιες από αυτές είναι επικίνδυνες και τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση επαφής;

Οι μέδουσες διαθέτουν σημαντική ενεργητική κίνηση αλλά η εξάπλωσή τους εξαρτάται από τα θαλάσσια ρεύματα

“Οι μέδουσες διαθέτουν σημαντική ενεργητική κίνηση αλλά η εξάπλωσή τους εξαρτάται από τα θαλάσσια ρεύματα. Κάποια είδη μεδουσών όπως η Pelagia nochiluca (μωβ ροζέ) και Cotylorhiza tuberculata (καφέ) ενδημούν και στον Κορινθιακό και κατά καιρούς ενδέχεται να εμφανίζονται σε διάφορες παραλίες. Ο βιολογικός τους κύκλος περιλαμβάνει δύο φάσεις 1) τη  φάση ανάπτυξης του πολύποδα, που είναι προσκολλημένος σε στερεά υποστρώματα στον πυθμένα (συνήθως  στα  ανοικτά) και 2) την εμφάνιση της «εφύρας» που αποκόπτεται από τον πολύποδα και αναπτύσσεται στη ενήλικη μέδουσα, και μετακινείται με τη βοήθεια των ρευμάτων. Έτσι εξηγείται η απότομη εμφάνιση μεδουσών σε κλειστούς κόλπους” λέει ο κ. Χρήστου.

Με άλλα λόγια,  οι εμφανίσεις των μεδουσών τοπικά εξαρτώνται από συνδυασμό της ανεμογενούς κυκλοφορίας στη θάλασσα: υπάρχουν δηλαδή στα ανοικτά και με τη βοήθεια ρευμάτων που παράγονται από τον άνεμο συγκεντρώνονται σε παραλίες. Από τα παραπάνω είδη αυτά μόνο η Pelagia nochiluca είναι επικίνδυνη για τον άνθρωπο και αντιμετωπίζεται με τους γνωστούς τρόπους (δεν τρίβουμε το σημείο επαφής ξεπλένουμε με γλυκό νερό και χρησιμοποιούμε αμμωνία, φενιστίλ κλπ. – ενώ χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για τα αλλεργικά  άτομα). “Ζει στην ανοιχτή θάλασσα και η αύξηση του πληθυσμού της αποδεδειγμένα δεν έχει σχέση με τη ρύπανση” εξηγεί ο ερευνητής απαντώντας σε όσους θεωρούν πως η ύπαρξη μεδουσών αποτελεί δείγμα μολυσμένων υδάτων.

Υπεραλίευση και κλιματική αλλαγή αυξάνουν τον πληθυσμό τους

“Γενικά οι πληθυσμιακές τους διακυμάνσεις στη Μεσόγειο συνδέονται περισσότερο με τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας της θάλασσας και με άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή, όπως για παράδειγμα οι περίοδοι ξηρασίας ή έντονων βροχοπτώσεων τους ανοιξιάτικους μήνες. Ένας ακόμη παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την αφθονία των μεδουσών είναι η θήρευση από διάφορα πελαγικά ψάρια. Έχει διαπιστωθεί ότι ψάρια όπως τόνοι, σκουμπριά, γόπες κλπ καταναλώνουν μέδουσες. Προτείνεται λοιπόν η δραστική μείωση της αλίευσης τέτοιων ψαριών σε περιβάλλοντα όπου παρατηρείται αύξηση των μεδουσών”.

Ανακοίνωση για την έξαρση του φαινομένου στον Κορινθιακό κόλπο εξέδωσε και το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας που προτείνει καθολική απαγόρευση της αλιείας για ένα χρόνο. “Προκειμένου να καταστεί δυνατή η γρηγορότερη λύση του προβλήματος, κατά την άποψη του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. θα πρέπει να εξεταστεί η κήρυξη σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης του Κορινθιακού με πιθανότητα εξολοκλήρου απαγόρευσης της αλιείας σε αυτόν, τουλάχιστον για ένα χρόνο. Επίσης, πρέπει να ληφθούν νομοθετικά μέτρα για την εκπαίδευση των αλιέων (επαγγελματιών αλλά και ερασιτεχνών) αλλά και στελέχωση των λιμενικών αρχών ώστε να μπορούν αν προβαίνουν σε ουσιαστικούς ελέγχους. Μόνο με την λήψη παρόμοιων μέτρων μπορούμε όλοι να βγούμε ωφελημένοι” αναφέρει μεταξύ άλλων η ανακοίνωση του ΓΕΩΤ.Ε.Ε.